LCM SCHOLINGSAANBOD 2009 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE

Transcriptie

1 LCM SCHOLINGSAANBOD 2009 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE ONDERZOEK PR EN MARKETING

2 INHOUDSOPGAVE KALENDER 3 VOORWOORD EN TOELICHTING 5 MANAGEMENT 6 Schrijven van een collectieplan 6 Fondsenwerving 7 Naar een nieuw verzamelbeleid 8 REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE 9 Basiscursus registratie en documentatie 9 Starten met spectrum 11 Nummeren van museumobjecten 12 Collectieregistratie in Adlib museum 13 Omgaan met fotocollecties/beeldmateriaal 14 Basiskennis ICT voor museummedewerkers 1 15 Basiskennis ICT voor museummedewerkers 2 17 BEHOUD EN BEHEER 18 Basiscursus behoud en beheer 18 Praktijkdagen klimaatrichtlijnen 20 Behoud van zilver 21 Behoud van koper en zilver 22 Omgaan met fotocollecties 23 Behoud en beheer erfgoed WOII 24 PUBLIEK EN PRESENTATIE 25 Basiscursus museum en publiek 25 Basiscursus erfgoed en publiek 26 Verbazing en verwondering: 27 Levenslang leren in het museum Rondleiden 28 Rondleiden voor schoolgroepen 29 Erfgoededucatie 30 Kiezen voor klasse(n) 31 Het ontwikkelen van educatief beleid voor museum of archief Klantvriendelijkheid 32 Erfgoed, moet je doen! Voor erfgoedinstellingen 33 Erfgoed, moet je doen! Voor leerkrachten 34 ONDERZOEK 36 Basiscursus onderzoek 36 Schilderijen onder de loep 37 PR EN MARKETING 38 Publieksonderzoek in erfgoedinstellingen 38 AANMELDING EN VOORWAARDEN, BETALING EN PRIJZEN, 39 ANNULERINGSVOORWAARDEN 39 ADRESSEN MUSEUMCONSULENTSCHAPPEN 40 AANMELDINGSFORMULIER 44 2

3 KALENDER JANUARI 21 Basiskennis ICT voor museummedewerkers 1 FEBRUARI 3 Naar een nieuw verzamelbeleid 3 Collectieregistratie in adlib museum 16 Publieksonderzoek in erfgoedinstellingen 23 Publieksonderzoek in erfgoedinstellingen 24 Registratie en documentatie MAART 2 Museum en publiek 9 Museum en publiek beleid voor museum of archief 10 ICT voor museummedewerkers 2 18 Behoud van koper en zilver 24 Behoud en beheer 24 Behoud en beheer erfgoed WOII 31 Starten met spectrum APRIL 7 Erfgoed en publiek 8 Omgaan met digitale fotocollecties 8 Behoud en beheer 8 Starten met spectrum 21 Starten met spectrum 23 Terugkomdag publieksonderzoek in erfgoedinstellingen MEI 19 Behoud en beheer 25 Werken met klimaatapparatuur JUNI 9 Fondsenwerving 18 Schilderijen onder de loep 19 Verbazing en verwondering: Levenslang leren in het Museum 26 Verbazing en verwondering: Levenslang leren in het museum SEPTEMBER 3 Schrijven van een collectieplan 29 Registratie en documentatie 29 Behoud en beheer erfgoed WOII 3

4 OKTOBER 5 Registratie en documentatie 7 Behoud van zilver 12 Kiezen voor klasse(n) het ontwikkelen van educatief beleid voor museum of archief dag 1 13 Starten met spectrum 26 Rondleiden NOVEMBER 2 Collectieregistratie in adlib museum 5 Schrijven van een collectieplan 9 Inrichten van vitrines 9 Praktijkdag klimaatrichtlijnen 10 Nummeren van museumobjecten 10 Onderzoek 11 Praktijkdag klimaatrichtlijnen 24 Onderzoek 30 Starten met spectrum 30 Kiezen voor klasse(n) dag 2 DECEMBER 8 Nummeren van museumobjecten 4

5 VOORWOORD Met genoegen bieden wij u het programma voor 2009 aan. Het Landelijk Contact van Museumconsulenten, dat deze cursussen organiseert en grotendeels ook uitvoert, staat dicht bij het museale vak. Zeventig consulenten adviseren en verzorgen cursussen vanuit hun vaak jarenlange praktijkervaring. Wij hopen dat opnieuw vele collega s door het volgen van een cursus beter toegerust raken voor hun werk. Agnes Vugts Voorzitter van het Landelijk Contact van Museumconsulenten TOELICHTING In het aanbod zijn verschillende activiteiten te onderscheiden; 1) Basiscursus per vakgebied In de basiscursus wordt stilgestaan bij de hoofdaspecten van het vakgebied. Het accent ligt op kennisoverdracht. 2) Studiedag of meerdaagse cursus Hier wordt stilgestaan bij een deelaspect van het vakgebied. Een studiedag of meerdaagse cursus is een uitstapje op basisniveau. 3) Workshop Bijeenkomst waarin het accent ligt op doen. De onderwerpen die aan de orde komen, hebben veelal een interdisciplinair karakter. 4) In-company training Een aantal activiteiten kan op aanvraag in-company gegeven worden. De cursus wordt dan afgestemd op de bijscholing van medewerkers op de eigen werkplek. 5

6 MANAGEMENT Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. SCHRIJVEN VAN EEN COLLECTIEPLAN studiedag Medewerkers van musea die verantwoordelijk zijn voor het collectiebeleid van het museum. U leert wat het belang is van een goed collectieplan, wat er allemaal komt kijken bij het schrijven van een collectieplan en hoe u een collectieplan kunt schrijven. Een collectieplan kan een belangrijk hulpmiddel zijn bij het beheer van een collectie. Het vergroot de kennis van musea over hun eigen collectie en geeft structuur en duidelijkheid bij het ontwikkelen van verder beleid. Lacunes en doublures in de collectie komen aan het licht en op basis daarvan kan het verzamelbeleid worden bepaald en wordt duidelijk welke objecten kunnen worden afgestoten. Het collectieplan kan, afhankelijk van het doel waarvoor het wordt geschreven, ook gegevens en beleidsvoornemens bevatten omtrent de registratie, de cultuurhistorische waarde en het gebruik en de toestand van de collectie. Er wordt gewerkt met de brochure Handreiking voor het schrijven van een collectieplan (2008), een uitgave van LCM, het Instituut Collectie Nederland en de Mondriaan Stichting. West Docenten: Ellen Steendam en Kirsten de Vries, Erfgoedhuis Zuid-Holland Datum: donderdag 5 november Locatie: Erfgoedhuis Zuid-Holland, Delft Prijs: 50,- (inclusief de brochure Handreiking voor het schrijven van een collectieplan, LCM, ICN, 2008) Aanmelding: Erfgoedhuis Zuid-Holland Inschrijven vóór: 15 oktober Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Datum: donderdag 3 september Locatie: Aaltense Musea, Aalten Prijs: 50,- (inclusief de brochure Handreiking voor het schrijven van een collectieplan, LCM, ICN, 2008) Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 20 augustus 6

