EVALUATIE. Fietsen in het centrum

Transcriptie

1 EVALUATIE Fietsen in het centrum Gemeente Venray Postbus AM Venray Samengesteld door: Afdeling Openbare Ruimte Team Verkeer, Parkeren en Openbare Verlichting Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 FUNCTIE: het beleid, wat we wilden 2 3 VORM: de uitvoering van de maatregelen 2 4 GEBRUIK: de dagelijkse praktijk 3 5 Toets, conclusie en aanbevelingen 4 6 Maatregelen 5 BIJLAGE 1: Verkeerssituatie centrum (situatie 2010) 8 BIJLAGE 2: Overzicht opmerkingen fietsverbod 9 BIJLAGE 2: Nieuwe zonale borden + herhalingsborden 10 BIJLAGE 3: Aanpassing Eindstraat/ Bontekoestraat 11 pagina 1 van 11

2 1 Inleiding Sinds het najaar van 2010 is er een voetgangerszone in het kernwinkelgebied van Venray (zie bijlage 1). In de dagelijkse praktijk roept met name het verbod op rijdend (fiets)verkeer binnen het kernwinkelgebied diverse vragen op bij het publiek. Aan de Raadscommissie Stedelijk Beheer is om die reden toegezegd te komen met een evaluatie van dit verbod. Het onderwerp van deze evaluatienotitie is begin juli en eind augustus besproken met het Centrumoverleg, het concept van deze notitie op 13 oktober Wil een situatie kunnen functioneren zoals bedoeld, dan is het van belang dat functie (wat willen we, het beleid), vorm (uitvoering van maatregelen) en gebruik (dagelijkse praktijk) met elkaar in balans zijn. Vanuit deze drie aspecten heeft de gemeente de huidige situatie onder de loep genomen. Uit een vergelijking tussen deze drie invalshoeken is de conclusie getrokken dat er sprake is van onbalans. Deze conclusie leidt tot een voorstel voor aanvullende maatregelen. Voor het goed lezen van het evaluatierapport is het belangrijk aan te geven dat er alleen is gekeken naar het rijdende fietsverkeer en niet naar het stallen van fietsen in het centrum. 2 FUNCTIE: het beleid, wat we wilden In de jaren 2008 tot en met 2010 heeft het kernwinkelgebied een flinke opknapbeurt gehad binnen het project Centrum op de schop. Het doel was een centrum te creëren met een aantrekkelijk verblijfsklimaat waardoor er meer bezoekers zijn die langer blijven en vaker terugkomen. Met de start van het project zijn in de raadsvergadering van 18 december 2007 uitgangspunten vastgesteld voor het eindresultaat. Deze uitgangspunten staan in het teken van het maken van het kernwinkelgebied tot het domein van de voetganger en het winkelend publiek. Dit uitgangspunt is uitgewerkt in onder meer een verbod om in het centrum te fietsen. 3 VORM: de uitvoering van de maatregelen Binnen een voetgangersdomein passen geen verkeersborden. Deze eis leidde ertoe dat er binnen het kernwinkelgebied geen verkeersborden zijn gekomen maar een zonale verkeersmaatregel met alleen verkeersborden aan de randen. Verder dienden de verkeersborden een positieve uitstraling te hebben in plaats van een optelsom van allerlei verbodsbepalingen. De verkeersmaatregel van een voetgangerszone komt het dichtste bij bovenstaande eisen. Vanwege het ontbreken van goede alternatieven voor het oostwest-fietsverkeer, is fietsen over de pleinen toegestaan ondanks het gewenste totale fietsverbod. pagina 2 van 11

