inhoud 3 Voorwoord Dennis J. Raithel 4 Macro-economie Professor Jacques J. Sijben 6 Financiële markten 7 Skagen Kon-Tiki 8 Financiële Planning

Transcriptie

1

2 inhoud 3 Voorwoord Dennis J. Raithel redactie mr. Anne M.C.A. Berger- de Klijn Frank G.W.M. van den Bergh ir. Yvo J.E. Dahmen mr. Peter J. van der Hof RBA mr. drs. Dennis J. Raithel prof. dr. Jacques J. Sijben drs. Jacqueline B.M. van der Voort Marleen A. Creton 4 Macro-economie Professor Jacques J. Sijben 6 Financiële markten Peter J. van der Hof 7 Skagen Kon-Tiki Yvo J.E. Dahmen beursvisie verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van Bank ten Cate & Cie N.V. Herengracht BV Amsterdam Postbus AT Amsterdam telefoon: fax: research@banktencate.nl internet: vrijwaring Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming vooraf van Bank ten Cate & Cie N.V. Deze publicatie is uitsluitend bedoeld ter informatie. Hoewel de in dit document gestelde feiten en verstrekte opinies als juist worden verondersteld, aanvaardt Bank ten Cate & Cie N.V. geen enkele aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook, voortvloeiend uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud daarvan. Ontwikkelingen na sluitings datum zijn van invloed op de juistheid van de in deze publicatie gestelde feiten en de verstrekte opinies. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. 8 Financiële Planning Anne M.C.A. Berger- de Klijn 9 Beleggingsbeleid Yvo J.E. Dahmen 10 Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa) Dennis J. Raithel 12 Fondsen in het Kort Frank G.W.M. van den Bergh 14 Global list 16 Ten Cate Actueel BEURSVISIE JAARGANG 25 NUMMER

3 voorwoord Geachte lezer, Het lijkt erop dat u in Griekenland kunt blijven betalen met de Euro. We zijn het ook een beetje verleerd om geld te wisselen als we (binnen Europa) op vakantie gaan. Laat dit een goede les zijn voor de Europese overheden om hun financiën op orde te brengen en te houden. Ook voor u is het belangrijk de financiën op orde te houden, om geen verrassingen te krijgen als u uw vermogen nodig hebt. Periodiek samen met uw private banker evalueren of de verdeling van de soorten effecten in uw portefeuille nog wel aansluit bij uw wensen en doelstellingen is dan ook verstandig. Veel beleggen in aandelen kan een hoog rendement opleveren, maar zal ook een grotere volatiliteit met zich meebrengen. Een gemengde portefeuille, met naast aandelen ook obligaties en alternatieve beleggingen, kan dit beperken. De keuze van de asset allocatie is bepalend voor het risico-rendement profiel van uw portefeuille. Vooral indien u in uw BV een pensioenverplichting hebt of privé uw vermogen wilt aanwenden voor (aanvullende) pensioen of inkomen moet u samen met uw private banker periodiek kritisch kijken naar de asset allocatie. Al naar gelang de omvang van uw vermogen, uw leeftijd en beleggingshorizon, zal het percentage aandelen in uw portefeuille door de tijd waarschijnlijk afnemen. Harde normen zijn er niet, maar het advies van uw private banker zal hierbij een belangrijke rol kunnen spelen. Hij of zij is hierin deskundig en ervaren. Tenslotte wil ik u, ook namens alle medewerkers van de bank, een hele fijne zomer toewensen en indien van toepassing, een goede vakantie. Laten we hopen dat we in de tweede helft van dit jaar voor de beurzen een opgaande lijn kunnen gaan zien en het jaar positief afsluiten. Dennis Raithel Directeur 3

4 4 Inflatie: terug van weggeweest? Door prof. dr. Jacques J. Sijben Een terugblik D eze bijdrage is een vervolg op de Beursvisie (3) uit 2009, toen het inflatiespook sinds 2008 weer dreigde op te doemen. Echter, sinds die tijd is de economische ontwikkeling sterk ver-slechterd en is het inflatievuur weer snel gedoofd. In het voorjaar van 2008 nam als gevolg van een sterke stijging van de voedsel- en energieprijzen (olie USD 144 per vat) de inflatie geheel onverwacht snel toe. In de Verenigde Staten bedroeg de inflatie 4,2%, in de Eurozone 3,6% en in de opkomende markten (BRIC s) bedroeg de inflatie tussen 5% en 13%. De vraag kwam toen naar voren of de afzwakking van de economische groei als gevolg van de opkomende kredietcrisis in combinatie met de oplopende inflatie wellicht de voorbode zou kunnen zijn van een stagflatieproces, zoals in de jaren zeventig van de vorige eeuw het geval is geweest. De ECB met enkel het mandaat van prijsstabiliteit verkeerde toen in een verhoogde staat van paraatheid. Trichet was vooral bevreesd voor een opleving van inflatieverwachtingen, die zeer wel kan resulteren in excessieve looneisen die vervolgens een loon-prijsspiraal en een accelererende inflatie op gang kunnen brengen. De inflatie krijgt dan een permanent karakter. Terugblikkend kan thans worden vastgesteld dat sinds het midden van 2008 de kredietcrisis zich heeft verscherpt en is uitgemond in een diepe wereldwijde recessie. De sterke daling van de kredietbeschikbaarheid en de beurskoersen in combinatie met een snel oplopende werkloosheid heeft de macro-economische bestedingen toen onder een zeer sterke neerwaartse druk gezet. Hierdoor is de afgeleide vraag naar grondstoffen en energie eveneens fors gedaald, zodat het inflatievuur sindsdien niet meer werd aangewakkerd. In het najaar van 2008 is vanwege een dreigende systeemcrisis de korte rente wereldwijd op een historisch laag niveau terechtgekomen en is ook de lange rente sterk gedaald (2,5% in augustus 2010). Teneinde het mogelijk afglijden naar een deflatieproces zoals in Japan in de jaren negentig te voorkomen, heeft Bernanke in 2009 door middel van niet-conventionele maatregelen zoals het aankopen van overheidspapier en andere financiële activa (USD 1700 miljard) de lange rente verlaagd en getracht de kredietmarkt weer vlot te trekken. In november 2010 heeft hij deze zogenoemde quantitative-easing nog met USD 600 miljard uitgebreid. Op deze wijze geeft de Fed en de Obama-regering een absolute voorkeur aan het verminderen van de werkloosheid op korte termijn, teneinde een terugval van de bestedingen te voorkomen. Het mogelijk weer oplopen van de inflatie zal worden gedoogd en wordt als een vervelend nevenverschijnsel beschouwd. The Economist merkt in dit verband op, Out of conventional ammunition the Fed uses its balance-sheet to battle the slump (20 december, 2008). Het inflatievuur laait weer op Het expansieve Keynesiaanse monetaire en budgetbeleid vanaf 2009 heeft enerzijds geleid tot een beëindiging van de recessie en anderzijds tot een snelle stijging van de voedsel- en energieprijzen. Het inflatievuur is weer gaan branden. De inflatie bedraagt thans 3,2% in de Verenigde Staten, 2,8% in de Eurozone en zelfs 4,5% in Engeland. In de opkomende markten, met een robuuste groei (4% - 10%), bedraagt de inflatie tussen 5% en 10%. De centrale vraag die nu opkomt betreft het tijdelijke of duurzame karakter van de huidige oplopende inflatie. De Fed laat zich in haar rentebeleid leiden door de ontwikkeling van de kerninflatie (exclusief voedsel- en energieprijzen) en gaat er vooralsnog blijkbaar vanuit dat actuele inflatie-schok van tijdelijke aard is. Naar mijn mening neigt het antwoord op de vraag echter meer in de richting van een geleidelijke verhoging van de structurele inflatie in de komende jaren (3% - 5%) in plaats van de gemiddelde 2% in de afgelopen decennia. Deze visie berust op een drietal overwegingen. In de eerste plaats op het feit dat de actuele economische situatie en de macro-economische vooruitzichten relatief gunstig zijn in vergelijking met de situatie tijdens de inflatieschok in 2008, aan de vooravond van de toenmalige sterke afzwakking van de economische groei. Vervolgens wordt de Chinese economie nu zelfs gekenmerkt door een oververhitting met hogere looneisen en een dreigende zeepbel op de onroerend goed markt. Het inflatie-dempend effect van de opkomende markten in het recente verleden is voorlopig voorbij. Daarnaast zal de invloed van de extreme monetaire expansie wereldwijd sinds de BEURSVISIE MACRO-ECONOMIE