7 FONDSENWERVING cursus Medewerkers van kleine en middelgrote musea die subsidieaanvragen willen indienen bij overheden, fondsen of andersoortige subsidieverstrekkers. Inzicht geven in de mogelijkheden en beperkingen waar men mee te maken krijgt bij het zoeken naar aanvullende financiële middelen. De nadruk ligt op het benaderen van fondsen en subsidiegevers. Op praktische wijze bekijkt u de mogelijkheden en onmogelijkheden van uw organisatie op het gebied van fondsenwerving en leert u een projectplan te formuleren. Ook leert u hoe subsidiegevers en fondsen te zoeken en te benaderen, subsidieaanvragen te analyseren en te beoordelen vanuit het perspectief van de financier. Dit alles met het oogmerk de kwaliteit van aanvragen te verbeteren en de kansen op toekenning te vergroten. Zuid Docent: Agnes Vugts, Huis voor de Kunsten Limburg Datum: dinsdag 9 juni Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 50, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg Inschrijven vóór: 27 mei 7

8 NAAR EEN NIEUW VERZAMELBELEID Studiedag Medewerkers en/of bestuur die verantwoordelijk zijn voor het verzamel- en afstotingsbeleid van een museum en/of historische vereniging Gedachtevorming over verzamel- en afstotingsbeleid, het maken van keuzes en het zoeken naar verbanden zonder de collecties van je collega s in je omgeving te vergeten. Deze studiedag gaat op het actuele zoeken van musea en andere erfgoedinstellingen naar een nieuw verzamelbeleid. Wat is belangrijk om te bewaren en voor wie gaan we dat doen? Welke objecten hebben zo veel collega s in hun depots liggen dat het bewaren ervan door uw instellingen zonde van de ruimte en het budget is? Waar moet je collectie over tien jaar staan? Zuid Docent: Agnes Vugts, Huis voor de Kunsten Limburg Datum: dinsdag 3 februari Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 50, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg Inschrijven vóór: 26 januari 8

9 REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE tweedaagse basiscursus Museummedewerkers die de registratie van de collectie verzorgen. Voor deze cursus is geen voorkennis op dit vakgebied vereist. U leert hoe de collectie van het museum op een doelmatige en verantwoorde wijze kan worden geregistreerd en ontsloten, met of zonder hulp van de computer. Er wordt aandacht besteed aan collectiebeheer in het algemeen, verwerking van bruiklenen en aanwinsten, het nummeren van voorwerpen aan de hand van gestructureerde beschrijvingskaarten, het beschrijven van documentaire collecties, het gebruik van trefwoordenlijsten en thesaurus, en de mogelijkheden van automatisering. Aan de hand van vragen uit de praktijk worden problemen en oplossingen besproken. West Docent: Kirsten de Vries, Erfgoedhuis Zuid-Holland Data: dinsdag 24 februari en 3 maart Locatie: Erfgoedhuis Zuid-Holland, Delft Prijs: 100,- (inclusief de syllabus Registratie en Documentatie, LCM, 2005) Inschrijving vóór: 9 februari Deelnemers: maximaal 15 Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Data: maandag 5 en 12 oktober Locatie: Stadsmuseum Harderwijk, Harderwijk Prijs: 100,- (inclusief de syllabus Registratie en Documentatie, LCM, 2005) Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 21 september Noord Docenten: Trineke Kamerling en Remy Weda, Museumfederatie Fryslân Data: winter/voorjaar 2009 Locatie: nader te bepalen Prijs: 100,- (inclusief de syllabus Registratie en Documentatie, LCM, 2005) Aanmelding: Museumfederatie Fryslân Inschrijven vóór: n.v.t. 9

10 Zuid Docent: Annette Gaalman, Erfgoed Brabant Data: dinsdag 29 september en 6 oktober Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 100,- (inclusief de syllabus Registratie en Documentatie, LCM, 2005) Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: 15 september 10

11 STARTEN MET SPECTRUM Workshop Medewerkers en/of bestuur die graag de interne gang van objecten, bruiklenen en andere collectiezaken willen stroomlijnen en vergemakkelijken met SPECTRUM als leidraad. U leert hoe u praktisch aan de slag kunt gaan met SPECTRUM ten behoeve van uw eigen organisatie. Deze workshop gaat in op de interne successen van de organisch gegroeide situatie, maar ook over de soms onhandige en slecht lopende wegen van een museaal object. We bespreken de voordelen van interne richtlijnen aan de hand van SPECTRUM, maar ook de valkuilen: te veel onnodige procedures die niet leiden naar een collectie, maar alleen zorgen voor meer bureaucratie. West Docent: Kirsten de Vries, Erfgoedhuis Zuid-Holland Datum: dinsdag 13 oktober Locatie: Erfgoedhuis Zuid-Holland, Delft of elders Prijs: 50,- Inschrijving: 28 september Deelnemers: maximaal 15 Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Datum: maandag 30 november Locatie: Gelders Archeologisch Centrum, Nijmegen Prijs: 50,- Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 16 november Zuid Docent: Agnes Vugts, Huis voor de Kunsten Limburg Datum: woensdag 8 april Tijd: uur Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 50, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg Inschrijven vóór: 16 maart Docent: Annette Gaalman, Erfgoed Brabant Datum: dinsdag 21 april Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 50, - Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: 31 maart 11

12 NUMMEREN VAN MUSEUMOBJECTEN workshop Medewerkers van kleine en middelgrote musea die betrokken zijn bij het nummeren van objecten U leert volgens welke methodiek en met gebruikmaking van welke materialen u het beste museale voorwerpen kunt nummeren Het Instituut Collectie Nederland heeft onderzoek gedaan naar de geschiktheid van verschillende materialen die bij het nummeren van objecten worden gebruikt. Dit onderzoek werd uitgevoerd op verzoek van de consulenten registratie en conservering die veel vragen uit de musea kregen over dit onderwerp. Tijdens deze studieochtend zullen de resultaten van dit onderzoek worden besproken en wordt er ingegaan op de verschillende methoden van nummeren. Diverse materialen en toepassingen worden gedemonstreerd. West Docent: Kirsten de Vries, Erfgoedhuis Zuid-Holland Datum: dinsdag 8 december Tijd: uur Locatie: Erfgoedhuis Zuid-Holland, Delft Prijs: 25,- Inschrijving vóór: 23 november Deelnemers: maximaal 15 Oost Docent: Bim van Dijk, Gelders Erfgoed Data: dinsdag 10 november Tijd: uur Locatie: Gelders Erfgoed, Zutphen Prijs: 25, - Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 27 oktober Aantal deelnemers: maximaal 10 12

