No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.

Transcriptie

1 Bdat vr ht dwlad va dit artil. D artil uit d (li)tijdschrift va Uitgvrij Bm zij autursrchtlij schrmd. U ut r atuurlij uit citr (vrzi va rvrmldig) maar vr rprducti i wl vrm da mt tstmmig aa d uitgvr wrd gvraagd. Bhuds d i f rachts d Auturswt va 1912 gstld uitzdrig mag its uit dz uitgav wrd vrvlvudigd, pgslag i gautmatisrd ggvsstad, f paar gmaat, i ig vrm f p ig wijz, htzij ltrisch, mchaisch dr ftpië, pam f ig adr mair, zdr vrafgaad schriftlij tstmmig va d uitgvr. Vr zvr ht ma va pië uit dz uitgav is tgstaa p grd va artil 16h t/m 16m Auturswt 1912 j. Bsluit va 27 vmr 2002, St 575, dit m d daarvr wttlij vrschuldigd vrgdig t vld aa d Stichtig Rprrcht t Hfddrp (pstus 3060, 2130 KB, f ctact p t m mt d uitgvr vr ht trff va rchtstrs rglig i d zi va art. 16l, vijfd lid, Auturswt Vr ht vrm va gdlt() uit dz uitgav i lmlzig, radrs adr cmpilatiwr (artil 16, Auturswt 1912) a m zich wd tt d Stichtig PRO (Stichtig Pulicati- Rprductircht, pstus 3060, 2130 KB Hfddrp, N part f this may rprducd i ay way whatsvr withut th writt prmissi f th pulishr. if@mamstrdam.l

2 176 Grt Buls, Ja Gsss David Va Ryruc (rd.) Waar Blgië vr staat tmstvisi. Mulhff / Matau pp. 19,95 ISBN Waar Blgië vr staat: plidi vr zij hud dr Els Ruijsdaal Hfdrdactur Nrladia Blgië vrrt d laatst tijd i cmmuautair spaig di hu wrga it. E Ndrlad ijt i stilt t. D mdia richt rglmatig vr d gag va za i d spad gspa frmatirds, zdr d za tt d z t ma. Dz utralitit, afgwdhid ija, staat haas p d lag gschidis di wij sam h lfd als lagh lad i dr s, als igdm va vrmd vrst, als grid taal- cultuurgid drsd dr d vrd va Mustr, als auurstat taalgt, als Bluxpartrs, als Dltagid va Eurpa. E dat trwijl d Ndrlads mdia wl d Amriaas vrizig auwlttd vlg, maar ht lijaar it dig vid s juist u auwurig p d hgt t rg va d stad va za va z aast uur. Ituss vrschij r i Blgië, uit d daglijs grt iuwsprtis, vl maifst pamfltt: i Vlaadr va vrtrust zalid ( Maifst vr Zlfstadig Vlaadr ), va ht OVV (Ovrlgctrum va Vlaams Vrigig) d campag Wrd hud, rct g va d Gravstgrp, m maar l vrld t m. Va Waals zijd Trwijl d Ndrlads mdia d Amriaas vrizig auwlttd vlg, wrd w it auwurig p d hgt ghud va d stad va za ij z aast uur hrir w s g d mars i Brussl vr d hid va Blgië (18 vmr 2007), d talrij schriftur mt dit drwrp acti i d vrm va pjuraal, dat wam mt spcial uitzdig vr d zlfstadighidvrlarig va ht Vlaams Parlmt. Christ Dmcratisch Vrig Lt 2008

