Perspectief Visie, strategie en favorieten. Serious Money. Taken Seriously.

Transcriptie

1 Perspectief 2013 Visie, strategie en favorieten Serious Money. Taken Seriously.

2 Voorwoord en inhoudsopgave Tanja Nagel voorzitter Raad van Bestuur Met deze publicatie voorzien wij u graag van extra beleggingsinzichten. Dit sluit aan op ons streven uw kennispartner bij vermogenszaken te zijn. Ook in 2013 blijven wij uw vertrouwen graag waard. Perspectief

3 Terugblik 2012 was ondanks zorgen een mooi beleggingsjaar Paul Broholm directeur Investments Het jaar 2012 leverde hoge rendementen op voor vrijwel alle beleggingscategorieën. Dit ondanks de recessie in Europa en Japan, de noodzaak van financiële steun voor Europese landen en banken en de teruggang in omzet bij ondernemingen. Met een rendement van bijna 13% presteerden aandelen goed. Obligaties brachten bijna 10% op, waarbij risicovollere obligaties sterk presteerden. Alleen grondstoffen leverden in 2012 weinig op, vooral door veranderde Chinese economische ontwikkelingen en China één van de grootste afnemers is. ECB en steunfonds zorgen voor positieve omslag De omslagpunten op de financiële markten werden vooral bepaald door acties en uitspraken van de centrale banken. Het Europese beleid verraste de markten. Begin 2012 verstrekte de ECB voor de tweede maal in drie maanden 3-jaarsleningen aan Europese banken. Met een totaalbedrag van mrd werden eventuele liquiditeitsproblemen bij banken voorkomen en nam de spanning op de geldmarkten af. zwakkere landen opliep. Met het steunfonds ESM wilden de Europese leiders de negatieve wisselwerking tussen overheden en banken doorbreken. Het ESM kan namelijk de bankschulden overnemen zonder dat dit direct de staatsschuld van de betrokken landen belast Effect ECB-acties op aandelenkoersen Europa LTRO 1 Tweede steunpakket aan Griekenland LTRO 2 90 nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt Bronnen: Bloomberg, TGB Investments MSCI Europe Index ECB rente naar 0,75% Draghi: "Whatever it takes" om de euro te redden Verkiezingen Griekenland Steun Spaanse banken Inmiddels zit Europa in een andere negatieve spiraal gevangen. De opgelegde bezuinigingen verergerden de economische terugval en zorgen voor hoge werkloosheid, minder kredietverlening en afwaarderingen. Hierdoor kon niet aan de begrotingsdoelstellingen worden voldaan en moest er weer meer bezuinigd worden ten koste van de groei. De ECB kondigde aan dat zij onbeperkt staatsleningen zal opkopen, zodat overheden hun tekorten tegen niet al te hoge rentelasten kunnen blijven financieren. Wel geldt als voorwaarde dat die landen een officiële steunaanvraag doen, zodat zij aan begrotings- en concurrentievoorwaarden moeten voldoen. Helaas verslechterde de economische trend vanaf maart en bleven banken en spaarders geld bij Zuid-Europese banken onttrekken. Bovendien waren de bankbalansen onvoldoende versterkt en zorgde de Spaanse vastgoedcrisis voor extra afwaarderingen en eco nomische terugval. Overheden moesten hun banken te hulp schieten, zoals in Cyprus en Spanje, waardoor de rente voor de Monetaire verruiming wereldwijd Ook in de andere regio s was sprake van een afzwakking in de economische groei en hulp vanuit het monetaire beleid. De Amerikaanse, Britse en Japanse centrale bank startten nieuwe opkoopprogramma s waarbij ook risicovolle obligaties en zelfs aandelen (in Japan) werden opgekocht. Veel opkomende markten verlaagden eveneens de rente, hoewel deze landen toch minder ruimte hebben dan beleggers hadden verwacht. Dit is weer een gevolg van oplopende huizenprijzen en de overcapaciteit in bepaalde sectoren en de hogere voedselprijzen eerder in het jaar. Perspectief