13 COLLECTIEREGISTRATIE IN ADLIB MUSEUM cursusdag Medewerkers van kleine en middelgrote musea die met beperkte museale opleiding en computerervaring de collectieregistratie in Adlib Museum Basis dan wel Standaard verzorgen. U krijgt een beter inzicht in de structuur en toepassing van de softwareapplicatie. U leert hoe de collectie van het museum op een doelmatige en verantwoorde wijze in Adlib kan worden geregistreerd en ontsloten. Naast een beknopt theoretisch deel, vormt het zelf doen een belangrijk element van deze workshop. In overleg met de musea die belangstelling tonen voor deze workshop zal bekeken worden welke onderwerpen aan bod zullen komen. Dat zouden b.v. kunnen zijn: omgaan met updates, doel van de velden, de achterkant (Adlib Tools/Adlib Designer), gebruik van trefwoorden, opschoning, toevoegen van afbeeldingen. Kennisniveau Voor deze workshop is vereist dat men bekend is met de basisprincipes van collectieregistratie (b.v. via de Basiscursus registratie & documentatie aangeboden door het LCM) en de basisprincipes van de werking van Adlib Museum (b.v. via de trainingen aangeboden door Adlib Information Systems). Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Datum: maandag 2 november Locatie: Florence Nightingale Instituut, Zetten Prijs: 50,- Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 19 oktober Zuid Docent: Marianne Nouwen, Erfgoed Brabant Data: dinsdag 14 april Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 50,- Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: 24 maart 13

14 OMGAAN MET FOTOCOLLECTIES/BEELDMATERIAAL cursus van twee avonden Medewerkers van culturele instellingen die verantwoordelijk zijn voor de zorg van fotocollecties. U leert stap voor stap hoe u met uw collectie beeldmateriaal, zoals een fotocollectie, kunt omgaan. Aan bod komen enerzijds de mogelijkheden van registratie, documentatie en het toegankelijk maken van fotocollecties, anderzijds de aspecten rond het behoud en de conservering van dit materiaal. Oost Docenten: Arno Stam en Marysa Otte, Gelders Erfgoed Data: woensdag 8 en 15 april Tijd: uur Locatie: Villa Jacoba, Heerde Prijs: 50, - Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 25 maart Aantal deelnemers: maximaal 10 14

15 BASISKENNIS ICT VOOR MUSEUMMEDEWERKERS 1 Workshop Museummedewerkers die op operationeel niveau met ICT te maken hebben. stelling U leert de basis kennen van ICT-gebruik in het algemeen, waaronder benodigde hardware en software, opstellen van een (eenvoudige) ICT-begroting, functie en globale inhoud van een informatieplan, duurzaam digitaliseren en de interne organisatie van werken met ICTmiddelen (waaronder applicatie- en softwarebeheer). Tijdens de cursus worden korte uiteenzettingen door de docenten afgewisseld met opdrachten waarbij de cursist de theorie toepast op de eigen situatie. Aan de orde komen: De rol van ICT voor de museale praktijk De lokale ICT-infrastructuur: hardware en software Functionele en technische eisen voor duurzame toegankelijkheid van digitale informatie Koppeling van de eigen infrastructuur aan externe netwerken Inzicht in en opzet van structurele ICT begroting Interne organisatie; relatie met softwareleveranciers; verantwoordelijkheden systeemen Applicatiebeheer Deze cursus geeft het LCM samen met de mensen van Digitaal Erfgoed Nederland. Praktische informatie Docenten: Lucas Veeger in samenwerking met DEN Tijd: uur Prijs: 25,- Aantal deelnemers (per locatie): maximaal 15 personen Inlichtingen: Erfgoed Brabant, Aanmelding: uiterlijk twee weken voor de cursusdatum bij: Erfgoed Brabant, Helma van der Holst, helmavanderholst@erfgoedbrabant.nl onder vermelding van de gekozen locatie De cursus wordt gegeven op vier locaties: Woensdag 18 februari Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Woensdag 25 februari Locatie: Coda Museum, Apeldoorn Maandag 2 maart Locatie: Erfgoedhuis Zuid-Holland, Delft Maandag 23 maart Locatie: Drents Museum, Assen 15

16 CURSUSDAG COLLECTIES OP INTERNET Museummedewerkers die op operationeel niveau met ICT te maken hebben. stelling U krijgt inzicht in de specifieke aspecten van het digitaal, duurzaam en open presenteren van uw collectie. Aanleiding Het LCM geeft al jaren basiscursussen collectieregistratie en gebruik van collectieregistratie software. Maar nu het virtuele museum oprukt en de toegankelijkheid van collecties op het net eigenlijk een must is, blijkt dat de ICT basiskennis bij veel musea ontbreekt om daar goed op in te spelen. Voor deze cursus zijn we te gast in een museum voor het zien van een mooi voorbeeld en het inzicht krijgen in de werkwijze van een collega. Overwegingen voor de collectie wel of niet on-line Best practices, voorbeelden en variaties van het museum Hoe krijgt u inzicht in het gedrag van het publiek? Welke rol geeft u het publiek? Hoe gaat u om met verwachtingen van verschillende doelgroepen? inzicht in en opzet van benodigde personele en financiële inzet voor digitale collectiepresentaties Interne organisatie en verantwoordelijkheden: het nut van een handboek als SPECTRUM In kleine groepen uitwerken van eigen situatie en probleemstellingen De zojuist verschenen Wegwijzer collecties op internet is het handboek bij deze cursus. U krijgt dat op de dag van de cursus uitgereikt. Praktische informatie Docenten: ochtendprogramma LCM-docenten middagprogramma medewerker(s) van het museum waar we te gast zijn Tijd: uur Prijs: 25,- Aantal deelnemers (per locatie): maximaal 15 personen Inlichtingen: Erfgoed Brabant, Aanmelding: uiterlijk 2 weken voor de cursusdatum bij: Erfgoed Brabant, Helma van der Holst, helmavanderholst@erfgoedbrabant.nl, onder vermelding van de door u gekozen locatie Maak uw keuze uit het onderstaande aanbod: Datum: 10 februari Breda s museum Parade Chassépark 12-14, Breda, Focus middagprogramma: digitale fotografie van museale voorwerpen Datum: 17 februari Centraal Museum Nicolaaskerkhof 10, Utrecht,

17 Focus middagprogramma: van bestandscatalogus naar internetpresentatie Datum: 17 februari Stedelijk Museum Amsterdam Rozenstraat 59, Amsterdam, Focus middagprogramma : verborgen informatie in het museum ontsluiten Datum: 17 februari Naturalis Darwinweg 2, Leiden, Focus middagprogramma: natuurhistorische collecties en internet Datum: 3 maart MuZeeum Nieuwedijk 11, Vlissingen, Focus middagprogramma: Maritiem Digitaal, gezamenlijke digitale presentatie van de collectie Datum: 3 maart Amsterdams Historisch Museum Voorburgwal 357, Amsterdam, Focus middagprogramma: inzet van vrijwilligers bij digitalisering en totstandkoming digitale schilderijencatalogus Datum: 3 maart Museum van Bommel van Dam Deken van Oppensingel 6, Venlo, Focus middagprogramma: samenstellen van een digitaliseringplan Datum: 10 maart Museum Het Valkhof Kelfkensbos 59, Nijmegen, Focus middagprogramma: deelname aan Collectie Gelderland Datum: 17 maart Fries Museum Turfmarkt 11, Leeuwarden, Focus middagprogramma: Museum 2.0, nieuwe internettoepassingen voor musea 17

