eerst de mensen PVDA+ niet de winst Verkiezingsprogramma -10 juni 2007

Transcriptie

1 eerst de mensen niet de winst Verkiezingsprogramma -10 juni 2007 PVDA+

2 PVDA-uitgaven M. Lemonnierlaan Brussel Tel.: Informatie en bestellingen : pvda@pvda.be Website: Weekblad: 2

3 Inhoud Vooraf Eerst de mensen, niet de winst Geneesmiddelen 50 tot 90 % goedkoper via het echte kiwimodel. Gratis naar de huisarts, zoals bij Geneeskunde voor het Volk Onze energiefactuur kan 20 % goedkoper werkzoekenden, waarom dan langer werken? Een vaste job voor iedereen De aarde vrijwaren voor de toekomstige generaties. Laat de grootste vervuilers de zwaarste lasten dragen Fortuinenbelasting: een kwestie van sociale rechtvaardigheid Voor een sterke nationale sociale zekerheid. De scheidingslijn in ons land loopt tussen rijk en arm, niet tussen Noord en Zuid Meer geld voor een degelijk en toegankelijk onderwijs Vaste en betaalbare tarieven voor de huishuren Een wettelijk minimumpensioen van 1000 euro Behoud van de index. Een minimumloon van 1360 euro De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Voor een rechtvaardig belastingstelsel Trein, tram, bus: betaalbaar en bereikbaar openbaar vervoer Behoud van de lokale postkantoortjes. Voor een bereikbare en betaalbare postdienst Wetenschappelijk onderzoek: openbaar en in dienst van de maatschappelijke noden Vrije tijd op mensenmaat, met sportverenigingen, jeugdhuizen en muziekgroepen, wandelclubs en seniorenorganisaties Gelijkheid man/vrouw opnieuw op de agenda Betere bescherming van de vakbondsafgevaardigden. Het stakingsrecht vrijwaren Meer inspraak in het bestuur, zowel hier als in Europa De beste sociale verworvenheden veralgemenen naar alle landen van de Europese Unie Belgen, nieuwe Belgen, allemaal Belgen. Gelijke rechten voor iedereen Geen mens is illegaal. Wie duurzaam in het land verblijft, verdient ook alle kansen Maatregelen tegen kleine criminaliteit. Voorkomen is beter dan bestraffen Vrede is het hoogste goed: een actieve vredespolitiek is nodig. Geen medewerking aan de Amerikaanse oorlogen Geef de landen van het Zuiden de kans om op eigen benen te lopen Internationale solidariteit met de landen die werken aan sociale rechtvaardigheid. De nieuwe wind in Latijns-Amerika als inspiratie

4 4

5 Vooraf Eerst de mensen, niet de winst Tussen 1980 en 2006 daalde het aandeel van de lonen in het totale nationale inkomen van 59 % naar 51 %. Als dat aandeel vandaag even hoog zou liggen als in 1980, zou de loonmassa 25 miljard euro hoger liggen. Deze daling van het aandeel van de lonen was het sterkst onder de regeringen Martens (CVP-liberalen). Maar zij heeft zich daarna ook onder Dehaene (CVP-socialisten) en onder Verhofstadt (liberalen-socialisten) doorgezet. Je kan deze evolutie op een omgekeerde manier elke dag in de krant lezen: 4,3 miljard euro winst voor Fortis. 11, 5 miljard winst voor de vier grote banken samen. 1,4 miljard winst voor Inbev. 2 miljard winst voor Electrabel. 22,8 miljard nettowinst voor de 95 beursgenoteerde bedrijven. Enzovoort. De chef van Fortis, Jean-Paul Votron, verdiende vorig jaar 4,47 miljoen euro. Die van Volvo, Leif Johansson, streek 3,6 miljoen euro op. Maar het uurloon van de nieuwkomers van Volvo Trucks in Oostakker ging met 0,50 euro per uur omlaag. Carlos Brito, de man die bij Inbev Leuven honderden mensen op straat zette, krijgt een bonus van 4 miljoen euro. Alan Mulally leidt sinds september 2006 Ford en verdiende 21 miljoen dollar in de laatste vier maanden van het jaar. Dat geld komt ergens vandaan. Het komt van de werkende bevolking: - Via de loonnorm en andere vormen van loonmatiging. - Via de belastingen, die arbeid veel zwaarder belasten dan vermogens. - Via verbruiksbelastingen: btw en accijnzen. - Via de dure energiefacturen. - Door het achterblijven van de pensioenen en kinderbijslagen op de al kleine stijging van de lonen. - Door de gezondheidsindex. Enzovoort. Dat het aandeel van de lonen daalt van 59 % naar 51 %, geeft aan hoe zwaar de asociale bezuinigingen en de neerwaartse druk op de lonen wel zijn geweest. Arbeiders van Opel Antwerpen zegden het vanmorgen op de radio: Het kapitaal is de baas. Wie een sociale reflex heeft, wil de zaken omkeren. Eerst de mensen, niet de winst. 5

