Cultuurregio Pajottenland & Zennevallei. Jaarverslag 2014 E R F G O E D C O N V E N A N T

Transcriptie

1 Cultuurregio Pajottenland & Zennevallei Jaarverslag 2014 E R F G O E D C O N V E N A N T Beersel, Bever, Dilbeek, Galmaarden, Gooik, Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal, Sint Pieters Leeuw, Ternat - vzw 'de Rand' voor Drogenbos, Linkebeek en Sint-Genesius-Rode - provincie Vlaams-Brabant

2 Deelnemende organisaties Gemeenten Beersel, Bever, Dilbeek, Galmaarden, Gooik, Halle, Herne, Liedekerke, Lennik, Pepingen, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, Ternat Vzw de Rand voor Drogenbos, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode Provincie Vlaams-Brabant

3 Inhoudsopgave Inleiding 1 Jaarverslag acties Doelstellingen die bijdragen tot het versterken van het lokale cultureel erfgoedbeleid... 6 Doelstelling die bijdraagt tot het versterken van het lokale cultureel-erfgoedbeleid door het ondersteunen van lokale cultureel-erfgoedactoren Andere doelstellingen Bijlagen De erfgoedcel Pajottenland en Zennevallei in de pers Selectie meest opvallende artikels Vroeger dacht ik dat erfgoed dingen van vroeger waren die vanonder het stof moesten gehaald worden. Maar sinds de oprichting van de erfgoedcel wordt erfgoed bij elke happening hedendaagser en hipper. Een dikke proficiat met deze evolutie en de tentoonstelling van Jimmy Kets is echt een topper! Een artistieke en hippe voorstelling van Erfgoed! Subliem. Annie Bottu, Ternat

4 Inleiding Dankzij de brede inzet door besturen, ambtenaren, vrijwilligers en professionelen, loopt de erfgoedwerking uit de streek stevig in de kijker. Onze inspirerende aanpak bracht het VRT-journaal naar onze erfgoeddag. Onze trajecten rond erfgoedbehouden beheer en educatie worden opgemerkt in Antwerpen en Dendermonde. En onze publicatie rond immaterieel erfgoed vindt haar weg tot in Nederland. De erfgoedcel 1 kwam met de ervaringen die zij opdeed ook echt naar buiten. Zo deelde zij actief de kennis rond vrijwilligerswerking met andere erfgoedcellen en met het brede erfgoedveld, de werking rond PenZine is opgenomen als praktijkvoorbeeld op etc. Deze mooie resultaten hebben we kunnen bereiken dankzij de samenwerking van velen. Ze zijn bijvoorbeeld het resultaat van het intensieve archieventraject dat we aan 8 organisaties konden aanbieden, of van het nauwe samenwerken van lokale actoren rond diversiteit, erfgoed en migratie tijdens erfgoeddag. En laat ons vooral niet het meest zichtbare project van het voorbije jaar vergeten. Dankzij Pajottenland Zennevallei werd ongekend erfgoed gedigitaliseerd, werden scholen geactiveerd om met de thematiek aan de slag te gaan, reisden tentoonstellingen rond en gingen lokale organisaties aan de slag met het oorlogserfgoed. Om uiteindelijk te leren dat al deze erfgoedrelicten en getuigenissen ons vooral veel leren over de wereld en de uitdagingen vandaag. Deze resultaten spreken voor de gedragenheid en de goesting binnen en buiten het erfgoedveld om met erfgoed aan de slag te gaan, ermee te werken en er nieuwe betekenissen aan te geven. De erfgoedcel speelt de rol van spin in het erfgoedweb die de verschillende actoren en acties met elkaar verbindt. Dit wil ze in de toekomst blijven doen. Daarom werd enerzijds Annelien Noppe aangeworven als nieuwe collega om de vrijwilligerswerking en de ondersteuning van actoren mee vorm te geven. Anderzijds startte de projectvereniging een traject waarbij de nadruk ligt op optimalisering van de eigen werking. Dit traject kent haar beslag in 2015 zodat de organisatie klaar is om de nieuwe beleidsperiode ( ) in te gaan. De Cultuurregio Pajottenland & Zennevallei in ,39 euro subsidies verleende aan projecten rond WOI en het gemeentelijk impulsfonds Dankzij gezamenlijke aanpak voor Erfgoeddag euro subsidies werden verkregen en terugvloeiden naar de deelnemende partners 1 De Vlaamse Gemeenschap sloot een erfgoedconvenant af met de projectvereniging Cultuurregio Pajottenland & Zennevallei. Binnen deze projectvereniging zet de erfgoedcel Pajottenland Zennevallei zich samen met spelers uit het veld actief in om deze convenant vorm te geven.

5 De financiering van de erfgoedconvenant bestaat uit twee pijlers. De eerste pijler bevat de bijdrage van de Vlaamse Gemeenschap en wordt gebruikt voor de uitbouw van de convenantswerking. Er werd van de bijdrage van de Vlaamse Gemeenschap ,2 euro in totaal ,11 euro besteed. De tweede pijler bevat de bijdragen van de deelnemende gemeentes, de provincie Vlaams-Brabant en vzw De Rand. Deze bijdrage bedroeg euro waarvan 54599,01 euro werd besteed aan kosten van ondersteunende aard.

