LCM Scholingsaanbod 2010 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "LCM Scholingsaanbod 2010 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE"

Transcriptie

1 LCM Scholingsaanbod 2010 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE ONDERZOEK PR EN MARKETING Let op : wijzigingen voorbehouden. Controleer op de website of de cursus doorgaat op de betreffende datum en locatie. Ook komt er telkens nieuw aanbod bij, kijk dus regelmatig op voor de laatste wijzigingen!

2 INHOUDSOPGAVE KALENDER 3 VOORWOORD EN TOELICHTING 5 MANAGEMENT 6 Schrijven van een collectieplan 6 Fondsenwerving 7 Vrijwilligersmanagement in musea 8 Klantvriendelijkheid 9 Het ontwerpproces 10 REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE 11 Informatiebeheer in musea (basiscursus) 11 Introductie in SPECTRUM 13 Starten met SPECTRUM 15 Basiscursus ICT 15 Nummeren van museumobjecten 16 Collectieregistratie in Adlib Museum 17 Workshop collecties online (wegwijzer) 18 Omgaan met digitale fotocollecties 19 Omgaan met fotocollecties 20 BEHOUD EN BEHEER 21 Basiscursus behoud en beheer 21 Praktijkdag klimaatrichtlijnen 22 Werken met dataloggers 23 Workshop meten is weten 25 Achterkantbescherming aanbrengen bij schilderijen 26 Behoud van koper en zilver 27 PUBLIEK EN PRESENTATIE 28 Basiscursus museum en publiek 28 Erfgoed en publiek 30 Rondleiden 31 Training Rondleiden Erfgoedbreed 33 Inrichten van vitrines 34 Een tentoonstelling maken 35 Kiezen voor klasse(n), 36 - het ontwikkelen van educatief beleid voor museum of archief 36 ONDERZOEK 37 Basiscursus onderzoek 37 ALGEMEEN 37 Aanmelding en voorwaarden 37 Betaling en prijzen, annuleringsvoorwaarden 37 Adressen 38 Aanmeldingsformulier 42 2

3 KALENDER JANUARI 11 Rondleiden 1/2, regio Noord 14 Kiezen voor klasse(n) 1/2, regio Zuid 18 Collectieregistratie in Adlib Museum, regio Oost 18 Rondleiden 2/2, regio Noord 20 Praktijkdag klimaatrichtlijnen, regio Noord 26 Informatiebeheer in musea 1/2, regio Zuid FEBRUARI 2 Informatiebeheer in musea 2/2, regio Zuid 8 Introductie in SPECTRUM, regio Zuid 16 Training rondleiden erfgoedbreed 1/2, regio West 23 Vrijwilligersmanagement in musea, regio Zuid MAART 2 Training rondleiden erfgoedbreed 2/2, regio West 8 Basiscursus museum en publiek 1/2, regio Oost 8 Basiscursus behoud en beheer 1/3, regio Zuid 8 Basiscursus Rondleiden 1/2, regio West 9 Workshop collecties online (wegwijzer), regio Zuid 9 Behoud en beheer van koper, regio Zuid 10 Omgaan met digitale fotocollecties 1/2, regio Oost 13 Basiscursus Rondleiden 2/2, regio West 15 Informatiebeheer in musea 1/2, regio Oost 15 Basiscursus behoud en beheer 2/3, regio Zuid 15 Basiscursus museum en publiek 2/2, regio Oost 17 Omgaan met digitale fotocollecties 2/2, regio Oost 18 Kiezen voor klasse(n) 2/2, regio Zuid 20 Rondleiden 1/2, regio Oost 22 Informatiebeheer in musea 2/2, regio Oost 22 Basiscursus behoud en beheer 3/3, regio Zuid 23 Fondsenwerving, regio Zuid 25 Vrijwilligersmanagement in musea, regio Oost 27 Rondleiden 2/2, regio Oost APRIL 1 Inrichten van vitrines, regio West 6 Basiscursus Erfgoed en publiek 1/2, regio West 13 Basiscursus behoud en beheer 1/3, regio Zuid 13 Basiscursus Erfgoed en publiek 2/2, regio West 13 Basiscursus museum en publiek 1/2, regio Zuid 20 Basiscursus behoud en beheer 2/3, regio Zuid 20 Collectieregistratie in Adlib museum, regio Zuid 20 Basiscursus museum en publiek 2/2, regio Zuid 26 Basiscursus ICT, regio Oost 27 Basiscursus behoud en beheer 3/3, regio Zuid 27 Starten met SPECTRUM, regio Zuid 3

4 MEI 3 Een tentoonstelling maken 1/2, regio West 17 Starten met SPECTRUM, regio Oost 17 Een tentoonstelling maken 2/2, regio West 27 Fondsenwerving, regio West JUNI 14 Omgaan met fotocollecties, regio Zuid 15 Starten met SPECTRUM, regio Zuid 22 Achterkantbescherming aanbrengen bij schilderijen, regio Zuid 28 Workshop collecties online (wegwijzer), regio Oost SEPTEMBER 28 Informatiebeheer in musea 1/2, regio Zuid 29 Basiscursus behoud en beheer 1/3, regio Oost OKTOBER 5 Informatiebeheer in musea 2/2, regio Zuid 6 Basiscursus behoud en beheer 2/3, regio Oost 12 Vrijwilligersmanagement in musea, regio Zuid 13 Basiscursus behoud en beheer 2/3, regio Oost NOVEMBER 9 Het ontwerpproces 1/3, regio Zuid 9 Nummeren van museumobjecten, regio Oost 9 Basiscursus onderzoek 1/2, regio Zuid 10 Het ontwerpproces 2/3, regio Zuid 11 Het ontwerpproces 3/3, regio Zuid 15 Workshop meten is weten, regio Zuid 18 Schrijven van een collectieplan, regio Oost 23 Basiscursus onderzoek 2/2, regio Zuid DECEMBER 4

5 VOORWOORD Met genoegen bieden wij u het programma voor 2010 aan. Het Landelijk Contact van Museumconsulenten, dat deze cursussen organiseert en grotendeels ook uitvoert, staat dicht bij het museale vak. Zeventig consulenten adviseren en verzorgen cursussen vanuit hun vaak jarenlange praktijkervaring. Wij hopen dat opnieuw vele collega s door het volgen van een cursus beter toegerust raken voor hun werk. Agnes Vugts Voorzitter van het Landelijk Contact van Museumconsulenten TOELICHTING In het aanbod zijn verschillende activiteiten te onderscheiden: 1) Basiscursus per vakgebied In de basiscursus wordt stilgestaan bij de hoofdaspecten van het vakgebied. Het accent ligt op kennisoverdracht. 2) Studiedag of meerdaagse cursus Hier wordt stilgestaan bij een deelaspect van het vakgebied. Een studiedag of meerdaagse cursus is een uitstapje op basisniveau. 3) Workshop Bijeenkomst waarin het accent ligt op doen. De onderwerpen die aan de orde komen, hebben veelal een interdisciplinair karakter. 4) In-company training Een aantal activiteiten kan op aanvraag in-company gegeven worden. De cursus wordt dan afgestemd op de bijscholing van medewerkers op de eigen werkplek. 5

6 MANAGEMENT Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook met uw eigen museumconsulent. SCHRIJVEN VAN EEN COLLECTIEPLAN studiedag Medewerkers van musea die verantwoordelijk zijn voor het collectiebeleid van het museum. U leert wat het belang is van een goed collectieplan, wat er allemaal komt kijken bij het schrijven van een collectieplan en hoe u een collectieplan kunt schrijven. Een collectieplan kan een belangrijk hulpmiddel zijn bij het beheer van een collectie. Het vergroot de kennis van musea over hun eigen collectie en geeft structuur en duidelijkheid bij het ontwikkelen van verder beleid. Lacunes en doublures in de collectie komen aan het licht en op basis daarvan kan het verzamelbeleid worden bepaald en wordt duidelijk welke objecten kunnen worden afgestoten. Het collectieplan kan, afhankelijk van het doel waarvoor het wordt geschreven, ook gegevens en beleidsvoornemens bevatten omtrent de registratie, de cultuurhistorische waarde en het gebruik en de toestand van de collectie. Er wordt gewerkt met de brochure Handreiking voor het schrijven van een collectieplan (2008), een uitgave van LCM, het Instituut Collectie Nederland en de Mondriaan Stichting. Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Datum: donderdag 18 november Tijd: uur Locatie: Gelders Erfgoed, Zutphen Prijs: 55,- Aanmelding: Gelders Erfgoed Inschrijven vóór: 4 november Aantal deelnemers: maximaal 10 6

7 FONDSENWERVING cursus Medewerkers van kleine en middelgrote musea die subsidieaanvragen willen indienen bij overheden, fondsen of andersoortige subsidieverstrekkers. Inzicht geven in de mogelijkheden en beperkingen waar men mee te maken krijgt bij het zoeken naar aanvullende financiële middelen. De nadruk ligt op het benaderen van fondsen en subsidiegevers. Op praktische wijze bekijkt u de mogelijkheden en onmogelijkheden van uw organisatie op het gebied van fondsenwerving en leert u een projectplan te formuleren. Ook leert u hoe subsidiegevers en fondsen te zoeken en te benaderen, subsidieaanvragen te analyseren en te beoordelen vanuit het perspectief van de financier. Dit alles met het oogmerk de kwaliteit van aanvragen te verbeteren en de kansen op toekenning te vergroten. Zuid Docent: Agnes Vugts, Huis voor de Kunsten Limburg Datum: dinsdag 23 maart Tijd: uur Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 55, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg Inschrijven vóór: 15 maart West Docent: Jan Sparreboom, Cultureel Erfgoed Noord-Holland Datum: donderdag 27 mei Tijdstip: uur Locatie: nader te bepalen Prijs: 55,- Aanmelding: Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Haarlem Inschrijven: vóór 13 mei 7

8 VRIJWILLIGERSMANAGEMENT IN MUSEA cursus Deze cursus is heel specifiek bedoeld voor teams van twee personen uit hetzelfde museum; een bestuurslid samen met de vrijwilligerscoördinator. Of de verantwoordelijke voor beleid en de persoon belast met het ondersteunen van de vrijwilligers in de organisatie. Aanreiken van praktische instrumenten voor effectieve inzet van vrijwilligers en uitwisseling van ervaringen op basis van de praktijk. Het museum als vrijwilligersorganisatie, al of niet met betaalde krachten in dienst, wordt op verschillende manieren onderzocht. Daarbij wordt o.a. gekeken naar: welk type organisatie bent u, welke cultuur heerst er? U maakt een quick scan waarbij alle aspecten van het werken met vrijwilligers de revue passeren. De taak en rol van de vrijwilligerscoördinator is hierbij van groot belang. Aan de hand van de wervingscirkel wordt gekeken op welke manier de vrijwilligersgroep te versterken is met nieuwe mensen. Zuid Docent: Agnes Vugts, Huis voor de Kunsten Limburg Datum: dinsdag 23 februari uur en 16 maart uur Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 85, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Inschrijven vóór: 15 februari Docent: Annette Gaalman, Erfgoed Brabant Datum: dinsdag 12 oktober uur en dinsdag 16 november uur Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, Parade 18, s-hertogenbosch Prijs: 85,- Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijving vóór: 28 september Deelnemers: maximaal 15 Oost Docent: Liesbeth Tonckens, Gelders Erfgoed Datum: donderdag 25 maart uur en donderdag 22 april uur Locatie: Gelders Erfgoed, Zutphen Prijs: 85,- Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijving vóór: 11 maart Deelnemers: maximaal 15 8