6 De partijvernieuwing die sinds 2004 is ingezet, wil van de PVDA een meer bevragende partij maken. Wij hebben gewone Belgen bevraagd. Welke punten op het werk, in de wijk, zijn belangrijk? Welke zaken moeten het snelst aangepakt worden? De weerslag van die bevraging leest u in de 25 punten van dit programma. Het zijn 25 punten waar de federale regering iets mee kan doen. Vijf grote punten springen eruit. Vooral daarmee gaan we de kiescampagne voeren: 1. Geneesmiddelen kunnen 50 tot 90 % goedkoper door het kiwimodel. Gratis naar de huisarts, zoals bij Geneeskunde voor het Volk. 2. De energiefactuur van de gezinnen kan 20 % goedkoper werkzoekenden, waarom dan langer werken? Een vaste job voor iedereen. 4. De aarde vrijwaren voor toekomstige generaties. Laat de grootste vervuilers de zwaarste lasten dragen. 5. Een belasting op de grote fortuinen: een kwestie van sociale rechtvaardigheid. 18 april 2007 Namens de PVDA+, Peter Mertens 6

7 1 Geneesmiddelen 50 tot 90 % goedkoper via het echte kiwimodel. Gratis naar de huisarts, zoals bij Geneeskunde voor het Volk. De gezondheidszorg draait om mensen. Het zou vanzelfsprekend moeten zijn dat de mens daar altijd op de eerste plaats komt. Toch is dit niet zo. In ons land kan één op de drie gezinnen zijn gezondheidsfactuur niet betalen. Naar de kinesist gaan bijvoorbeeld is een luxebehandeling geworden. En een bezoek aan de oogarts wordt nogal eens uitgesteld. Tien procent van onze gezinnen zegt medische zorgen uit te stellen om financiële redenen. Voor veel bejaarden zijn de kosten van een rusthuis erg hoog en als ze ziek worden, brengt dat grote financiële en sociale problemen voor hen mee. De regering voerde de maximumfactuur in maar dat lost de problemen niet op. Het kiwimodel: een oplossing Om de kosten van de geneesmiddelen te drukken kwam dokter Dirk Van Duppen van Geneeskunde voor het Volk op de proppen met het kiwimodel. Dat is ontleend aan Nieuw-Zeeland. Daar wordt voor elk geneesmiddel een openbare aanbesteding uitgeschreven. Het beste en goedkoopste product wordt uitgekozen en op de markt gebracht, volledig terugbetaald door het ziekenfonds. Door dat systeem werden de kosten voor medicamenten in Nieuw-Zeeland de helft goedkoper. Als dat systeem hier wordt ingevoerd, zou onze ziekteverzekering 1,5 miljard euro besparen op te dure geneesmiddelen. Een voorbeeld. Paracetamol (de stofnaam voor de merken Dafalgan, Perdolan ) is de nuttigste en veiligste pijnstiller en koortsremmer. In België gaan er jaarlijks 18 miljoen doosjes, onder 12 verschillende merknamen, van over de toonbank. In Nieuw-Zeeland laat de overheid door een openbare aanbesteding de concurrentie tussen die 12 verkopers maximaal spelen. De producent die de beste prijs-kwaliteitverhouding aanbiedt, krijgt het aanbod. Daardoor is paracetamol spotgoedkoop in Nieuw-Zeeland. Bij ons kosten die pijnstillers al naargelang het merk 3,20 euro tot 5,50 euro voor eenzelfde doosje. In Nederland is dat 0,52 euro en in Nieuw-Zeeland 0,20 euro. Geneesmiddelen als Dafalgan en Perdolan kunnen ineens 90% goedkoper. In België worden er jaarlijks voor 90 miljoen euro pijnstillers verkocht, zonder terugbetaling. In vergelijking met de prijs in Nieuw-Zeeland, of zelfs Nederland is dat 80 miljoen euro te veel. 7