4 Economie Uitzonderlijke omstandigheden Misschien realiseren we ons te weinig hoe uitzonderlijk de huidige situatie is. Centrale banken voeren het meest verruimende beleid ooit, de eurozone voert als enige regio een munteenheid zonder politieke unie, in China start een nieuw leiderschap en vindt een verschuiving naar een meer consument gedreven economie plaats en de globalisering zorgt voor een grote onderlinge verwevenheid. Bovendien zijn er in 2013 verkiezingen in Italië, Duitsland en Japan, landen die van belang zijn voor de aanpak van de schuldenproblematiek. Dit levert zowel bedreigingen als kansen op. Ons basisscenario voor 2013 gaat uit van een gematigde economische groei, waarbij de regionale verschillen groot zijn. In Europa zet de recessie door en in de VS zal de groei onder historische gemiddelden blijven. Sinds 2008 zijn huishoudens en ondernemingen bezig met de vermindering van de schuldposities en dit proces is nog niet ten einde. Inmiddels verkeren wij in een repressie 1 : overheden trekken geld naar zich toe dat normaal gesproken naar andere marktpartijen zou gaan en centrale banken houden de rente laag. De bijdrage van de overheid is noodzakelijk omdat consumenten en bedrijfsleven als pijlers van de economische groei wegvallen. Om de situatie te verbeteren is fiscale stimulering nodig in combinatie met een ruim monetair beleid en structurele verbeteringen in concurrentie- en balansposities. Zolang de problemen bij banken en ondernemingen niet zijn aangepakt, is zo n beleid echter minder effectief, zoals nu in Europa het geval is en zoals Japan al langdurig ondervindt. (Bank)balansen moeten versterkt worden door aandelenemissies, schuldsaneringen of faillissementen en steun aan zieltogende ondernemingen moet worden voorkomen. Bijdrage van de overheid is noodzakelijk Ineke Valke beleggingsstrateeg i.valke@gilissen.nl Europa: structurele verbetering nog ongewis De overheden van veel zwakke Europese landen krijgen geen tijd om via groei om te buigen en worden door de Europese Commissie en beleggers gedwongen tot omvangrijke bezuinigingen. Niet alle hervormingen zijn negatief, met als beste bewijs Duitsland dat Schuldposities nog altijd hoog Niet-financiële ondernemingen 2011 huishoudens 2011 staatsschuld 2011 Niet-financiële ondernemingen 1980 huishoudens 1980 staatsschuld Ierland Portugal Japan Spanje Nederland Frankrijk Italië VS Bronnen: Société Générale Cross Asset Research, gebruikmakend van OECD, IMF, Eurostat, EC, BIS, TGB Investments 1 Zie bijv. IMF World Economic Outlook, pagina 102, waar Reinhart, Kirkegaard en Sbrancia worden geciteerd. Perspectief

5 Economie Verenigde Staten: herstel gloort jarenlang de arbeidsmarkt en sociale voorzieningen hervormde om er daadkrachtiger uit te komen. Hoewel er reeds productiefaciliteiten naar zwakkere eurolanden verhuizen, missen veel hervormingen overtuiging. Er wordt vooral gekozen voor de publieke sector waardoor de verbetering in concurrentiepositie achterblijft. Daarnaast loopt de werkloosheid op waardoor inkomens en belastinginkomsten verminderen en sociale onrust optreedt. Op korte termijn verwachten wij een steunaanvraag van Spanje op grond van de economische krimp, de afwaarderingen op vastgoed en de zwakke positie van banken. De situatie in Italië blijft eveneens fragiel. De begroting is dan wel op orde, maar een hoge staatsschuld en lage economische groei houden het land in hun greep. In april vormen verkiezingen een risico voor het pro-europese beleid. Inmiddels is de term doormodderen te negatief voor alle ontwikkelingen die Europa doormaakt, maar feit blijft dat de gekozen aanpak risicovol en niet alomvattend is, (te) langzaam gaat en de recessie in veel landen aanhoudt. Ook de Duitse economie is inmiddels niet ongevoelig voor de afzwakking en dit kan de economische ontwikkeling verder aantasten. Wij verwachten dan ook dat de ECB de rente nog eens met 25 basispunten zal verlagen en het opkoopprogramma voor