9 KLANTVRIENDELIJKHEID in-company training Museummedewerkers die persoonlijk in contact komen met bezoekers. Museumdirecties die klantvriendelijkheid een grotere plaats willen geven in de algemene bedrijfsvoering. U verwerft inzicht in de samenhang van taken en verantwoordelijkheden richting het publiek, de algemene veiligheid en de veiligheid van de collectie. Ook krijgt u inzicht in de verwachtingen en wensen van bezoekers en hoe u daar mee om kan gaan. Vanuit het uitgangspunt dat klantvriendelijkheid een verantwoordelijkheid is van de hele organisatie. Tijdens deze cursus wordt stilgestaan bij de taken rondom de balie, in de verschillende zalen, het restaurant en de winkel van musea en de verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt. De verantwoordelijkheid is te vinden op drie deelgebieden: - met betrekking tot de algemene veiligheid - met betrekking tot de veiligheid van de collectie - met betrekking tot het algemene welbevinden van de bezoekers Klantvriendelijkheid en de interne communicatie van het museum zijn nauw met elkaar verbonden. Deelname aan deze cursus vraagt een open houding van zowel de deelnemers als van de staf van het museum. Eer wordt verwacht dat u bereid bent om kritisch te kijken naar de eigen communicatieprocessen. Voorafgaand aan de cursus vindt een intakegesprek plaats. Afhankelijk van de situatie in uw museum kan de training ingaan op: - Taken en verantwoordelijkheden van de museummedewerkers - Klantvriendelijkheid als totale beleidsvisie - Bezoekers te woord staan, telefonisch en aan de balie - Omgaan met lastige bezoekers - Beveiliging en veiligheid van de bezoekers - Beveiliging en veiligheid van de collectie. Deze LCM-training wordt in-company gegeven in de provincies Utrecht, Gelderland en Limburg. Aanmelding: Gelderland: Gelders Erfgoed, Zutphen Utrecht: Landschap Erfgoed Utrecht, Utrecht Limburg: Huis voor de Kunsten, Roermond 9

10 HET ONTWERPPROCES driedaagse cursus Museummedewerkers die het hele ontwerpproces van (tijdelijke) exposities in goede banen willen leiden. U krijgt inzicht in het ontwerpproces, met een interne of externe ontwerper. U leert hoe u de doelstelling van het museum kunt omzetten naar de beoogde ervaring van de bezoeker. Hoe krijgt u de tentoonstelling, zoals u die hebben wilt? Samenwerken met (interne of externe) vormgevers vereist dat je als conceptontwikkelaar van de tentoonstelling goed bent voorbereid. Weet wat je wilt, ken je randvoorwaarden, de beperkingen en de mogelijkheden. Deze cursus geeft inzicht in wie er betrokken zijn bij de ontwikkeling van een tentoonstelling en hoe je het optimale uit het ontwikkelingsproces kunt halen. In deze cursus staan voorbeelden, discussies en het praktisch werken centraal. Het volgende komt aan bod: - het ontwerpproces en een voorbeeld ervan - het formuleren van een concept en het praktisch uitwerken daarvan - het ervaren van de consequenties bij de uitwerking van het concept Zuid Docent: Marcel Wouters, Woutersontwerpers, Eindhoven Data: dinsdag 9 november, woensdag 10 november, donderdag 11 november Tijd: uur Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 165, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Inschrijven vóór: 1 november 10

11 REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook met uw eigen museumconsulent. INFORMATIEBEHEER IN MUSEA tweedaagse basiscursus Museummedewerkers die de registratie van de collectie en de informatie rond de collectie verzorgen. Voor deze cursus is geen voorkennis op dit vakgebied vereist. De cursus wilt u op weg helpen in de informatie en kennissamenleving waar musea zich nu in bevinden. Het helpt u de eigen collecties en alle informatie die daarom heen zweeft beter te benutten. De publieke functie van musea is de afgelopen decennia flink toegenomen. Ze beheren een enorme hoeveelheid voorwerpen en daarmee verbonden context. Met die schatkist aan informatie ontwikkelen ze vervolgens talloze producten voor het publiek, zoals tentoonstellingen, educatieve programma s, een website, publicaties en presentaties. Voor wie zoveel informatie beheert voor zoveel verschillende gebruikers, luidt de belangrijkste vraag: hoe vind je snel wat je zoekt? Natuurlijk geldt dat in eerste instantie voor onszelf. We kunnen alleen goed voor onze collectie zorgen als we weten welke voorwerpen we in huis hebben, waar ze zijn en hoe ze eraan toe zijn. We moeten ons regelmatig verantwoorden tegenover bestuur, gemeente of andere instanties. Om hun vragen snel en goed te kunnen beantwoorden, moet de registratie en documentatie piekfijn in orde zijn. De cursus helpt u een start te maken met uw eigen registratie of uw bestaande registratie de 21 ste eeuw in te loodsen. Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Data: maandag 15 en 22 maart Tijd: uur Locatie: Florence Nightingale Instituut, Zetten Prijs: 110,- (inclusief nieuwe syllabus Informatiebeheer in musea) Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 1 maart 11

12 Zuid Docent: Caecilia Thoen, Erfgoed Brabant Data: dinsdag 28 september en 5 oktober Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 110,- (inclusief nieuwe syllabus Informatiebeheer in musea) Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijven vóór: 14 september Docent: Caecilia Thoen, Erfgoed Brabant Data: dinsdag 26 januari en 2 februari Tijd: uur Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 110,- (inclusief nieuwe syllabus Informatiebeheer in musea) Aanmelding: Huis voor de Kunsten, Roermond Inschrijven vóór: 15 januari 12

13 INTRODUCTIE IN SPECTRUM studiedag Museummedewerkers en/of bestuursleden die verantwoordelijk zijn voor het collectiebeheer. Kennismaking met SPECTRUM, het Engelstalige handboek voor collectiemanagement in musea. Meer informatie over SPECTRUM is te vinden op de website van het LCM, Daar kunt u ook de Nederlandstalige versie van Spectrum (gratis) downloaden SPECTRUM, het Engelstalige handboek voor collectiemanagement in musea in het Nederlands vertaald. Het Landelijk Contact van Museumconsulenten (LCM) is licentiehouder van SPECTRUM in Nederland, en heeft samen met Faro, de Vlaamse steunfunctie voor cultureel erfgoed, en de Erfgoedinspectie, de vertaling verzorgd en gepubliceerd. Tijdens de bijeenkomst maakt u kennis met SPECTRUM en krijgt u een toelichting op de wijze waarop u SPECTRUM nuttig kunt inzetten in uw eigen organisatie. Zuid Docenten: Annette Gaalman en Monique Brederoo, Erfgoed Brabant Datum: maandag 8 februari Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 30, - Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijven vóór: 19 januari Aantal deelnemers: maximaal 20 13

14 STARTEN MET SPECTRUM workshop Museummedewerkers en/of bestuursleden die graag de interne gang van objecten, bruiklenen en andere collectiezaken willen stroomlijnen en vergemakkelijken met SPECTRUM als leidraad. U leert hoe u praktisch aan de slag kunt gaan met SPECTRUM ten behoeve van uw eigen organisatie. Deze workshop gaat in op de interne successen van de organisch gegroeide werkwijzen, maar richt daarnaast de aandacht op de soms onhandige en slecht lopende afhandeling van de binnenkomst van objecten, het bruikleenverkeer, de interne verplaatsingen etc. We bespreken de voordelen van interne richtlijnen aan de hand van SPECTRUM, maar ook de valkuilen: te veel onnodige procedures die niet leiden naar een collectie, maar alleen zorgen voor meer bureaucratie. Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Datum: maandag 17 mei Tijd: uur Locatie: Stadsmuseum Harderwijk, Harderwijk Prijs: 55- Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 16 november Zuid Docent: Monique Brederoo, Erfgoed Brabant Datum: dinsdag 27 april Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 55, - Aanmelding: Erfgoed Brabant, Zutphen Inschrijven vóór: 16 maart Docent: Agnes Vugts, Huis voor de Kunsten Limburg Datum: dinsdag 15 juni Tijd: uur Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 55, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Inschrijven vóór: 8 juni 14

15 BASISCURSUS ICT workshop Museummedewerkers die op operationeel niveau met ICT te maken hebben. stelling U leert de basisbeginselen kennen van ICT-gebruik in het algemeen, waaronder benodigde hardware en software, opstellen van een (eenvoudige) ICTbegroting, functie en globale inhoud van een informatieplan, duurzaam digitaliseren en de interne organisatie van werken met ICT-middelen (waaronder applicatie- en softwarebeheer). Tijdens de cursus worden korte uiteenzettingen door de docenten afgewisseld met opdrachten waarbij de cursist de theorie gaat toepassen op de eigen situatie. Deze cursus geeft het LCM samen met de mensen van Digitaal Erfgoed Nederland, Den Haag. De rol van ICT voor de museale praktijk De lokale ICT-infrastructuur: hardware en software Functionele en technische eisen voor duurzame toegankelijkheid van digitale informatie Koppeling van de eigen infrastructuur aan externe netwerken Inzicht in en opzet van structurele ICT begroting Interne organisatie; relatie met softwareleveranciers; verantwoordelijkheden systeem- en applicatiebeheer In kleine groepen uitwerken eigen situatie en probleemstellingen Oost Docenten: Lucas Veeger en DEN Datum: maandag 26 april Tijd: uur Locatie: Museum Het Valkhof, Nijmegen Prijs: 55, - Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijven vóór: 12 april Aantal deelnemers: maximaal 15

16 NUMMEREN VAN MUSEUMOBJECTEN workshop Medewerkers van kleine en middelgrote musea die betrokken zijn bij het nummeren van objecten U leert volgens welke methodiek en met gebruikmaking van welke materialen u het beste museale voorwerpen kunt nummeren Het Instituut Collectie Nederland heeft onderzoek gedaan naar de geschiktheid van verschillende materialen die bij het nummeren van objecten worden gebruikt. Dit onderzoek werd uitgevoerd op verzoek van de consulenten registratie en conservering die veel vragen uit de musea kregen over dit onderwerp. Tijdens deze workshop zullen de resultaten van dit onderzoek besproken worden en wordt er ingegaan op de verschillende methoden van nummeren. Diverse materialen en toepassingen worden gedemonstreerd. Oost Docent: Bim van Dijk, Gelders Erfgoed Datum: dinsdag 9 november Tijd: uur Locatie: Gelders Erfgoed, Zutphen Prijs: 30, - Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 26 oktober Aantal deelnemers: maximaal 10 16

17 COLLECTIEREGISTRATIE IN ADLIB MUSEUM workshop Medewerkers van kleine en middelgrote musea die met beperkte museale opleiding en computerervaring de collectieregistratie in Adlib Museum Basis dan wel Standaard verzorgen. U krijgt een beter inzicht in de structuur en toepassing van de softwareapplicatie. U leert hoe de collectie van het museum op een doelmatige en verantwoorde wijze in Adlib kan worden geregistreerd en ontsloten. Naast een beknopt theoretisch deel, vormt het zelf doen een belangrijk element van deze workshop. Aan bod komen o.a. omgaan met updates, doel van de velden, gebruik van trefwoorden, opschoning, toevoegen van afbeeldingen. Kennisniveau Voor deze workshop is vereist dat men bekend is met de basisprincipes van collectieregistratie (b.v. via de Basiscursus registratie & documentatie aangeboden door het LCM) en de basisprincipes van de werking van Adlib Museum (b.v. via de trainingen aangeboden door Adlib Information Systems). Zuid Docent: Caecilia Thoen, Erfgoed Brabant Datum: dinsdag 20 april Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant Prijs: 55,- Aanmelding: Erfgoed Brabant Inschrijven vóór: 6 april Aantal deelnemers: maximaal 12 Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Datum: maandag 18 januari Tijd: uur Locatie: Gelders Erfgoed, Zutphen Prijs: 55,- Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 4 januari Aantal deelnemers: maximaal 4 Let op: Deze workshop is volgeboekt, maar u kunt zich nog steeds opgeven. Bij voldoende belangstelling wordt een nieuwe datum vastgesteld. 17