6 Jaarverslag acties 2014 Doelstellingen die bijdragen tot het versterken van het lokale cultureel erfgoedbeleid 1 OMGEVINGSANALYSE SD 1: Uniform in kaart brengen van collecties, verenigingen, expertise en noden OD 1: Erfgoedcel PZ neemt het voortouw om de cultureel-erfgoedorganisaties en publiekstoegankelijke erfgoedcollecties in kaart te brengen, en dit volgens het model dat binnen het erfgoedveld gangbaar is. Actie 1: De collecties van de kerkfabrieken en de traditionele sportverenigingen worden ingevoerd in de databank. We zetten de bevraging van de kerkfabrieken verder. De vrijwilligers gingen zelfstandig op stap. Ze bezochten 33 kerken in Beersel, Dilbeek, Galmaarden, Gooik, Herne, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal, Sint-Genesius-Rode, Sint- Pieters-Leeuw en Ternat. Eén nieuwe vrijwilliger kwam de vrijwilligersploeg versterken. De voorlopige resultaten lijstten we op in een tussentijds rapport. Daarnaast inventariseerde een vrijwilliger 42 sportorganisaties uit Ternat, Sint-Pieters-leeuw, Pepingen, Lennik, Halle, Gooik, Galmaarden, Bever, Herne, Dilbeek en Beersel. De ervaringen rond dit sporttraject lichtte de erfgoedcel toe op een studiedag van Archiefbank Vlaanderen op 4 december in Gent. Actie 2: Met de omgevingsanalyse-vrijwilligers wordt de structuur van de werking verder vormgegeven en vrijwilligers worden verder ondersteund. De erfgoedcel organiseerde een vorming in het Rijksarchief in Leuven rond het bewaren van parochiearchieven. Daarnaast begeleidde de erfgoedcel vrijwilligers op vergaderingen en werd Joris Colla van het KADOC uitgenodigd om vragen te beantwoorden en te brainstormen over mogelijke ondersteuningsacties voor de kerkfabrieken. Zie ook SD2 OD2 (beleid en opvolging) Actie 3: De samenwerking met Archiefbank Vlaanderen wordt verdergezet. De erfgoedcel ondersteunde Archiefbank Vlaanderen bij het in kaart brengen van de sportcollecties. (Cfr. SD1OD1, actie 1) De samenwerking met Archiefbank Vlaanderen wordt verdergezet en de gegevens vanuit de lokale databank zullen in 2015 beschikbaar gesteld worden nadat de nieuwe databank van de erfgoedcel operationeel is.

7 OD 2: Brengt relevante expertise van alle cultureel-erfgoedorganisaties in kaart en ontwikkelt hiervoor een databank. Actie 1: De bestaande access-databank met de collectiegegevens wordt omgezet naar een web-based databank. Op basis van de input van de vrijwilligers startte de erfgoedcel met het ontwerp van de nieuwe databank. Om een vlotte uitwisseling van gegevens te garanderen stemden we actief af met Archiefbank Vlaanderen. De databank werd afgewerkt in december en is in gebruik vanaf februari De databank is online toegankelijk zodat vrijwilligers ook van thuis uit gegevens kunnen invoeren. De databank wordt gekoppeld aan de eigen website en de databank van Archiefbank Vlaanderen. Onze vrijwilligers al 273 erfgoedcollecties in onze streek hebben opgespoord OD 3: Erfgoedcel PZ ontwikkelt instrumenten ter ondersteuning aan de hand van vastgestelde noden. Actie 1: Op basis van bestaande trajecten worden lokale organisaties geholpen om hun archieven en collecties te structureren. Een gevarieerde groep organisaties (vereniging, gemeentebestuur, sportvereniging) met uiteenlopende vragen rond hun archiefwerking (inventariseren, registreren, collectieplan) ging in dit traject aan de slag met hun eigen archief of collectie. Daarnaast kwamen ook ruimere thema s zoals vrijwilligerswerking of het schrijven van een visietekst aan bod. Sommige organisaties worden in 2015 verder opgevolgd. De resultaten van dit traject bundelden we in een receptenboek. Reeds 8 organisaties dit traject volgden? Namelijk gemeente Galmaarden, de Heemkundige Kring van Gooik, de turngilde Sint-Martinus (Halle), CC Westrand (Dilbeek), Sint- Sebastiaan Schuttersgilde (Sint-Pieters-Leeuw), Heemkring Sicca Silva (Drogenbos), de Pedemolen (Dilbeek), Herisemmolen (Alsemberg) Ook Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience uit Antwerpen geïnteresseerd is in een exemplaar van ons receptenboek voor lokale archieven

8 Actie 2: Voor erfgoedactoren wordt een specifiek vormingstraject rond communicatie ontwikkeld. Op 25 februari organiseerde de erfgoedcel in Lennik in samenwerking met Cultuurnet Vlaanderen een praktische workshop omtrent de Uitdatabank met focus op WOI en PenZine. 15 verenigingen of organisaties namen deel. De erfgoedcel communiceerde ook over vormingen rond communicatie van de vrijwilligersacademie. Actie 3: In het kader van Pajottenland Zennevallei wordt een impulssubsidiereglement uitgeschreven, ter ondersteuning van lokale initiatieven rond het thema. Het aanvragen van een impulsbedrag voor activiteiten rond het erfgoed van WO I hielden we bewust laagdrempelig. De beoordeling gebeurde door een onafhankelijke, externe jury. De projectmedewerker zorgde voor begeleiding bij de aanvraag. In totaal werd er aan impulsbedragen uitbetaald, aan 10 verschillende gemeenten (11 x 500 euro en 8 x 1000 euro). Met het geld van de Erfgoedcel gaan we zeker in de goede richting om zoveel mogelijk break even te bereiken. Ook al verkopen de boeken en de boxen goed tot zeer goed, het is niet zo vanzelfsprekend om er te geraken, wat die investering betreft. Maar ik weet zeker dat het in orde komt, nu heel wat sneller door jullie hulp! Nogmaals dank voor deze steun en voor alle 'support' die je ons telkens opnieuw geeft. Jean-Paul De Loecker, Heemkundige Kring van Gooik Actie 4: Lokale erfgoedactoren/gemeentebesturen worden ondersteund bij het uitwerken van lokale publieksmomenten rond WO I Naast de ondersteuning bij vragen en aanwezigheid op werkgroepen, werd door de projectmedewerker een eenvoudige basisexpo De Groote Oorlog in het klein ontworpen. Deze werd reeds zesmaal ontleend: Bellingen (Drogofeesten), Bever (herdenkingsweekend), Sint- Pieters-Leeuw (opendeurdag OCMW), Ternat (projectmaand Sint-Angela middenschool, het Groot Dictee) en door de Odisee lerarenopleiding Aalst.