staatsleningen in werking zet. Ook de ECB begeeft zich daarmee op relatief onbekend terrein. Dit zal in het begin van het jaar plaatsvinden aangezien de Duitsers in september naar de stembus gaan en de regeringspartijen zich dan waarschijnlijk meer tegen zulke ingrepen verweren. Voor de hele eurozone gaan wij uit van een nulgroei, met een groter risico op een negatievere raming dan op een positievere. Amerikaanse economie is dat een deel van het economische herstel gerealiseerd is door fiscale en monetaire steun. Aan de andere kant bewijzen de flexibiliteit en innovatie zeker ook hun kracht. Na jaren van verschuiving van productiefaciliteiten en call centers naar lage lonenlanden, keert de trend zich nu juist weer richting Amerika. Dit creëert ruimte voor de overheid om de begroting te verbeteren. Hoewel de politici zich in 2011 bij het schuldplafond niet van hun beste kant hebben laten zien, verwachten wij een overeenkomst waarbij iets meer tijd genomen wordt voor ombuigingen dan volgens het scenario van de automatische begrotingsaanpassing ter waarde van 5% van het bbp. De economische groei kan in 2013 dan rond de 1,7% uitkomen. Productiefaciliteiten terug naar de VS Wij verwachten dat de Fed de rente tot medio 2015 laag houdt, maar dat zij in de loop van het jaar het opkoopprogramma zal stopzetten. Dit betekent dat de Amerikaanse schatkist een andere financier moet vinden. Aziatische landen zullen hun posities in Amerikaanse staatsleningen minder laten groeien doordat de exportgroei en daardoor valutareserves minder toeneemt. De Amerikaanse overheid heeft daarbij het geluk dat er voorlopig nog een tekort aan veilige beleggingen is door de verminderde kredietwaardigheid van andere overheden en dat de vraag vanuit (institutionele) beleggers hoog blijft. Deze afhankelijkheid vormt op den duur wel een risico. VS: herstel gloort, maar maatregelen noodzakelijk In de tweede helft van 2012 verbeterde de Amerikaanse economie als gevolg van groei in consumentenbestedingen, industrie en de dienstensector. De private schuldpositie verbeterde, hoewel deze nog steeds 50% boven de niveaus van 1980 ligt. Veel huishoudens maakten gebruik van de mogelijkheid om in bepaalde staten hun schulden niet af te betalen en zich failliet te laten verklaren. Naar schatting is 80% van de schuldreductie van $ 600 mrd op deze manier geëffectueerd. Daardoor en door steunprogramma s van de overheid kan de huizenmarkt verder herstellen. Een risico voor de Perspectief

6 Economie Kansen en bedreigingen De dollar zal zich in de bandbreedte van 1,20 tot 1,30 bewegen. Op grond van de koopkrachtpariteitstheorie is de euro overgewaardeerd. Deze theorie gaat ervanuit dat de wisselkoersverhouding in overeenstemming is met de binnenlandse koopkracht. De valutakoersen kunnen echter lange tijd afwijken van de evenwichtwaarden als gevolg van internationale kapitaalstromen. Zo n 85% van alle valutatransacties vindt immers in dollars plaats. De Europese problematiek zet de euro onder druk en ook het economische herstel in de VS en de vlucht naar de dollar tijdens paniek op de markten zorgen voor een opwaarts effect op de dollar. Twijfel over de Amerikaanse begroting en een nog ruimer monetair beleid van de Fed kunnen de druk op de dollar doen toenemen. Azië geraakt door lagere export en hogere lonen De opkomende economieën voelen de verzwakking in de westerse landen in hun exportontwikkeling. De economische groei in China zal lager uitkomen dan voorheen, maar boven de 7% blijven. De groei in Azië was de laatste 20 jaar gebaseerd op lage arbeidskosten. Deze worden steeds minder bepalend door automatisering, robots en hogere lonen. Daarnaast waren de kosten voor grond lager dan in westerse landen. De transitie van industrie naar consument vergt tijd en zal tijdelijke groeivertragingen met zich