5 Elk kwartaal behandelt Professor Sijben de belangrijkste macro-economische ontwikkelingen en economische vooruitzichten. tweede helft van 2008, zich ongetwijfeld gaan manifesteren via een hogere inflatie. Gezien de huidige stagnerende arbeidsmarkt, de zwakke huizenmarkt en de sombere speech van Bernanke op 7 juni is het niet uitgesloten dat Bernanke alsnog zal besluiten tot een continueren van het niet-conventionele beleid (quantitative-easing) en de monetaire verruiming voortduurt. Een en ander impliceert dat het zich verder ontwikkelen van een inflatieproces cruciaal afhankelijk is van de vraag omtrent het tijdstip van de exit-strategie en in welk tempo deze zal worden geïmplementeerd. Tenslotte moet worden opgemerkt dat door de diepe recessie de oplopende werkloosheid in de rijke landen een meer duurzaam karakter heeft gekregen. Enerzijds vanwege een stijging van de natuurlijke werkloosheid in de Verenigde Staten (arbeidsmobiliteit is gedaald, zoekwerkloosheid is gestegen etc.) en anderzijds vanwege een gebrek aan concurrentiekracht in de periferielanden in het Eurogebied. Hierdoor is de potentiële groeivoet gedaald en zal de bekende output-gap (feitelijke minus potentiële productie) eerder worden gedicht dan vóór de crisis het geval was. De inflatie zal dan sneller gaan oplopen, zodat de rente eerder moet worden verhoogd (Taylor-regel). Wat staat er te doen? Het voorkomen van een meer duurzame inflatie kan alleen succesvol zijn door een combinatie van structurele hervormingen op de arbeidsmarkt en in de sociale zekerheid (versterken van de potentiële groeivoet) en een geleidelijke afbouw van de monetaire expansie in de afgelopen jaren. Het is evident dat deze politiek ook gepaard zal moeten gaan met een geloofwaardig consolidatieprogramma met betrekking tot de ontspoorde overheidsfinanciën, teneinde de budgettekorten en de staatsschuld in de komende jaren (2020) te reduceren. Immers het gevaar van monetaire financiering van tekorten door de overheid ligt altijd op de loer. Nu thans de traditionele inflatie weer de kop opsteekt, is het gedogen en tolereren van een inflatieproces, en meer in het bijzonder het oplopen van de inflatieverwachtingen, niet acceptabel, gezien de nadelige gevolgen op termijn voor de reële economie. Het is juist de periode van The Great Inflation in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw die duidelijk heeft aangetoond dat een aanhoudend accommoderend monetair beleid voeding geeft aan een inflatiepsychologie die het inflatieproces endogeen versterkt. Het achteraf weer elimineren van de inflatie door middel van een extreem verkrappend monetair beleid (Volcker 1979), heeft zich indertijd vertaald in hoge sociale kosten in termen van productieverlies en hoge werkloosheid ( ). In april van dit jaar heeft de ECB de rente verhoogd tot 1,25%. Trichet heeft op deze wijze, ondanks de problemen in periferielanden van de Eurozone, zijn geloofwaardigheid als inflatie-havik onderstreept en het belang van een verankering van lage en stabiele inflatieverwachtingen benadrukt. De komende jaren zal blijken of de inflatie uit de jaren zestig en zeventig weer terug is van weggeweest en of de centrale banken hun rug hebben recht gehouden en de koopkracht van het geld hebben weten te handhaven. In de Wall Street Journal (7 januari 2011) spreekt de bekende economist Meltzer in een artikel ( Ben Bernanke s 70 s show ) zijn grote bezorgdheid uit over het toekomstige inflatiegevaar in de Verenigde Staten. Hij wijst er op dat de Fed zich thans te veel concentreert op de korte termijn ontwikkeling en te weinig aandacht heeft voor de gevolgen van de actuele geldpolitieke acties op de lange termijn. Het afhaken van Weber (inflatie-havik) als opvolger van Trichet in oktober van dit jaar is naar mijn mening een duidelijk signaal dat, evenals in het bestuur van de Fed, ook bij ECB géén consensus bestaat omtrent de monetaire richting die moet worden ingeslagen. Kortom, het gaat in wezen om de klassieke afruil tussen groei en werkgelegenheid enerzijds en de inflatietolerantie anderzijds. In de komende kwartalen zal duidelijkheid moeten ontstaan over de vraag of de wereldeconomie al of niet aan de vooravond staat van een periode waarin de gemiddelde inflatie hoger zal zijn dan in de afgelopen 25 jaar het geval is geweest. Het is evident dat het antwoord op deze vraag medebepalend zal zijn voor het verloop van de economische groei, de rente en de olieprijzen en derhalve ook voor de ontwikkeling van de beurskoersen en de onroerend goed markt. 5 BEURSVISIE MACRO-ECONOMIE