8 Waar gaat al dat geld nu naartoe? Het meest verkochte merk is Dafalgan (8 miljoen doosjes per jaar) van de Amerikaanse multinational Brystol-Meyers Squibb (BSM). Die doet in België geen onderzoek, heeft hier geen tewerkstelling en betaalt nul euro belastingen. Wat wij te veel betalen voor een pijnstiller is dus zuivere winst voor de Amerikaanse aandeelhouders. Zo komt het ook dat BSM een jaarloon van 56 miljoen euro kon uitbetalen aan haar topmanager Heilbold. Merck Sharp & Dohme (MSD), de producent van ondermeer de cholesterolverlager Zocor, slaagt erin in één jaar (2002) een nettowinst van 5,4 miljard euro te maken. Dat is bijna de helft van het totale gezondheidszorgbudget voor de 10 miljoen Belgen. Kiwi: 1,5 miljard extra voor de gezondheidszorg Elke maand wordt een deel van onze lonen afgehouden voor de sociale zekerheid. De ziekteverzekering betaalt daarmee onder andere een deel van de geneesmiddelen terug. Nu blijkt dat onze bijdragen massaal geplunderd worden door een handvol grote farmaceutische bedrijven die veel te hoge prijzen vragen. Met de openbare aanbesteding volgens het kiwimodel wint de ziekteverzekering jaarlijks 1,5 miljard euro. Dat geld kan de overheid gebruiken om geneesmiddelen terug te betalen (300 miljoen euro), om nieuwe jobs in de zorgsector te creëren (1 miljard euro) en om de raadpleging bij de huisarts volledig terug te betalen (200 miljoen euro). De kiwi light van minister Demotte: een miskleun Eerst beloofden Steve Stevaert (SP.a) en minister Demotte (PS) dat ze het kiwimodel zouden toepassen. Maar dat bleken slechts vage beloften. In plaats van de prijzen te verlagen, verlaagt minister Demotte het deel dat terugbetaald wordt door de ziekteverzekering. De patiënt zal bijgevolg voor een aantal geneesmiddelen meer moeten betalen. Met de nieuwe gezondheidswet blijft er van die ronkende beloften bitter weinig overeind, stond er in de krant. Demotte wil een openbare aanbesteding organiseren, maar alleen voor cholesterolverlagers waarvan het patent al vervallen is. Uitgerekend die groep van geneesmiddelen is, onder druk van het debat over het kiwimodel, al spectaculair in prijs gedaald (-75 %). Daar ga je dus niet veel meer op kunnen winnen. De dure merkproducten die nog onder patent zijn, blijven wél buiten schot. Met de steun van handtekeningen naar de volwaardige kiwi Dokter Dirk Van Duppen gaf de aanzet voor een breed front van vakbonden, mutualiteiten, sociale organisaties en patiënten. Dat front voerde een intense campagne voor het kiwimodel. Het haalde handtekeningen op voor een petitie. Door deze campagne liet de farmaceutische industrie de prijs van 900 geneesmiddelen fors dalen. Zo komt het dat het geneesmiddelenbudget van de ziekteverzekering voor het eerst in de sociale geschiedenis van België 8

9 een overschot heeft, van 20 miljoen euro. Dat geeft een idee van wat het kiwimodel aan besparingen zou opleveren, moest het volwaardig worden toegepast. Met de hulp van bevriende juristen heeft dokter Van Duppen een wetsvoorstel uitgewerkt waarin de volwaardige toepassing van het kiwimodel in sluitende juridische teksten werd gegoten, in overeenkomst met de Europese wetgeving. Hij vond steun bij parlementsleden van alle democratische politieke strekkingen, bij vakbonden, mutualiteiten en sociale organisaties om het wetsvoorstel in te dienen. Gratis naar de huisarts, zoals bij Geneeskunde Voor Het Volk Wij pleiten ervoor dat de raadpleging bij de huisarts volledig wordt terugbetaald. Dat kan o.a. dankzij de opbrengst van het kiwimodel. De huisarts kent de patiënt het beste. Hij/zij beheert het globale medische dossier en is de vertrouwenspersoon. Hij/zij kan het beste advies geven voor een goede verwijzing naar een specialist. Afschaffing van supplementen op erelonen en op medisch materiaal bij ziekenhuisopnames. Stop de privatisering van de gezondheidszorg. De hoge ziekenhuisfacturen wegen zwaar door omwille van supplementen voor de specialisten. De patiënt betaalt gemiddeld 500 euro uit eigen portemonnee bij hospitalisatie, vooral voor supplementen. Die nietterugbetaalde supplementen op erelonen en op medisch materiaal bij ziekenhuisopnames zijn ook de belangrijkste reden voor de dure privéverzekeringspremies. De eigen uitgaven bij ziekenhuisopname zijn de voorbije vijf jaar met 33% gestegen. De supplementen moeten afgeschaft worden. Want gezondheidszorg is geen koopwaar maar een basisrecht voor iedereen. Daarom moet er ook een einde komen aan de privatisering en aan de commercialisering van de gezondheidszorg. Actiepunten PVDA+ De overheid moet voor het echte kiwimodel gaan. Dat betekent: de beste geneesmiddelen kiezen en via openbare aanbesteding de laagste prijzen bedingen. De opbrengst hiervan, 1,5 miljard euro, kan besteed worden aan volgende behoeftes: 300 miljoen euro om geneesmiddelen beter terug te betalen. 1 miljard euro om nieuwe jobs te creëren in de zorgsector en om het personeel beter te betalen. 200 miljoen euro voor de volledige terugbetaling van de raadpleging bij de huisarts, zoals bij Geneeskunde voor het Volk. Afschaffing van supplementen op erelonen en medisch materiaal bij ziekenhuisopnames. 9