mee kunnen brengen, maar op lange termijn voordeel bieden. Japan kende even een herstel als gevolg van herstelwerkzaamheden na de tsunami, maar de hoge valutakoers, hoge schulden, lage investeringen en het conflict met China werpen het land snel terug. Bovendien blijft de politieke situatie instabiel en zal het land meer moeite krijgen om de schulden te financieren. Het monetaire beleid is na al die jaren nog steeds minder ruim dan in andere regio s. Voor Griekenland is een tweede kwijtschelding onvermijdelijk De kansen en bedreigingen in 2013 Ook in 2013 zal de eurocrisis geregeld weer op kunnen spelen. Voor Griekenland is een tweede kwijtschelding haast onvermijdelijk. Dit kan binnen maar ook buiten de eurozone plaatsvinden. Hoewel de Europese politici zo n laatste scenario altijd hebben willen vermijden, loopt de weerstand tegen kwijtschelding verder op en zal voor de niet-griekse burger en banken de schade geringer zijn dan een jaar geleden. Belangrijkste bedreiging is een escalatie naar andere landen en de sociale onrust. Een positiever scenario is denkbaar als de hervormingen de innovatie en productiviteit verbeteren. Voor de VS zijn de belangrijkste vragen hoe en in welke mate het begrotingstekort zal worden aangepakt en of bedrijven en consumenten dit gat inderdaad kunnen opvullen. Een overeen stemming over de begroting brengt in ieder geval vertrouwen terug. Indien de begrotingsbesprekingen niet succesvol worden afgerond, wordt de economische groei wereldwijd hard geraakt. De nieuwe leiders in China staan voor de taak om de economie meer op de consument af te stemmen. Stimulerende maatregelen hebben een directer effect op investeringen dan op de consument, maar de overcapaciteit in veel sectoren maakt een verschuiving noodzakelijk. Dit proces kan zowel positieve als negatieve verrassingen opleveren. Op geopolitiek gebied blijven Iran, Syrië en Israël een risico voor de olieprijs en wereldvrede Eurozone Ontwikkeling economie per regio bbp-groei % JoJ e 13e Verenigde Staten Japan Bronnen: Thomson Reuters EcoWin, IMF, TGB Investments Opkomende markten data IMF e 13e e 13e e 13e Perspectief

7 Beleggingsstrategie Voorkeur voor risicovolle obligaties Ineke Valke beleggingsstrateeg Op grond van de kansen en bedreigingen en de moeizame ontwikkelingen kiezen wij voorlopig voor een behoudende invalshoek. Wij hebben een lichte voorkeur voor risicovolle obligaties boven aandelen*. Binnen obligaties zijn de verschil len groot. Door de functie van veilige haven zijn Amerikaanse, Duitse, Finse en Nederlandse staatsleningen naar onze mening te hoog gewaardeerd. Toch verwachten wij dat de rente voor veilige landen voorlopig laag zal blijven, waarbij wel tijdelijke snelle opwaartse bewegingen kunnen optreden. Voor staatsleningen uit een aantal zwakkere landen hebben wij hogere rendements verwachtingen. Verder kunnen bedrijfsobligaties, high yield obligaties en leningen uit de opkomende markten voor een goed rendement met een minder hoog risico dan voor aandelen zorgen. Veel bedrijven hebben een sterke balans. Ook voor deze categorieën kan echter in de loop van het jaar gelden dat de vooruitzichten de waardering niet meer recht vaardigen. Aandelen: licht onderwogen Voor aandelen hanteren wij nog een licht onderwogen advies. De begrotingsperikelen in de VS, het ontbreken van een echte Europese eenheid en de winstdruk vormen risico s voor de aandelenmarkt. Daarentegen bieden de opkoopprogramma s van de centrale banken steun. Een parallel met de situatie in Japan, waar aandelenmarkten al meer dan 20 jaar onder druk staan, doet zich nog niet volledig voor, maar op bepaalde gebieden in met name Europa zijn de gelijkenissen treffend. De Europese economische groei maakt eveneens een vertraging door, de rente in Duitsland is laag, de consumentenbestedingen staan