18 WORKSHOP COLLECTIES ONLINE (wegwijzer) workshop Museummedewerkers die op operationeel niveau met ICT te maken hebben. stelling U krijgt inzicht in de specifieke aspecten van het digitaal, duurzaam en open presenteren van uw collectie. Aanleiding Het LCM geeft al jaren basiscursussen collectieregistratie en gebruik van collectieregistratie software. Maar nu het virtuele museum oprukt en de toegankelijkheid van collecties op het net eigenlijk een must is, blijkt dat de ICT basiskennis bij veel musea ontbreekt om daar goed op in te spelen. Overwegingen voor de collectie wel of niet on-line Best practices, voorbeelden en variaties van het museum Hoe krijgt u inzicht in het gedrag van het publiek? Welke rol geeft u het publiek? Hoe gaat u om met verwachtingen van verschillende doelgroepen? Inzicht in en opzet van benodigde personele en financiële inzet voor digitale collectiepresentaties Interne organisatie en verantwoordelijkheden: het nut van een handboek als SPECTRUM In kleine groepen uitwerken van eigen situatie en probleemstellingen De Wegwijzer collecties op internet is het handboek bij deze cursus. U krijgt dat op de dag van de cursus uitgereikt. Oost Docent: Arno Stam, Gelders Erfgoed Datum: maandag 28 juni Tijd: uur Locatie: CODA Museum, Apeldoorn Prijs: 55, - Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 14 juni Zuid Docenten: Caecilia Thoen, Erfgoed Brabant Datum: dinsdag 9 maart Tijd: uur Locatie: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Prijs: 55, - Aanmelding: Huis voor de Kunsten Limburg, Roermond Inschrijven vóór: 20 februari 18

19 OMGAAN MET DIGITALE FOTOCOLLECTIES (avond)cursus Medewerkers van culturele instellingen die verantwoordelijk zijn voor de zorg van fotocollecties. U leert stap voor stap hoe u uw fotocollectie kan digitaliseren voor publieke doeleinden en hoe u digitale foto s beheert en behoudt. Aan bod komen het maken van een digitaliseringplan voor het omzetten van foto s naar digitale vorm, het gebruik van apparatuur hierbij en het ontsluiten en duurzaam bewaren van (al aanwezige) digitale fotocollecties. Tenslotte wordt behandeld hoe u uw fotocollectie voor publiek op bijvoorbeeld internet kunt presenteren. Oost Docenten: Arno Stam en Marysa Otte, Gelders Erfgoed Data: woensdag 10 en 17 maart Tijd: uur Locatie: Gelders Erfgoed, Zutphen Prijs: 55, - Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 24 februari Aantal deelnemers: maximaal 10 19

20 OMGAAN MET FOTOCOLLECTIES Cursus van een dag Medewerkers van musea en heemkundekringen/historische verenigingen die verantwoordelijk zijn voor de zorg voor beeldmateriaal. U krijgt inzicht in de mogelijkheden van registratie en documentatie van fotocollecties enerzijds en in de aspecten rond het behoud en de conservering van het materiaal anderzijds. Veel historische verenigingen en musea bezitten een collectie beeldmateriaal die meestal voornamelijk bestaat uit ansichtkaarten en foto s. Naarmate de omvang van een dergelijke collectie toeneemt, ontstaan er ook problemen: hoe moeten de foto s worden opgeborgen? Kunnen ze de tand des tijds weerstaan? Hoe kunnen we op een efficiënte manier de collectie toegankelijk maken? Op welke manier moeten de afbeeldingen worden geregistreerd zodat een gezocht item terug te vinden is? Aan al deze vragen wordt aandacht besteed. Zuid Docenten: Caecilia Thoen en Elly Pouwels, Erfgoed Brabant Data: maandag 14 juni 2010 Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant Prijs: 55,- Aanmelding: Erfgoed Brabant, via het online aanmeldingsformulier Inschrijven vóór: 31 mei 20

21 BEHOUD EN BEHEER Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. BEHOUD EN BEHEER driedaagse basiscursus Museummedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor de collectie. U leert welke omgevingsfactoren van belang zijn voor het behoud van de collectie en hoe u die kunt beïnvloeden en optimaliseren, zowel in de museumzalen als in het depot. U leert hoe u het best kunt omgaan met verschillende soorten objecten, afhankelijk van het materiaal waaruit ze zijn samengesteld. Daarnaast leert u preventieve maatregelen te nemen om schimmels en ongedierte te voorkomen. De invloed van licht, temperatuur, luchtvochtigheid en bewaarmaterialen op de collectie wordt uitgebreid behandeld. Ook de inrichting van het depot en de wijze van opslag komen aan de orde. Daarnaast worden thema's behandeld zoals hanteren en transport, schoonmaken en hygiëne, behoud en publiek. Aan de hand van vragen uit de praktijk worden problemen en oplossingen besproken. Tijdens de cursus wordt een museumdepot bezocht en krijgen de cursisten de gelegenheid de opgedane kennis in de praktijk te toetsen. Bij de cursus hoort de door het LCM ontwikkelde en uitgegeven syllabus Preventieve conservering. Zuid Docent: Elly Pouwels, Erfgoed Brabant Data: maandag 8, 15, 22 maart Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch plus excursielocaties Prijs: 165,- (inclusief de syllabus Preventieve conservering, LCM 2005) Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijven vóór: 22 februari Docent: René Hoppenbrouwers, SRAL Data: dinsdag 13, 20 en 27 april Tijd: uur Locatie: Restauratie Atelier Limburg, Maastricht Prijs: 165, - (inclusief de syllabus Preventieve conservering, LCM 2005) Aanmelding: Huis voor de kunsten Limburg, Roermond Inschrijven vóór: 1 april 21

22 Oost Docent: Marysa Otte, Gelders Erfgoed Data: woensdag 29 september, 6 en 13 oktober Tijd: uur Locatie: Florence Nightingale Instituut, Zetten Prijs: 165, - (inclusief de syllabus Preventieve conservering, LCM 2005) Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 15 september 22

23 PRAKTIJKDAG KLIMAATRICHTLIJNEN Op 20 januari 2010 wordt een praktische studiedag aangeboden over een nieuwe kijk op klimaat en erfgoed. Het ICN heeft, in samenwerking met het Klimaatnetwerk, nieuwe richtlijnen en een stappenplan ontwikkeld voor klimaat en erfgoed. Uitgangspunt is de collectie in relatie tot het gebouw, terwijl voorheen vooral naar de collectie gekeken werd. Er wordt niet meer uitgegaan van een schema met grenswaarden voor Temperatuur en Relatieve Vochtigheid, elke organisatie komt zelf tot een inschatting van de gewenste waarden en de mogelijkheden van het gebouw. Dat betekent meer zelfwerkzaamheid in de musea en meer kennis om tot een goede beoordeling van het binnenklimaat te komen. Deze praktijkdag is er op gericht om u achtergrondinformatie te geven, waarmee u in uw instelling meteen aan de slag kunt gaan. Deze dag is bedoeld voor collectiebeheerders en technisch medewerkers, die zich actief met collecties en klimaat bezighouden en voor directies en besturen die actief willen meedenken over een goede besluitvorming over klimaatbeheersing. In het ochtendgedeelte wordt een introductie gegeven over de verschillende stappen die leiden naar een goed inzicht welk klimaat wenselijk is voor collectiebehoud en wat mogelijk is in het gebouw. In het middaggedeelte zijn er workshops, waarin we actief aan de slag gaan met meten en interpreteren, waar je op kunt letten in het gebouw en hoe je de risico's voor collecties kunt inschatten en eventueel verkleinen. De docenten zijn Bart Ankersmit, senior onderzoeker bij het Instituut Collectie Nederland Marc Stappers, specialist bouwfysica bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Marja Kivinen, consulent bij Museumfederatie Fryslân. De dag wordt georganiseerd door het Landelijk Contact van Museumconsulenten in samenwerking met andere deelnemers van het Klimaatnetwerk. In het Klimaatnetwerk werken organisaties op erfgoedgebied samen met als doel: in gezamenlijkheid een strategie ontwikkelen en implementeren voor de bepaling van een verantwoord museaal binnenklimaat; voor meer informatie, zie Praktische informatie Docent: Bart Ankersmit, ICN, Marysa Otte, Gelders Erfgoed Marc Stappers, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Datum: woensdag 20 januari 2010 Tijd: uur Locatie: Museum Martena, Franeker Kosten 55,- Opgeven voor: 10 januari 2010 Aanmelden bij: info@museumfederatiefryslan.nl Inschrijven voor: 5 januari Aantal deelnemers: 15 23

24 WERKEN MET DATALOGGERS workshop Museummedewerkers die (gaan) werken met klimaatcontrole- en/of klimaatbeheersingsapparatuur. U leert hoe u klimaatcontrole- en klimaatsbeheersingapparatuur gebruikt in het museum, hoe u deze apparatuur onderhoudt en wat u met meetgegevens kunt doen. Een goed museumklimaat kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van museumcollecties. Daarom staan in veel musea dataloggers om het klimaat te meten. In deze workshop leert u omgaan met verschillende typen dataloggers. Noord Docent: Marja Kivinen, Museumfederatie Fryslân Data: najaar, nader te bepalen Tijd: uur Locatie: nader te bepalen Prijs: 55,- Aanmelding: Museumfederatie Fryslân, Leeuwarden Inschrijven vóór: nader te bepalen Aantal deelnemers: 10 24

25 WORKSHOP METEN IS WETEN workshop Museummedewerkers die (gaan) werken met klimaatregistratieapparatuur. U leert hoe u klimaatregistratieapparatuur gebruikt in het museum, hoe u deze apparatuur onderhoudt en wat u met meetgegevens kunt doen. Een goed museumklimaat kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van museumcollecties. Daarom staan in veel musea thermohygografen en/of dataloggers om in eerste instantie het huidige klimaat te meten. Om optimaal te kunnen profiteren van de mogelijkheden van deze meetapparatuur is het belangrijk dat u weet hoe deze werkt, wat u met de meetgegevens tenminste moet doen en hoe u de apparatuur onderhoudt. Tijdens deze dag wordt ingegaan op het gebruik en onderhoud van apparatuur die veel musea hebben aangeschaft via landelijke of provinciale behoudsprojecten (Thies thermohygograaf, Elsec Junior dataloggers etc.) Zuid Docent: Elly Pouwels, Erfgoed Brabant Datum: maandag 15 november Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 55,- Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijven vóór: 1 november 25

26 ACHTERKANTBESCHERMING AANBRENGEN BIJ SCHILDERIJEN workshop : U leert hoe u een achterkantbescherming bij een schilderij kunt aanbrengen en hoe u verschillende ophangsystemen kunt beoordelen op hun bruikbaarheid en ze zorgvuldig kunt plaatsten : Collectiebeheerders die schilderijencollecties beheren : Een van de veel voorkomende adviezen van restauratoren is het belang voor de schilderijen om te worden voorzien van een achterkantbescherming. Een achterkantbescherming reduceert de bewegingen van het doek van schilderijen met 80% en voorkomt daarmee veel schade. Gemiddeld kost het een uur werk per schilderij. Het blijkt goed mogelijk u te leren een dergelijke bescherming aan te brengen. De cursus wordt verzorgd door de restauratoren van het Restauratie Atelier Limburg. Naast de achterkantbescherming wordt er ook in gegaan op verschillende ophangsystemen en het zorgvuldig plaatsen van ophangsystemen van schilderijen. Zuid Docent: René Hoppenbrouwers, SRAL Datum: dinsdag 22 juni Tijd: uur Locatie: Restauratie Atelier Limburg, Maastricht Prijs: 55, - Aanmelding: Huis voor de kunsten Limburg, Roermond Inschrijven vóór: 7 maart 26