10 2 Onze energiefactuur kan 20 % goedkoper De prijzen van gas en elektriciteit blijven maar stijgen. De gevolgen laten zich gevoelen, voor de gezinnen en voor de gemeentefinancies. Electrabel kondigt nieuwe prijsstijgingen aan voor elektriciteit vanaf september Wellicht gaan de gemeenten deze meeruitgave aan hun inwoners doorrekenen. Voor ons betekent de ingevoerde vrijmaking van de markt (meerdere privéfirma s leveren elektriciteit): een soms dramatische prijsstijging. Vorig jaar werden in Vlaanderen leveringscontracten verbroken omdat die gezinnen niet konden betalen. De vrijmaking van de markt is ook een tegenvaller voor de gemeentefinancies. Vroeger gaven de intercommunales (groepen van gemeenten) voordelige tarieven voor de openbare verlichting en voor de verlichting van gebouwen van de gemeenten. Nu betaalt een gemeente daarvoor de marktprijs. Als aandeelhouders van de intercommunales krijgen gemeenten nu ook veel minder dividenden uitgekeerd. De intercommunales mogen namelijk geen elektriciteit meer verkopen. De inkomsten daarvan vallen dus weg. De gemeenten blijven nog wel aandeelhouders van de intercommunales voor de distributie (via het laagspanningsnet). Maar ook hier duiken er financiële problemen op. De CREG (de Reguleringsinstantie voor Elektriciteit en Gas, die belast is met de goedkeuring van de tarieven voor de distributie) staat onder druk van de regering om die tarieven te verlagen. Intercommunales dreigen met verlies te gaan werken. Dat zal onvermijdelijk tot nieuwe belastingen leiden. Er is een oplossing. Die heeft drie grote luiken: Verlaging van de btw van 21 naar 6 % Dat maakt onze factuur 12,4 % goedkoper. Elektriciteit en gas zijn, zoals stookolie, basisbehoeften. Waarom daarop het btw-tarief voor luxeproducten aanrekenen? De btw is de meest onrechtvaardige van alle belastingen. Een werkloze en een bankier betalen namelijk evenveel btw op een product. Maar voor de werkloze vertegenwoordigt die btw een flink stuk van zijn budget. Voor de bankier een habbekrats. Gaat deze btw-verlaging in tegen richtlijnen van de Europese Unie? Neen. Portugal en Groot- Brittannië heffen 5 % btw op energie. Spanje 16 %, Italië 10 %. 10

11 Deze btw-verlaging recupereren door een speciale taks op energiemaatschappijen Het Rekenhof berekende dat in 2001een btw-verlaging voor gas en elektriciteit tot 6 % de staat euro minder zou opgebracht hebben. Ondertussen is het verbruik van elektriciteit met 7 % en van gas met 11 % gestegen. De prijzen stegen eveneens, met 10 %. Als men daarmee rekening houdt, is de slotsom dat de staat met de verlaging van de btw tot 6 % dit jaar 800 miljoen minder inkomsten zou hebben. Hoe dit bedrag recupereren? 434 miljoen euro zou gehaald kunnen worden uit de superwinsten van Electrabel. Onverantwoord? Ook SP.a-senator Bart Martens vindt van niet. Hij stelt een speciale belasting voor van 23 %. Want de kern- en steenkoolcentrales van Electrabel zijn allang afgeschreven. Die kosten niets meer, tenzij het onderhoud ervan. Daarom maakte Electrabel vorig jaar 2,1 miljard winst. Dat is 200 euro per inwoner, baby's inbegrepen. Met deze speciale taks zou de staat het geld recupereren dat we via hoge elektriciteitsprijzen jarenlang hebben betaald voor de investeringen van Electrabel. De overige miljoenen euro zouden wij kunnen halen uit een taks op de onbetamelijke winsten van de oliemaatschappijen. In andere landen doet men dat ook. Groot-Brittannië heeft in 2003 de belasting op de winsten van de oliemaatschappijen in de Noordzee verdubbeld. Ook in China heft de regering een uitzonderingstaks op de oliewinsten. In Frankrijk vraagt de verbruikersorganisatie UFC-Que Choisir de invoering van een uitzonderingstaks van 1 miljard euro per jaar, 5 jaar lang, op de oliewinsten die in dat land worden aangegeven. Ook in de Verenigde Staten vragen verbruikersorganisaties en afgevaardigden in het Congres een dergelijke taks. Oprichting van intercommunales of gemeentelijke bedrijven voor energievoorziening, naast de huidige privé-firma s Vertegenwoordigers van Nuon, Electrabel, Luminus, Essent, enz. lopen onze deuren plat. Maar wie van ons vindt nog zijn weg in het prijzenaanbod van gas en elektriciteit van al die privé-maatschappijen? Op 11 januari 2007 had 75 % van de klanten in Wallonië nog altijd geen contract afgesloten met een elektriciteitsleverancier. Voor gas was dat 80 %. De privé-firma s werken volgens de logica van de winst: wie niet meer kan betalen, vliegt eruit en valt ten laste van de gemeenschap. Dat wil zeggen dat deze huishoudens bij aangeduide leveranciers terechtkomen en die hebben de duurste tarieven. Ook de kleine verbruiker betaalt meer per kilowattuur. Wij vinden dat iedereen recht heeft op dienstverlening. Ook wie minder bemiddeld is, moet toegang hebben tot energie. De kleine verbruiker en wie afgelegen woont, mag niet gestraft worden omdat hij niet genoeg winst oplevert. 11

