Metaforen voor autisme in film en (auto)biografieën: een kans voor een nieuwe taal?

Transcriptie

1 Metaforen voor autisme in film en (auto)biografieën: een kans voor een nieuwe taal? H A N N A H E B B E N S H E F F I E L D H A L L A M U N I V E R S I T Y A U T M I N D S : E E N S T E M M I G E N M E E R S T E M M I N G Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de

2 Inhoud Mijn bestudering van autisme Bestuderen van culturele representaties van autisme Metaforen: kenmerken, voorbeelden, nadelen Contrametafoor als verzetsmiddel? Mijn eigen contrametafoor Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de

3 Wat bestudeer ik? Autisme versus Autisme Autisme: materiële werkelijkheid, wetenschappelijk studieobject, oorsprong in het lichaam, symptomen in mensen Autisme : woord dat gebruikt wordt om bovenstaande aan te duiden, onderhevig aan verandering en interpretatie Geen verdinglijking van een abstract concept als autisme, maar kijken naar concrete woorden, beelden, ervaringen in de waarneembare werkelijkheid Kennis? Hannah Ebben. Gelieve niet te citeren en te parafraseren zonder toestemming van de

4 Beeldvorming: wie bepaalt wat autisme is?

5 Cultuur: hoe analyseer ik een casus? Taal over en rondom autisme wordt ingekaderd en beperkt door de manier waarop een film of boek gemaakt is Rain Man: duidelijke grens tussen deskundigen in Wallbrook en leken als hoofdpersoon Charlie Latere films: minder begrensd, ieder personage biedt eigen interpretatie

6 Representatie: Wij kijken naar hen DSM: appear Feministische filmwetenschap: male gaze Men look at women. Women watch themselves being looked at (Berger, 1972: 47) Fascinatie voor autisme (Murray, 2008)

7 Belangrijk taalelement: metaforen Beeldspraak op basis van vergelijking, zegt veel over manier waarop mensen tegen iets aankijken Vaak is de vergelijking (het is als ) niet verduidelijkt en soms verborgen Susan Sontag: metaforen over ziekte Metaforen over autisme: Mitzi Waltz, Alicia Broderick en Ari Ne eman

8 Veel voorkomende metaforen Het niet-menselijke (alien, computer, wilde) De puzzel (puzzelstukjes als logo s) Ruimtelijk: van een andere planeet komen, opgesloten zitten, terugtrekken uit het sociale leven, een reis maken door autisme niet alleen in populaire cultuur

9 Mogelijke gevolgen van metaforen Sturen en beperken het taalgebruik Stellen autisme voor als een tastbaar ding, een monoliet of een te bezoeken wereld Vaak niet geformuleerd met en door mensen met autisme Autistische mensen als de Ander

10 Metaforen liggen dicht bij het woord autisme zelf Autisme autos Bleuler: extreem teruggetrokken bestaan, op het zelf gekeerd zijn Psychoanalyse: opgesloten in een lege burcht, een therapeut kan bevrijden Medisch model: autisme als raadselachtig ding Wat als leven met autisme wordt benoemd zonder het woord autisme?

11 Een mogelijk alternatief: contrametafoor Zelfbedachte woorden (of beelden, kunst, dans ) om de alledaagse werkelijkheid te beschrijven Een schone lei voor autistische mensen zelf Maakt onbewust taalgebruik bewust Vervangt autisme niet, maar vormt een verbreding van de taal en biedt zo meer expressievrijheid Kan binnen en buiten academische wereld bedacht worden door mensen met autisme

12 Mijn eigen contrametafoor: van autos naar atopos A-topos: niet-ruimte vreemd, misplaatst Gericht op ruimte ipv zelf Atopie: allergie hoogsensitiviteit Atopia: wereld zonder grenzen buitenlander in je eigen land? Nieuwe denkwijze, wetenschap, praktijk Dichter bij alledaagse belevingswereld?

13 Beweging is niet betekenisloos, maar is haar taal! Voorbeeld: Amanda Baggs Bewegen in de ruimte wordt significant Erkenning voor haar eigen beleving van de wereld, breuk met vooroordelen

14 En jullie? Heeft u wel eens ervaren dat het woord autisme tekort schoot in het verwoorden van ervaringen en uitdagingen? Weet u woorden die passend zijn voor uw alledaagse leven en dat van andere autistische personen? Welk uitingsmiddel zou u prefereren? Woorden, tekenen, zingen, dansen, fotograferen? Waar kunnen contrametaforen worden ingezet? In kunstzinnige therapie, het onderwijs, onderzoek?

15 Vragen?