9 2 - VRIJWILLIGERS ALS BASIS VAN DE ERFGOEDWERKING SD 2: Vrijwilligers - actief, creatief en wervend OD 1: Erfgoedcel PZ spoort bestaande praktijken rond vrijwilligersmanagement op en optimaliseert deze. Cfr. SD 5. OD2. Actie 3 OD 2: Erfgoedcel PZ ontwikkelt en optimaliseert, mede op basis van bestaande expertise, instrumenten ter ondersteuning van organisaties en vrijwilligers met het oog op vrijwilligerswerving, - vorming en -begeleiding. Actie 1: De erfgoedcel werkt een eigen vrijwilligersbeleid uit. Het vrijwilligersbeleid is voorbereid op basis van twee werkvergaderingen met het personeel van de erfgoedcel en een evaluatiemoment met de vrijwilligers. Er werd aandacht besteed aan 6 thema s: visie, rekruteren van vrijwilligers, onthaal van vrijwilligers, coachen van vrijwilligers, evalueren van vrijwilligers en een exitbeleid. Het vrijwilligersbeleid wordt geïmplementeerd in Actie 2: De erfgoedcel blijft haar eigen vrijwilligers goed opvolgen De vrijwilligers kwamen per project samen om de voortgang, resultaten en uitdagingen te bespreken. Daarnaast kregen ze een persoonlijke opvolging. Ze kregen de kans elkaar beter te leren kennen tijdens een daguitstap. De vrijwilligers werden regelmatig op de hoogte gebracht van de lopende zaken in de Erfgoedcel via mail of op een vergadering. Voor opvolging cfr. ook SD1OD1, Actie 2. Actie 3: Studenten worden betrokken bij de erfgoedwerking in de gemeenten. De erfgoedcel volgde drie studenten van hogeschool Odisee Aalst op bij hun eindwerk rond erfgoededucatie. Dit resulteerde intussen in een eindwerk rond erfgoed in Herne en één rond reuzentraditie. Deze eindwerken zijn beschikbaar voor scholen in de streek.

10 3 - COMMUNICATIE: EEN PLATFORM VOOR ACTOREN EN EEN BREED PUBLIEK SD 3: Communicatie - georganiseerd, interactief en geïntegreerd OD 1: De erfgoedcel bouwt haar communicatie verder uit volgens het in 2011 gemaakte communicatieplan Actie 1: Het communicatieplan dat uitgewerkt is op basis van het beleidsplan wordt verder geïmplementeerd. De Erfgoedcel stelde het communicatieplan verder op punt in samenwerking met communicatie-expert Toon Berckmoes. De focus ligt daarbij vooral op projecten en erfgoedthema s. Het communicatieplan werd toegepast op de lopende projecten, zoals Pajottenland Zennevallei gemiddeld 37 bezoekers per dag telt, met pieken tot 100 en 200 bezoekers (27 bezoekers in 2013) Er in 2014 maar liefst 8942 keer naar de website gesurft werd De meest bezochte pagina s op de website in 2014, (WOI-project) en (erfgoeddag) waren de facebookpagina de kaap van 400 vrienden heeft genomen. het netwerk van de erfgoedcel intussen gegroeid is tot 1894 contacten Actie 2: De erfgoedcel werkt met partners verder om over het lokale erfgoed en de hele erfgoedwerking in de streek te communiceren. PenZine verscheen opnieuw drie keer in de hele streek. De thema s voor deze magazines waren: grenzeloze verhalen (lente), wandelen en amateurs. Erfgoedwerking in de streek en de beleving hierrond kwam sterk naar voor in de drie magazines. Het magazine PenZine intussen als praktijkvoorbeeld werd opgenomen op de website

11 Actie 3: De communicatie rond Erfgoedplus.be wordt geïntensiveerd. Erfgoedcel PZ pakte uit met een grote broodzakkenactie rond de Eerste Wereldoorlog broodzakken werden bij 75 bakkerijen in de streek verspreid. De broodzakken toonden bijzondere objecten rond WOI en riepen bewoners op hun WOI-objecten te laten registreren op Erfgoedplus.be. Maandelijks werd zowel op de website als in de nieuwsbrief een erfgoedplus-object in de kijker geplaatst. Bij bakkerij Coloma in Sint-Pieters-Leeuw vertelden ze mij dat hun broodzakken veel succes hadden en deze allemaal al uitgeput zijn. Is er een mogelijkheid om nieuwe broodzakken te bestellen? Lien Appaerts, Deskundige Toerisme en Erfgoed, Sint-Pieters-Leeuw Dat de broodzakkenactie zijn succes kent, bewijst het feit dat iemand zich heeft aangemeld bij bakkerij Demey en hij zo in contact is gekomen met de heemkring. Zondag laat hij zijn oorlogskrant uit 1914 inscannen op de collectiedag in Lennik. Heemkring Liedekerke via Facebook Actie 4: De erfgoedcel communiceert over alle activiteiten en initiatieven die verband houden met 100 jaar Groote Oorlog. Het projectlogo, ontworpen door een vrijwilligster uit Sint-Pieters-Leeuw, werd snel door de verenigingen en besturen opgepikt. Twee banners met het logo werden voor verschillende activiteiten uitgeleend. Via de projectwebsite de UIT-kalender, de rubriek Evelien bezoekt op de website en de nieuwsbrief werden de verschillende WO I- activiteiten in de kijker geplaatst.

12 OD 2: De erfgoedcel besteedt specifieke aandacht aan de communicatie naar de gemeentebesturen. Actie 1: Het recente aanbod van ondersteuningsmiddelen is beschikbaar en duidelijk gecommuniceerd. Een brochure met het ondersteuningsaanbod werd bezorgd aan de gemeenten en gekende erfgoedverenigingen en -organisaties. De brochure biedt een gestructureerd overzicht van de ondersteuning die de erfgoedcel biedt, de ontleenbare expo s en geplande activiteiten en ondersteuningsmogelijkheden. Actie 2: Aan de projectpartners wordt een tussentijds werkingsverslag bezorgd. Aan alle partnergemeentes en de lokale erfgoed- of cultuurambtenaren is in juni een tussentijds verslag bezorgd. Op specifieke vraag van gemeenten bezorgde de erfgoedcel individuele rapporten over de stand van zaken van de werking.