12 Om een einde te maken aan de grote geldstroom van de gezinnen naar de aandeelhouders van Electrabel, zou de energieproductie in dit land in de handen van de overheid moeten komen. Dat zou veel geld vrijmaken om de elektriciteitsprijs voor de verbruikers te verminderen, om te investeren in duurzame (hernieuwbare) energievoorzieningen en om dringende sociale behoeften (bv. de bouw van energiezuinige sociale woningen) te financieren. De vrijmaking van de markt, die is opgelegd door de Europese Unie, heeft de allesoverheersende positie van Electrabel niet aangetast en de energieprijzen zijn niet gedaald, wat nochtans beloofd was. Ondertussen willen wij dat de gemeenten alvast openbare bedrijven, bijvoorbeeld intercommunales, oprichten voor de levering van onze energie. Dat heeft veel voordelen. Eerst en vooral zorgen zij voor lagere prijzen. Een openbaar bedrijf kan namelijk bij de gas- en elektriciteitsproducenten groothandelsprijzen afdwingen dankzij de macht van het aantal (wij, de verbruikers allemaal samen.) De bedrijven doen dat nu ook al. De elektriciteitsprijs die zij betalen aan de energieproducent is 20 % goedkoper: 4 cent per kwh tegenover 6,1 cent voor de individuele verbruiker. Als gezinnen aansluiten, kan zo n openbaar bedrijf energie kopen aan groothandelsprijzen. Zelfs als de kosten voor de distributie en het transport van de energie gelijk blijven, kan de eindprijs daarmee 8 tot 10 % dalen. Ten tweede hebben de gezinnen die aansluiten bij een dergelijke openbare maatschappij, minder administratieve rompslomp. Zij moeten het allemaal niet langer uitzoeken en vergelijken bij Luminus, Essent, Nuon, Electrabel enzovoort. En ten slotte kan een openbaar bedrijf een beleid van energiebesparing voeren en daarvoor op lange termijn plannen. In afwachting van dergelijke openbare bedrijven kunnen de gemeenten een infoloket openen dat betrouwbare en objectieve informatie geeft. Aan dat loket kan de klant ook hulp krijgen bij het zoeken naar de beste oplossing bij de keuze van een leverancier van gas en/of elektriciteit. De energiefactuur kan 20 % goedkoper Voorbeeld: een gezin met 2 volwassenen en 3 kinderen. Jaarlijks elektriciteitverbruik: kwh. Factuur: 563 euro (+ btw 118 euro) Jaarlijks gasverbruik: kwh. Factuur: euro (+ btw 259 euro) In totaal betaalt dit gezin jaarlijks euro. Ons voorstel: Elektriciteit: 2,1 cent minder per kwh = 99 euro btw van 21 naar 6 % = 84 euro Totaal elektriciteit = 183 euro 12

13 Gas: 0,3 cent per kwh = 104 euro btw van 21 naar 6 % = 185 euro Totaal gas = 289 euro Totaal voor gas en elektriciteit samen: 472 euro Op een totale som van euro komt dat neer op een winst van 22 %. Actiepunten PVDA+ Verlaging van de btw op gas en elektriciteit: van 21 naar 6%, betaald door een belasting op de superwinsten van Electrabel en de oliemaatschappijen. Oprichting van openbare bedrijven voor energievoorziening op gemeentelijk en intercommunaal vlak, naast de bestaande privé-firma s. Een betrouwbaar en objectief infoloket in de gemeenten om de gebruiker te helpen bij de keuze van een gas en/of elektriciteitsleverancier. 13