18 BEHOUD EN BEHEER Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. BEHOUD EN BEHEER driedaagse basiscursus Museummedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor de collectie. U leert welke omgevingsfactoren van belang zijn voor het behoud van de collectie en hoe u die kunt beïnvloeden en optimaliseren, zowel in de museumzalen als in het depot. U leert hoe u het best kunt omgaan met verschillende soorten objecten, afhankelijk van het materiaal waaruit ze zijn samengesteld. Daarnaast leert u preventieve maatregelen te nemen om schimmels en ongedierte te voorkomen. De invloed van licht, temperatuur, luchtvochtigheid en bewaarmaterialen op de collectie wordt uitgebreid behandeld. Ook de inrichting van het depot en de wijze van opslag komen aan de orde. Daarnaast worden thema's behandeld zoals hanteren en transport, schoonmaken en hygiëne, behoud en publiek. Aan de hand van vragen uit de praktijk worden problemen en oplossingen besproken. Tijdens de cursus wordt een museumdepot bezocht en krijgen de cursisten de gelegenheid de opgedane kennis in de praktijk te toetsen. Bij de cursus hoort de door het LCM ontwikkelde en uitgegeven syllabus Preventieve conservering. Noord Docenten: Marja Kivinen, Museumfederatie Fryslân en Tjeerd de Jong, Tresoar Data: maandag 12, 26 oktober en 2 november Locatie: Museum Smallingerland, Drachten; Museum Martena, Franeker; Fries Museum, Leeuwarden. Prijs: 150,- (inclusief de syllabus Preventieve conservering. LCM, 2002) Aanmelding: Museumfederatie Fryslân Inschrijven vóór: 1 oktober Oost Docent: Marysa Otte, Gelders Erfgoed Data: woensdag 30 september, 7 en 14 oktober Locatie: Museum Smedekinck, Zelhem Prijs: 150,- (inclusief de syllabus Preventieve conservering. LCM, 2002) Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 16 september 18

19 Zuid Docent: Elly Pouwels, Erfgoed Brabant Data: dinsdag 24, 31 maart en 7 april Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s Hertogenbosch Prijs: 150,- (inclusief de syllabus Preventieve conservering. LCM, 2002) Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: 10 maart Docent: René Hoppenbrouwers, SRAL Data: dinsdag 19, 26 mei en 2 juni Tijd: uur Locatie: Huis voor de kunsten Limburg, Roermond Prijs: 150, - (inclusief de syllabus Preventieve conservering, LCM 2002) Aanmelding: Huis voor de kunsten Limburg Inschrijven vóór: 12 mei West Docenten: Marjan de Visser en Judith Tegelaers, Erfgoedhuis Zuid-Holland Data: woensdag 8, 15 en 22 april Locatie: drie musea in Rotterdam Prijs: 150,- (inclusief de syllabus Preventieve conservering, LCM, 2002) Aanmelding: Erfgoedhuis Zuid-Holland Inschrijving vóór: 26 maart 19

20 PRAKTIJKDAGEN KLIMAATRICHTLIJNEN Studiedag Deze dag is bedoeld voor collectiebeheerders en technische medewerkers, die zich actief met collecties en klimaat bezighouden en voor directies en besturen die actief willen meedenken over een goede besluitvorming over klimaatbeheersing. Deze praktijkdag is er op gericht om u achtergrondinformatie te geven, waarmee u in uw instelling meteen aan de slag kunt gaan. Het ICN heeft, in samenwerking met het Klimaatnetwerk, nieuwe richtlijnen en een stappenplan ontwikkeld voor klimaat en erfgoed. Uitgangspunt is de collectie in relatie tot het gebouw, terwijl voorheen vooral naar de collectie gekeken werd. Er wordt niet meer uitgegaan van een schema met grenswaarden voor Temperatuur en Relatieve Vochtigheid, elke organisatie komt zelf tot een inschatting van de gewenste waarden en de mogelijkheden van het gebouw. Dat betekent meer zelfwerkzaamheid in de musea en meer kennis om tot een goede beoordeling van het binnenklimaat te komen. In het ochtendgedeelte worden introductie gegeven over de verschillende stappen die leiden naar een goed inzicht welk klimaat wenselijk is voor collectiebehoud en wat mogelijk is in het gebouw. In het middaggedeelte zijn er workshops, waarin we actief aan de slag met meten en interpreteren, waar je op kunt letten in het gebouw en hoe je de risico's voor collecties kunt inschatten en eventueel verkleinen. De dagen worden georganiseerd door het Landelijk Contact van Museumconsulenten in samenwerking met andere deelnemers van het Klimaatnetwerk. In het Klimaatnetwerk werken organisaties op erfgoedgebied samen met als doel: in gezamenlijkheid een strategie ontwikkelen en implementeren voor de bepaling van een verantwoord museaal binnenklimaat; voor meer informatie, zie Praktische informatie Docenten: Bart Ankersmit, senior onderzoeker bij het Instituut Collectie Nederland Marc Stappers, specialist bouwfysica bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Judith Tegelaers, Marja Kivinen, Marysa Otte, consulenten bij Erfgoedhuis Zuid-Holland, Museumfederatie Fryslân en Gelders Erfgoed. Datum Maandag 9 november 2009 Locatie Belasting & Douanemuseum, Parklaan 16, Rotterdam Datum Woensdag 11 november 2009 Locatie Muzieum, Nieuwe Marktstraat 54a, Nijmegen Prijs: 55, - Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 23 oktober NB Begin volgend jaar wordt de dag aangeboden in het noorden van het land. Datum en plaats zijn nog niet vastgesteld. 20

21 BEHOUD VAN ZILVER workshop Degenen die in de praktijk met de zorg voor zilveren voorwerpen in een museum te maken hebben. U leert welke specifieke omgevingsfactoren van belang zijn voor zilveren voorwerpen en hoe u aantasting in een vroeg stadium kunt herkennen, wat zijn de geschikte reinigingsmethoden en hoe kan het aanslaan van zilver worden vermeden. Deze workshop gaat in op de preventieve conservering van zilver in musea. Aan bod komen oorzaken en gevolgen van de oxidatie van zilver, evenals het verval. Ook wordt aandacht geschonken aan de praktijk van het reinigen van zilver en het hanteren en bewaren van deze collecties. West Docent: Esther Meijer, freelance metaalrestaurator Datum: maandag 23 februari Tijd: uur Locatie: Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum, Schoonhoven Prijs: 50,- Aanmelding: Erfgoedhuis Zuid-Holland Inschrijven vóór: 6 februari Aantal deelnemers: maximaal 12 Noord Docent: Esther Meijer, freelance metaalrestaurator Datum: 9 maart 2009 Locatie: Fries Museum, Leeuwarden Prijs: 50,- Aanmelding: Museumfederatie Fryslân Inschrijven vóór: 27 februari Aantal deelnemers: maximaal 12 21