6 Financiële markten Door mr. Peter J. van der Hof RBA Het woord Griekenland heeft dit kwartaal een nieuwe dimensie gekregen, met name rond de huidige vakantietijd. Het zonnige vrolijke gevoel dat het woord normaal opriep, is dit kwartaal veranderd in onrust en financiële onzekerheid. 6 D e grondleggers van de huidige westerse beschaving hebben de hele wereld voor het eerst in 2500 jaar weer in hun greep gehad. Wereldwijd stond de berichtgeving rond Griekenland op alle voorpagina s en de financiële markten werden door het nieuws gedomineerd. Ondanks het relatief kleine economische belang binnen de EU was de angst voor een domino-effect na het mogelijke faillissement van Griekenland, zeer groot. De gevolgen zouden mogelijk ingrijpender kunnen zijn dan de val van de bank Lehman Brothers. De markten veerden aan het eind van dit kwartaal dan ook opgelucht op na goedkeuring van de bezuinigingsplannen door het Griekse parlement en de daardoor verkregen financiële hulp van zowel het IMF, de ECB als de EU. De bovengeschetste onzekerheden op de financiële markten veroorzaakten wederom een vlucht naar veiligheid voor beleggers. Obligaties van met name veilige landen waren in trek. De kapitaalmarkten zagen hierdoor de 10-jaars rente in Europa dalen van 3,35% tot 3,03%. Ook de Verenigde Staten werd als veilige haven gezien en zag een daling van 3,47% naar 3,16%. Ook de olieprijs moest dit kwartaal een stap terugdoen door angst voor vertraging van wereldwijde economische groei en daalde met bijna 6% tot USD 111,38. Ondanks deze daling bleef de inflatie volgens de ECB op een te hoog niveau (2,7%) en heeft ze de rente voor het eerst sinds mei 2009 verhoogd met een kwart procent tot 1,25%. De Fed zag nog geen aanleiding hiertoe en liet de rente onge-moeid op 0,25%. Mede hierdoor verzwakte de US Dollar verder ten opzichte van de Euro tot 1,45, een verlies van 2,5%. Ook het Britse pond moest terrein prijsgeven en verloor 2,3% tot 0,90. De Zwitserse frank wist zich te onttrekken aan de onzekerheden in Europa en maakte zijn naam als veilige haven waar met een stijging van 7,5% naar 1,20. Voor de aandelenbeurzen was dit het 2e moeizame kwartaal achtereen. Ondanks alle hoop aan het begin van 2011 kunnen de aandelenbeurzen zich niet ontworstelen aan de wereldwijde financiële onzekerheden. De MSCI World Index daalde verder met 2,5%. De Dow Jones liep 1,5% terug en onze eigen AEX-index viel zelfs terug met 7,1% tot 339,65. Binnen de sectoren waren, niet verbazingwekkend, de defensieve het meest in trek. Consumentenartikelen en Gezondheidszorg lieten zelfs plussen zien van respectievelijk 3 en 5%. De grootste verliezers waren de Energiesector met een min van 7,5% en de Financiële sector met -5,7%. Ook de Emerging Markets lieten voor de 2e keer achter elkaar een kwartaalverlies zien van 4,2%. De Japanse Nikkei index was echter een witte raaf en liet na het dramatische 1e kwartaal een klein plusje zien van 1,2%. Wellicht dat de zomer de Griekse tragedie het komend kwartaal tot een blijspel kan maken. BEURSVISIE FINANCIËLE MARKTEN

7 Skagen Kon-Tiki 70,66 Door ir. Yvo J.E. Dahmen V In de rubriek Beleggingsfondsen wordt dit kwartaal Skagen Kon-Tiki besproken, een strategie van de Noorse vermogensbeheerder Skagen die gericht is op aandelen uit opkomende markten. Skagen AS is gevestigd in Stavanger en beheert circa 13 miljard Euro. Dat genoemd fonds goed presteert op de lange termijn, komt onder andere tot uiting in de 5-sterren rating van Morningstar. Daarnaast is aan Kon-Tiki, door zowel S&P als Morningstar, de hoogste kwalitatieve rating toegekend, respectievelijk AAA en Elite. oor het beleggingsbeleid van het Kon-Tiki fonds wordt door Skagen het principe van de 3-U s gehanteerd, waarbij de aandacht van de portfoliomanagers uitgaat naar het selecteren van aandelen die zogenaamd Un-loved, Un-popular en Under-researched zijn. De focus is gericht op het vinden van bedrijven waarvan het business model makkelijk is te begrijpen, anderzijds wordt getracht katalysatoren te identificeren die moeten zorgen voor substantiële koersstijging. Een ander belangrijk selectiecriterium is de mate waarin bedrijven waarde weten te creëren voor hun aandeelhouders, hetgeen ertoe leidt dat ondernemingen met een beursnotering in ontwikkelde landen, die proportioneel veel omzet genereren in emerging markets, ook in aanmerking komen voor opname in portefeuille. Voorbeelden van dergelijke bedrijven zijn Seadrill, ABB, Aberdeen Asset Management en Standard Chartered. De portefeuille bestaat wél voor minimaal 50% uit aandelen met een notering in opkomende landen. De landenverdeling, zoals die per ultimo mei jl. gold, kan worden gezien in de figuur bijgaand. beleggingsstijl kan worden aangemerkt als value. De gewogen gemiddelde verhouding van koers vs boekwaarde van de 35 grootste posities die gezamenlijk 75% van de portefeuille vertegenwoordigen, lag eind mei op 1,1 versus 2,0 voor de MSCI Emerging Markets Index. Ook voor de koers-winstverhouding was er met een gemiddelde van 7,4 over de geprognosticeerde winsten voor 2011, sprake van een discount versus 11,5 voor de index. Eind mei waren de vijf grootste posities Eletrobrás, Hyundai Motor, Samsung Electronics, Baker Hughes en Sistema. Voor meer informatie omtrent het fonds kunt u contact opnemen met uw private banker of beleggingsadviseur. 7 De sectorverdeling van het fonds komt tot stand langs de weg van bottom-up selectie van namen. De BEURSVISIE SKAGEN KON-TIKI