14 werkzoekenden, waarom dan langer werken? Een vaste job voor iedereen. Een vaste job, dat blijft de grootste zorg van veel jonge mensen. Terwijl mannen en vrouwen onder de 25 op zoek zijn naar werk en er evenveel van de ene tijdelijke job naar de andere sukkelen, beslist de regering dat ouderen langer moeten werken. Waar zit de logica? Het kan toch niet dat ouderen langer moeten werken terwijl er werkzoekenden zijn. 7 % van de afgestudeerden heeft na één jaar geen enkele werkervaring. Bij de laaggeschoolden is dat 12 %. Tijdelijke contracten omzetten in vaste Bij Philips in Brugge gingen in mei 2006 de 155 vaste arbeiders in staking. Zij waren een minderheid geworden in hun bedrijf, tegenover de 185 uitzendkrachten en de tientallen tijdelijke werkkrachten. Van alle arbeidsovereenkomsten die in 2004 ten einde liepen in grote ondernemingen, was de helft een tijdelijk contract. Vooral bij de jonge werknemers loopt het helemaal uit de hand. De helft (48,5 %) start zijn loopbaan met een tijdelijk contract; 17,5 % passeert via een uitzendkantoor; 30 % werkt met een arbeidsovereenkomst van bepaalde duur. De Europese Unie wil in het kader van de Lissabon-strategie het arbeidsrecht hervormen in de richting van nog méér soepele contracten. Daarbij sneuvelen collectieve verworven rechten. De Europese Commissie wil een soepeler afdankingsrecht en meer interimwerk en tijdelijke contracten. In sommige bedrijven slagen de vakbonden erin een maximumpercentage voor tijdelijke contracten op te leggen. Ja, wij willen strikte limieten voor het gebruik van interims, tijdelijke contracten en onderaanneming. Wij willen elk tijdelijk contract verplicht omzetten in een vast, na zes maanden bij dezelfde patroon. Wij stellen voor dat in een bedrijf niet méér dan 3 % van het personeel met een tijdelijk contract mag werken. Het brugpensioen herstellen, met aanwervingvan een jonge werkloze Het generatiepact van de paarse regering is een grote stap achteruit op sociaal vlak. Het brugpensioen wordt in de feiten afgeschaft voor slachtoffers van 14

15 bedrijfsherstructureringen. Iedereen die wordt afgedankt, moet tot 58 jaar beschikbaar blijven en elk werk aanvaarden. De vereisten voor brugpensioen worden opgetrokken: 60 jaar zijn en een loopbaan hebben van 35 jaar. Wij ijveren voor het herstel van het brugpensioen en de verplichte vervanging daarbij door een jongere. Recht op brugpensioen is een gegeven dat de solidariteit tussen de generaties vorm geeft. Wij willen dat ook bij tijdskrediet en loopbaanonderbreking de verplichte vervanging zou gelden. Winstgevende bedrijven die massaal afdanken, sanctioneren Bedrijven rationaliseren, danken massaal af en delokaliseren, al maken ze enorme winsten: in 2006 maakte VW 4,75 miljard euro winst maar dankte wel arbeiders af in Duitsland en in Vorst. Om nog méér winst te maken. De productiviteit is in België de hoogste van Europa, het BBP (de in een jaar geproduceerde rijkdom) per werknemer ligt 20 % hoger dan het gemiddelde. Er moeten sancties komen tegen bedrijven die verbintenissen niet nakomen. Er moet volledige toegang zijn tot de economische en financiële informatie van de ondernemingen en van de financiële groepen waar ze toe behoren. Er is daarvoor een wet VW nodig ter vervanging van de wet Renault, met daarin als sancties: de terugbetaling van alle subsidies, de terugbetaling van de vermindering van de patronale bijdragen. En met zware sancties tegen winstgevende bedrijven die afdanken zonder eerst voor vervangende werkplaatsen te zorgen. Wij steunen het wetsvoorstel Decroly en het wetsvoorstel Galand, die in deze richting gaan. Openbare bedrijven in de sociale en dienstensector De patronale bijdragen aan de sociale zekerheid werden met maar liefst 6 miljard euro verminderd. Had de overheid met dat geld niet beter zélf geïnvesteerd in nieuwe arbeidsplaatsen? De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten verklaarde alvast van wel. Als de staat zelf initiatieven neemt in sectoren waar nieuwe behoeften ontstaan, is het rendement in arbeidsplaatsen zelfs dubbel zo groot. Er is het voorbeeld van de dienstencheques. Die zouden vorig jaar jobs opgeleverd hebben. Maar 75 % van de kosten, of 528 miljoen, werd met geld van de sociale zekerheid betaald. Het zijn waarschijnlijk de duurste jobs die men ooit gecreëerd heeft. In het systeem van de dienstencheques subsidieert de staat de werkgevers met 1 tot 5 euro netto per uur op elke arbeidsplaats. De werknemerskant van de medaille? Zwartwerk in die sectoren wordt vervangen door onderbetaalde nepjobs, in plaats van door echte, valabele jobs. 15

16 Wij willen een uitbreiding van het personeelsbestand in de sector van de zorg (ziekenhuizen, rusthuizen, kinderopvang, geestelijke gezondheidszorg, medische en niet-medische thuiszorg ) en in het onderwijs. Ondermeer ook te betalen met de opbrengst van het kiwimodel (zie punt 1). Wij willen openbare bedrijven onder democratische controle, op de eerste plaats in streken met de grootste werkloosheid en in de toekomstgerichte sectoren. Actieprogramma PVDA+ Verplichte omzetting van tijdelijke contracten in vaste na 6 maanden dienst. Herstel van het brugpensioen met de verplichte vervanging door een jongere. Wie er (tijdelijk) uitstapt moet vervangen worden. Sancties tegen winstgevende bedrijven die massaal afdanken. Openbare bedrijven in de zorg- en de dienstensector, in plaats van dienstencheques. 16