22 BEHOUD VAN KOPER EN ZILVER workshop Degenen die in de praktijk met de zorg voor koperen en zilveren voorwerpen in een museum te maken hebben. U leert welke specifieke omgevingsfactoren van belang zijn voor voorwerpen van koper en zilver en hoe u aantasting in een vroeg stadium kunt herkennen, wat geschikte reinigingsmethoden zijn en hoe kan het aanslaan en corroderen van zilver en koper worden vermeden. Deze workshop gaat in op de preventieve conservering van koper en zilver in musea. Aan bod komen oorzaken en gevolgen van de oxidatie van evenals het verval. Ook wordt aandacht geschonken aan de praktijk van het reinigen van koper en zilver en het hanteren en bewaren van deze collecties. We gaan daarbij ook actief aan de slag met de mogelijkheden en middelen die besproken zijn. Oost Docenten: Michiel Langeveld en Marysa Otte, Gelders Erfgoed Datum: woensdag 18 maart Locatie: Stadsmuseum Harderwijk, Harderwijk Prijs: 50,- Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 4 maart Aantal deelnemers: maximaal 12 Zuid Docenten: Michiel Langeveld en Elly Pouwels, Erfgoed Brabant Datum: woensdag 7 oktober Locatie: Kasteel Geldrop Prijs: 50,- Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: 23 september 22

23 OMGAAN MET FOTOCOLLECTIES Cursus van twee avonden Medewerkers van musea en historische verenigingen die verantwoordelijk zijn voor de zorg voor beeldmateriaal. U krijgt inzicht in de mogelijkheden van registratie en documentatie van fotocollecties enerzijds en in de aspecten rond het behoud en de conservering van het materiaal anderzijds. Veel historische verenigingen en musea bezitten een collectie beeldmateriaal die meestal voornamelijk bestaat uit ansichtkaarten en foto s. Naarmate de omvang van een dergelijke collectie toeneemt, ontstaan er ook problemen: hoe moeten de foto s worden opgeborgen? Kunnen ze de tand des tijds weerstaan? Hoe kunnen we op een efficiënte manier de collectie toegankelijk maken? Op welke manier moeten de afbeeldingen worden geregistreerd zodat een gezocht item terug te vinden is? Aan al deze vragen wordt aandacht besteed. Zuid Docenten: Annette Gaalman en Elly Pouwels, Erfgoed Brabant Data: maandagavond 8 en 15 juni Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant Prijs: 50,- Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: 25 mei 23

24 BEHOUD EN BEHEER VAN ERFGOED VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG Workshop Kleine beheerders van kleinere collecties uit de Tweede Wereldoorlog (minder dan één volledig betaalde arbeidsplaats). - Bewustzijn creëren en concretiseren van de risico s waaraan de voorwerpen worden blootgesteld. - Het aanbieden van handreikingen en pragmatische oplossingen om de risico s te verminderen en verval en verlies tegen te gaan. - Het creëren van een netwerk van betrokkenen die gemakkelijk met elkaar communiceren en elkaar helpen. De praktijkervaring staat centraal in de workshop. De deelnemers kunnen zelf voorbeelden van problemen aandragen, maar ook met oplossingen komen. De workshop wordt geleid door mensen met ruime ervaring op het gebied van het behoud en beheer van collecties, ook daar waar geen (of zeer weinig) budget beschikbaar is. De deelnemers krijgen goede en betaalbare oplossingen aangeboden en ontvangen een hand-out met informatie. Bovendien beschikken ze over een netwerk waar ze een beroep op kunnen doen. Data De workshops Zorg voor het Kleine Geheugen worden in het hele land gegeven. 10 maart 2009 Gelderland 24 maart 2009 Noord-Brabant 7 april 2009 Zeeland 21 april 2009 Flevoland 14 mei 2009 Utrecht 16 juni 2009 Zuid-Holland 30 juni 2009 Overijssel 14 juli 2009 Limburg 25 augustus 2009 Zuid-Holland 1 september 2009 Noord-Holland 15 september 2009 Utrecht 29 september 2009 Noord-Brabant 13 oktober 2009 Friesland 27 oktober 2009 Zeeland 10 november 2009 Gelderland 24 november 2009 Groningen Opgave en kosten Opgave Erfgoed Nederland a.knip@erfgoednederland.nl Kosten 25,- Docenten Helicon Conservation Support De Zorg voor het Kleine Geheugen is een samenwerkingsproject van Erfgoed Nederland, het Landelijk Contact van Museumconsulenten (LCM) en het Provinciale Overleg Erfgoedhuizen Nederland (OPEN). De inhoudelijke ontwikkeling en uitvoering is in handen van Helicon Conservation Support. 24

25 PUBLIEK EN PRESENTATIE Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. MUSEUM EN PUBLIEK tweedaagse basiscursus Museummedewerkers die werken in kleine en middelgrote musea U maakt kennis met verschillende facetten van publieksbegeleiding in het museum in hun onderlinge samenhang. U leert hoe het museum de communicatie met zijn bezoekers door middel van presentatie, educatie en PR kan optimaliseren. De opvang en begeleiding van het publiek kent vele facetten. De volgende onderwerpen komen aan bod: Waarom gaan mensen naar een museum en wat is het verwachtingspatroon? Welke verschillende doelgroepen zijn er en wat is hun profiel? Welke vormen van publieksbegeleiding zijn er? Uiteindelijk vormen de verschillende onderdelen van de publiekstaak van het museum één geheel en dragen ze in belangrijke mate bij aan het verwezenlijken van de doelstelling van het museum. Praktische opdrachten en praktijkvoorbeelden zorgen ervoor dat een brede kijk op de wensen van het museumpubliek wordt ontwikkeld. Noord Docent: nader te bepalen Data: nader te bepalen Locatie: nader te bepalen Prijs: 100,- (inclusief syllabus Museum en Publiek, LCM, 2000) Aanmelding: Museumfederatie Fryslân Inschrijven vóór: n.v.t. 25