13 4 - PUBLIEKSWERKING OM ERFGOEDWAARDERING EN ERFGOEDZORG TE VERHOGEN SD 4: deelgenootschap -bewustwording, themawerking, gemeenschapsvorming en erfgoedkaravaan OD 1: Erfgoedcel P&Z sensibiliseert en communiceert naar het ruime publiek over het lokale cultureel erfgoed, de waarde en het belang ervan, en dit volgens thematische trajecten die worden uitgewerkt om zo een draagvlak voor de zorg voor en ontsluiting van cultureel erfgoed te bewerkstelligen. Actie 1: Een werking rond Wereldoorlog I is ontwikkeld en operationeel. De projectmedewerker werkte een projectplan uit en coördineerde de verschillende acties in het project, zoals elders vermeld in dit verslag. Daarbij was er een hechte verbinding met de andere acties (bv. digitalisering, communicatie, educatie, ). Actie 2: Er wordt een mobiele, interactieve regio-expo over het verhaal van de Eerste Wereldoorlog in de streek ontwikkeld, toegankelijk voor een breed publiek tijdens de herdenkingsperiode Samen met bureau Impressant + en een stuurgroep, ontwikkelde de erfgoedcel een mobiele, interactieve streekexpo. Via thematische modules worden gevolgen van de Groote Oorlog en het dagelijks leven in de streek getoond. Voor kinderen en klassen is er een aangepast parcours. De expo was reeds in vier gemeenten te bewonderen: Gooik (bibliotheek), Halle (scholenbezoek META), Liedekerke (heemkring) en Sint-Pieters-Leeuw (dienst erfgoed). Actie 3: De beschikbare expo s reizen verder rond De expo Zap door het landschap werd 1 keer ontleend (Galmaardse kwis), het kraam In Brussel Gesmaakt stond op 3 locaties (Alsemberg (WZC Zennehart), Galmaarden (Pajotternijen) en St-Genesius-Rode (Boesdaalhoeve).)

14 Actie 4: De erfgoedcel helpt de gemeentebesturen bij de ontwikkeling van een lokale expomodule De erfgoedcel liet een mobiele expomodule ontwikkelen en schonk elke gemeente een exemplaar. Aan de hand van de kast kan lokaal erfgoed zichtbaar worden gemaakt op publiek toegankelijke plekken aan de hand van audiomateriaal, foto s, archiefstukken, erfgoedobjecten en interactieve opdrachten. Bijzonder dank van het gemeentebestuur voor de erfgoedkast. U kan erop rekenen dat wij op creatieve en intense wijze dit schitterend materiaal zullen gebruiken. Katia Segers, schepen Liedekerke OD2 Aandacht voor (basis)onderwijs en lokale buurt- en wijkorganisaties. Actie 1: We peilen bewust naar mogelijke insteken rond erfgoed en educatie bij de onderwijssector. Op 5 november organiseerde de erfgoedcel een lunchdiscussie voor leerkrachten lager onderwijs. Zo kreeg de erfgoedcel een beter zicht op de leerdoelen die bij erfgoed aansluiten en de wensen van leerkrachten m.b.t. educatief erfgoedmateriaal.

15 Actie 2: Communicatie naar het onderwijs wordt gevoerd via specifieke, beschikbare kanalen. Via Klascement en Cultuurkuur bereiken we scholen via digitale wegen. Maar ook dankzij postacties in juni en september konden scholen ontdekken hoe zij (met hulp van de erfgoedcel) gratis en eenvoudig rond erfgoed kunnen werken. De erfgoedcel ging langs op 7 gemeentelijke directie- en leerkrachtensamenkomsten van scholen om het aanbod toe te lichten. Een leerkrachtendag rond WOI i.s.m. Klasse werd gezien de beperkte inschrijvingen afgelast. Actie 3: De erfgoedcel verstevigt haar positie binnen het educatieve veld. De erfgoedcel zocht en vond sterke partners binnen het educatieve veld: Magda (educatief netwerk Vlaams-Brabant): co-organisatie erfgoedbeleg Educatief medewerker Provincie Vlaams-Brabant: co-organisatie lerarendag WOI, afstemming rond reuzenactiviteiten op gordelfestival, input voor inspiratiebrochure leerkrachten Steunpunt Faro: betrokkenheid in traject rond familiekunde en educatie, uittesten toolkit cultuureducatie De erfgoedcel wordt steeds meer een aanspreekpunt in de regio voor erfgoededucatie: project Buurten met Erfgoed, project Kindercultuur in Sint-Pieters- Leeuw, opstart traject rond familiekunde en educatie, Actie 4: Er wordt een eigen versie van de educatieve website Kinderen in bezet gebied ontwikkeld. Op basis van reeds verzameld materiaal door erfgoedverenigingen en archieven, aanvullingen uit de collectiedagen en unieke egodocumenten slaagden we er in om een eigen versie samen te stellen van de educatieve website Kinderen in bezet gebied. Aan de hand van getuigenissen door en voor kinderen, wordt WO I en de impact van een oorlog bevatbaar. De website werd gelanceerd in samenwerking met de klas van juf Roos (GBS Galmaarden) en wordt aangeboden op de verschillende scholenoverlegmomenten.

16 Actie 5: Door de erfgoedcel wordt ingezet op de aankoop of ontwikkeling van een educatief spel, beschikbaar voor jeugdverenigingen en klassen, met als thema WO I. Het aanbod is gecommuniceerd naar de jeugd- en cultuurdiensten en via jeugdraden. Wegens te weinig interesse werd deze actie niet meer verdergezet. Actie 6: De erfgoedcel speelt in op vragen en kansen die zich aanbieden. Vanuit verschillende verenigingen en archieven ving de erfgoedcel de nood op om educatief aan de slag te gaan rond genealogie. Daarom faciliteerde de erfgoedcel een werkgroep waarvan 4 lokale verenigingen deel uitmaken. Familiekunde Vlaanderen en steunpunt Faro vervoegen de werkgroep om eventuele resultaten naar Vlaams niveau te vertalen. In 2015 moet een educatief pakket voor de tweede graad lager onderwijs rond stambomen en familiegeschiedenis uitgewerkt zijn. Buurten met erfgoed is een project van het Agentschap Onroerend Erfgoed waarbij men leerkrachten begeleidt om een project uit te werken rond het erfgoed uit de schoolomgeving. De erfgoedcel stapte als partner mee in het pilootproject in Sint-Pieters-Leeuw. De leerkrachten gingen in 2014 van start met het traject dat in 2015 doorloopt. Bedoeling is dat het traject later ook in andere gemeenten kan plaatsvinden en dat op basis van de ervaringen een praktijkgids wordt opgesteld. OD 3 organisatie van een jaarlijks platform voor geïnteresseerden Actie 1: Een erfgoedkaravaan contactmoment (eindejaarsdrink) wordt georganiseerd. 16 organisaties stelden zichzelf voor op de erfgoedmarkt tijdens de (intussen 4 e ) eindejaarsdrink in december, ditmaal in Gooik. Voor 150 gasten was dit het ideale moment om contacten te leggen en vooruit te blikken op een nieuw erfgoedjaar. Op vraag van erfgoedverenigingen blijft dit ook in de toekomst een vaste afspraak.