17 4 De aarde vrijwaren voor de toekomstige generaties. Laat de grootste vervuilers de zwaarste lasten dragen. De opwarming van het klimaat is een zeer ernstig probleem dat om dringende, collectieve en globale oplossingen vraagt. De paarse regering zoekt de oplossing in onpopulaire maatregelen en in taksen die het inkomen en de levensstandaard van de gewone mensen aantasten. Er zijn ook andere, sociale oplossingen te bedenken. Volgens het principe dat de grootste vervuiler betaalt moeten de industrie en de energieproducenten de belangrijkste inspanning leveren. De gewone burger heeft niet de middelen om in alternatieve energiebronnen te investeren en moet daarom geholpen worden om energie te besparen. De stand van zaken De wetenschappers geraken het erover eens dat de menselijke activiteit aan de basis ligt van de opwarming van de aarde. Een stijging van de temperatuur van meer dan 2 C (ten opzichte van het begin van de 19 e eeuw) kan catastrofale gevolgen hebben. De temperatuurstijging bedraagt nu al 0,7 C zodat drastische maatregelen op korte termijn nodig zijn. In het kader van het Kyotoprotocol heeft België er zich toe verbonden haar uitstoot van broeikasgassen tegen 2012 met 7,5 % te verminderen ten opzichte van Maar dat lijkt nu al geen haalbare kaart. De Europese Unie stelt een vermindering met 20 % voor tegen Dat is nog te weinig. Wie is verantwoordelijk voor de uitstoot van de broeikasgassen in België? In afnemend belang zijn dat: de industrie (31 %), de energieproducenten en vooral de elektriciteitscentrales (2 1%), het personen- en goederenvervoer over de weg (18 %), de woningen (15 %), de landbouw (9 %), de handel en diensten (4 %). De afvalsector, het spoorverkeer en de binnenscheepvaart leveren verder nog een marginale bijdrage (1 % of minder). De maritieme scheepvaart en vooral het luchtverkeer stoten ook broeikasgassen uit maar hun bijdrage wordt niet in de nationale statistieken weergegeven. Een probleem dat raakt aan het globale maatschappelijke concept Het is zeer moeilijk, zoniet onmogelijk, paal en perk te stellen aan de ongebreidelde uitstoot van broeikasgassen in een maatschappij waar de 17

18 beslissingen over productie en infrastructuur worden bepaald door privébedrijven die permanent op zoek zijn naar winst. Private energieproducenten hebben belang bij een zo groot mogelijk verbruik. Om de winst te vergroten produceren bedrijven in lagelonenlanden en vervoeren dan de producten duizenden kilometers ver naar de consument. Vrachtwagens en vliegtuigen zorgen voor een vijfde van de broeikasgassen. Hoewel energiebezuinigingen op langere termijn ook voor de ondernemingen voordelig zijn, komen ze er dikwijls toch niet omdat de aandeelhouders rendement op korte termijn willen. De Europese Unie zoekt al jaren naar geld voor de uitbouw van een modern trein- en scheepvaartnet. Maar de meeste bedrijven geven de voorkeur aan wegtransport en laten de gemeenschap voor de kosten van het wegennet én voor de milieugevolgen opdraaien. Het probleem van de CO 2 -uitstoot en de daaraan gebonden opwarming overstijgt dikwijls de mogelijkheden van de ondernemingen. Daarom moet de overheid initiatieven nemen op het vlak van een alomvattende energiepolitiek. Pas als de grote bedrijven eigendom van de gemeenschap zijn en de economie op de lange termijn wordt gepland, liggen de kaarten echt goed om de omschakeling naar milieuvriendelijke productie en transport te realiseren. Ondertussen moet de industrie verplicht worden om de hoogste energieefficiëntie na te streven en daarvoor de nodige investeringen te doen. En alleen nog energiezuinige toestellen en producten mogen nog op de markt gebracht worden. In België kosten stroomverliezen door allerlei toestellen een gezin jaarlijks 60 tot 100 euro. Veralgemening van de best beschikbare technieken (bbt) in de industrie Het rendement van de huidige elektriciteitscentrales bedraagt slechts 30 %. Dit betekent dat 70 % van de energie verloren gaat in de vorm van warmte (via de lucht of het koelwater). Door de invoering van een gecombineerde cyclus (een gasturbine gekoppeld aan een stoomturbine) kan een rendement van 52 % gehaald worden. Gebruik van de restwarmte uit de industriële en de elektriciteitsproductie Door het toepassen van de warmtekrachtkoppeling kan zelfs een rendement van 80 % bereikt worden. Hierbij wordt de restwarmte nuttig aangewend in andere industrieën of voor het (centraal) verwarmen van openbare gebouwen of van woningen. Deze systemen van stadsverwarming bestonden in het vroegere Oostblok en worden vandaag opnieuw toegepast in een aantal grote Duitse steden. Delen van Aalst werden vroeger verwarmd met het koelwater van het voedingsbedrijf Amylum en in Charleroi werd het koelwater van Cockerill-Sambre gebruikt. Nu zijn deze installaties ontmanteld, wegens zogezegd te duur.maar het milieu wordt hierbij niet in rekening gebracht De torenflats van de Luchtbal in Antwerpen werden tot in de jaren 1980 verwarmd met de restwarmte van de vroegere elektriciteitscentrale van Merksem. Het hele buizencomplex is er nog. De restwarmte van het Antwerpse havengebied is enorm. De grote bedrijven recupereren deze 18