onder druk, de staatsschulden lopen op en de aandelenmarkten staan nog ruim onder eerdere piekniveaus. Verder kan de vergrijzing voor soortgelijke problemen als in Japan zorgen. Uit de grafiek blijkt dat de vergrijzing de bestedingen en aandelenkoersen in Japan negatief beïnvloedden. Het ontbreken van een echte Europese eenheid vormt een risico voor de aandelenmarkt Gelukkig zijn er ook verschillen. Zo zijn in de meeste Europese landen de vastgoedprijzen tot 2008 minder hard opgelopen dan in Japan of heeft inmiddels een prijscorrectie plaatsgevonden. Centrale banken kwamen eerder in actie en veel banken hebben een deel van de herkapitalisatie achter de rug. Verder blijft de winstgevendheid van veel Japanse ondernemingen zelfs nu nog achter. Ook deflatie speelt (nog) geen rol in Europa en de openheid van de economie maakt dat Europa sneller van een wereldwijde impuls kan profiteren. Invloed vergrijzing op aandelen en economie consumptie 160 investeringen vergrijzing 40 Nikkei Bronnen: Thomson ReutersEcoWin, UN data, Worldbank, TGB Investments * Onze beleggingsvisie is uiteraard afhankelijk van politieke en economische omstandigheden en waarderingen. Wijzigingen hierin kunnen leiden tot andere adviezen. Perspectief

8 Beleggingsstrategie Voorkeur voor aandelen uit VS en opkomende markten Voorkeur Amerikaanse aandelen en opkomende markten Binnen aandelen hebben wij op dit moment een voorkeur voor Noord-Amerikaanse aandelen en die uit opkomende markten. Amerikaanse ondernemingen ontwikkelen zich sterk door innovatie en flexibiliteit. De outsourcingtrend beweegt zich enigszins in het voordeel van de VS. Daarnaast is de energie-afhankelijkheid duidelijk afgenomen en ligt de economische groei boven de rente. Het herstel in de economie, de grote binnenlandse markt en verbetering in winstmomentum geven relatief goede vooruitzichten. Wel lopen de waarderingen op, zodat we de posities later in het jaar mogelijk willen bijstellen. Neutraal voor alternatieve beleggingen Grondstoffen ondervinden aan de ene kant steun van het ruime monetaire beleid en de negatieve reële rente, maar aan de andere kant staat de vraag onder druk als gevolg van de gematigde economische groei en de afzwakking in de opkomende markten. Met name metalen en andere grondstoffen ondervinden hinder van verschuivingen binnen China. Een negatieve reële rente betekent geen rentederving om goud aan te houden. De liquiditeit in de markten en valutaonrust kunnen de vraag voorlopig blijven ondersteunen. De aandelen in de opkomende markten werden lang niet beloond voor de hogere winstgroei en ruimere mogelijkheden voor de overheid. Wij zien nog veel economisch potentieel en de demografische factoren in veel landen zijn ondersteunend. Ditzelfde geldt voor de effecten van deregulering, investeringen in infrastructuur en politieke en sociale hervormingen. De markten hebben een cyclisch karakter en kunnen daardoor meer profiteren van economisch herstel. Voor Europese aandelen hanteren wij een licht onderwogen advies. De waarderingen en hervormingen zijn weliswaar kansrijk, maar de bedreigingen vanuit de politiek alsmede demografie zijn groot en de regio is vooralsnog erg ECB-afhankelijk. Voor alle beleggingscategorieën geldt een lager verwacht rendement Voor aandelen Pacific hebben wij een onderwogen positie. De Japanse politiek, begroting, demografie en winstgevendheid zijn voor ons de belangrijkste redenen. Ook hier zijn echter kansen als er een duidelijke politieke omwenteling zou komen, de Bank of Japan meer in actie komt, de onroerend goed sector herstelt en deflatie kan worden gekeerd. Deze argumenten gelden echter al jaren. Voor onroerend goed is de beperkte kredietverlening nadelig. Aan de andere kant kunnen partijen zichzelf op de markt tegen een lage rente financieren. Verder herstellen de huren, waardoor wij een neutrale weging adviseren. Ook voor hedge funds hebben wij een neutraal advies. Qua rendement bleven veel fondsen achter, maar de risico s en correlatievoordelen bieden steun aan een portefeuille. Voor alle beleggingscategorieën geldt dat het verwachte rendement op lange termijn lager is dan voorheen als gevolg van lagere economische groei en een lagere bevolkingsgroei. In de loop van het jaar kunnen aandelen betere kansen bieden. Perspectief