17 Actie 2: Een thematische erfgoeduitstap wordt georganiseerd voor een breed erfgoedpubliek in het teken van WO I. Op 26 juli stond de jaarlijkse erfgoeduitstap gepland, deze keer in het teken van WO I. Een 20-tal erfgoedwerkers bracht een bezoek aan de site Zollverein in Essen (DL), een voormalige kolenmijn en industriecomplex, waar de tentoonstelling Mitten in Europa liep. De tentoonstelling bood een blik op het Duitse Rijk in aanloop naar, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog. De deelnemers kregen zo een blik op het verhaal vanuit het oogpunt van de andere.

18 5 - EEN BREED GEDRAGEN ERFGOEDNETWERK SD 5: Netwerk - overleg, uitwisseling, delen van expertise OD 1: Erfgoedcel P&Z stimuleert, faciliteert en/of coördineert deelname aan gezamenlijke evenementen. Actie 1: De coördinatie en communicatie voor erfgoeddag in PZ wordt verzorgd en andere sectoren betrokken. 10 organisatoren besloten hun activiteiten in het teken te stellen van migratieverhalen. Zij kregen hiervoor hulp van de erfgoedcel. Voor het eerst maakte de erfgoedsector kennis met de integratiesector en kon een nieuw publiek van in totaal 1385 bezoekers voor erfgoeddag bereikt worden. De organisatoren werkten samen en besloten onder de noemer Grenzeloze verhalen promotie te voeren. Met effect, want twee van de activiteiten haalden het VRTjournaal. Bovendien werd een documentaire gemaakt die regiobewoners aan het woord liet over hun migratie- of verhuisverhaal. De film was gedurende een hele week op RingTV te zien. Intussen hebben zich verschillende gemeenten en organisaties geëngageerd om tijdens erfgoeddag 2015 met privécollecties aan de slag te gaan. OD2: Erfgoedcel PZ organiseert collega- en themagroepen met het oog op expertisedeling. Deze zijn afgestemd op de gedetecteerde noden. Actie 1: Bestaande (collega)groepen worden verder ondersteund De heemkringen uit de regio kwamen 2x samen, in Ternat en in Lennik. Er waren gemiddeld 25 deelnemers van 9 verschillende heemkringen. Dankzij dit intensieve overleg vonden een aantal heemkringen elkaar voor de ontwikkeling van een eigen website via Quickersite. De erfgoedcel ondersteunde dit initiatief en hielp 4 heemkringen hun website uit te bouwen (Beersel, Lennik, Liedekerke, Roosdaal) Omwille van de interne dynamiek zal het eerstvolgende archievenoverleg in 2015 ondersteund en georganiseerd worden.

19 Wij zijn zeker tevreden over Quickersite. Nu beschikken wij over een eigen URL en het systeem is niet te moeilijk om zelf je eigen website op te bouwen. Alvast bedankt voor het aanbieden van deze lessenreeks. Jan Asselman, Heemkring Liedekerke Actie 2: De erfgoedcel ondersteunt het ontstaan van nieuwe functionele netwerken. De erfgoedcel heeft de lokale depotnoden met de provinciemedewerkers doorgesproken en kenbaar gemaakt en de ondersteuningsmiddelen vanuit de provincie m.b.t. depotwerking gecommuniceerd (nieuwsbrief, archieventraject, etc.). Actie 3: Het format van inspiratiecafés wordt verder ontwikkeld. Op 28 mei vond een erfgoedbeleg voor lokale jeugd-, cultuur- en bibliotheekwerkers en leerkrachten plaats. Tijdens een inspiratiebrunch kwamen verschillende praktijkvoorbeelden aan bod die inspiratie boden om in het cultureel centrum, de bib of in het jeugdwerk met kinderen en jongeren rond erfgoed aan de slag te gaan. 14 personen namen deel, de opgestelde inspiratiegids werd breed regionaal en nationaal verspreid. OD 3. De erfgoedcel neemt deel aan interessante adviesraden. Actie 1: Adviesraden waarin medewerkers zetelden: Lokaal niveau: Kindercultuur in Sint-Pieters-Leeuw, diverse WOI-actiegroepen (Beersel, Dilbeek, Gooik, Liedekerke, St-Pieters-Leeuw, Ternat) Regionaal niveau: cultuur- en erfgoedraad provincie Vlaams-Brabant Vlaams niveau: stuurgroep/kwaliteitscomité Erfgoeddag, Bloemencorso s Vlaanderen Actie 2: De erfgoedcel blijft nauw betrokken bij het cultuurbeleidscoördinatorenoverleg. In 2014 werd geen cultuurbeleidscoördinatorenoverleg georganiseerd waaraan de erfgoedcel kon deelnemen.