26 ERFGOED EN PUBLIEK Tweedaagse basiscursus Medewerkers van erfgoedinstellingen met een publieksfunctie (musea, archieven, oudheidkamers, historische verengingen) die een doelbewuste, actieve rol willen spelen op de cultuurtoeristische en educatieve markt van hun instelling. U leert hoe de instelling de communicatie met zijn bezoekers door middel van presentatie, educatie en PR kan optimaliseren. De volgende vragen worden behandeld: Waarom gaan mensen naar een museum/archief/oudheidkamer en wat is het verwachtingspatroon? Welke verschillende doelgroepen zijn er en wat is hun profiel? Hoe kan de collectie op een aantrekkelijke wijze worden gepresenteerd? Welke vormen van publieksbegeleiding zijn er? Hoe wordt met educatie het optimale resultaat bereikt? Uiteindelijk vormen de verschillende onderdelen van de publiekstaak één geheel, en dragen ze in belangrijke mate bij aan het verwezenlijken van de doelstelling van de instelling. Aan de hand van vragen uit de praktijk worden problemen en oplossingen besproken. West Docent: Ellen Steendam Data: dinsdag 7 en 14 april Locatie: in twee verschillende musea in Zuid-Holland Prijs: 100,- Inschrijving vóór: 24 maart Deelnemers: maximaal 15 26

27 VERBAZING EN VERWONDERING: LEVENSLANG LEREN IN HET MUSEUM tweedaagse cursus Museummedewerkers die zich willen verdiepen in de wijze waarop bezoekers (kinderen en volwassenen) van een museum kennis vergaren. U heeft een beter inzicht gekregen in de wijze waarop u in uw museum kennis en/of emoties wilt overdragen aan zowel kinderen als volwassen bezoekers. Elke museumbezoeker van groot tot klein leert iets in het museum. Dat leren is zeer breed, van een gevoel of belevenis tot feitelijke kennis over een onderwerp. Hoe gaat dat leren in zijn werk? Onder welke condities neemt de bezoeker het liefst nieuwe informatie in zich op en wat kunt u als museummedewerker doen om dat bewust of onbewust leren zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Het uitgangspunt van de cursus is theoretisch, maar dit zal met een aantal praktische opdrachten uitgewerkt en toegelicht worden. Welke manier van publieksbenadering en kennisoverdracht wordt gebruikt bij o.a. exposities, speurtochten, zaalpapieren, rondleidingen en evenementen? En op welke wijze kunnen we deze middelen aanpassen zodat we nog beter aansluiten bij de wensen en behoeften van het museumpubliek? Oost Docent: Liesbeth Tonckens, Gelders Erfgoed Data: vrijdag 19 juni en 26 juni Locatie: Flipje en Streekmuseum Tiel, Tiel Prijs: 100, - Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 5 juni 27

28 RONDLEIDEN tweedaagse cursus Museummedewerkers die rondleidingen in het museum geven of willen gaan geven. De cursus is ook geschikt voor medewerkers van andere culturele instellingen of stadsrondleiders. U krijgt inzicht in de verschillende processen die er (kunnen) spelen tijdens een rondleiding. Daarnaast ontwikkelt u een beter beeld van uw eigen wijze van rondleiden. De eerste dag wordt vooral gekeken naar het publiek en de technieken waarmee je je als rondleider presenteert. Vragen die daarbij aan bod komen zijn: wie komen er af op een rondleiding? Wat verwacht men van het museum en van de rondleider zelf? Hoe bouw je een rondleiding op en welke informatie is geschikt om in een rondleiding te verwerken? De tweede dag zal de nadruk meer liggen op de rode draad in het verhaal en de eigen presentatie. Wat vertelt u aan de groep en op welke manier? Elke cursist geeft zelf een korte rondleiding. Iedereen krijgt feedback op: wijze van presenteren, houding, stemgebruik en contact met de bezoekers. West Docent: Francesca Estourgie Data: maandag 9 en 16 maart Locatie: nader te bepalen Prijs: 100,- Inschrijving vóór: 19 februari Deelnemers: maximaal 15 Oost Docent: Liesbeth Tonckens Data: maandag 26 oktober en 2 november Locatie: Stadsmuseum Harderwijk, Harderwijk Prijs: 100, - Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 5 oktober Noord Docent: nader te bepalen Data: op aanvraag Locatie: nader te bepalen Prijs: 100,- Aanmelding: Museumfederatie Fryslân Inschrijven vóór: n.v.t. Zuid Docent: Francesca Estourgie Toelichting: De cursus wordt uitsluitend incompany aangeboden. Informatie over kosten en mogelijkheden: Erfgoed Brabant 28

29 RONDLEIDEN VOOR SCHOOLGROEPEN Cursus Medewerkers van musea, archieven, heemkundekringen, stadsgidsen en andere erfgoedinstellingen die rondleidingen voor schoolgroepen verzorgen, ook geschikt voor overige instellingen die rondleidingen voor schoolgroepen verzorgen. In deze cursus van Erfgoed Brabant scherpen (aspirant)rondleiders hun didactische vaardigheden aan, zodat zij schoolklassen op een leuke en leerzame manier bij de les weten te houden. In de cursus wordt zowel aandacht besteed aan de theorie van het rondleiden, als aan de praktijk. Hierbij wordt uitgegaan van de ervaringen van de rondleiders zelf. Waar lopen zij in hun werk tegenaan? Wat is een goede rondleiding? Waar moet je als rondleider rekening mee houden? Bovenstaande vragen worden besproken in relatie tot de doelgroep onderwijs, veelal aan de hand van door de rondleiders zelf aangedragen voorbeelden. In de cursus oefenen de rondleiders met manieren om hun verhaal op te bouwen en over te brengen. Hierbij is afwisseling in didactische werkvormen binnen één rondleiding een aandachtspunt. De cursus vindt in-company plaats, zodat gewerkt wordt in de eigen rondleidomgeving. De deelnemer: Neemt kennis van algemene theorie rondom het rondleiden (opbouw van een rondleiding, presentatie, houding, mimiek, woordkeuze, omgaan met vragen uit de groep, keuze van onderwerpen, afwisseling, interactie) en bekwaamt zo zijn didactische vaardigheden. Vergroot kennis over de doelgroep 'leerlingen'. Ontwerpt een mini-rondleiding voor leerlingen. Een of twee bijeenkomsten. In overleg met de betreffende erfgoedinstelling/aanvrager, afhankelijk van de exacte behoefte en voorkennis. De cursus wordt incompany gegeven, aan maximaal 15 rondleiders. Zuid Docenten: Datum: Locatie: Prijs: Aanmelding: Consulenten van Erfgoed Brabant Op aanvraag. De cursus wordt incompany gegeven. De eigen erfgoedinstelling. 880,- voor de eendaagse cursus, exclusief reiskosten van de docent. Kijk op of neem contact op met Janneke Kingma: of