27 Behoud van Koper en Zilver workshop Degenen die in de praktijk met de zorg voor koperen en zilveren voorwerpen in een museum te maken hebben. U leert welke specifieke omgevingsfactoren van belang zijn voor koperen en zilveren voorwerpen en hoe u aantasting in een vroeg stadium kunt herkennen, wat zijn de geschikte reinigingsmethoden en hoe kan het aanslaan van zilver worden vermeden. Deze workshop gaat in op de preventieve conservering van koper en zilver. Aan bod komen oorzaken en gevolgen van oxidatie en corrosie, evenals het verval. Ook wordt aandacht geschonken aan de praktijk van het reinigen van koper en zilver en het hanteren en bewaren van deze collecties Zuid Docent: Michel Langeveld, docent metaalrestauratie voor het ICN in Amsterdam Datum: dinsdag 9 maart Tijd: uur Locatie: Kasteel Geldrop Prijs: 55,- Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijven vóór: 2 maart Aantal deelnemers: maximaal 10 27

28 PUBLIEK EN PRESENTATIE Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. MUSEUM EN PUBLIEK tweedaagse basiscursus Museummedewerkers die werken in kleine en middelgrote musea U maakt kennis met verschillende facetten van publieksbegeleiding in het museum in hun onderlinge samenhang. U leert hoe het museum de communicatie met zijn bezoekers door middel van presentatie, educatie en PR kan optimaliseren. De opvang en begeleiding van het publiek kent vele facetten. De volgende onderwerpen komen aan bod: Waarom gaan mensen naar een museum en wat is het verwachtingspatroon? Welke verschillende doelgroepen zijn er en wat is hun profiel? Welke vormen van publieksbegeleiding zijn er? Uiteindelijk vormen de verschillende onderdelen van de publiekstaak van het museum één geheel en dragen ze in belangrijke mate bij aan het verwezenlijken van de doelstelling van het museum. Praktische opdrachten en praktijkvoorbeelden zorgen ervoor dat een brede kijk op de wensen van het museumpubliek wordt ontwikkeld. Oost Docent: Liesbeth Tonckens, Gelders Erfgoed Data: maandag 8 en 15 maart Tijd: uur Locatie: Museum Oud Nijkerk Prijs: 110,- (inclusief syllabus Museum en Publiek, LCM, 2000) Aanmelding: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 22 februari Noord Docent: Sjoukje Polet, Museumfederatie Fryslân Data: voorjaar, nader te bepalen Tijd: uur Locatie: nader te bepalen Prijs: 110,- Aanmelden: Museumfederatie Fryslân, Leeuwarden Inschrijven vóór: nader te bepalen Aantal deelnemers: 15 28

29 Zuid Docent: Annette Gaalman, Erfgoed Brabant Data: dinsdag 13 en 20 april Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 110,- (inclusief syllabus Museum en Publiek, LCM, 2000) Aanmelding: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Inschrijven vóór: 23 maart 29

30 ERFGOED & PUBLIEK TWEEDAAGSE BASISCURSUS Medewerkers van collectiebeherende instellingen (musea, archieven, bezoekerscentra, historische verenigingen) die een doelbewuste, actieve rol willen spelen op de cultuurtoeristische en educatieve markt van hun instelling. U leert hoe de instelling de communicatie met zijn bezoekers door middel van presentatie, educatie en PR kan optimaliseren. De volgende vragen worden behandeld: Waarom gaan mensen naar een museum/archief/bezoekerscentrum en wat is het verwachtingspatroon? Welke verschillende doelgroepen zijn er en wat is hun profiel? Hoe kan de collectie op een aantrekkelijke wijze worden gepresenteerd? Welke vormen van publieksbegeleiding zijn er? Hoe wordt met educatie het optimale resultaat bereikt? Uiteindelijk vormen de verschillende onderdelen van de publiekstaak één geheel, en dragen ze in belangrijke mate bij aan het verwezenlijken van de doelstelling van de instelling. Aan de hand van vragen uit de praktijk worden problemen en oplossingen besproken. Docent: Ellen Steendam, consulent Provinciaal Historisch Centrum Data: Dinsdag 6 en 13 april 2010 Tijd: uur Locatie: Twee verschillende musea in Zuid-Holland n.t.b. Prijs: 110,- (prijs inclusief lunch en materiaal) Aanmelding: secr@erfgoedhuis-zh.nl Inschrijven voor : voor 23 maart

31 RONDLEIDEN tweedaagse cursus Museummedewerkers die rondleidingen in het museum geven of willen gaan geven. De cursus is ook geschikt voor medewerkers van andere culturele instellingen of stadsrondleiders. U krijgt inzicht in de verschillende processen die er (kunnen) spelen tijdens een rondleiding. Daarnaast ontwikkelt u een beter beeld van uw eigen wijze van rondleiden. De eerste dag wordt vooral gekeken naar het publiek en de technieken waarmee je je als rondleider presenteert. Vragen die daarbij aan bod komen zijn: wie komen er af op een rondleiding? Wat verwacht men van het museum en van de rondleider zelf? Hoe bouw je een rondleiding op en welke informatie is geschikt om in een rondleiding te verwerken? De tweede dag zal de nadruk meer liggen op de rode draad in het verhaal en de eigen presentatie. Wat vertelt u aan de groep en op welke manier? Elke cursist geeft zelf een korte rondleiding. Iedereen krijgt feedback op: wijze van presenteren, houding, stemgebruik en contact met de bezoekers. Oost Docent: Liesbeth Tonckens, Gelders Erfgoed Data: dinsdag 20 en 27 april Tijd: uur Locatie: Flipje en Streekmuseum, Tiel Prijs: 110,- Aanmelden: Gelders Erfgoed, Zutphen Inschrijven vóór: 6 april Aantal deelnemers: 15 Noord Docenten: Sjoukje Polet, Museumfederatie Fryslân en Margreet van der Zee, Museum Joure Data: 11 januari en 18 januari Tijd: uur Locatie: Museum Joure, Joure Prijs: 110,- Aanmelden: Museumfederatie Fryslân Inschrijven vóór: 1 januari Aantal deelnemers: 10 31

32 Zuid Docent: Francesca Estourgie, Sans Doute Présentations Data: maandag 8 en 15 maart 2010 Tijd: uur Locatie: Een museum in Zuid-Holland n.t.b. Prijs: 110,- (prijs inclusief lunch en materiaal) Aanmelding: secr@erfgoedhuis-zh.nl Inschrijven voor: uiterlijk 24 februari

33 Rondleiden in erfgoed Een training voor beginners en gevorderden. Zowel beginnende als ervaren rondleiders. Het fenomeen rondleiding wordt door veel mensen direct geassocieerd met musea. Maar er zijn natuurlijk veel meer plaatsen waar deze tijdloze, interactieve manier van informatieoverdracht het uitstekend doet. Al snel denk je daarbij aan de rondvaartboot of een bustoer maar ook tijdens stadswandelingen, monumentenbezoek en natuurwandelingen wordt de rondleiding ingezet ter lering en vermaak. Met dit in gedachte heeft Cultureel Erfgoed Noord-Holland een cursus voor rondleiders erfgoed breed ontwikkeld. Een training die aangepast wordt aan de omgeving waarin de rondleiders hun werk doen. In deze cursus wordt gekeken naar hoe je kennis en informatie over het onderwerp zo prettig en efficiënt mogelijk overbrengt. Aanbod komen vragen als: Hoe bouw ik een goede rondleiding op? Wat werkt en wat werkt niet? Hoe verras ik mijn toehoorders en mezelf? Hoe kan ik met het hele team werken aan de kwaliteit van de rondleidingen? Hoe speel ik in op de omgeving en situatie waarin ik rondleid? Het is een training die beginnende rondleiders snel op het spoor van effectief rondleiden zet en die geroutineerde rondleiders op ideeën brengt. Een training voor al die enthousiaste gidsen die mensen meenemen op ontdekkingstocht door de stad, die uitleggen hoe een molen werkt of waarom de stelling van Amsterdam werelderfgoed is geworden. West Docent: Rik Doornberg Data: dinsdag 16 februari en 2 maart Tijd: uur Locatie: Centrale Bibliotheek, Haarlem Prijs: 110,- Aanmelding: Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Haarlem Inschrijven vóór: 2 februari 33

34 INRICHTEN VAN VITRINES studiedag Museummedewerkers die regelmatig vitrines inrichten of dat in de toekomst willen gaan doen. U leert vitrines professioneel en visueel aantrekkelijk in te richten met eenvoudige middelen en materialen. Daarnaast maakt u kennis met verschillende manieren om op een visueel aantrekkelijke manier informatie over de voorwerpen te geven, zodanig dat er geen situaties ontstaan die schadelijk zijn voor de voorwerpen. Na een theoretische inleiding worden aan de hand van praktijkvoorbeelden verschillende aspecten van de inrichting van vitrines besproken. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: veiligheid, typen vitrines, informatie en vorm, esthetiek en verlichting. U oefent zelf met de inrichting van vitrines en er is gelegenheid vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen. West Docent: Rik Doornberg, Cultureel Erfgoed Noord-Holland Datum: donderdag 1 april Tijd: uur Locatie: Molenmuseum, Koog aan de Zaan Prijs: 55,- Aanmelding: Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Haarlem Inschrijven vóór 11 maart 34

35 EEN TENTOONSTELLING MAKEN tweedaagse cursus Museummedewerkers die direct betrokken zijn bij de voorbereiding en realisatie van tijdelijke en vaste presentaties in een klein of middelgroot museum. U krijgt inzicht in het gehele proces van het maken van een tentoonstelling, van concept tot uitvoering. U leert hoe u dit proces kunt plannen en begeleiden en hoe u een tentoonstelling in praktisch opzicht kunt realiseren. De cursus sluit aan bij de Basiscursus Museum en Publiek. Tijdens de eerste cursusdag komt het gehele proces in vogelvlucht aan bod: het eerste idee, het formuleren van doelgroepen, de organisatorische en financiële randvoorwaarden, het uitwerken van het concept en een verhaallijn, de ruimtelijke indeling en vormgeving, en de planning en begroting. De cursisten krijgen vervolgens de opdracht om voor hun eigen museum een (deel van een) tentoonstellingsplan uit te werken. Aan de hand van deze opdrachten worden de tweede cursusdag praktijkproblemen en mogelijke oplossingen besproken. Daarbij worden diverse aspecten van presentatietechniek betrokken, met name verlichting, gebruik van vitrines, panelen en andere informatiedragers, inhoud en vormgeving van museumteksten en gebruik van audiovisuele en ICT-middelen. West Docent: Rik Doornberg, Cultureel Erfgoed Noord-Holland Data: maandag 3 en 17 mei Tijd: uur Locatie: Museum Broekerveiling, Broek op Langedijk Prijs: 110,- Aanmelding: Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Haarlem Inschrijven: vóór 19 april De cursus wordt ook in-company aangeboden. 35