8 Het tweetrapsmakingstestament: iets voor u? Door mr. A.M.C.A. Berger-de Klijn FFP Veel gehuwden met kinderen hebben vastgelegd dat hun nalatenschap toekomt aan de langstlevende echtgenoot. Realiseer u echter dat uw kinderen na het overlijden van de eerste ouder wellicht erfbelasting moeten betalen. Dit kan tot liquiditeitsproblemen leiden. U kunt deze erfbelasting soms voorkomen met een tweetrapsmakingstestament. Wettelijk erfrecht Als u geen testament opmaakt, is het wettelijk erfrecht van toepassing en wordt de nalatenschap volgens de wet verdeeld. Alle goederen en schulden uit de nalatenschap worden dan aan de langstlevende partner toebedeeld. Uw kinderen verkrijgen slechts een niet-opeisbare vordering op de langstlevende echtgenoot. Zo n vordering heeft echter wel een waarde waarover zij erfbelasting verschuldigd zijn. 8 Voorkoming van erfbelasting Soms wilt u niet dat uw kinderen erfbelasting moeten betalen wanneer de eerste echtgenoot overlijdt. Dan kan een tweetrapsmakingstestament uitkomst bieden. Bij het eerste overlijden (de eerste trap) wordt alleen de echtgenoot als enig erfgenaam benoemd. Pas wanneer de langstlevende echtgenoot komt te overlijden, verkrijgen uw kinderen als erfgenamen het beschikbare vermogen (de tweede trap). Oftewel, bij het eerste overlijden zijn uw kinderen geen erfgenaam. Zij erven pas van hun eerst overleden ouder op het moment dat de tweede ouder overlijdt. Uw kinderen zijn dan erfgenaam in twee nalatenschappen tegelijk. Afweging Het tweetrapsmakingstestament lijkt daarom ideaal, maar is niet altijd de meest gunstige oplossing. U kunt argumenten hebben om niet voor de voordeligste oplossing te kiezen, bijvoorbeeld als uw kinderen op het overlijdensmoment van de eerst overledene onvoldoende middelen hebben om de erfbelasting te voldoen. In dat geval kunt u overwegen te kiezen voor de tweetrapsmakingsvariant. In 2008 werd er door overledenen in Nederland in totaal ruim 12 miljard euro aan vermogen nagelaten. Dit kwam neer op gemiddeld EUR per nalatenschap. In 4% van de gevallen werd EUR of meer nagelaten. Hoe lang geleden heeft u uw testament opgemaakt? Wellicht is het goed om een estate planner te raadplegen. Estate planning is het opstellen van een plan, waardoor uw vermogen, met behoud van de juridische waarborgen en uw wensen met zo min mogelijk belastingheffing overgaat van de ene generatie op de volgende. Voor vragen kunt u contact opnemen met uw private banker. BEURSVISIE FINANCIËLE PLANNING

9 Beleggingsbeleid Bank ten Cate & Cie Markt hoopt op herstel van groei Door ir. Yvo J.E. Dahmen Afgelopen kwartaal bracht een afzwakking van de wereldgroei met zich mee waar beurzen in eerste instantie negatief op reageerden. Daarnaast zorgden de perikelen rondom een tweede Griekse bailout voor extra onrust. Een herstel volgde aan het einde van juni in anticipatie dat de Amerikaanse groei in het komende kwartaal weer zal toenemen en dat de autosector in de Verenigde Staten, die tijdelijk last heeft gehad van een tekort aan auto-onderdelen uit Japan, een hogere bijdrage zal leveren I aan de economie. n verschillende delen van de wereld verkeren de purchasing manager indices voor manufacturing sinds een aantal maanden in een dalende trend. Deze maandelijkse indicatoren voor de industriële activiteit worden nauwlettend gevolgd, omdat conjuncturele omslagpunten vroegtijdig ermee kunnen worden herkend. Nadat de economische groei in de Verenigde Staten in het eerste kwartaal uitkwam op een teleurstellend niveau van 1,9%, was het een algemene opluchting toen bleek dat de Amerikaanse ISM-index voor juni niet onder het niveau van 50 was gedoken, hetgeen een indicatie zou zijn geweest van krimp; de index steeg uiteindelijk naar 55,3. De markt lijkt nu in ieder geval een eventuele lage Amerikaanse groei voor het tweede kwartaal te hebben verdisconteerd en is van mening dat de soft patch achter de rug is. In hoeverre de impliciete verwachting van herstel voor de rest van het jaar daadwerkelijk zal uitkomen, hangt mede af van de groei van de Amerikaanse werkgelegenheid. Deze ontwikkelt zich positief, in de zin dat er maandelijks nog steeds nieuwe banen bij komen. Het algemene tempo is echter op dit moment van dien aard, dat de werkloosheid voorlopig nog op een hoog niveau zal blijven. In de komende maanden zal bovendien moeten blijken wat de gevolgen zullen zijn van de discussie rondom het verhogen van de debt ceiling in de Verenigde Staten. De Republikeinen, die de meerderheid hebben in het Huis van Afgevaardigden, sturen aan op bezuinigingen in ruil voor het verhogen van het plafond voor het lenen van geld om de overheidsuitgaven te bekostigen. President Obama ziet deze bezuinigingen graag gecombineerd worden met belastingverhogingen, iets waar de Republikeinen geen voorstanders van zijn. Beleggingsstrategie In het licht van de afzwakking van de groei wereldwijd, is afgelopen kwartaal binnen aandelen de overweging in Energie gereduceerd. Bij uitblijven van een derde ronde van monetaire verruiming in de Verenigde Staten verwachten wij dat de olieprijs nog enige tijd onder druk kan liggen. In de afgelopen maanden zijn er tekenen geweest van een daling van de vraag naar olie en zijn de voorraden gestegen. Het vrijgeven van 60 miljoen vaten uit de strategische reserves van de International Energy Agency, een uitzonderlijke gebeurtenis dat vooral moet worden gezien als een politieke beslissing om de stijging van de inflatie te beteugelen, heeft de olieprijs recentelijk verder onder druk gezet. De voortschrijdende ontwikkelingen rondom het oplossen van de schuldenproblematiek in Griekenland en de mogelijke uitwerkingen daarvan richting Ierland en Portugal zorgen ervoor dat wij nog steeds uitermate voorzichtig zijn met het aangaan van beleggingen binnen de financiële sector. Op het vlak van obligaties worden de beleggingen in financials beperkt tot namen met een AAA-rating. Binnen aandelen is er vooralsnog geen reden om de sterke onderweging terug te draaien, temeer de problemen in de Eurozone nog lang niet achter de rug zijn en de Europese financiële sector een ronde van herkapitalisering tegemoet zal gaan in de komende jaren. De mutaties van afgelopen kwartaal hebben ertoe geleid dat vermogensbeheerportefeuilles, daar waar van toepassing, overwogen zijn gebleven in zakelijke waarden zoals aandelen en alternatieve beleggingen, en onderwogen in obligaties. De alternatieve beleggingen in portefeuille hebben grotendeels een defensief karakter. 9 BEURSVISIE BELEGGINGSBELEID