20 6 - EXPERIMENTEREN SD 6: proeftuin - koppelen, experimenteren, inbedden OD 1: Erfgoedcel P&Z stimuleert en initieert experimentele projectwerking. Actie 1: Met de streekpartners werkt de erfgoedcel aan de uitbouw en ontsluiting van een online applicatie rond erfgoed, landschap en toerisme voor de 16 deelnemende gemeenten. I.s.m. met Regionaal landschap Pajottenland & Zennevallei en in overleg met Toerisme Pajottenland & Zennevallei en Pajottenland Plus ontwikkelde de erfgoedcel een mobiele website. De website is gekoppeld aan PenZine en is al raadpleegbaar op ontdek.penzine.be. in 2015 wordt de website breed bekendgemaakt. Actie 2: De erfgoedcel werkt binnen de website een online platform uit dat beschikbaar is voor de gemeentelijke erfgoed-/cultuurdiensten en lokale erfgoedactoren. Geïntegreerd in de website van de erfgoedcel is een prikbord uitgewerkt waarvan personen en organisaties gebruik kunnen maken om elkaar verder te helpen. Er is de mogelijkheid om bv. erfgoedprojecten te delen en te doorzoeken of om logistiek materiaal ter beschikking stellen (vb. een scanner of wisselkaders). De database is doorzoekbaar en wordt vanaf 2015 ingevuld en gecommuniceerd. Actie 3: Er wordt een impulsfonds opgericht dat de kans geeft om erfgoedwerking in de gemeenten op een hoger niveau te tillen. De projectvereniging bood de gemeenten de kans om via een impulsfonds eigen erfgoeddoelstellingen te verwezenlijken. 3 gemeenten tekenden hier op in (totaal gesubsidieerd bedrag: 2.886,39 euro): Roosdaal (ondersteuning van erfgoedvereniging Rausa), Halle (inrichting van een Erfgoedlabo) en Beersel (scanproject rond de lokale geschiedenis en een collectie doodsprentjes).

21 OD 2: Erfgoedcel P&Z stimuleert inbedding van een cultureel-erfgoedwerking in andere sectoren. Actie 1: Samen met andere streekbrede partners bouwt de erfgoedcel de werking rond aangrenzende thema s verder uit (landschap, erfgoed, toerisme). Met de streekpartners is het magazine PenZine verder vormgegeven en werd een mobiele website uitgebouwd (cfr. bovenstaande doelstellingen). Samen met de streekpartners volgde de erfgoedcel een traject om de doelen van de samenwerking verder te concretiseren. Actie 2: Een alternatieve omgevingsanalyse wordt uitgewerkt voor het immaterieel erfgoed uit de streek. Fotograaf Jimmy Kets trok een jaar lang de streek door om tradities te fotograferen. Dit resulteerde in fototentoonstelling Erfgoed & Zonen in CC Westrand en in een publicatie. De tentoonstelling, opgezet om de streekbewoners en -organisaties te sensibiliseren rond immaterieel erfgoed, trok veel bezoekers (meer dan 200 bezoekers tijdens de opening), sprak een nieuw doelpubliek aan en wist veel persaandacht te trekken (De Standaard, Brussel Deze Week, etc.). De fotowedstrijd die er aan gekoppeld werd, zet de alternatieve omgevingsanalyse voort. Wij bezochten de fototentoonstelling in Westrand en vonden het zeer verrassend en origineel Hartelijk dank voor de fijne samenwerking. Willy Speltens, K. Muziekvereniging Sint-Cecilia, Sint-Pieters-Leeuw

22 7 - ERFGOED DIGITALISEREN SD 7: Erfgoedcel P&Z engageert zich om bij het digitaliseren van cultureel erfgoed: deze digitale gegevens blijvend toegankelijk en leesbaar te maken; internationaal erkende inhoudelijke en technische standaarden te gebruiken rekening te houden met beperkingen rond copyright en privacy. OD 1: Erfgoedcel P&Z zorgt voor vorming en begeleiding bij het invoeren van collecties in Erfgoedplus. Actie 1: Binnen het traject Pajottenland Zennevallei wordt intensief ingezet op de digitalisering van beeldmateriaal en objecten uit de periode en de WOI-thematiek. Hierbij is er aandacht voor nieuwe collectiebeheerders en particulieren, maar ook voor de opvolging van actoren die reeds met Erfgoedplus.be aan de slag gaan. Samen met cultuurdiensten, erfgoedraden, archieven en erfgoedverenigingen ging de erfgoedcel op zoek naar objecten, foto s en verhalen rond de Eerste Wereldoorlog. In mei en juni vonden vier collectiedagen plaats (Ternat, Dilbeek, Pepingen en Lennik), waarop eigenaars hun materiaal konden laten registreren. Dankzij de brede media-aandacht en de broodzakkenactie was het resultaat een succes. Dit materiaal vond een plaatsje in de mobiele expo, op de educatieve website Kinderen in bezet gebied en wordt digitaal ontsloten via Erfgoedplus.be. er in Erfgoedplus.be in 2014 meer dan objecten uit onze streek werden ingevoerd. Eind 2014 stond de teller op objecten we 39 erfgoedfilms (processies, stoeten, sport, onderwijs, ) digitaliseerden, goed voor 12u36 aan film we filmmateriaal uit bijna alle gemeente verzamelden (Beersel, Dilbeek, Gooik, Galmaarden, Herne, Halle, Lennik, Pepingen, Sint- Pieters-Leeuw, Ternat)

23 OD2: Erfgoedcel P&Z sensibiliseert en informeert de culturele erfgoedorganisaties over het gebruik van internationale standaarden bij het digitaliseren van cultureel erfgoed. Actie 1: Samen met het Huis van Alijn en de provincie Vlaams-Brabant organiseert de erfgoedcel een kort traject rond de digitalisering van filmmateriaal. Het project werd uitgewerkt in verschillende stappen: een ontmoetingsmoment in het Huis van Alijn met inzameling van filmmateriaal en een workshop over het bewaren en visualisatie van audiovisueel erfgoed. Een toonmoment en een tweede inzameling gebeurde in samenwerking met het Audiovisueel Museum in Pepingen. Een handleiding voor het beschrijven invoeren van films op Erfgoedplus.be is beschikbaar. De films zullen in 2015 ontsloten worden via Erfgoedplus.be. Actie 2: Geïnteresseerde sportorganisaties en kerkfabrieken worden in contact gebracht met Erfgoedplus.be In 2014 legde de erfgoedcel de klemtoon op WO I. Via inzameldagen werd zo materiaal teruggevonden en nieuwe collecties betrokken, terwijl reeds invoerende collecties bij de invoer van materiaal rond WOI geholpen werden door een vrijwilliger van de erfgoedcel.