36 KIEZEN VOOR KLASSE(N) HET ONTWIKKELEN VAN EDUCATIEF BELEID VOOR MUSEUM OF ARCHIEF cursus van anderhalve dag Medewerkers van museum of archief die belast zijn met het ontwikkelen van educatief materiaal en beleidsmatige keuzes op dat terrein maken. - U leert in deze training educatie te zien op langere termijn, als instrument dat ingezet wordt om bepaalde organisatiedoelstellingen te realiseren. - U leert gefundeerde keuzes te maken met betrekking tot doelgroepen, interne organisatie, collectie, gebouw en financiën. - U krijgt handvatten om met het onderwijs in de eigen omgeving in gesprek te gaan over uw rol en taak voor het onderwijs. - U maakt een inventarisatie van de bestaande situatie m.b.t. educatie in uw instelling - U maakt een activiteitenplan educatie voor de komende 3 jaar Vooraf aan de trainingsdag maakt elke cursist een analyse van de bestaande situatie. Hiervoor wordt na inschrijving de syllabus Kiezen voor klasse(n) toegestuurd. Aan de hand van het verkregen inzicht over de bestaande situatie wordt in de training gekeken naar de gewenste situatie. Dit doen we aan de hand van vier mogelijke scenario s. Elke cursist kiest welk scenario haalbaar is voor de eigen situatie en maakt een plan hoe dit te bereiken. Het plan wordt in de weken na de training intern verder uitgewerkt en op haalbaarheid en draagvlak besproken met de eigen collega s. Tijdens de terugkomochtend worden alle plannen bekeken en besproken. De activiteitenplannen worden zo nodig verder aangescherpt. Zuid Docent: Ingeborg Schuster, Erfgoed Brabant Data: donderdag 14 januari en 18 maart Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 110, - (inclusief de syllabus Kiezen voor klasse(n), 2006) Aanmelding: Erfgoed Brabant 36

37 ONDERZOEK Onderstaande cursussen kunnen veelal ook in-company worden aangeboden. Over de mogelijkheden kunt u contact opnemen met de aanbieders van de cursussen, maar ook bij uw eigen museumconsulent. ONDERZOEK tweedaagse basiscursus Niet-academisch geschoolde medewerkers onder wie samenstellers van tentoonstellingen, collectiebeheerders, registratoren, restauratoren, behoudsmedewerkers, leden van historische verenigingen, educatieve medewerkers, bestuursleden van kleine en middelgrote collectiebeherende instellingen, conservatoren. De basiscursus onderzoek kan ook gevolgd worden door museummedewerkers zonder museale vooropleiding. Het verrichten van onderzoek naar de collectie is een van de taken van een museum zoals die is verwoord in de ICOM-definitie. In het verlengde daarvan is het verrichten van onderzoek één van de basiseisen om opgenomen te worden in het Museumregister. Het verrichten van onderzoek naar de collectie gebeurt vooral in musea met een academisch opgeleide staf. Toch zullen musea zonder academisch geschoolde medewerkers (zowel betaalde krachten als vrijwilligers) ook op de hoogte moeten zijn van het (laten) verrichten van onderzoek. Om dit te bewerkstelligen is de basiscursus onderzoek ontwikkeld. De cursus zal de volgende onderdelen bevatten: methoden en technieken, het verzamelen van gegevens over objecten, de geschiedenis van de collectie, onderzoek als basis van collectiebeleid (objectgericht) en onderzoek als basis voor presentatiebeleid (thematisch gericht). De eerste dag gaat over methoden en technieken en bronnenkritiek. Aan de cursisten wordt gevraagd om aan de hand van objecten of deelcollecties uit de eigen instelling primair en secundair bronnenmateriaal te verzamelen en te bespreken. De tweede Zuid Docent: Annette Gaalman, Erfgoed Brabant Data: dinsdag 9 en 23 november Tijd: uur Locatie: Erfgoed Brabant, s-hertogenbosch Prijs: 110,- (inclusief de syllabus Onderzoek in de museale praktijk, LCM, 2008) Inschrijving vóór: 19 oktober Deelnemers: maximaal 15 37

38 ALGEMEEN AANMELDING EN VOORWAARDEN - Bij elke beschrijving staat het consulentschap waar u het aanmeldingsformulier naartoe moet sturen. Het adres van het betreffende museumconsulentschap vind u achterin dit blad. - Deelname aan het cursusprogramma van de provinciaal museumconsulenten staat open voor alle museummedewerkers. Alleen als er plaatsen over zijn, kunnen ook niet-museummedewerkers meedoen aan de scholingsactiviteiten. - De scholingsactiviteiten van de provinciaal museumconsulenten staan ook open voor deelnemers uit andere provincies. - Inschrijving geschiedt op volgorde van aanmelding; als de scholingsactiviteit overtekend is, dan ontvangt u daarvan binnen twee weken bericht. - Voor inschrijving dient u gebruik te maken van het aanmeldingsformulier op de website/achterin dit blad. U kunt zich bij de diverse consulentschappen ook via de website digitaal aanmelden. Gebruikt u s.v.p. één formulier per scholingsactiviteit. - Voor elke scholingsactiviteit geldt een uiterste inschrijfdatum. Deze staat vermeld bij de beschrijving van de activiteit. - Na ontvangst van het aanmeldingsformulier kunt u binnen twee weken een bevestiging tegemoet zien. BETALING EN PRIJZEN - Voor aanvang van de cursus ontvangt u een rekening voor de betaling van het deelnamegeld. De rekening dient uiterlijk een week voor aanvang van de scholingsactiviteit voldaan te zijn. - De genoemde prijzen zijn inclusief lesmateriaal, koffie/thee en indien van toepassing lunch en BTW, tenzij anders vermeld. - Niet-museummedewerkers betalen 50% meer voor de scholingsactiviteiten. ANNULERINGSVOORWAARDEN - Als een scholingsactiviteit wegens geringe belangstelling geannuleerd wordt, hoort u dat uiterlijk een week voor de aanvangsdatum. Het reeds betaalde deelnamegeld wordt per ommegaande gerestitueerd. - Mocht u na aanmelding moeten afzien van deelname aan een scholingsactiviteit, dan kunt u iemand anders in uw plaats laten gaan. Meldt u dit s.v.p. wel bij de organisator (een van de provinciaal museumconsulenten). - Kunt u niemand anders in uw plaats laten gaan, dan dient u schriftelijk te annuleren bij de organisator. De dag waarop de brief binnenkomt, geldt als annuleringsdatum. - Bij annulering uwerzijds gelden de volgende annuleringsvoorwaarden: tot zes weken voor aanvang van de cursus restitueert de organiserende instelling 100% van het deelnamegeld, vanaf zes weken tot vier weken voor aanvang 75%, vanaf vier weken tot twee weken voor aanvang 50% en vanaf twee weken tot een dag voor aanvang 25%. - Bij annulering vanaf de aanvangsdatum vindt geen restitutie van het deelnamegeld plaats. Ten aanzien van dit gehele cursusprogramma zijn fouten en wijzigingen voorbehouden. 38

LCM Scholingsaanbod 2010 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE

LCM Scholingsaanbod 2010 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE LCM Scholingsaanbod 2010 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE ONDERZOEK PR EN MARKETING Let op : wijzigingen voorbehouden.

Nadere informatie

LCM SCHOLINGSAANBOD 2009 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE

LCM SCHOLINGSAANBOD 2009 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE LCM SCHOLINGSAANBOD 2009 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE ONDERZOEK PR EN MARKETING INHOUDSOPGAVE KALENDER 3 VOORWOORD

Nadere informatie

PEIL SNEL een Quick Scan Collectiebeheer voor musea

PEIL SNEL een Quick Scan Collectiebeheer voor musea PEIL SNEL een Quick Scan Collectiebeheer voor musea Erfgoedhuis Zuid-Holland Breestraat 59, Leiden T 071 513 3739 F 071 5134144 E musea@erfgoedhuis-zh.nl www.erfgoedhuis-zh.nl INTRODUCTIE Met PEIL SNEL

Nadere informatie

LCM SCHOLINGSAANBOD 2008 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers

LCM SCHOLINGSAANBOD 2008 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers LCM SCHOLINGSAANBOD 2008 Basis- en bijscholing voor museummedewerkers MANAGEMENT REGISTRATIE EN DOCUMENTATIE BEHOUD EN BEHEER PUBLIEK EN PRESENTATIE ONDERZOEK PR EN MARKETING UITGAVE LANDELIJK CONTACT

Nadere informatie

MET LEERLINGEN AAN DE SLAG! EENVOUDIGE WERKVORMEN VOOR ACTIEVE ERFGOEDLESSEN. EENDAAGSE CURSUS

MET LEERLINGEN AAN DE SLAG! EENVOUDIGE WERKVORMEN VOOR ACTIEVE ERFGOEDLESSEN. EENDAAGSE CURSUS MET LEERLINGEN AAN DE SLAG! EENVOUDIGE WERKVORMEN VOOR ACTIEVE ERFGOEDLESSEN. Veel instellingen kiezen voor een veilige rondleiding of speurtocht, terwijl de spanningsboog van leerlingen maar kort is.

Nadere informatie

Deskundigheidsbevordering. Cursusaanbod Musea 2019

Deskundigheidsbevordering. Cursusaanbod Musea 2019 Deskundigheidsbevordering Cursusaanbod Musea 2019 Janneke de Wit en Daniëlle Otten Erfgoed Zeeland 2019 Inleiding Deskundigheidsbevordering behoort tot één van de kerntaken van de Vereniging van Zeeuwse

Nadere informatie

Cursusaanbod

Cursusaanbod Cursusaanbod 2018-2019 1 Stilstand is achteruitgang. Dat geldt zeker ook voor erfgoedinstellingen. Voor erfgoedinstellingen is het daarnaast van wezenlijk belang om zichtbaar te zijn en de concurrentieslag

Nadere informatie

Reglement museumregistratie

Reglement museumregistratie Reglement museumregistratie Stichting Het Nederlands Museumregister 1. Inleiding 'Een museum is een permanente instelling ten dienste van de gemeenschap en haar ontwikkeling, toegankelijk voor het publiek,

Nadere informatie

LCM-beleidsnotitie

LCM-beleidsnotitie LCM-beleidsnotitie 2017-2020 Over het LCM Het Landelijk Contact van Museumconsulenten (LCM) is het interprovinciale samenwerkingsverband van museumadviseurs in Nederland. In enkele provincies zijn de taken

Nadere informatie

NMV Museumcongres 2011 Musea en onderzoek

NMV Museumcongres 2011 Musea en onderzoek NMV Museumcongres 2011 Musea en onderzoek 1. In welk museum werkt u? 61 2. Type museum? Kunst 36,1% 22 Cultuurhistorisch 47,5% 29 Natuurhistorisch 3,3% 2 Bedrijf en techniek 6,6% 4 Wetenschap 3,3% 2 Volkenkundig

Nadere informatie

Lezingen Museum Vakdagen 2015, donderdag 28 mei. Lezingzaal foyer begane grond

Lezingen Museum Vakdagen 2015, donderdag 28 mei. Lezingzaal foyer begane grond Lezingen Museum Vakdagen 2015, donderdag 28 mei Lezingzaal foyer begane grond Tijd: 10.45 11.30 uur Bedrijf: Flash Services Onderwerp: Kritische communicatie: Zijn uw kunststukken, medewerkers en bezoekers

Nadere informatie

CURSUSPROGRAMMA 2013-2014

CURSUSPROGRAMMA 2013-2014 CURSUSPROGRAMMA 2013-2014 September --------------------------------------------------------------------------------------------------------- Workshop Kinderactiviteiten Kinderen zijn een belangrijke doelgroep