10 Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa) Door mr. drs. Dennis J. Raithel I n ons periodieke cliëntenartikel is het woord aan Dr. Jan Schornagel, bestuurslid van de stichting Kinderen Kankervrij (KiKa). Jan heeft 35 jaar als internist in de medische oncologie gewerkt, waarvan de laatste 18 jaar in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis. Sinds juli 2008 is hij gepensioneerd. In dat zelfde jaar is hij toegetreden tot het bestuur van KiKa. Hij oefent deze, overigens geheel onbezoldigde, functie met groot genoegen uit, omdat hij graag een bijdrage wil leveren aan het verder ontwikkelen van onderzoek naar kinderkanker. Kinderkanker is geheel anders dan kanker bij volwassenen. De bij volwassenen veel voorkomende vormen (longkanker, borstkanker, prostaatkanker, e.d) komen bij kinderen niet voor. Er is dus speciale aandacht nodig voor kinderkanker. Meer dan 95% van de bestaande fondsen richt zich op vormen van kanker bij volwassenen, vandaar dat KiKa zo n belangrijke rol speelt in de mogelijkheid tot onderzoek naar kinderkanker. Een percentage van 25% van de kinderen met kanker overlijdt hieraan. Dat lijkt mee te vallen, 75% overlijdt dus niet, maar zo ligt dat niet. Niets is erger dan het overlijden van een 10 BEURSVISIE STICHTING KINDEREN KANKERVRIJ (KIKA)

11 kind. Daarnaast ontstaan voor de 75% van de kinderen die het wel overleven vaak vervelende bijwerkingen door agressieve behandelmethoden. Vaak kunnen jongens bijvoorbeeld door de behandeling met chemotherapie later geen kinderen krijgen. Bij de behandeling met chemotherapie worden niet alleen de kankercellen gedood maar vaak ook de spermatogoniale stamcellen in de testis. KiKa is in 2002 opgericht door Frits Hirschstein en Maarten Stoopendaal. Aanleiding was het verzoek van Prof. Rob Pieters van het Sophia kinderziekenhuis in Rotterdam en Prof. Huib Caron van het Emma kinderziekenhuis in Amsterdam om te kijken of er meer geld beschikbaar kon komen voor onderzoek naar kinderkanker. In de eerste gesprekken met beide oncologen en de bekende kinderoncoloog Prof. dr. Tom Voûte werd duidelijk dat de behoefte aan meer kinderkankeronderzoek zeer terecht was. Door vele acties en de inzet van tal van vrijwilligers stond er eind 2004 een voldoende groot saldo op giro 8118 (nog steeds de rekening van KiKa) dat daarmee een start kon worden gemaakt met de eerste KiKa-onderzoeken. In elk van de zeven onderzoekscentra ging in 2004 een onderzoek van start. Daarnaast is samen met de KWF Kankerbestrijding het gezamenlijke onderzoeksproject Later van start gegaan, een ongelooflijk belangrijk onderzoek voor meer gerichte therapieën met minder bijwerkingen. KiKa bestaat volgend jaar 10 jaar en er is al veel bereikt. Het streven is om in 2025 meer dan 90% van alle kinderen met kanker te kunnen genezen. Daar is veel geld voor onderzoek voor nodig en een bundeling van kennis. KiKa zal zich blijvend inzetten om dit doel te kunnen realiseren. Voor meer informatie kunt u naar of contact opnemen met Dennis Raithel, directeur van Bank ten Cate & Cie en lid van de financiële commissie van KiKa. De genezingskans stond al geruime tijd stil op ongeveer 70%, terwijl de overtuiging er was en is dat door de vele beschikbare gen-gegevens er een doorbraak mogelijk moest zijn. De genezingskans moet en kan omhoog en dat is al gebleken. In 2008 is de genezingskans van kinderkanker gestegen naar 75%. Ook op het gebied van kwaliteit van behandeling valt veel te verbeteren. De huidige chemo`s zijn dusdanig zwaar en agressief dat kinderen die vandaag genezen zijn verklaard op latere leeftijd alsnog orgaanfalen (hart, nieren, zenuwen) kunnen krijgen. 11 BEURSVISIE STICHTING KINDEREN KANKERVRIJ (KIKA)

12 Fondsen in het kort Door Frank G.W.M. van den Bergh Koersen per 30 juni 2011 YUM! BRANDS INC. $ 55,24 PPR 122,80 Weinig mensen zullen de naam Yum! Brands kennen maar de ketens Pizza Hut, KFC (Kentucky Fried Chicken) en Taco Bell zijn des te bekender. In 1997 werd het bedrijf, toen nog opererend onder de naam Tricon Global Restaurants, afgesplitst van Pepsico. Inmiddels is de onderneming met wereldwijd ruim restaurants een topspeler waarbij McDonald s de belangrijkste concurrent is. De belangrijkste markten voor de onderneming zijn Amerika en China. In China is het met meer dan restaurants veruit de grootste keten. De veranderende eetgewoonten van de Chinezen in combinatie met de groei van de economie maken deze markt zeer aantrekkelijk, echter, hier liggen ook de risico s. De snel stijgende prijzen voor onroerend goed en stijgende lonen zijn een bedreiging voor de goede marges die de onderneming in China weet te behalen. In het eerste kwartaal van 2011 wist de onderneming, tegen de verwachtingen in, de marges fors te verbeteren. Negatief was de omzetdaling in de thuismarkt Amerika. In 2010 verdiende Yum! Brands USD 2,44 per aandeel. In 2011 verwachten wij een winst van USD 2,82 per aandeel. De koers-winstverhouding van 19 voor 2011 is niet goedkoop en ligt ruim boven de 16 die voor McDonald s wordt betaald. Yum! Brands geeft beleggers die op zoek zijn naar snel groeiende Naam Koers Valuta ondernemingen een mogelijkheid. Hiervoor wordt wel een stevige Yum! Brands 55,24 USD prijs PPR betaald en een 122,80 flink risico EUR gelopen. Wij geven op dit moment de Aalberts voorkeur Industries aan 16,12 McDonald s. EUR De lagere koers-winstverhouding en General de geografisch Electric Co 18,86 breder gespreide USD activiteiten liggen hieraan ten grondslag. PPR is een Franse holding company waarin een groot aantal merken voor luxe producten zit. De bekendste merken van de groep zijn Gucci, Yves Saint Laurent en Boucheron. In het segment voor sportkleding is de onderneming eigenaar van Puma. Naast de luxe merken en de sportkleding heeft PPR een aantal online stores die zich richten op de Europese en Amerikaanse consument en waarvan La Redoute de bekendste is. De belangrijkste concurrenten van PPR zijn het eveneens Franse LVMH en het Zwitserse Compagnie Financière Richemont. Naam Koers Valuta De onderneming heeft in de afgelopen jaren met succes de Yum! Brands 55,24 USD overgang naar een moderne luxe retailer gemaakt. Begin 2011 PPR 122,80 EUR werden de discount meubelwinkels van Conforama voor EUR Aalberts Industries 16,12 EUR 1,2 miljard verkocht. De opbrengst van deze verkoop zal deels General Electric Co 18,86 USD gebruikt worden om de bestaande schuldpositie te verminderen. Voor het lopende jaar 2011 verwachten wij een winst per aandeel van EUR 7,80. Voor het volgende jaar kan dit stijgen naar EUR 8,45. De koers-winstverhouding komt hiermee op ruim 14 voor 2011 en 13 voor Dit is fors lager dan de koers-winstverhouding van de concurrentie. Het aandeel is hiermee relatief goedkoop. Het dividendrendement ligt met ruim 3% boven dat van de andere spelers in deze sector. In het segment voor luxe consumentengoederen is PPR een opkomende speler. Met een relatief bescheiden waardering en een behoorlijk dividendrendement vinden wij het aandeel aantrekkelijk geprijsd. Wij zijn koper in PPR. 12 BEURSVISIE FONDSEN IN HET KORT