3 4 GEBRUIK: de dagelijkse praktijk DE VERKEERSBORDEN EN HUN PUBLIEKS-INTERPRETATIE Verkeersborden moeten niet alleen juridisch kloppen, de boodschap moet ook helder zijn en niet voor meerdere uitleg vatbaar. De gekozen verkeersmaatregel is juridisch correct maar het fietsend en winkelend publiek gaat er toch verschillend mee om. Er is geen duidelijke relatie tussen de verkeersborden aan de rand en de consequenties die ze hebben op een andere plek. Het gevolg is dat men vaak onbewust de verboden zone binnen fietst omdat men niet door heeft dat men zich nog steeds binnen de voetgangerszone bevindt. De tekst op de onderborden roept vragen op (waar liggen de genoemde straten en pleinen) en wordt soms ook bewust verkeerd geïnterpreteerd. Het gevolg is dat weggebruikers (niet alleen fietsers maar ook auto s) het kernwinkelgebied naar eigen inzicht binnenrijden. Bij het publiek bestaat de misvatting dat het fietsverbod ook betekent dat men niet lopend met de fiets aan de hand het centrum in zou mogen. Deze persoon is, net als een berijder van een scootmobiel, wettelijk gezien een voetganger. Het fietsverbod geldt dan dus niet. KLACHTEN/MELDINGEN In de aanloop naar de invoering van de voetgangerszone is er sprake geweest van een overgangssituatie van enkele weken. Het werk was op veel plaatsen afgerond maar de verkeersmaatregel werd, vanwege het zonale karakter, pas ingesteld toen het werk volledig af was. De overgangssituatie maar ook de nieuwe voetgangerszone leidden tot veel vragen en meldingen vanuit het publiek (zie bijlage 2). De vragen en meldingen waren niet alleen terug te voeren op de uitgangspunten maar ook op de concrete uitvoering op straat. WAARNEMINGEN Zowel door medewerkers van de gemeente als door de deelnemers van het centrumoverleg, is op wisselende tijdstippen de situatie in ogenschouw genomen. Gekeken is naar het gedrag van individuele fietsers en voetgangers maar ook naar hun onderlinge interactie. Deze waarnemingen leverden de volgende constateringen op: o er zijn veel fietsers die zich goed houden aan de toegestane fietsroutes o op de noordelijke route zwermen fietsers nauwelijks uit over de Grote Markt, op de zuidelijke route zwermen fietsers juist wel erg uit o er zijn fietsers die bewust de verboden delen inrijden maar ook fietsers die dat onbewust doen o voetgangers schrikken van voorbijrijdende fietsers o op de Grote Markt is met enige regelmaat sprake van een confrontatie tussen fietsers en personeel/publiek dat zich beweegt tussen de terrassen aan de kant en op het middenplein o vooral op de noordelijke route maken fietsers regelmatig gebruik van de fietsbel pagina 3 van 11

4 HANDHAVING Tijdens reguliere werkzaamheden van de handhavers, is ook gecontroleerd op het fietsverbod in het centrum. Voor het overtreden van het fietsverbod zijn in totaal 215 processen verbaal uitgeschreven waarvan 190 in de Schoolstraat. Los van de uitgeschreven processen verbaal, hebben de handhavers opmerkingen gekregen over de onduidelijkheid van de verkeersborden en veel vragen over de plaatsen waar wel of niet gefietst mag worden. DE MARKT EN ANDERE EVENEMENTEN De bebording van de voetgangerszone blijft staan, ook als fietsen het tijdens de maandagmarkt en evenementen eigenlijk onverantwoord is door het grote aantal voetgangers. Het is zinvol te bezien of met een technische voorziening het verkeersregime dan kan worden aangepast. 5 Toets, conclusie en aanbevelingen TOETS Wil een situatie verkeerskundig kunnen functioneren zoals bedoeld, dan is het van belang dat functie, vorm en gebruik zo goed als mogelijk met elkaar in balans zijn. FUNCTIE: VORM: GEBRUIK: De maatregel is in overeenstemming met het geformuleerde beleid om het voetgangerskarakter van het kernwinkelgebied te versterken en is uitgevoerd met inachtneming van de uitgangspunten voor het project Centrum op de Schop en de (on)mogelijkheden die er waren. Hoewel de vormgeving juridisch correct is, geeft de afwijkende publieksinterpretatie aan dat de boodschap kennelijk niet goed wordt uitgedragen. Er is onvoldoende relatie tussen de borden en de plek waar ze consequenties hebben maar ook de teksten zelf zijn aanleiding tot vragen. Het fietsverbod levert zeker een bijdrage aan het gegeven dat het kernwinkelgebied een voetgangersdomein is. Het gros van de verkeersdeelnemers die er toch moeten/mogen zijn gedragen zich daarom als gast, helaas doet een (te) groot aantal dat niet. CONCLUSIE Op grond van de toets hoe het doel van de maatregel, de vormgeving en de dagelijkse praktijk zich tot elkaar verhouden, is de volgende conclusie te trekken: Er is sprake is van onduidelijkheid over de situatie voor de fietsers in het algemeen en de verkeersborden die dit moeten regelen in het bijzonder. De bovengenoemde onduidelijkheid is de grondslag voor ergernis bij zowel fietsers als bij het winkelend publiek. pagina 4 van 11