Nadere informatie

Platform educatie NUMMER 116, 8 APRIL 2016. Vanzelfsprekend mooi

Platform educatie NUMMER 116, 8 APRIL 2016. Vanzelfsprekend mooi NUMMER 116, 8 APRIL 2016 IN DIT NUMMER Platform educatie - lees verder Platform borgen - lees verder Kijkje in de keuken - lees verder Subsidies Themafonds Digitalisering Collecties Groningen - lees verder

Nadere informatie

Inhoud van de cursussen van DLB, najaar 2012

Inhoud van de cursussen van DLB, najaar 2012 Inhoud van de cursussen van DLB, najaar 2012 Hieronder volgt een beschrijving van de cursussen die vanuit het project DLB in het najaar van 2012 worden georganiseerd. Er zijn drie cursussen, bedoeld voor:

Nadere informatie

Beleidsplan. Streekmuseum Oudheidkamer Reeuwijk 2013-2018

Beleidsplan. Streekmuseum Oudheidkamer Reeuwijk 2013-2018 Beleidsplan Streekmuseum Oudheidkamer Reeuwijk 2013-2018 1 1. Inleiding Pagina 3 2. Doelstellingen 3 3. Collectie 4 4. Tentoonstellingen 4 5. Organisatie 5 6. Samenvatting 6 2 1. INLEIDING Voor u ligt

Nadere informatie

De juiste zorg een zorg minder

De juiste zorg een zorg minder Collectiewacht Gelderland De juiste zorg een zorg minder Collectiewacht Gelderland Andere tijden Tentoonstellingen, registratie, klimaatbeheersing, publieksverbreding, recepties, educatieve projecten;

Nadere informatie

Erfgoed Gelderland. Ledenraadsvergadering Coöperatie Erfgoed Gelderland 2 november uur

Erfgoed Gelderland. Ledenraadsvergadering Coöperatie Erfgoed Gelderland 2 november uur Erfgoed Gelderland Ledenraadsvergadering Coöperatie Erfgoed Gelderland 2 november 2018 10.00 12.00 uur 1. Welkom en vaststellen agenda 2. Mededelingen en voorstellen leden 3. Notulen 23-04-2018 4. Stand

Nadere informatie

Weet wat je in huis hebt

Weet wat je in huis hebt Weet wat je in huis hebt Hoe maak ik een goede inventaris? maart 2007 Nut en doel van registratie Wat is een museum? "Een museum is een permanente instelling ten dienste van de gemeenschap en haar ontwikkeling,

Nadere informatie

Deskundigheidsbevordering

Deskundigheidsbevordering Deskundigheidsbevordering CURSUSAANBOD 2015-2016 Stilstand is achteruitgang. Dat geldt zeker ook voor erfgoedinstellingen. Voor erfgoedinstellingen is het daarnaast van wezenlijk belang om zichtbaar te

Nadere informatie

Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale. collecties en archieven. #informatieplan

Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale. collecties en archieven. #informatieplan Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale collecties en archieven #informatieplan Het informatieplan: instrument voor een succesvolle omgang met je digitale collecties

Nadere informatie

Project Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging

Project Deskundigheidsbevordering Lokale Belangenbehartiging Inhoud van de cursussen van DLB, voorjaar 2012 Hieronder volgt een beschrijving van de cursussen die vanuit het project DLB in het voorjaar van 2012 worden georganiseerd. Er zijn vier cursussen, bedoeld

Nadere informatie

Monitor Erfgoedinspectie

Monitor Erfgoedinspectie Erfgoedinspectie Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Monitor Erfgoedinspectie Staat van de naleving 2011-2012 Bijlage: Integrale vragenlijst met antwoorden, toezichtveld collecties 1 Monitor

Nadere informatie

Maatwerk voor nieuwe ROS-adviseurs Informatiebijeenkomst en Leergang 2013

Maatwerk voor nieuwe ROS-adviseurs Informatiebijeenkomst en Leergang 2013 Maatwerk voor nieuwe ROS-adviseurs Informatiebijeenkomst en Leergang 2013 Leergang Procesbegeleiding samenwerking, organisatie en innovatie in de eerste lijn voor nieuwe ROS-adviseurs (code L13-2) Voor

Nadere informatie

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN + WORKSHOPS 2014-2015

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN + WORKSHOPS 2014-2015 19 Haags Gemeentearchief CURSUSSEN + WORKSHOPS 2014-2015 32015 22 1843 2014 971 1840 Inhoudsopgave Algemene informatie 4 Lezingen 5 Workshops 6 Cursussen Cursus paleografie voor beginners 8 Inleiding Ook

Nadere informatie

Slimmer Lenen. Uitgangspunten bruikleenverkeer binnen Nederland

Slimmer Lenen. Uitgangspunten bruikleenverkeer binnen Nederland Slimmer Lenen Uitgangspunten bruikleenverkeer binnen Nederland 2016 Introductie De Collectie Nederland 1 is er voor ons allemaal. Musea en erfgoedinstellingen beheren dit kostbare gezamenlijke bezit met

Nadere informatie

UITBREIDING VRIJWILLIGERSGROEP ESSENTIEEL JUBILEUM AANLEIDING VOOR GROTE ZOEKTOCHT

UITBREIDING VRIJWILLIGERSGROEP ESSENTIEEL JUBILEUM AANLEIDING VOOR GROTE ZOEKTOCHT UITBREIDING VRIJWILLIGERSGROEP ESSENTIEEL JUBILEUM AANLEIDING VOOR GROTE ZOEKTOCHT In december gaat Stichting Jacques van Mourik het twintigste jaar in. Er is een unieke verzameling van bijna 650 werken

Nadere informatie

Het CCE biedt scholing voor zorgprofessionals

Het CCE biedt scholing voor zorgprofessionals Scholing en training 2016 Het CCE biedt scholing voor zorgprofessionals die werken met cliënten met ernstig en aanhoudend probleemgedrag. De cliënten bij wie wij betrokken zijn, hebben een stoornis of

Nadere informatie

provinciale infodag archeologie 2008 Dienst Erfgoed Departement Cultuur Dienst Erfgoed Koningin Elisabethlei Antwerpen

provinciale infodag archeologie 2008 Dienst Erfgoed Departement Cultuur Dienst Erfgoed Koningin Elisabethlei Antwerpen provinciale infodag archeologie 2008 Dienst Erfgoed Departement Cultuur Dienst Erfgoed Koningin Elisabethlei 22 2018 Antwerpen Sinds 2006 organiseert de provincie Antwerpen jaarlijks een provinciale infodag

Nadere informatie

Algemene en annuleringsvoorwaarden van Het Talenhuis

Algemene en annuleringsvoorwaarden van Het Talenhuis Gedeponeerd bij de griffie van de Arrondissementsrechtbank te Leeuwarden onder nummer: 31-2013, d.d. 1 mei 2013. Indien u vragen of mededelingen heeft betreffende uw registratie of inschrijving voor een

Nadere informatie

WERKPLAN 2014. Geplande tentoonstellingen 2014 (onder voorbehoud)

WERKPLAN 2014. Geplande tentoonstellingen 2014 (onder voorbehoud) 1 WERKPLAN 2014 1 COLLECTIE Beheer en behoud collectie. Het hele jaar door worden de gebruikelijke voorzorgs- en controlemaatregelen genomen. Het klimaat (de luchtvochtigheid en de temperatuur) worden

Nadere informatie

Post-hbo Strategisch vrijwilligersmanagement

Post-hbo Strategisch vrijwilligersmanagement Post-hbo Strategisch vrijwilligersmanagement Is uw personeelsbeleid klaar voor het werken met vrijwilligers? Tijden veranderen. Bezuinigingen zorgen er voor dat in veel sectoren steeds meer een beroep

Nadere informatie

Verdiepingsleergang Geïntegreerde Ouderenzorg in de eerste lijn: De kunst van het verbinden en ontzorgen

Verdiepingsleergang Geïntegreerde Ouderenzorg in de eerste lijn: De kunst van het verbinden en ontzorgen Verdiepingsleergang Geïntegreerde Ouderenzorg in de eerste lijn: De kunst van het verbinden en ontzorgen 2013, code L13-4 Voor huisartsen, managers en bestuurders van gezondheidscentra, managers en bestuurders

Nadere informatie

Cursussen, workshops en lezingen 2012/2013

Cursussen, workshops en lezingen 2012/2013 Cursussen, workshops en lezingen 2012/2013 Haags Gemeentearchief onder auspiciën van Geschiedkundige Vereniging Die Haghe Inhoudsopgave blz. Inleiding 3 Algemene informatie 4 Cursussen Cursus paleografie

Nadere informatie

Schenken aan een museum?!

Schenken aan een museum?! Schenken aan een museum?! Er worden heel veel objecten en dus erfgoed bij de mensen thuis bewaard. Het begint meestal met een dingetje dat - vaak per toeval - gekregen of aangekocht wordt. Eens men daar

Nadere informatie

L8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten

L8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten L8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten Inleiding Steeds meer Huisartsenposten kiezen voor een nieuwe functie Coördinerend Assistente. Deze coördinerend assistente ressorteert hiërarchisch gezien

Nadere informatie

KAM Consultants- workshops

KAM Consultants- workshops KAM Consultants- workshops Welkom bij KAM Consultants B.V. Waarom KAM Consultants B.V. Workshop Continue Verbetering Workshop Procesmanagement Workshop Risicomanagement Waar kun je onze trainingen volgen?

Nadere informatie

Erfgoed Gelderland. Bijeenkomst nieuwe leden

Erfgoed Gelderland. Bijeenkomst nieuwe leden Erfgoed Gelderland Bijeenkomst nieuwe leden 2017-2018 Erfgoed Gelderland Welkom! Programma 14.00 uur: Kennismaken en verwachtingen delen 14.45 uur: Samen verleden toekomst geven: in sneltreinvaart contacten

Nadere informatie

BELEIDSPLAN 2015-2017

BELEIDSPLAN 2015-2017 BELEIDSPLAN 2015-2017 ALGEMEEN a. DOELSTELLING Neonweg 12, 3812 RH Amersfoort tel 033 4621752 postadres: Walcheren 87 3524 ZR Utrecht SHVB@verpleegkundigerfgoed.nl www.verpleegkundigerfgoed.nl BIC: INGBNL2A

Nadere informatie

Programmaboekje. Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles. Leren in een rustig tempo. Voorjaar 2019

Programmaboekje. Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles. Leren in een rustig tempo. Voorjaar 2019 Programmaboekje Voorjaar 2019 Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles Vóór 50 + (en jonger) en dóór 50 + Leren in een rustig tempo SeniorWeb Veldhoven is een stichting met als doelstelling

Nadere informatie

Het ondersteuningsaanbod LEA najaar 2009

Het ondersteuningsaanbod LEA najaar 2009 Het ondersteuningsaanbod LEA najaar 2009 1. Cursusmodules a. Basismodule: Thema s op de LEA (1 dag) b. Basismodule: Lokale Educatieve Agenda (2 dagen) c. Module: Monitoring en evaluatie van de LEA (Blauwe

Nadere informatie

leergang projectontwikkeling

leergang projectontwikkeling Inleiding Professionalisering van het vak is in alle NEPROM-opleidingen hét uitgangspunt Een goede samenwerking tussen overheid en smaatschappijen bevorderen, staat bij de NEPROM hoog op de agenda. Daarnaast

Nadere informatie

informatiemanagement.heliview.nl

informatiemanagement.heliview.nl 2-daagse training Informatiemanagement Ontsluit uw informatie voor maximaal rendement Initiatief en organisatie In samenwerking met Wat leert u in deze training? Het daadwerkelijk toevoegen van waarde