13 AALBERTS INDUSTRIES NV 16,12 GENERAL ELECTRIC $ 18,86 Aalberts Industries NV is een groep van ondernemingen die hoogwaardige en complexe onderdelen aan de industrie levert. Als toeleverancier is men onder andere actief in de vliegtuigen automobielindustrie. Tapsystemen worden verkocht aan de producenten van bier en frisdrank. De onderneming is heel gevoelig voor de ontwikkelingen in de conjunctuur. Het boegbeeld van de onderneming is de 71-jarige Jan Aalberts die tevens bestuursvoorzitter en grootaandeelhouder is. Aalberts voert al jaren een strategie van sterke expansie. Overnames worden doorgaans gefinancierd met schulden. Zo werd in mei 2011 de overname van Lamers High Tech Systems bekend gemaakt. Dit bedrijf werd gekocht van de Air Liquide Groep. Deze overname werd gefinancierd uit kredietfaciliteiten. De onderneming presenteert naast de jaarcijfers alleen halfjaarcijfers. Hierdoor is het moeilijk in te schatten hoe de onderneming het in deze economisch lastige tijden doet. Het jaar 2010 gaf een forse verbetering van de resultaten te zien ten opzichte van het crisisjaar De omzet steeg in 2010 met 20%. De winst per aandeel kwam uit op EUR 1,10 een stijging van 116%. Voor 2011 verwachten wij verdere groei van de omzet en de winst waarbij de winst per aandeel met circa 10% kan stijgen. De groeistrategie van deze cyclische onderneming, gefinancierd met schulden, brengt flinke risico s met zich mee. Dit vinden wij, in combinatie met het ontbreken van kwartaalcijfers, onaantrekkelijk. Wij zijn geen koper van het aandeel. Mede opgericht door Thomas Edison in 1890, is General Electric uitgegroeid tot een van de grootste bedrijven ter wereld. General Electric heeft een breed scala aan activiteiten die onderverdeeld worden in energie, technologie en financiële dienstverlening. Tijdens de kredietcrisis van 2008 kwam de koers van GE flink onder druk te liggen. De financiële divisie, die op dat moment bijna 40% van de omzet uitmaakte, gaf beleggers een ongemakkelijk gevoel ondanks het feit dat de schulden een superieure AAArating hadden. Inmiddels is het belang van deze divisie teruggelopen tot ongeveer 30% van de omzet, met de verwachting dat dit de komende jaren verder zal dalen. De uitstaande schulden hebben nog steeds een robuuste Aa2 rating. De cijfers over het eerste kwartaal 2011 lieten een stijging van de omzet zien van 6% bij een daling van de kosten van 7%. Als gevolg hiervan kon voor het vierde kwartaal op rij de winst per aandeel met meer dan 10% groeien. De mooie cijfers waren aanleiding om het kwartaaldividend te verhogen van USD 0,14 naar USD 0,15. In de afgelopen 12 maanden was dit de derde verhoging van het dividend. De cijfers van de afgelopen kwartalen zijn indrukwekkend en General Electric is weer helemaal terug. Toch blijven we enigszins gereserveerd ten aanzien van een belegging in dit conglomeraat. De nog steeds enorme omvang van de financiële divisie ligt hieraan ten grondslag. Bestaande posities kunnen worden aangehouden maar we zijn op dit moment geen koper van de aandelen. 13 BEURSVISIE FONDSEN IN HET KORT