5 AANBEVELINGEN Uit de conclusie volgt de logische aanbeveling de onduidelijkheid op te heffen opdat de daardoor veroorzaakte ergernis verdwijnt. Binnen de gegeven uitgangspunten en (on)mogelijkheden die er zijn, dient een nieuwe duidelijkheid gecreëerd te worden. Vanuit het overleg met direct betrokkenen is het volgende meegegeven aan die nieuwe duidelijkheid : o laat de fietsroutes in principe zoals ze zijn (wél oost-west-routes dóór het kernwinkelgebied) o gebruik geen aparte tijdstippen zoals winkeltijden of venstertijden van de centrumafsluiting o geef meer duidelijkheid in de bebording en het bebordingsplan o wees duidelijk over de positie van de scootmobiel en snorfietsen o maak duidelijker dat fietser te gast is o geef aandacht aan de terrassen op de Grote Markt 6 Maatregelen UITGANGSPUNT VOOR DE UITWERKING VAN DE AANBEVELINGEN Bij de uitwerking van de aanbeveling worden de oorspronkelijke uitgangspunten als vertrekpunt gehandhaafd evenals de (on)mogelijkheden die bij het project Centrum op de Schop een rol hebben gespeeld. Deze loslaten betekent een erg grote ingreep. Het maatregelenpakket naar aanleiding van deze evaluatie bestaat uit vijf maatregelen die op korte termijn kunnen worden uitgevoerd en twee maatregelen die verdere uitwerking behoeven. OP KORTE TERMIJN UIT TE VOEREN MAATREGELEN 1. HERHALINGSBORDEN VOETGANGERSZONE Binnen het kernwinkelgebied komt in de richting vanaf een toegestane fietsroute naar het volledig fietsvrije gebied een herhalingsbord met de tekst vanaf hier niet fietsen in een rode kleur. In de omgekeerde richting komt een herhalingsbord met de tekst vanaf hier fietsen toegestaan in een groene kleur. Door deze toevoegingen weten zowel de fietser als de voetganger waar ergens wel of niet gefietst mag worden. Als een herhalingsbord niet kan komt er een voorwaarschuwing. Het gaat in totaal om tien locaties, zie hiervoor bijlage NIEUWE ZONEBORDEN + ONDERBORDEN Op de zonale borden worden de teksten die aangeven dat fietsen is toegestaan, vervangen door de tekst: Fietsen toegestaan tot aan herhalingsbord. Deze tekst is korter, eenduidig en bevat geen straatnamen. Als een fietser rijdt volgens een toegestane route komt het geen herhalingsbord tegen en hoeft de fietser dus nergens af te stappen. Iemand die het fietsvrije gebied wil binnenrijden komt het herhalingsbord wél tegen en weet dus dat hij/zij moet afstappen. De verkeersborden van de voetgangerszone én van stallingsverbod zijn op één portaal bevestigd. Door deze constructie is het niet duidelijk welk onderbord bij welk zonebord hoort. pagina 5 van 11