19 restwarmte voor eigen energieverbruik in de mate dat de recuperatiekost lager is dan de (al lagere) energieprijzen die ze zelf moeten betalen. De overige energie laten ze verloren gaan. Wij vragen de herinvoering van deze systemen overal waar dat mogelijk is. Grote investeringen in goed en goedkoop openbaar vervoer De transportsector het wegvervoer is de sector waarvan de uitstoot van broeikasgassen het snelst stijgt (van een aandeel van 14 % in 1990 naar 18 % in 2004). Voor het personenvervoer vragen we grote investeringen in de infrastructuur, het materieel en het personeel van de spoorwegen, de metro, tram en bus. Het gewestelijke expressnet in en om Brussel moet snel gerealiseerd worden. Wij willen een goedkoop openbaar vervoer dat aantrekkelijk is en dat de mensen weet te overtuigen hun auto zoveel mogelijk thuis te laten. Goederentransport over lange afstand: verplicht met het spoor of de boot Terwijl meer mensen nu al overstappen op het openbaar vervoer, gaat een groter deel van het vrachtvervoer over de weg. Dat komt door de groeiende onderlinge afhankelijkheid van de bedrijven (specialisatie en onderaanneming) en door de invoering van het just-in-time systeem (werken zonder stocks). De delokaliseringen zorgen voor steeds meer vrachtvervoer over lange afstanden. De vele vrachtwagens maken onze wegen onveilig, ze zorgen voor hoge onderhoudskosten van de wegeninfrastructuur en vervuilen de lucht. De Europese Commissie formuleert in haar Witboek het doel het vrachtvervoer van de weg naar het spoor te brengen. Maar omdat zij dit wil realiseren door de privatisering van de spoorwegen, komt er niets van in huis. Wij stellen voor het goederentransport over lange afstand (bv. het transitverkeer in België) verplicht per spoor (door de openbare onderneming B-Cargo) of met de boot te laten gebeuren. Het derde betalersysteem voor investeringen in energiebesparing door particulieren De bijna 4,3 miljoen woningen van ons land zorgen voor veel broeikasgassen. Veel woningen zijn nog slecht geïsoleerd. 3 op de 10 woningen heeft geen dubbel glas, 4 op de 10 geen geïsoleerd dak en 6 op de 10 heeft geen geïsoleerde muren. Veel huizen zijn ook nog niet uitgerust met de efficiënte verwarmingsketels die thans beschikbaar zijn. De meeste mensen willen wel investeren in energiebesparing maar hebben er het geld niet voor. Daarom stellen we het derde betalersysteem voor. In dat systeem worden de investeringen op energiebesparing betaald door de energieleverancier of de netbeheerder; de afbetaling geschiedt via de energierekening (zonder intresten). Daarbij mag de totale factuur niet hoger worden. Als de investering is afbetaald, zal de energiefactuur voor het gezin lagere zijn omwille van de energiebesparing. 19

20 Een meerjarenplan voor de overschakeling naar alternatieve energiebronnen Er moet een meerjarenplan komen om het gebruik van fossiele brandstoffen (steenkool, olie, gas) sterk te verminderen ten voordele van hernieuwbare energiebronnen zoals waterkracht, wind, zonne-energie en aardwarmte. In deze sectoren moet flink geïnvesteerd worden via een heffing op de superwinsten van de olie- en gasmaatschappijen. België is met amper 2 % groene energie de rode lantaarn in Europa. Actiepunten PVDA+ Veralgemening van de best beschikbare technieken (BBT) in de industrie om: de uitstoot van broeikasgassen maximaal te beperken; producten zo energie-efficiënt mogelijk te maken; de beste rendementen te halen in de elektriciteitscentrales. De restwarmte uit de industriële en de elektriciteitsproductie gebruiken voor de verwarming van openbare gebouwen, woonwijken enz. Grote investeringen in het openbaar vervoer (trein, gewestelijk expressnet, metro, bus). Goederentransport over lange afstand: verplicht met het spoor of de boot. Het derde betalersysteem voor investeringen in energiebesparing door particulieren. Een meerjarenplan voor een uitstap uit kernenergie en kolencentrales, en overschakeling naar hernieuwbare energiebronnen. 20