9 Obligaties Obligatiemarkt biedt ook in 2013 nog kansen Katrien Hooyman senior portfoliomanager Veel obligatiebeleggers vragen zich af of ze in 2013 nog wel obligaties moeten aanhouden. Dankzij de grote rentedaling in safe haven landen hebben zij sinds 2008 veel geld verdiend. Maar nu bieden Noord-Europese staats obligaties nauwelijks meer opwaarts potentieel. Wel is er kans op koersdalingen bij een rentestijging. Dat is trouwens geen uitgemaakte zaak; rente bewegingen zijn vaak onvoorspel baar. Maar hoewel ook wij in 2013 een rentestijging ver wachten, is met een goede mix van obligatie categorieën nog voldoende rendement te halen. rendement in % Gemiddeld rendement tot einde looptijd (yield to maturity). 8 7 High Yield bedrijfsobligaties*** 6 5 Spanje Emerging markets**** Italië 4 Ierland 3 2 IG Bedrijfsobligaties** Alle AAA 1 eurolanden* Duitsland 0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 Duration in jaren Bronnen: TGBI, BofAML, JPMorgan, Barclays * Frankrijk, Nederland, Finland, Oostenrijk, Luxemburg, Duitsland ** luidend in euro, Investment Grade: rating van BBB- of hoger *** wereldwijd, High Yield: rating van BB+ of lager **** opkomende markten staatsobligaties in harde valuta Zo zijn wij over bedrijfsobligaties (al sinds 2009) positief gestemd, hoewel wij binnen de categorie wel selectiever worden. De kredietkwaliteit van bedrijven is relatief goed, en voorlopig blijven ze voorzichtig omdat de winstgroei afvlakt. Niet gunstig voor aandeelhouders, maar obligatiehouders hebben meer kans hun geld terug te krijgen. Inmiddels is er al heel wat geld naar bedrijfsobligaties gestroomd, waardoor de rente is gedaald. Het is zaak om de krenten uit de pap te halen en wat meer landen- en debiteurenrisico te nemen. Veel spreiding en expertise van een groot team specialisten zijn daarbij onmisbaar. Daarom gebruikt TGB hier actief beheerde fondsen. Goede mix van obligatiecategorieën essentieël Ook staatsobligaties uit opkomende markten vindt TGB nog altijd aantrekkelijk. Weliswaar is de rente ook daar flink gedaald, maar de kredietkwaliteit rechtvaardigt dat. In veel opkomende landen verbetert die: overheden hebben weinig schulden en nauwelijks begrotingstekorten. Nog altijd is het gevaar dat beleggers bij slecht beurssentiment hier als eerste uit wegvluchten, maar dat is een tijdelijk effect. Hier zijn ook veel spreiding en expertise vereist, wat we bereiken met beleggingsfondsen. Het hoogste rendement binnen Europa verwachten wij in de periferie. Met deze categorie moet voorzichtig worden omgesprongen. Maar de risico s zijn wel sterk afgenomen sinds de ECB begin september heeft aangekondigd korte staatsleningen zonder limiet te kunnen opkopen. De kans dat de euro valt is veel kleiner. Met nog altijd forse renteniveaus is dat reden om zwaarder op de regio in te zetten. Niet dat alles nu vanzelf goed zal komen; bij vlagen kan de stress weer oplopen. Wij zijn daarom niet overwogen maar neutraal, en binnen de categorie zijn wij selectief: wij zijn terughoudend over Spanje, en positiever over Ierland en Italië. Om het risico te spreiden houden wij ook een (relatief kleine) positie in de dure Noord-Europese staats(-gerelateerde) obligaties. Die fungeren als anker. Bij onverwachte tegenvallers vangen zij de ergste uitschieters op. Een evenwichtige, actief beheerde mix van al deze obligatiecategorieën biedt kans op een goed rendement in Perspectief