24 8 - DIVERSITEIT SD 8: De projectvereniging Cultuurregio Pajottenland en Zennevallei sensibiliseert en informeert cultureel-erfgoedorganisaties binnen haar netwerk voor en over diversiteit en interculturaliteit. Hierbij wordt rekening gehouden met de demografie van de regio. Actie 1: De samenwerking rond Erfgoeddag 2014 staat in het teken van migratie en dient als testcase om met het thema diversiteit om te gaan en als basis om het eigen diversiteitsbeleid vanaf 2015 uit te bouwen. De erfgoeddag Grenzeloze Verhalen betekende zowel voor de erfgoedcel als voor lokale cultuurwerkers en erfgoedverenigingen een eerste kennismaking met lokale integratiedienst en verenigingen die rond diversiteit werken. Dit resulteerde in frisse erfgoeddagactiviteiten waaraan nieuwkomers meewerkten. Dit project werd positief geëvalueerd en belooft alvast meer samenwerking in de toekomst. We blikken binnenkort in het farotijdschrift terug op Erfgoeddag 2014 Het lijkt ons dus zinvol om enkele goede voorbeelden in de spotlights te plaatsen in het tijdschrift. Op zich is het al heel bijzonder dat al de gemeenten bereid waren om hieraan mee te werken en daarbovenop trokken jullie vele nieuwe partners aan. Tine Vandezande, medewerker steunpunt FARO Actie 2: De erfgoedcel besteedt aandacht aan diversiteit in haar algemene communicatie. PenZine Lente 2014 kreeg als hoofdthema diversiteit. De cover was een hedendaagse boerenbruiloft van Bruegel met multiculturele invloeden. In het magazine waren interviews met nieuwkomers te lezen. In de nieuwsbrief werden erfgoedgerichte activiteiten opgenomen van organisaties die rond diversiteit werken (vb. Asielcentrum Alsemberg). Ook de communicatiecampagne voor de expo Erfgoed & Zonen bevatte een niet voor de hand liggende regiotraditie, nl. Pchum Benhfeest Cambodjaanse gemeenschap uit Halle.

25 Actie 3: De Cultuurregio zet in op deelname aan een actie rond Zuiddag. Op 16 oktober was het Zuiddag. 4 leerlingen versterkten mee het lokale erfgoedveld mee versterkten. Hendrik en Vicky inventariseerden mee in de Pedemolen (Dilbeek); Emily en Thibo digitaliseerden bandopnames voor Rausa (Roosdaal). Dat ging zeer vlot: Hendrik noteerde, Vicky plakte een sticker met het inventarisnummer en ik trok een foto van het object. Dit terwijl de molenaar verhalen vertelde en uitleg gaf over de molen. Ik vertelde hen over het collectiebeheer en dat hun werk dus nuttig is en een basis vormt waarmee we later gaan verder werken. Een leuke dag waar er veel werk werd verzet! Lieselotte De Landsheer, toerismemedewerker gemeente Dilbeek Stipt op tijd kwamen Emily en Tibo aan in de Erfgoedkelder in Strijtem. Na enig zoekwerk in het digitaliseringsprogramma gingen zij aan de slag met interviews op cassette die veertig jaar oud waren Een goede zaak voor hen, voor Rausa en voor de mensen in het Zuiden. Walter Evenepoel, Erfgoed Rausa, Roosdaal

26 9 - EXPERTISEDELING SD 9: De projectvereniging Cultuurregio Pajottenland en Zennevallei zal proactief haar expertise ter beschikking stellen, onder andere over publiekswerking, cultureel-erfgoededucatie, diversiteit en interculturaliteit, en creëert zo een meerwaarde voor het Vlaamse cultureel-erfgoedveld. Actie 1: De erfgoedcel deelt haar expertise via de website. De website van de erfgoedcel werd ingezet als duurzaam middel om informatie rond behoud en beheer, het bereiken van doelgroepen, digitalisering, communicatie, te delen. Deze informatie wordt steeds aangevuld en up to date gehouden. De verslagen of handleidingen van vormingen georganiseerd door de erfgoedcel krijgen ook steeds een plek op de website. Andere expertisedeling door de erfgoedcel (onder andere): Studiedag Archiefbank: voorstelling vrijwilligersproject rond het registreren van sportarchieven in samenwerking met Archiefbank (4 december 2014) Project omgevingsanalyse kerkfabrieken voorgesteld op provinciale infosessie (4 juni 2014) ter ondersteuning van kerkbesturen Themadag Erfgoedcellen rond vrijwilligerswerking: Voorstelling vrijwilligersproject omgevingsanalyse en coördinatie (9 december 2014) Algemene expertisedeling tijdens overlegmomenten voor erfgoedcellen (beleid, digitalisering, educatie) Groot Onderhoud: expertisedeling rond het bereiken van lokale pers Uittesten toolkit cultuureducatie ism Faro en agentschap CJSM (toolkit zelf en quickscan) en studiedag kwaliteit in cultuureducatie : expertisedeling rond toolkit cultuureducatie Gevraagde input en expertise tijdens specifieke trajecten: vzw MET Halle, Kasteel van Gaasbeek, Museum FeliXart Drogenbos, Informatiedeling en trajectgidsen op de website (bv. regiogids diversiteit, gids erfgoededucatie voor jongeren, etc.) Elke vraag per mail wordt beantwoord