30 ERFGOEDEDUCATIE basisworkshop Leerkrachten basisonderwijs en onderbouw voortgezet onderwijs, ICC-ers, Pabostudenten, ook geschikt voor medewerkers van culturele instellingen die geïnteresseerd zijn in erfgoededucatie. In de basisworkshop erfgoededucatie wordt aandacht besteed aan wat erfgoed en erfgoededucatie precies is. De deelnemers gaan zelf aan de slag met een kant-en-klaar erfgoedproject en er worden een aantal suggesties gegeven om erfgoed zelf in de les te integreren. De deelnemer Krijgt een helder beeld van de begrippen erfgoed en erfgoededucatie. Krijgt inzicht in hoe erfgoed een plaats kan krijgen in het curriculum, zowel als middel als als doel. Ervaart het werken met een kant-en-klaar erfgoedproject. Maakt kennis met een aantal makkelijke manieren om zelf erfgoed in de les te integreren. Ervaart de meerwaarde van erfgoededucatie. De workshop is een eerste aanzet om leerkrachten de meerwaarde en mogelijkheden van het gebruik van erfgoed in de les te laten zien. Workshop van 45 tot 90 minuten, in overleg. Zuid Docenten: Consulenten van Erfgoed Brabant Datum: Op aanvraag. Minimaal 10 en maximaal 25 deelnemers van tenminste drie verschillende basisscholen. Locatie: Op locatie. Locatie wordt beschikbaar gesteld door de aanvrager. Prijs: Geen. Aanmelding: Kijk op of neem contact op met Janneke Kingma: of

31 KIEZEN VOOR KLASSE(N) HET ONTWIKKELEN VAN EDUCATIEF BELEID VOOR MUSEUM OF ARCHIEF cursus van anderhalve dag Medewerkers van museum of archief die belast zijn met het ontwikkelen van educatief materiaal en beleidsmatige keuzes op dat terrein maken. - U leert in deze training educatie te zien op langere termijn, als instrument dat ingezet wordt om bepaalde organisatiedoelstellingen te realiseren. - U leert gefundeerde keuzes te maken met betrekking tot doelgroepen, interne organisatie, collectie, gebouw en financiën. - U krijgt handvatten om met het onderwijs in de eigen omgeving in gesprek te gaan over uw rol en taak voor het onderwijs. - U maakt een inventarisatie van de bestaande situatie m.b.t. educatie in uw instelling - U maakt een activiteitenplan educatie voor de komende 3 jaar Vooraf aan de trainingsdag maakt elke cursist een analyse van de bestaande situatie. Hiervoor wordt na inschrijving de syllabus Kiezen voor klasse(n) toegestuurd. Aan de hand van het verkregen inzicht over de bestaande situatie wordt in de training gekeken naar de gewenste situatie. Dit doen we aan de hand van vier mogelijke scenario s. Elke cursist kiest welk scenario haalbaar is voor de eigen situatie en maakt een plan hoe dit te bereiken. Het plan wordt in de weken na de training intern verder uitgewerkt en op haalbaarheid en draagvlak besproken met de eigen collega s. Tijdens de terugkomochtend worden alle plannen bekeken en besproken. De activiteitenplannen worden zo nodig verder aangescherpt. Oost Docent: Liesbeth Tonckens, Gelders Erfgoed Data: maandag 12 oktober en 30 november Tijd: 1 e dag uur, 2 e dag uur Locatie: Gelders Erfgoed, Zutphen Prijs: 100, - (inclusief de syllabus Kiezen voor klasse(n), 2006) Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 28 september Zuid Docent: Ingeborg Schuster, Erfgoed Brabant Data: donderdag 22 januari en donderdag 19 februari VOLGEBOEKT Tijd: 1 e dag uur, 2 e dag uur Locatie: Erfgoed Brabant, Parade 18, s-hertogenbosch Prijs: 100, - (inclusief de syllabus Kiezen voor klasse(n), 2006) Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: VOLGEBOEKT 31

32 KLANTVRIENDELIJKHEID In-company training Museummedewerkers die persoonlijk in contact komen met bezoekers. U verwerft inzicht in de complexiteit van taken en verantwoordelijkheden richting het publiek. Ook krijgt u inzicht in de verwachtingen en wensen van bezoekers en hoe u daar mee om kan gaan. Tijdens deze cursus wordt stilgestaan bij de taken rondom de balie, in de verschillende zalen, het restaurant en de winkel van musea en de verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt in de communicatie met uw bezoeker(s). Klantvriendelijkheid en de interne communicatie van het museum zijn nauw met elkaar verbonden. Deelname aan deze cursus vraagt een open houding van zowel de deelnemers als van de staf van het museum. Eer wordt verwacht dat u bereid bent om kritisch te kijken naar de eigen communicatieprocessen. Voorafgaand aan de cursus vindt een intakegesprek plaats. Afhankelijk van de situatie in uw museum kan de training ingaan op: - Taken en verantwoordelijkheden van de museummedewerkers - Bezoekers te woord staan, telefonisch en aan de balie - Omgaan met lastige bezoekers - Beveiliging en veiligheid van de bezoekers - Beveiliging en veiligheid van de collectie. De LCM-training wordt in-company gegeven. Voor informatie kunt u contact opnemen met uw provinciaal museumconsulent. 32

33 ERFGOED: MOET JE DOEN! VOOR ERFGOEDINSTELLINGEN Cursus Medewerkers van musea, archieven, heemkundekringen, stadsgidsen en andere erfgoedinstellingen die educatief materiaal willen ontwikkelen en/of een relatie met het onderwijs willen opbouwen, ook voor overige instellingen en personen die erfgoededucatief materiaal willen ontwikkelen. Erfgoedinstellingen zoals musea, archieven, heemkundekringen en andere erfgoedaanbieders hebben het onderwijs veel te bieden: verhalen, voorwerpen, gebouwen, en nog veel meer in en over de eigen omgeving. Dit lokale erfgoed biedt scholen een fantastisch middel om de lesstof concreter en tastbaarder te maken: het verleden letterlijk naar de leerling toe brengen! Naast erfgoed als middel is erfgoededucatie voor het onderwijs ook een doel op zich, dat verwoord is in de kerndoelen. Veel erfgoedinstellingen willen graag samenwerken met het onderwijs. Maar het is voor hen niet altijd helder wat binnen het onderwijs de wensen en beperkingen zijn. Hoe kan een erfgoedaanbieder aansluiten bij het leerprogramma en de vraag vanuit het onderwijs? Hoe past de collectie van een erfgoedaanbieder bij thema s die behandeld worden in de les? Waar moet je als erfgoedaanbieder rekening mee houden als je lesmateriaal voor het onderwijs wilt ontwikkelen? De scholing van Erfgoed Brabant is erop gericht erfgoedaanbieders op een bewuste en goede manier te laten samenwerken met het onderwijs. De cursus Erfgoed: moet je doen! bestaat uit drie bijeenkomsten waarin de deelnemer: Leert welke rol erfgoed in de eigen omgeving kan spelen voor het onderwijs. Inzicht verwerft in welke rol de eigen instelling daarin kan en wil vervullen. Contacten legt met het lokale onderwijs. Leert scholen te ondersteunen met informatie over de eigen omgeving. Leert materiaal te vervaardigen dat aansluit bij de eigen collectie en de wensen vanuit het onderwijs. Erfgoed: moet je doen! sluit aan op de cursus Kiezen voor klasse(n) maar kan ook los gevolgd worden. De studiebelasting bedraagt 18 uur voor de bijeenkomsten en 6 uur voor de huiswerkopdrachten. Onderdeel van de cursus is een uitgebreide syllabus. De cursus bestaat uit een deel voor leerkrachten en een deel voor erfgoedaanbieders. Beide doelgroepen volgen twee cursusdagen apart van elkaar. De derde cursusdag worden de twee groepen bij elkaar gevoegd. Zuid Docenten: Locatie: Prijs: Consulenten van Erfgoed Brabant Datum: De cursus wordt regionaal uitgezet, zodat deelnemers een lokaal netwerk opbouwen. Kijk voor het actuele cursusoverzicht op Wisselend per regio. 175,-, exclusief lunch en huur lokatie. Aanmelding: Kijk op of neem contact op met Ingeborg Schuster: ingeborgschuster@erfgoedbrabant.nl of