Nadere informatie

Criteria voor goed museaal handelen

Criteria voor goed museaal handelen Uitgangspunten norm U verklaart dat uw museum: De ICOM definitie als uitgangspunt neemt voor uw museaal handelen. De Ethische code onderschrijft. De LAMO volgt bij het afstoten van uw collectie. BEDRIJFSVOERING

Nadere informatie

Overzicht cursussen Informatievaardigheid Universitaire Bibliotheken Leiden Collegejaar 2013-2014

Overzicht cursussen Informatievaardigheid Universitaire Bibliotheken Leiden Collegejaar 2013-2014 Overzicht cursussen Informatievaardigheid Universitaire Bibliotheken Leiden Collegejaar 2013-2014 Deze brochure geeft een overzicht van de cursussen op het gebied van informatievaardigheid die worden aangeboden

Nadere informatie

academie Leren en doen! Trainingen en bijeenkomsten Voorjaar 2013 www.zorgbelang-brabant.nl

academie Leren en doen! Trainingen en bijeenkomsten Voorjaar 2013 www.zorgbelang-brabant.nl academie Leren en doen! Trainingen en bijeenkomsten Voorjaar 2013 www.zorgbelang-brabant.nl Academie Zorgbelang Brabant Trainingen Welkom! Voor u ligt de brochure van Academie Zorgbelang Brabant voor het

Nadere informatie

Sterven en begraven in Jever NUMMER 38, 23 NOVEMBER 2012

Sterven en begraven in Jever NUMMER 38, 23 NOVEMBER 2012 NUMMER 38, 23 NOVEMBER 2012 IN DIT NUMMER Sterven en begraven in Jever lees verder Museummagazine 2013-2014 lees verder Veiligheidszorg lees verder BRIM 2013 verschilt van voorgaande jaren lees verder

Nadere informatie

Programmeren in Excel 2010 met VBA Gevorderd

Programmeren in Excel 2010 met VBA Gevorderd Programmeren in Excel 2010 met VBA Gevorderd Kosten: 850,- excl. BTW per deelnemer Duur: 2 dagen Max Deelnemers: 10 Programmeren in Excel 2010 met VBA Gevorderd is een praktijkgerichte tweedaagse cursus.

Nadere informatie

Programmaboekje. Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles. Leren in een rustig tempo. Najaar 2019

Programmaboekje. Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles. Leren in een rustig tempo. Najaar 2019 Programmaboekje Najaar 2019 Computercursussen Presentaties Workshops Vragenuurtjes Privéles Vóór 50 + (en jonger) en dóór 50 + Leren in een rustig tempo SeniorWeb Veldhoven is een stichting met als doelstelling

Nadere informatie

Subsidieregeling professionalisering Drentse musea 2006-2008

Subsidieregeling professionalisering Drentse musea 2006-2008 Subsidieregeling professionalisering Drentse musea 2006-2008 (geconsolideerde versie, geldend vanaf 19-7-2006 tot 1-1-2009) Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie provincie Drenthe Officiële naam

Nadere informatie

Kunst van het aanraken. Trainingen voor Dr. Hauschka Therapeuten

Kunst van het aanraken. Trainingen voor Dr. Hauschka Therapeuten Kunst van het aanraken Trainingen voor Dr. Hauschka Therapeuten 2015 Ieder mens heeft behoefte aan zowel een innerlijke als een uiterlijke schoonheid Elisabeth Sigmund Kunst van het aanraken Kunst van

Nadere informatie

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING: beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen

Nadere informatie

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED BIBLIOTHEEK-, ARCHIEF- EN DOCUMENTATIEKUNDE

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED BIBLIOTHEEK-, ARCHIEF- EN DOCUMENTATIEKUNDE RLLL-RLLL-EXT-ADV-007bijl17 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 15 januari 2011 Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED BIBLIOTHEEK-, ARCHIEF- EN DOCUMENTATIEKUNDE Opleiding Behoudsmedewerker

Nadere informatie

Faciliteren & Participerend Leren Beter proces en resultaat

Faciliteren & Participerend Leren Beter proces en resultaat CURSUS Faciliteren & Participerend Leren Beter proces en resultaat 4 & 5 Februari, 2019 Verzorgd door: Facili2transform Simon Koolwijk Professor vd Veldenstraat 12 6524 PP Nijmegen telno. +31 (0) 24 3504437

Nadere informatie

Spreekuur subsidieaanvragen Digitaal Museum NUMMER 130, 3 FEBRUARI Deskundigen op afstand

Spreekuur subsidieaanvragen Digitaal Museum NUMMER 130, 3 FEBRUARI Deskundigen op afstand NUMMER 130, 3 FEBRUARI 2017 IN DIT NUMMER Spreekuur subsidieaanvragen Digitaal Museum - lees verder Kijkje in de keuken lees verder Platforms lees verder Workshop Museum Voor 1 Dag lees verder Groninger

Nadere informatie

Titel Communities online en offline: casus Roots2Share

Titel Communities online en offline: casus Roots2Share Onderzoeksopdracht Crossmedialab Titel Communities online en offline: casus Roots2Share Probleemomgeving Roots2Share is een internationaal samenwerkingsverband van twee Nederlandse musea (Museum Volkenkunde

Nadere informatie

Jaarplan Vereniging Oud Valkenburg 2012 (inclusief financiel inzicht)

Jaarplan Vereniging Oud Valkenburg 2012 (inclusief financiel inzicht) Jaarplan Vereniging Oud Valkenburg 2012 (inclusief financiel inzicht) Jaarplan Vereniging Oud Valkenburg 2012 Inleiding Met die jaarplan geeft het bestuur van de Vereniging Oud Valkenburg aan wat de plannen

Nadere informatie

Office managers, secretariaatsmedewerkers en medewerkers office- en managementsupport

Office managers, secretariaatsmedewerkers en medewerkers office- en managementsupport Office managers, secretariaatsmedewerkers en medewerkers office- en managementsupport Inhoudsopgave GOopleidingen.nl/doelgroep-OF Office managers,secretariaatsmedewerkersen medewerkers office- enmanagementsupport

Nadere informatie

Keramiekmuseum Princessehof Leeuwarden Verwervingsprocedure

Keramiekmuseum Princessehof Leeuwarden Verwervingsprocedure 1. Verwerving Deze procedure is opgezet aan de hand van SPECTRUM-N: Standaard voor collectiemanagement in musea, versie 1.0 (2008). Omschrijving Het beheren en documenteren van de overwegingen bij potentiële

Nadere informatie

Roeli Broekhuis is directeur van het Museumhuis Groningen/Groninger Molenhuis

Roeli Broekhuis is directeur van het Museumhuis Groningen/Groninger Molenhuis ERFGOEDLOPER NIEUWSBRIEF MUSEUMHUIS GRONINGEN / GRONINGER MOLENHUIS nummer 8, 3 augustus 2011 -------------------------------------------------------------------- In deze ERFGOEDLOPER Column Roeli Broekhuis

Nadere informatie

LCM. Beheren van ervaringen en kennis. kwaliteitszorg, collectiemanagement, e-cultuur. projecten uitgeverij partners Netwerken

LCM. Beheren van ervaringen en kennis. kwaliteitszorg, collectiemanagement, e-cultuur. projecten uitgeverij partners Netwerken Beleidsplan LCM 2009 2012 WE OUR NETWORK Landelijk Contact van Museumconsulenten (LCM) Het LCM is een praktijkgemeenschap in het domein van musea en erfgoed. Al 25 jaar is het LCM met succes actief in

Nadere informatie

Cursus Excel 2016 Basis

Cursus Excel 2016 Basis Cursus Excel 2016 Basis Lesvormen: In-company maatwerk, Open inschrijving (klassikale cursus), Individueel, Werkplekbegeleiding, Kosten: 299,- excl. BTW per deelnemer Duur: 1 dag, Taal: Nederlands, Engels,

Nadere informatie

Kennis is de norm. KAM Opleidingen. ISO trainingen. Telefoon:

Kennis is de norm. KAM Opleidingen. ISO trainingen. Telefoon: KAM Opleidingen ISO 14001 trainingen Brochurewijzer Welkom bij KAM Opleidingen Waarom KAM Opleidingen Locaties InCompany training Training op maat Training on the job ISO 14001 opzetten en implementeren

Nadere informatie

TeleTrainer: training in de e van het leren

TeleTrainer: training in de e van het leren TeleTrainer: training in de e van het leren TeleTrainer voor elke docent die betrokken is bij ICT in het onderwijs geschikt voor beginner, gevorderde en specialist geschikt voor verschillende rollen rondom

Nadere informatie

Voortgezet Onderwijs. Maatwerk bij certificaat leraar dalton VO incompany trainingen schoolbrede daltonontwikkeling dalton kort Nunspeet tweedaagse

Voortgezet Onderwijs. Maatwerk bij certificaat leraar dalton VO incompany trainingen schoolbrede daltonontwikkeling dalton kort Nunspeet tweedaagse Voortgezet Onderwijs Maatwerk bij certificaat leraar dalton VO incompany trainingen schoolbrede daltonontwikkeling dalton kort Nunspeet tweedaagse NDV-certificaat Leraar VO De afgelopen jaren hebben al

Nadere informatie

Efficiënt presenteren Nederlands Vlot presenteren Frans Vlot presenteren Engels

Efficiënt presenteren Nederlands Vlot presenteren Frans Vlot presenteren Engels Efficiënt presenteren Nederlands Vlot presenteren Frans Vlot presenteren Engels Een voordracht geven, een toespraak houden voor collega s, een kritisch publiek overtuigen of een lezing verzorgen voor vakgenoten,

Nadere informatie

HOE ZIT HET MET HET VAK INFORMATICA IN DE BOVENBOUW?

HOE ZIT HET MET HET VAK INFORMATICA IN DE BOVENBOUW? Beste F.A.M. Peeters, lidnummer 1207 van i&i Nu in heel Nederland de lessen weer zijn begonnen vragen we graag een minuutje van uw tijd. Uw vakvereniging wil voorop lopen in de slag om de leraarskwaliteit.

Nadere informatie

Standaarden in het (digitaal) beschrijven van vormgevingsarchieven Bernadine Ypma, zelfstandig onderzoeker

Standaarden in het (digitaal) beschrijven van vormgevingsarchieven Bernadine Ypma, zelfstandig onderzoeker Standaarden in het (digitaal) beschrijven van vormgevingsarchieven Bernadine Ypma, zelfstandig onderzoeker Deze samenvatting geeft de resultaten van een onderzoek naar ontsluitingsmethoden van vormgevingsarchieven

Nadere informatie

1.4 U ontvangt binnen een week na inschrijving een digitale bevestiging met daarbij de factuur en eventuele verdere informatie.

1.4 U ontvangt binnen een week na inschrijving een digitale bevestiging met daarbij de factuur en eventuele verdere informatie. Algemene Voorwaarden The Physiology Academy Artikel 1. Inschrijven 1.1 Inschrijven voor deelname aan een scholingsactiviteit van The Physiology Academy kan via de website van The Physiology Academy. Dit

Nadere informatie

Opleiding. Praktijkmanagement in de huisartsenzorg Dé opleiding voor en door praktijkmanagers van morgen.