6 Met de nieuwe zoneborden en onderborden, worden de zoneborden gesplitst. Het bovenste bord is voor de voetgangerszone, het onderste bord voor het stallingsverbod. De grijze balk ertussen benadrukt het onderscheid. In de Wilhelminastraat en de Hofstraat zijn verkeersborden die het begin en einde van de 30km/h-zone aangeven. Ze zijn juridisch noodzakelijk maar dragen bij aan de onduidelijkheid. Ter vermindering daarvan worden ze geplaatst op enige afstand van de portaalconstructies. 3. AANPASSEN VAN DE FIETSROUTES Het huidige fietsverbod in de Kleinestraat is in de huidige omstandigheden overtrokken omdat hier gaat om achterkanten van winkels. Fietsen via de Wilhelminastraat wordt toegestaan om van/naar/in de Kleinestraat te kunnen fietsen. Volgens de huidige verkeersmaatregel geldt er een fietsverbod in de Henseniusstraat en de Kortestraat. Vanwege de consistentie met de omliggende straten zoals bijvoorbeeld de Leeuwstraat, wordt fietsen in deze twee straten voortaan toegestaan. 4. COMMUNICATIE Rondom het tijdstip dat de aangepaste verkeersborden worden geplaatst, wordt er op de gemeentepagina extra aandacht besteed aan het nieuwe verkeersregime voor het fietsen in het centrum. Dit kan met een publicatie op de gemeentelijke pagina in de Peel en Maas. 5. AANGEPAST VERKEERSREGIME TIJDENS MARKT EN EVENEMENTEN Tijdens de markt op maandag en evenementen op wisselende dagen, is het niet gewenst dat fietsers tussen de voetgangers hun weg zoeken. Met een technisch nog uit te werken oplossing, wordt de generieke toestemming voor laden/lossen en fietsen tijdelijk ingetrokken. NOG UIT TE WERKEN MAATREGELEN 6. AANPASSEN VORMGEVING KRUISING EINDSTRAAT/BONTEKOESTRAAT Fietsers die het centrum naderen via de Eindstraat gaan door de weginrichting min of meer automatisch naar de Schoolstraat. Door de toegang richting Schoolstraat uit te voeren met een inritconstructie, wordt de fietser de Bontekoestraat ingeleid. Deze maatregel moet nog verder worden uitgewerkt, zie bijlage 4 voor een foto en tekening ter verduidelijking van het voorstel. 7. UITDRAGEN BOODSCHAP FIETSER EN AUTO TE GAST Naast de verkeersborden die de juridische boodschap uitdragen, is het van even groot belang de boodschap uit te dragen dat het kernwinkelgebied bedoeld is als voetgangersdomein waar fietsers (maar ook de automobilisten) worden geacht zich als gast te gedragen. Deze boodschap uitdragen door het plaatsen van een eenvoudig (verkeers)bordje zal waarschijnlijk niet lukken want dat bordje moet de strijd aangaan met grote verkeersborden en reclame-uitingen. pagina 6 van 11

7 Er wordt een voorstel uitgewerkt hoe de boodschap wél uitgedragen kan worden waarbij de keuze voor de in te zetten middelen (borden, spandoeken, posters, flyer, etc.) nog geheel open is. De boodschap moet begrijpbaar en duidelijk zijn, 24 uur per dag wordt gecommuniceerd, lage kosten kennen en logistiek goed uit te voeren zijn. PLANNING EN KOSTEN De combinatie van een verkeersbesluit en de levertijd van verkeersborden, betekent dat de verkeersborden pas in de tweede helft van februari 2012 op straat komen te staan. De kosten hiervan zijn ongeveer welke binnen de bestaande begroting zijn in te passen. Voor het aanpassen van de toegang naar de Schoolstraat moet nog een concreet ontwerp worden gemaakt, kosten zijn dus nog niet exact aan te geven. Een voorstel voor het uitdragen van de boodschap FIETSER EN AUTO TE GAST dient uiterlijk in mei 2012 te zijn uitgewerkt, kosten zijn nu nog niet aan te geven. pagina 7 van 11