14 Global list 30 juni 2011 Op deze pagina s vindt u een overzicht van grote beursgenoteerde ondernemingen. Voor elk aandeel wordt een aantal voor beleggers relevante, kerncijfers gegeven. De in het rood afgedrukte fondsen maken deel uit van onze vermogensbeheerportefeuilles. Valuta Koers Rend 3 mnd Hoog 12 mnd Laag 12 mnd Div Rend WPA-10 WPA-11T KW-11T Energy BG GROUP GBp 1417,50-9,4% 1595,00 995,20 1,1% 0,99 1,33 17,11 BP GBp 459,50-2,2% 514,90 312,65 2,1% -0,20 1,23 6,01 CHEVRON USD 102,84-5,1% 109,94 66,83 2,9% 9,53 12,87 7,99 EXXON MOBIL USD 81,38-3,9% 88,23 55,94 2,2% 6,24 8,87 9,17 FUGRO EUR 50,58-19,0% 63,68 36,87 3,0% 3,47 3,65 13,87 KONINKLIJKE OLIE EUR 24,38-5,9% 26,74 19,73 5,0% 3,28 4,33 8,18 SBM OFFSHORE EUR 18,06-13,2% 20,93 11,41 2,7% 1,44 1,93 13,56 SCHLUMBERGER USD 86,40-7,8% 95,64 52,91 1,1% 3,41 3,73 23,19 TOTAL EUR 39,81-8,7% 44,55 35,66 5,7% 4,73 5,58 7,13 Materials AIR LIQUIDE EUR 98,80 3,8% 100,65 79,85 2,4% 4,99 5,55 17,82 AKZO EUR 43,24-12,1% 53,74 40,66 3,2% 3,23 3,61 11,97 ARCELOR MITTAL EUR 23,89-6,7% 28,55 20,24 2,3% 1,93 2,86 12,13 BASF EUR 67,44 9,2% 70,22 40,74 3,3% 4,96 6,65 10,14 BAYER EUR 55,48-1,3% 59,44 43,10 2,7% 1,57 4,89 11,34 BHP BILLITON AUD 43,77-6,2% 49,81 36,34 3,1% 2,29 4,11 11,40 DSM EUR 44,51 2,0% 47,42 31,96 3,0% 3,03 3,79 11,74 LAFARGE EUR 42,85-4,1% 48,76 35,57 2,3% 2,89 3,33 12,88 LINDE EUR 121,75 7,8% 123,25 83,65 1,8% 5,94 7,45 16,35 RIO TINTO AUD 82,83-2,4% 89,04 63,90 1,7% 7,31 9,94 8,93 Industrials Capital Goods ABB CHF 21,81-1,9% 23,55 17,41 1,12 1,52 16,90 GENERAL ELECTRIC USD 18,86-7,3% 21,65 13,75 2,9% 1,06 1,38 13,64 IMTECH EUR 24,20-8,9% 28,48 20,77 2,7% 1,70 2,15 11,27 SCHNEIDER ELECTRIC EUR 114,65-6,9% 123,65 79,70 2,8% 6,59 8,56 13,40 SIEMENS EUR 94,08-5,3% 99,39 70,02 2,9% 4,49 8,01 11,75 Commercial Services ADECCO CHF 54,15-11,3% 65,80 44,63 2,20 2,98 14,77 MANPOWER USD 53,65-14,5% 69,67 42,10 1,4% -3,26 3,17 16,91 POSTNL EUR 5,83-31,0% 10,84 5,51 9,8% 0,93 0,76 7,69 RANDSTAD EUR 31,65-20,9% 43,10 27,50 3,7% 1,65 2,55 12,39 TNT EXPRESS EUR 7,14 10,20 6,90 0,30 23,88 UPS USD 72,93-2,1% 77,00 56,47 2,7% 3,51 4,33 16,83 Consumer Discretionary Consumer Goods LVMH EUR 124,15 9,9% 129,05 84,85 1,7% 6,36 6,09 20,40 MCDONALDS USD 84,32 11,0% 84,91 65,31 2,8% 4,64 5,11 16,49 PHILIPS EUR 17,52-23,3% 26,43 15,56 4,3% 1,54 1,27 13,83 PPR EUR 123,30 12,0% 128,30 96,93 2,8% 7,62 8,42 14,65 Retail AMAZON USD 204,49 13,5% 206,39 105,80 2,58 3,40 60,23 HENNES & MAURITZ SEK 216,40 2,8% 260,90 199,00 4,4% 11,29 9,86 21,96 HOME DEPOT USD 36,22-3,6% 39,38 26,62 2,7% 2,03 2,31 15,69 INDITEX EUR 62,50 8,6% 64,48 45,72 2,2% 2,78 3,00 20,85 TESCO GBp 403,35 3,7% 446,00 364,90 4,0% 0,33 0,36 11,20 WAL-MART USD 53,14 1,9% 57,90 47,77 2,5% 4,48 4,48 11,87 Media ELSEVIER EUR 9,22 0,7% 10,33 8,63 4,5% 0,51 0,82 11,23 VIACOM USD 57,48 7,1% 60,90 34,09 1,2% 2,65 3,65 15,74 THOMSON REUTERS USD 37,56-4,8% 42,15 33,68 3,2% 1,09 2,10 17,90 WOLTERS KLUWER EUR 15,24-8,4% 17,93 14,33 4,4% 0,97 1,53 9,99 14 Consumer Staples Food & Beverage ANHEUSER-BUSCH INBEV EUR 40,00-3,8% 46,33 38,68 2,0% 2,53 3,77 15,39 CARREFOUR EUR 28,44-12,2% 41,28 25,95 0,64 2,14 13,29 DANONE EUR 51,21 10,3% 52,94 41,00 2,5% 3,04 3,01 17,01 DIAGEO GBp 1269,00 5,8% 1308, ,00 3,4% 0,66 0,80 15,94 NESTLE CHF 52,45-0,8% 56,90 48,92 3,5% 10,16 3,21 16,34 PEPSICO USD 70,43 8,0% 71,89 60,32 2,8% 3,97 4,50 15,65 PERNOD RICARD EUR 67,38 2,1% 72,78 58,32 3,0% 3,62 4,16 16,21 UNILEVER EUR 22,62 2,6% 24,11 20,68 3,8% 1,51 1,57 14,43 Household & Personal Care COLGATE USD 87,41 8,6% 89,36 73,12 2,5% 4,45 5,07 17,24 L OREAL EUR 89,29 7,1% 90,00 75,03 2,0% 3,82 4,36 20,48 PROCTER & GAMBLE USD 63,57 2,4% 67,72 58,92 3,1% 4,32 3,94 16,15 RECKITT BENCKISER GBp 3427,00 4,2% 3678, ,00 3,7% 2,17 2,39 14,32 BEURSVISIE GLOBAL LIST