10 Aandelen Onze Nederlandse favorieten Kiest u voor beleggen in individuele aandelen*, dan gelooft Theodoor Gilissen dat kwaliteit voorop moet staan. Een aandeel in een bedrijf met een solide balans, een goed verdedigbaar concurrentievoordeel, sterke vooruitzichten en ook nog eens aantrekkelijk geprijsd is een betere belegging dan een speculatief aandeel met een sterk verhaal maar een zwakke balans. Wij volgen de sterke, internationaal actieve Nederlandse bedrijven al jaren. Hieronder treft u enkele favorieten aan. Aan het eind van deze publicatie treft u een volledig overzicht van onze favorieten aan. Onze Nederlandse favorieten De waardering voor Nederlandse beursgenoteerde bedrijven staat momenteel onder druk door de economische omstandigheden. In deze korte selectie gaan wij echter in op een drietal bedrijven die door hun internationale spreiding en marktposities aantrekkelijke vooruitzichten voor beleggers hebben op lange termijn. Koninklijke Shell, energie blijven we nodig hebben Ondanks de opkomst van alternatieve energiebronnen blijven naar onze mening olie en gas de eerstkomende decennia veruit de grootste energieleveranciers. Koninklijke Shell heeft productiegroei als prioriteit voor de komende jaren gesteld. Grote investeringen zoals in Qatar en Canadese teerzanden ondersteunen de productiegroei. Dankzij de binnenkomende kasstroom blijft de financiële positie gezond. Productie en verkoop zijn wereldwijd gespreid waardoor regionale ontwikkelingen beperkte invloed hebben. Verdere uitbouw van de wereldwijde nummer één positie in gasproductie versterkt de verkooppositie. Voor de komende jaren verwachten wij een groeiende winst, blijvend gezonde finan ciële positie en in lijn daarmee een jaarlijks toenemende dividendbetaling. Het relatief hoge dividend rendement, de verwachte groei en de financiële stabiliteit zijn aantrekkelijk voor beleggers. DSM, toekomst in gezonde voeding Wereldwijd groeit de aandacht voor gezond leven en in relatie hiermee voor gezonde voeding. DSM is niet alleen wereldwijd nummer één met de productie van voedings ingrediënten, zoals bijvoorbeeld vitamines, het bedrijf is ook koploper in de ontwikkeling van nieuwe producten op dat gebied. Ruim 60% van het bedrijfsresultaat komt uit deze gestaag groeiende divisie en wij verwachten dat door overnames, zoals bijvoorbeeld recent Martek, Ocean Nutrition en Cargill cultures, deze divisie verder zal groeien. Op langere termijn zien wij een verdere specialisatie door verkoop van de andere activiteiten. De financiële positie is gezond en de kasstroom is ruim. Uitgaand van een bovengemiddelde omzet- en winstgroei en het huidige dividend rendement van ruim 3,5% is DSM een goede belegging op lange termijn. ASML, geheugenchips zijn en komen overal in De wereldwijde vraag naar geheugenchips zal naar verwachting alleen maar toenemen. Een bedrijf dat daarvan zal profiteren is ASML. ASML is misschien wel het enige Nederlandse bedrijf dat Tom Muller senior aandelenanalist t.muller@gilissen.nl Een goed gespreide portefeuille begint dicht bij huis wereldwijd een marktaandeel van ruim 70% heeft en dan nog wel in de top van de technologiesector. Als marktleider voor de fabricage van machines voor de productie van geheugenchips heeft het bedrijf niet alleen deze overheersende positie, maar is ook technologisch door de ontwikkelde EUV technologie veruit de marktleider. De recent genomen belangen in het bedrijf door de grootste afnemers in de sector, Intel, Samsung en TSMC, geven het perspectief op de lange termijn aan. In een sector die gedomineerd wordt door tijdelijke vraaggolven tengevolge van voorraadmutaties blijft de vraag op termijn toenemen. Voor een belegger een goede positie voor groei in een sector die de wereld overheerst. * Onze selectie van aandelen is gebaseerd op de kwaliteit van de bedrijven, maar ook op de waardering van de aandelen op het moment van schrijven. Wijzigingen hierin kunnen leiden tot een andere selectie. Voor een actueel overzicht van de aandelen die wij aanbevelen, neem contact met uw private banker op. Perspectief