8 BIJLAGE 1: Verkeerssituatie centrum (situatie 2010) pagina 8 van 11

9 BIJLAGE 2: Overzicht opmerkingen fietsverbod GROEP tijdstippen geen duidelijke routes handhaving centrumbezoek verkeersgedrag overig OPMERKINGEN - Het is merkwaardig dat vrachtverkeer s ochtend tot uur bij sommige straten naar binnen mag terwijl fietsers die straten dan niet naar binnen mogen. - Het is vreemd dat s avonds na winkelsluiting het fietsverbod nog geldt. - Waarom 24 uur per dag afsluiten en niet alleen als winkels open zijn? - Waarom niet het centrum in op momenten dat de auto ook naar binnen mag? - Het ontbreken van een duidelijke route naar de stallingen is een gemis. - Het is onduidelijk welke straten afgesloten zijn en welke niet? - Het fietspad loopt niet door tot aan de bewaakte fietsenstalling aan de Poststraat. - Het fietsenplan kan alleen lukken als duidelijk is waar je mag fietsen, het Schouwburgplein is één grote chaos en bij de Rabobank stopt het fietspad opeens. - Het is volledig onduidelijk of je op de Grote Markt mag fietsen. - In het centrum duidelijker fietspad aangeven op de pleinen. - Het feit dat vooral jongeren zich weinig aantrekken van het fietsverbod door de winkelstraten is velen een doorn in het oog. - Aangezien niemand voldoende controleert, denken veel mensen dat men overal mag fietsen. Erg lastig voor voetgangers die wel overal mogen lopen. - Fietsenplan is een goed idee maar zonder handhaving gedoemd te mislukken. - Het wordt niet gehandhaafd. - Bezoekers worden getroffen als ze slecht ter been zijn. - Bezoekers moeten langer lopen met hun zware boodschappen. - Het centrum wordt niet alleen gebruikt voor funshoppen maar ook voor dagelijkse boodschappen. Een groot of zwaar artikel kopen is niet meer mogelijk. - Met een fietsverbod jaag je mensen de auto in. - Voetgangers klagen dat zij omver gefietst worden op de Schoolstraat. - Er wordt kris kras over de pleinen gereden, dit is niet prettig en onveilig. - Je struikelt niet over fietsen en hoeft niet bang te zijn dat je omver wordt gefietst! - Er is te weinig nagedacht over alles wat bij het fietsvrij maken aan de orde kan zijn. - Het fietsverbod moet kennelijk centrumbezoekers stimuleren met de auto te gaan vanwege de parkeerinkomsten. - Het centrum is veel klantvriendelijker, het centrum is niet groot en gemakkelijk te belopen. - Omzetverlies voor winkeliers. Bron: De website (veel opmerkingen zijn gemaakt in 2010 tijdens de overgangssituatie). Meldingen bij de gemeente, vooral per telefoon. Opmerkingen door de handhavers opgetekend. Bijeenkomsten met het Centrumoverleg. pagina 9 van 11

10 BIJLAGE 3: Nieuwe zonale borden + herhalingsborden pagina 10 van 11

11 BIJLAGE 4: Aanpassing Eindstraat/ Bontekoestraat Bestaande situatie, aanzicht van de kruising komende vanaf de Eindstraat Bovenstaand de plek waar de (doorgaande) fietser een keuze maakt: óf richting Schoolstraat óf de Bontekoestraat in. Het is deze plek waar naar verwachting fietsers beïnvloed kunnen worden de nieuwe fietsroute te kiezen en van de Schoolstraat weg te geleiden. Nevenstaand ontwerp heeft de bedoeling de fietser naar de Bontekoestraat te geleiden. De uiteindelijke vormgeving moet nog worden gedetailleerd, het ontwerp moet (voor zover mogelijk) aansluiten bij de toekomstige invulling van het Mgr Goumansplein. pagina 11 van 11