15 Valuta Koers Rend 3 mnd Hoog 12 mnd Laag 12 mnd Div Rend WPA-10 WPA-11T KW-11T Health Care ASTRAZENECA GBp 3094,50 6,9% 3389, ,50 5,7% 5,60 7,05 7,05 ELI LILLY & CO USD 37,53 7,3% 39,40 32,82 5,2% 4,58 4,27 8,79 GLAXOSMITHKLINE GBp 1333,50 11,1% 1361, ,00 5,5% 0,32 1,14 11,70 NOVARTIS CHF 51,35 2,6% 58,35 47,61 4,3% 4,28 5,58 10,86 PFIZER USD 20,60 1,1% 21,45 14,00 3,7% 1,03 2,24 9,18 ROCHE CHF 141,10 5,7% 152,40 124,40 4,7% 10,14 12,96 10,89 SANOFI-AVENTIS EUR 55,34 10,1% 56,50 44,01 4,5% 4,19 6,78 8,17 Financials Banks BANK OF AMERICA USD 10,96-18,0% 15,72 10,40 0,4% -0,37 0,84 13,08 BANCO BILBAO VIZCAYA EUR 8,10-6,0% 10,46 6,87 5,8% 1,17 1,02 7,92 ARGENTARIA BANCO SANTANDER EUR 7,97-5,3% 10,53 7,11 4,6% 0,94 1,01 7,93 BNP PARIBAS EUR 53,59 0,3% 59,93 43,13 3,9% 6,33 7,31 7,33 CREDIT SUISSE CHF 33,25-13,2% 49,27 31,34 3,91 4,43 7,51 DEUTSCHE BANK EUR 40,96-4,2% 51,61 35,93 1,8% 3,07 5,95 6,89 ERSTE GROUP BANK EUR 35,90-1,3% 39,62 25,59 1,9% 2,33 3,08 11,67 HSBC GBp 622,10-5,0% 739,50 595,20 4,1% 0,73 0,90 11,08 SOCIETE GENERALE EUR 41,34-12,2% 52,70 32,50 4,2% 5,43 5,87 7,05 UBS CHF 15,39-8,0% 19,13 13,94 1,99 1,84 8,37 Diversified GOLDMAN SACHS USD 133,09-16,9% 175,34 128,30 1,1% 14,15 14,07 9,46 ING EUR 8,51-7,3% 9,50 5,92 0,73 1,46 5,84 JPMORGAN CHASE & CO USD 40,94-11,7% 48,36 35,16 1,5% 3,98 4,91 8,34 Insurance AEGON EUR 4,74-13,7% 5,71 3,96 0,76 0,57 8,37 ALLIANZ EUR 97,30-3,4% 108,85 78,99 4,6% 11,20 11,59 8,39 AXA EUR 15,70 3,2% 16,16 10,88 4,4% 1,08 2,10 7,48 IT Software&Services ACCENTURE USD 60,42 10,1% 60,98 36,45 1,5% 2,79 3,35 18,01 ADOBE USD 31,45-7,9% 35,99 25,45 1,49 2,27 13,84 GOOGLE USD 506,38-14,4% 642,96 433,63 26,69 33,89 14,94 LOGICA GBp 133,90 1,9% 149,40 100,80 3,5% 0,10 0,13 10,07 MICROSOFT USD 26,00 2,0% 29,46 22,73 2,3% 2,13 2,58 10,07 ORACLE USD 32,91-3,3% 36,50 21,24 0,6% 1,69 2,42 13,62 Hardware & Equipment APPLE USD 335,67-2,6% 364,90 235,56 15,41 24,92 13,47 CISCO SYSTEMS USD 15,61-8,4% 26,00 14,78 0,4% 1,36 1,60 9,74 HEWLETT PACKARD USD 36,40-11,2% 49,39 33,95 1,0% 3,78 5,02 7,25 IBM USD 171,55 4,4% 173,54 120,61 1,6% 11,69 13,21 12,98 INTEL USD 22,16 12,4% 23,96 17,60 3,1% 2,06 2,29 9,69 NOKIA EUR 4,40-26,5% 8,49 4,03 9,1% 0,50 0,17 26,37 Telecom Services AT&T USD 31,41 2,6% 31,94 23,88 5,4% 3,36 2,37 13,26 KPN EUR 9,94-17,2% 12,30 9,78 8,0% 1,15 1,23 8,06 TELEFONICA EUR 16,78-6,5% 19,69 14,95 8,3% 2,25 1,78 9,42 VODAFONE GBp 163,95-8,5% 185,00 135,75 6,0% 0,15 0,16 10,18 Utilities EON EUR 19,74-9,4% 25,54 18,08 7,6% 3,07 1,68 11,73 GDF-SUEZ EUR 25,19-11,1% 30,05 22,64 6,0% 2,11 2,03 12,43 RWE EUR 38,34-16,2% 56,49 36,70 9,1% 6,20 4,57 8,40 Vastgoed CORIO EUR 46,21-8,0% 54,25 38,90 5,8% 4,31 2,95 15,65 UNIBAIL-RODAMCO EUR 159,40 5,3% 160,25 109,67 5,0% 23,91 8,84 18,03 WERELDHAVE EUR 70,27-7,7% 76,29 59,13 6,7% 4,15 5,22 13,45 www 15 Div Rend dividend van het afgelopen boekjaar gedeeld door de koers KW koers - winstverhouding Hoog 12 mnd de hoogste koers in de afgelopen 12 maanden Laag 12 mnd de laagste koers in de afgelopen 12 maanden Rend 3 mnd procentuele koersontwikkeling in het afgelopen kwartaal in de Valuta van notering T taxatie BEURSVISIE GLOBAL LIST

16 Ten Cate Actueel In Ten Cate Actueel houden wij u graag op de hoogte van de ontwikkelingen in de organisatie binnen de bank. Afgelopen maanden hebben wij twee nieuwe medewerkers mogen verwelkomen, Jeroen Onderwater en Jeanine Pol. Jeroen zal onze ICT afdeling verder versterken en samen met Harm Staas verantwoordelijk zijn voor het systeem- en applicatiebeheer. In de huidige tijd is informatie- en communicatietechnologie een belangrijk onderdeel van het bedrijf. Computers zijn een onmisbaar onderdeel geworden van het bedrijfsproces. Als bank moeten we erop kunnen vertrouwen dat de systemen stabiel functioneren en vooral ook veilig zijn voor wat betreft de vertrouwelijke data. Na zijn studie Technische Informatica, is Jeroen in 1997 gestart als systeembeheerder bij de overheid. Vanaf 2000 heeft hij de overstap gemaakt naar het bedrijfsleven, waar hij voornamelijk IT oplossingen op projectbasis heeft uitgevoerd. Jeroen heeft reeds eerder diverse projecten bij Bank ten Cate & Cie met succes voltooid en is dus geen onbekende voor de nieuwe collega s. Naast zijn werk besteedt hij veel tijd aan zijn hobby motorrijden en rijdt dan ook dagelijks vanuit Delft naar de Herengracht in Amsterdam. Andere hobby s zijn: reizen, uit eten en naar de bioscoop gaan. Jeanine is een duizendpoot en zal binnen Bank ten Cate & Cie zowel facilitair als secretariële taken gaan vervullen. Indien u bij ons langs komt zal zij u waarschijnlijk verwelkomen of wellicht heeft u haar al een keer aan de telefoon gehad. Ook intern zal zij een brede ondersteuning gaan geven aan de collega s. Na haar studie SPW 4 is Jeanine in de horeca in Bussum gaan werken. Nadat zij dat zes jaar heeft gedaan en haar grote liefde vond in Uithoorn, zocht zij een nieuwe uitdaging. Deze heeft zij gevonden bij Bank ten Cate & Cie. In haar vrije tijd is Jeanine te vinden in de sportschool of op het water genietend van de zon. Vaak is zij ook nog bij haar vrienden in Bussum. Wij wensen Jeroen en Jeanine veel succes bij de bank.