34 ERFGOED MOET JE DOEN! VOOR LEERKRACHTEN cursus Leerkrachten basisonderwijs, ICC-ers, Pabo-studenten Werken met erfgoed maakt onderwijs leuk en levendig. Het maakt de leerstof begrijpelijker en letterlijk tastbaar. Leerlingen leren bijvoorbeeld hun eigen omgeving te onderzoeken met oude materialen en bronnen. Zij leren vragen te stellen over vroeger en nu. Hierdoor ontwikkelen ze op een actieve manier historisch besef en waardering voor de omgeving. Erfgoed speelt ook een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een eigen identiteit. Door erfgoed te onderzoeken en aan elkaar te presenteren krijgen leerlingen meer begrip en waardering voor hun cultuur en die van anderen. Erfgoed kan in de les worden ingezet als middel en als doel. Als middel om de lesstof begrijpelijker te maken omdat het verleden voor de leerling concreet en tastbaar wordt. Kennismaking met (lokaal) erfgoed is ook een doel op zich, dat is beschreven in de kerndoelen. Erfgoed kan bijna altijd leerstofvervangend worden ingezet. In plaats van een (deel van) een hoofdstuk uit een lesmethode. Het biedt leerkrachten dus een fantastische mogelijkheid om de leerstof begrijpelijker en aantrekkelijker te maken. In de cursus Erfgoed: moet je doen! leren leerkrachten primair onderwijs zelf lesmateriaal te ontwikkelen voor lessen over en met erfgoed in de omgeving van de school. De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten, waarin door middel van praktische werkvormen, discussie en theorie de volgende onderdelen aan bod komen: De deelnemer: Kan doel en vraag met betrekking tot werken met erfgoed helder formuleren. Is zich bewust van zijn/haar persoonlijke betrokkenheid bij en fascinatie voor erfgoed. Verkent lokale mogelijkheden en leert te zoeken naar materiaal, bronnen en instellingen via internet (bijvoorbeeld via Legt contact met medewerkers van lokale erfgoedinstellingen. Werkt een aantal voorbeeldlessen uit, toetst deze in de klas en kan deze voorbeelden als format voor volgende lessen/projecten gebruiken. De studiebelasting bedraagt 18 uur voor de bijeenkomsten en 10 uur voor de huiswerkopdrachten. Onderdeel van de cursus is een uitgebreide syllabus. De cursus bestaat uit een deel voor leerkrachten en een deel voor erfgoedaanbieders. Beide doelgroepen volgen twee cursusdagen apart van elkaar. De derde cursusdag worden de twee groepen bij elkaar gevoegd. Zuid Docenten: Consulenten van Erfgoed Brabant Datum: De cursus wordt regionaal uitgezet, zodat deelnemers een lokaal netwerk opbouwen. Kijk voor het actuele cursusoverzicht op Locatie: Wisselend per regio. Prijs: 175,-, exclusief lunch en huur lokatie. Aanmelding: Kijk op of neem contact op met Ingeborg Schuster: of

35 INRICHTEN VAN VITRINES workshop U leert vitrines professioneel en visueel aantrekkelijk in te richten met eenvoudige middelen en materialen. Daarnaast maakt u kennis met verschillende manieren om op een visueel aantrekkelijke manier informatie over de voorwerpen te geven, zodanig dat er geen situaties ontstaan die schadelijk zijn voor de voorwerpen. Na een theoretische inleiding worden aan de hand van praktijkvoorbeelden verschillende aspecten van de inrichting van vitrines besproken. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: veiligheid, typen vitrines, informatie en vorm, esthetiek en verlichting. U oefent zelf met de inrichting van vitrines en er is gelegenheid vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen. West Docent: Rik Doornberg Datum: maandag 9 november 2009, uur Locatie: Frans Halsmuseum, Haarlem Prijs: 50,00 Aanmelding: Jeanne Helling, , jeannehelling@cultureelerfgoednh.nl Inschrijven vóór: 26 oktober 2009 Aantal deelnemers: N.v.t. 35

36 ONDERZOEK Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. ONDERZOEK tweedaagse basiscursus Niet-academisch geschoolde medewerkers onder wie samenstellers van tentoonstellingen, collectiebeheerders, registratoren, restauratoren, behoudsmedewerkers, leden van historische verenigingen, educatieve medewerkers, bestuursleden van kleine en middelgrote collectiebeherende instellingen, conservatoren. De basiscursus onderzoek kan ook gevolgd worden door museummedewerkers zonder museale vooropleiding. Het verrichten van onderzoek naar de collectie is een van de taken van een museum zoals die is verwoord in de ICOM-definitie. In het verlengde daarvan is het verrichten van onderzoek één van de basiseisen om opgenomen te worden in het Museumregister. Het verrichten van onderzoek naar de collectie gebeurt vooral in musea met een academisch opgeleide staf. Toch zullen musea zonder academisch geschoolde medewerkers (zowel betaalde krachten als vrijwilligers) ook op de hoogte moeten zijn van het (laten) verrichten van onderzoek. Om dit te bewerkstelligen is de basiscursus onderzoek ontwikkeld. De cursus zal de volgende onderdelen bevatten: methoden en technieken, het verzamelen van gegevens over objecten, de geschiedenis van de collectie, onderzoek als basis van collectiebeleid (objectgericht) en onderzoek als basis voor presentatiebeleid (thematisch gericht). De eerste dag gaat over methoden en technieken en bronnenkritiek. Aan de cursisten wordt gevraagd om aan de hand van objecten of deelcollecties uit de eigen instelling primair en secundair bronnenmateriaal te verzamelen en te bespreken. De tweede dag maken de cursisten kennis met diverse soorten van onderzoek en leren zij aan de hand van de eigen collecties onderzoeksvragen te formuleren. West Docenten: Ellen Steendam en Johan Knoester Data: dinsdag 10 en 24 november Locatie: Erfgoedhuis Zuid-Holland Prijs: 100,- (inclusief de syllabus Onderzoek in de museale praktijk, LCM, 2008) Inschrijving vóór: 20 oktober Deelnemers: maximaal 15 36