Opleiding. Praktijkmanagement in de huisartsenzorg Dé opleiding voor en door praktijkmanagers van morgen. Opleiding Praktijkmanagement in de huisartsenzorg Dé opleiding voor en door praktijkmanagers van morgen Periode April t/m juni 2017 11 modules verdeeld over 6 lesdagen Locatie Driebergen en Eindhoven www.huisartsvanmorgen.nl

Nadere informatie

Overdrachtsovereenkomst

Overdrachtsovereenkomst Overdrachtsovereenkomst Overdrachtsovereenkomst ten behoeve van de collectie archeologie 1, onderdeel van de museale collecties van de gemeente Hilversum, aan de Provincie Noord-Holland. De ondergetekenden:

Nadere informatie

Aanmeldingsformulier voor opname in het Nederlands Museumregister

Aanmeldingsformulier voor opname in het Nederlands Museumregister Aanmeldingsformulier voor opname in het Nederlands Museumregister Stichting Het Nederlands Museumregister Aanwijzingen bij het invullen 1. Lees bij elke vraag eerst de toelichting. De vragen treft u aan

Nadere informatie

Cursusgids Medische Hulpmiddelen

Cursusgids Medische Hulpmiddelen Cursusgids Medische Hulpmiddelen 2016 Introductie MDProject is al jaren actief met consultancy ondersteuning op het gebied van medische hulpmiddelen. Wij krijgen regelmatig verzoeken voor het geven van

Nadere informatie

Nederlands Muziek Instituut en Haags Gemeentearchief 2013-2016

Nederlands Muziek Instituut en Haags Gemeentearchief 2013-2016 Samen werken aan een gezamenlijke toekomst Nederlands Muziek Instituut en Haags Gemeentearchief 2013-2016 [Verkorte versie] 1. Inleiding Bij de advisering door de commissie Hirsch Ballin is ten aanzien

Nadere informatie

Cursus DSM IV (5) en Psychopathologie

Cursus DSM IV (5) en Psychopathologie Cursus DSM IV (5) en Psychopathologie Geaccrediteerd door de VVH De Academie voor Haptonomie, ITH en Synergos bieden gezamenlijk de cursus DSM IV/Psychopathologie aan. Bijzonder aan dit aanbod is allereerst

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Jij als onderzoeker. Groep 4 t/m 8. mei 2017

Docentenhandleiding. Jij als onderzoeker. Groep 4 t/m 8. mei 2017 Docentenhandleiding Jij als onderzoeker Groep 4 t/m 8 1 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Jij als onderzoeker. In

Nadere informatie

Opleiding. Praktijkmanagement in de huisartsenzorg Dé opleiding voor en door praktijkmanagers van morgen.

Opleiding. Praktijkmanagement in de huisartsenzorg Dé opleiding voor en door praktijkmanagers van morgen. Opleiding Praktijkmanagement in de huisartsenzorg Dé opleiding voor en door praktijkmanagers van morgen Periode April t/m juni 2017 10 modules verdeeld over 7 lesdagen Locatie Driebergen en Eindhoven www.huisartsvanmorgen.nl

Nadere informatie

Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers: het EDOMAH programma

Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers: het EDOMAH programma Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers: het EDOMAH programma De toepassing van de richtlijn Ergotherapie aan huis bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers Post - HBO cursus 2012

Nadere informatie

Nieuwsbrief Museumfederatie Fryslân

Nieuwsbrief Museumfederatie Fryslân Kooistra, Josina Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Museumfederatie Fryslân namens Museumfederatie Fryslân woensdag

Nadere informatie

Werkatelier Informatiebeleid Komen tot een actueel, gedragen en verbonden informatievoorziening

Werkatelier Informatiebeleid Komen tot een actueel, gedragen en verbonden informatievoorziening Native Consulting heeft een 4-daagse praktische en interactieve workshop ontwikkeld over ICT-beleid in relatie tot de gemeentelijke strategie. U komt niet alleen om te luisteren naar nieuwe kennis en inzichten,

Nadere informatie

BEROEPSKWALIFICATIE (0431) Behoudsmedewerker erfgoed

BEROEPSKWALIFICATIE (0431) Behoudsmedewerker erfgoed BEROEPSKWALIFICATIE (0431) Behoudsmedewerker erfgoed ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 1. Globaal 1.1 TITEL Behoudsmedewerker erfgoed

Nadere informatie

Scholingsaanbod najaar 2013. voor actieve vrijwilligers van ANBO

Scholingsaanbod najaar 2013. voor actieve vrijwilligers van ANBO Scholingsaanbod najaar 2013 voor actieve vrijwilligers van ANBO Inhoudsopgave 1. Voorwoord... 3 2.... 4 3. Aanbod... 5 3.1 Workshop Webmaster... 5 3.2 Workshop Beleidsbeïnvloeding Wmo... 6 3.3 Workshop

Nadere informatie

Succesvol Veranderingen Realiseren

Succesvol Veranderingen Realiseren Training Succesvol Veranderingen Realiseren Effectief resultaten boeken door de kern aan te pakken. Training Succesvol veranderingen realiseren ph advies Organisaties kunnen niet bloeien zonder verandering,

Nadere informatie

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED BIBLIOTHEEK-, ARCHIEF- EN DOCUMENTATIEKUNDE

Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED BIBLIOTHEEK-, ARCHIEF- EN DOCUMENTATIEKUNDE Secundair volwassenenonderwijs STUDIEGEBIED BIBLIOTHEEK-, ARCHIEF- EN DOCUMENTATIEKUNDE Opleiding BO BD 003 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 12 Inhoud 1 Opleiding... 3 1.1 Relatie opleiding referentiekader...

Nadere informatie

PM ACADEMIE: EEN UITGEBALANCEERDE MIX VAN KENNIS, ERVARING, NETWERK EN PLEZIER. PM Academie

PM ACADEMIE: EEN UITGEBALANCEERDE MIX VAN KENNIS, ERVARING, NETWERK EN PLEZIER. PM Academie PM ACADEMIE: EEN UITGEBALANCEERDE MIX VAN KENNIS, ERVARING, NETWERK EN PLEZIER PM Academie PM ACADEMIE: EEN UITGEBALANCEERDE MIX VAN KENNIS, ERVARING, NETWERK EN PLEZIER Na een succesvol voorjaarsprogramma,

Nadere informatie

Toelichting kwaliteitslabel

Toelichting kwaliteitslabel Toelichting kwaliteitslabel Toelichting kwaliteitslabels Waarom worden er kwaliteitslabels toegekend? Binnen welk kader worden kwaliteitslabels toegekend? Wie komt in aanmerking? Wat zijn de voorwaarden

Nadere informatie

Datavisualisatie De kracht van visueel communiceren

Datavisualisatie De kracht van visueel communiceren 2-daagse training Datavisualisatie De kracht van visueel communiceren Initiatief en organisatie In samenwerking met Wat leert u in deze training? De voor- en nadelen van de verschillende datavisualisatievormen;

Nadere informatie

Lezingzaal foyer begane grond: Associatie Culturele Marketing en Communicatie (ACMC)

Lezingzaal foyer begane grond: Associatie Culturele Marketing en Communicatie (ACMC) Lezingen Museum Vakdagen 2015, woensdag 27 mei Lezingzaal foyer begane grond: Associatie Culturele Marketing en Communicatie (ACMC) Tijd: 11.00 12.00 uur Instelling: VSB Fonds Onderwerp: Lancering resultaat

Nadere informatie

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN, LEZINGEN EN WORKSHOPS

Haags Gemeentearchief CURSUSSEN, LEZINGEN EN WORKSHOPS 19 Haags Gemeentearchief CURSUSSEN, LEZINGEN EN WORKSHOPS 2015-2016 32015 22 1843 2014 971 1840 Inhoudsopgave Algemene informatie 4 Cursussen Paleografie 5 Lezingen 8 Workshops 10 Inleiding Bent u geïnteresseerd

Nadere informatie

LEERGANG STRATEGISCH HRM EN FINANCIEEL LEIDERSCHAP

LEERGANG STRATEGISCH HRM EN FINANCIEEL LEIDERSCHAP VERGROOT DE REIKWIJDTE VAN JE SCHOOL VERDIEP JE LEIDERSCHAP LEERGANG STRATEGISCH HRM EN FINANCIEEL LEIDERSCHAP VOOR SCHOOLLEIDERS EN MIDDENMANAGERS IN HET ONDERWIJS VOORJAAR 2018 WWW.NSO-CNA.NL LEERGANG

Nadere informatie

MEDIATION BIJ NALATENSCHAPPEN. Specialisatietraining in systemisch perspectief

MEDIATION BIJ NALATENSCHAPPEN. Specialisatietraining in systemisch perspectief MEDIATION BIJ NALATENSCHAPPEN Specialisatietraining in systemisch perspectief Mediation bij nalatenschappen Introductie Bij de afwikkeling van nalatenschappen komt u in de positie van mediator alle emoties

Nadere informatie

Beleidsplan Stichting Verzetsmuseum Fryslan

Beleidsplan Stichting Verzetsmuseum Fryslan Beleidsplan 2018-2020 Stichting Verzetsmuseum Fryslan een verhaal dat je raakt! INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 2. STICHTING VERZETSMUSEUM FRYSLAN 2.1. Doel 2.2. Doel St Verzetsmuseum Friesland 2.3. Vrienden:

Nadere informatie

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme

INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS. duurzame plaatsing van werknemers met autisme INTRODUCTIE TOOLBOX voor GEBRUIKERS duurzame plaatsing van werknemers met autisme 1 Welkom bij toolbox AUTIPROOF WERKT Autiproof Werkt is een gereedschapskist met instrumenten die gebruikt kan worden bij

Nadere informatie

kijk op

kijk op Page 1 of 3 Goddard, José Van: rec_postbus Verzonden: vrijdag 18 februari 2011 8:47 Aan: rec_secoostzaan; rec_secwormerland Onderwerp: FW: WINT UW GEMEENTE DE BNG ERFGOEDPRIJS? Opvolgingsmarkering: Opvolgen

Nadere informatie

MOC Analyzing Data with Power BI

MOC Analyzing Data with Power BI MOC 20778 Analyzing Data with Power BI Kosten: 1395,- excl. BTW per deelnemer Duur: 3 dagen Max Deelnemers: 8 Analyzing Data with Power BI (MOC 20778) Ben je business intelligence prof? En wil je weten

Nadere informatie

Cursus PDL Coach. Cursus PDL coach: 11 mei Verdiepingscursus voor PDLcoaches: 22 juni Voor wie is de cursus PDL coach?

Cursus PDL Coach. Cursus PDL coach: 11 mei Verdiepingscursus voor PDLcoaches: 22 juni Voor wie is de cursus PDL coach? Cursus PDL Coach Cursus PDL coach: 11 mei 2018 Verdiepingscursus voor PDLcoaches: 22 juni 2018 Voor wie is de cursus PDL coach? Heb je de PDL-training gevolgd en heb je ook altijd al het enthousiasme voor

Nadere informatie

Datavisualisatie De kracht van visueel communiceren

Datavisualisatie De kracht van visueel communiceren 2-daagse training Datavisualisatie De kracht van visueel communiceren Initiatief en organisatie In samenwerking met Wat leert u in deze training? De voor- en nadelen van de verschillende datavisualisatievormen;

Nadere informatie

BELEIDSPLAN voor de Vereniging PAULUS VAN DAESDONCK en de Stichting Paulus museum 29 maart 2010

BELEIDSPLAN voor de Vereniging PAULUS VAN DAESDONCK en de Stichting Paulus museum 29 maart 2010 heemkundekring P A U L U S V A N D A E S D O N C K BELEIDSPLAN 2010-2020 voor de Vereniging PAULUS VAN DAESDONCK en de Stichting Paulus museum 29 maart 2010 INHOUD: 1. MISSIE 2. VISIE 3. DOELSTELLINGEN

Nadere informatie