27 10 - SAMENWERKING MET ANDERE INTERGEMEENTELIJKE SAMENWERKING- SVERBANDEN SD 10: De projectvereniging Cultuurregio Pajottenland en Zennevallei werkt samen met andere steden en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden waarmee een cultureel-erfgoedconvenant is gesloten en in het bijzonder met de Vlaamse Gemeenschapscommissie, onder andere rond vrijwilligersmanagement. Actie 1: De erfgoedcel haalt de banden met andere erfgoedcellen aan. Cfr. SD9, actie 1, expertisedeling. De erfgoedcel werkte samen met de erfgoedcel Mechelen, K.ERF en Noorderkempen de themadag voor erfgoedcellen rond vrijwilligerswerking uit. Zij organiseerde niet alleen de dag mee, maar participeerde ook actief aan de workshops door de eigen ervaringen met andere erfgoedcellen te delen en te tonen. Actie 2: Er wordt gezocht naar een meer hechte samenwerking tussen naburige organisaties: erfgoedcellen Aalst en Brussel. Erfgoedcel PZ werkt samen met Erfgoedcel Brussel om vormingstrajecten aan te bieden aan professionele erfgoedwerkers. Zo konden we het vormingstraject rond diversiteit voor museummedewerkers, een organisatie van Erfgoedcel Brussel, aan de professionele musea in onze regio aanbieden. Het Kasteel van Gaasbeek tekende in en nam deel aan de internationale plaatsbezoeken bij musea met een inspirerende diversiteitswerking. Actie 3: Overleg met andere erfgoedcellen Beleid: de collegagroep beleid kwam drie keer samen in 2014 (11/02/14, 06/05/14 en 19/09/14). Op 11/02/14 stond o.a. het volgende op de agenda: de beleidsplanning, ondersteuningsbeleid, contactmomenten complementair cultureel-erfgoedwerk, voorstelling actieplan religieus erfgoed CRKC en de stand van zaken van de themadagen; op 06/05/14 o.a. de beleidsplanning, terugkoppeling van het overleg rond digitaliseringsbeleid van het Agentschap Kunsten en Erfgoed en de rondetafelgesprekken van Faro en een projectvoorstel van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Een vast agendapunt is de terugkoppeling vanuit het Cultureel-Erfgoedoverleg Vlaanderen. Communicatie: de collegagroep kwam niet samen in Eind 2012 werd wel een traject gestart met de cultureel-erfgoedcellen rond het websitesysteem Exopera en de gezamenlijke website In het kader van de beleidsplanning wordt dit traject verder gezet met coördinatie door de Erfgoedcel Waasland, daarna overgenomen door de Erfgoedcel Noorderkempen.

28 Digidoc: de collegagroep digidoc kwam 4 keer samen in 2014 (op 13/02/14, 08/05/14, 18/09/14 en 20/11/14). Op 13/02/14 stond het volgende op de agenda: afspraken voor jaarverslag, plaats van digiprojecten in de beleidsplannen, COP Digidoc als forum voor aanbieders van beheerssystemen (Deventit, Keepthinking, Picturae, etc.), systemen om genealogische gegevens te delen/ontsluiten (Erfgoedcel Kerf) en multimedia touch screens (Erfgoedcel Kerf/Noorderkempen); op 08/05/14 het Studentenproject rond Genealogie (Erfgoedcel Leie-Schelde), praktijkervaring/werken met een gemeenschappelijke erfgoedbank (Provincie Antwerpen Erfgoedcellen van de Provincie Antwerpen) en kennisplatform voor het erfgoedveld; op 18/09/14 de relatie tussen VIAA en de erfgoedcellen en op 20/11/14 de terugkoppeling inventarisformulier VIAA en aanpak audiovisueel erfgoed en de VIAA publiekssite Nieuws van de Groote Oorlog'

29 Doelstelling die bijdraagt tot het versterken van het lokale cultureel-erfgoedbeleid door het ondersteunen van lokale cultureel-erfgoedactoren SD 1 De projectvereniging Cultuurregio Pajottenland en Zennevallei werkt uiterlijk tegen het einde van de beleidsperiode een visie op een ondersteuningsbeleid voor cultureel-erfgoedactoren uit. Actie 1: Een visie rond het lokale ondersteuningsbeleid is geïntegreerd in het beleidsplan en wordt actief ondersteund door de projectvereniging Cultuurregio Pajottenland Zennevallei en de deelnemende partners. De visie rond het lokale ondersteuningsbeleid is uitgewerkt en door de Raad van Bestuur en de afzonderlijke gemeenten goedgekeurd. De visie is verwerkt in het beleidsplan voor de intergemeentelijke erfgoedwerking en acties zijn uitgestippeld. In 2015 wordt de ondersteuningsprocedure verder verfijnd.

30 Andere doelstellingen SD 1 Het beleidsplan voor de volgende erfgoedconvenant wordt voorbereid. Actie 1: Het beleidsplan wordt uitgewerkt en afgerond. Op basis van het nieuwe beleidsplan wordt een vijfjarig traject uitgestippeld. Het beleidsplan is afgerond, de meerjarenbegroting is gemaakt en een perspectief op (operationele) doelstellingniveau is klaar voor de periode Actie 2: De structuur van de projectvereniging wordt hernieuwd. De gemeenten bevestigden hun lidmaatschap tot de projectvereniging. De duur van de projectvereniging werd verlengd voor de periode SD 2 Eigen opvolging Actie 1: De visie op de toekomstige structuur van de erfgoedcel (werking, personeelsbehoefte, afspraken, etc.) wordt verhelderd, verder uitgewerkt en geïmplementeerd. De structuur van de werking is geformaliseerd, de raden zijn versterkt (bv. operationaliteit dagelijks bestuur) en er zijn heldere afspraken gemaakt tussen de bestuursniveaus onderling en met de werknemers wat betreft bevoegdheidsverdeling, organisatorische aspecten, financieel beheer, etc. De projectvereniging doorloopt een traject m.b.t. de eigen organisatiestructuur dat zal afgerond worden in Actie 2: Het team van de erfgoedcel wordt verder vervolledigd met een derde erfgoedcoördinator. De derde coördinator is aangeworven (Annelien Noppe) en neemt vooral taken rond vrijwilligerswerking en - beleid en ondersteuning van erfgoedverenigingen op zich.

31 Bijlagen De erfgoedcel Pajottenland en Zennevallei in de pers 2014 In 2014 verscheen erfgoedcel PZ en/of haar projecten 81 keer in de pers, 7 keer op de radio (Radio 2 Vlaams-Brabant en Stadsradio Halle) en 7 keer op tv (RingTV, Eén-journaal en ROBtv). Selectie meest opvallende artikels Het Nieuwsblad

32 2. Het Nieuwsblad

33 3. Editiepajot

34

35 4. Het Laatste Nieuws

36 5. Het Nieuwsblad

37 6. Het Laatste Nieuws

38