11 Aandelen Onze Amerikaanse favorieten Een goed gespreide portefeuille begint dicht bij huis, maar daar blijft het niet bij. Veel beleggers zijn onvoldoende gespreid. Dat is jammer, want de kansen buiten Nederland zijn ook volop aanwezig. Op deze pagina kunt u over enkele kansrijke Amerikaanse bedrijven* lezen. Amerika kent in vergelijking met Europa relatief veel ondernemingen met een goed verdedigbaar bedrijfsmodel. Dergelijke bedrijven hebben exclu sieve patenten, grote schaalvoordelen, hoge toetredingsbarrières, een sterke merk naam of netwerkvoordelen. Hierdoor kunnen ze hun afzetmarkt goed beschermen. Het stelt ze in staat om lang durig boven gemiddelde winsten Jacoline Overdevest aandelenanalist j.overdevest@gilissen.nl te gene reren. In deze korte selectie gaan wij in op een drietal Amerikaanse favorieten. Oracle, cloud computing heeft de toekomst De laatste ontwikkelingen op ICT-gebied spelen zich vooral af op het gebied van cloud computing. Een bedrijf dat daarvan kan profiteren is Oracle. Van oorsprong verkoopt Oracle software aan bedrijven om informatie te managen. Oracle vergroot de voordelen van de software door daarnaast ondersteunende diensten te leveren en verschillende applicaties aan elkaar te koppelen. Om in te spelen op de laatste ontwikkelingen stelt Oracle producten beschikbaar via internet. Hierbij blijven de activiteiten, zoals onderhoud aan soft- en hardware, in handen van Oracle. Oracle profiteert van ruim 30 jaar ervaring, terwijl het ook in staat is te profiteren van de opkomst van nieuwe trends. Hierdoor denken wij dat Oracle het komende jaar een stabiel groeiend rendement zal genereren. om producten tijdelijk onder de kostprijs aan te bieden om zo marktaandeel van de concurrentie te winnen. Vanwege het defensieve karakter van dit bedrijf verwachten wij dat de omzet van Costco de komende jaren gestaag toe zal nemen. Goed bedrijfsmodel genereert bovengemiddelde winsten General Electric, dominant in iedere markt Onze derde favoriet is General Electric (GE), leverancier van goederen en diensten aan de gezondheidzorg, luchtvaartindustrie, expert in het transport van energie en beheerder van een grote financieringstak. Het conglomeraat profiteert van synergievoordeel tussen de verschillende expertises. Daarnaast richt GE zich op het verkrijgen van een dominante positie in elke markt die het bedrijf bedient. De kracht van GE ligt tevens in het sterke management. De afgelopen 125 jaar hebben slechts 12 verschillende CEO s het concern geleid. Door zich te richten op nieuwe markten, zal GE haar marktleiderschap verder kunnen uitbreiden. Wij verwachten dat de operationele winst en het dividend per aandeel in 2013 daardoor met ongeveer 10% verder zal groeien. Costco, loyale klanten zorgen voor concurrentievoordeel Costco is een groothandel met ruim 400 warenhuizen in de VS die zich met name richt op ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. Om producten af te kunnen nemen dienen klanten in het bezit te zijn van een lidmaatschapskaart. Ruim 67 miljoen mensen betalen al USD 55 tot USD 110 per jaar voor hun klantenkaart. Hierdoor kan de groothandel rekenen op een stabiele inkomensstroom en een loyaal klantenbestand. De solide opbrengsten stellen Costco in staat * Theodoor Gilissen werkt op het gebied van Amerikaanse aandelen met de research van Morningstar. De 120 analisten van Morningstar leveren onafhankelijke en zeer professionele research aan de beleggingsexperts van Theodoor Gilissen. Perspectief