3 Els Ruijsdaal sprt Waar Blgië vr staat tmstvisi 177 Ht vraagstu lag a dz laatst stut wl i i- uitlad p idrs lip, maar h vrwrg is ht daardr vrgm? D Blgisch tstad zij al it z vudig vr d uitstaadr, maar hij zu r vl va u pst vr Eurpa, dat dz prlmati i ht grt i zich draagt. B vrschij r, va fll vrstadrs va dlstat tt mt uitarist, gmatigd ractis aa id at. E pgig tt gmatigdhid t favur va ht hud va d Blgisch staat h i hir i had: Waar Blgië vr staat tmstvisi. Grt Buls (hglraar Ndrlads lttrud i Utrcht), Ja Gsss (artisti lidr va d Kilij Vlaams Schuwurg i Brussl) David Va Ryruc (filsf, vlgprz dichtr ssayist) prr i dit t lavr tuss d Vlaams-atialistisch tds d immilitit va Wallië, mt z irg di zalij discussi dit. Sms wrd dz ms wl aagduid als d iuw Blgicist. Zij h daart vijfti vraastaad Vlamig, vramlij mt culturl achtrgrd lifhrs va Blgië, gvraagd aar hu mig vr h ht p d vrschilld trri vrdr mt mt ht Blgië dat sids 1993 (Sit-Michilsard) fdral staat is. Eé adr rsultrd i vijfti li ssays, gschrv p vrag di sam ht vld va d huidig prlm strij. Ht gft g vrhaal, ht gft rdr raamvrtllig i d vrm va li cllgs, mt d wust dlig aa t gv dat d staat Blgië vl Vlamig tr hart gaat, dat aa Vlaams zijd guacrd wrdt gdacht vr h ht vrdr mt, daarm d wg t z aar ht dat mt d Wal. D samstllrs lat i ht vrwrd g hu li gaa vr d huidig situati schts daari id taalgmschapp (ht Duits dl mt it im Frag). Daarij vall aa d Vlaams at uitdruig p als rr d Vlaams-atialistisch trm, isudls, s hd vr d Vlaams tulvisi aa d Frastalig at ht, staatudig immilism d aamdigig s i gspr t gaa. Aplgisch, z lijt ht, jgs d Waals stadput, maar misschi wrdt mr duidlij a lzig va d artil i d hir aagdigd ruri, waarva Bldvrmig r tj is, aast Idlgi i Vlaadr, Splijtzwamm, Wallië, Brussl. Bij d titls valt d prvd lzr p dat tgvr d titl Wallië it Vlaadr staat, maar Idlgi i Vlaadr. Buitgaats is d vrlammd agst i Wallië d vr mglij plaaat va vrlatig va Vlaadr; it vr its, wat Wallië is zdr Vlaams gld tch auwlijs i staat zichzlf t druip? D vlspr trasfrs vauit Vlaadr wrd tg ht licht ghud, lft ht vrwrd, alsmd d staat va Brussl i all vrgzicht. E g lidd gdacht ij ht lz zu aardig zij m m t m: wat tt d discussi, d gag aar staatshrvrmig vr d Lag Lad? Bldvrmig, misvrmig, hrvrmig I dit drdl zij l vrld uitgwrt va d ldvrmig vr wr. D uitzdig va ht p-rtbfiuws vr ht pstapp va Vlaadr uit d fdral staat, vatt rd tt rgris, aldus Dav Siardt i d rst ijdrag va d udl dr d pad Christ Dmcratisch Vrig Lt 2008

4 178 Els Ruijsdaal sprt Waar Blgië vr staat tmstvisi titl Ht samlv va tw drdrut midrhd, maar d Vlamig h tr p hu hfd dr vs li za t vralgm strtip vr d adr partij t d. Wat hij daarij als vrlarig va d wdrzijds ldvrmig aamrt, is gd, maar tch wiig gmd fit: ht ija vlldig p taalasis pgsplitst mdialadschap lidt rt dat taalgrp it mr mt laar spr dat wrt wr strtip i d had. Ng adr gvlg daarva is zichtaar: d Blgisch vrizig zij i wz vrizig va Vlamig Frastalig ( pvalld vschiig); r zij ditgvlg g fdral datt p d tlvisi ij d fdral vrizig. D gschidhid va d gmschapp is daarm zichtaar fit gwrd dat wrt dr. Dit wrdt lij trurd, maar i a m uit d gschidis it hrir dat d tw taalgrp ht vrgr z gzllig hadd mt laar. H vr ga j trug wat plit j daar u iglij m? Marix By mrt i d vlgd ijdrag grt vrschil tuss ht rd atialism va vrh d dschap va rd structuurhrvrmig, di u datzlfd atialism vrtgwrdigt. Ht iuw Vlaams vrtg mt hij daarm E atitwijd atialism. D iuw zalijhid is idrdaad pvalld, maar zó watruwig duid, vraagt mijs izis m rschap di it hlmaal wrdt ggv. Sphi D Schapdrijvr gft hir wl atwrd p, dat izicht gft i d mizam cultuurwrstlig mt staatudig vraagstu. Misschi is haar ijdrag t midd va d gmatigd ijdrag r éé m ruimr aa t hal, éé di dr d pëzi rva gadlz xacthid rijgt s a d mvl wat r gaad is (59): D cmmuautarisrig va ht livld gaat alsmaar dr. Zij ridt zich it all aar ht vrld uit, maar aar d tmst: pliti structur wdrzijds vrvrmdig ma va d gmschapsli zlfvrvulld vrspllig. Dát is d ctxt va d RTBFlucht; dát is d ctxt va d agitati m Brussl-Hall-Vilvrd [ ]. Frastalig studt gschidis rijg ht vrld va wl tw rgi s drwz: Wallië d Duitstalig gwst. Vlaadr studrt m daar it, dat is ht trra icgita va d middluws ladaart, waar dra spuw d rlz rizigr va d aardrst afvalt. [ ] E i Vlaadr is ht cmmuautair discurs zó vazlfsprd gwrd, dat ht zichzlf prstrt als lutr zalij ctract mt d urgr: ratil uz vr gd stuur hldr gldhuishudig, machtls jammrd dr d stimtl vrddigrs va Blgië. Ht is vradmd prza, waari m t hr rijgt h d za rij staa. D zalijhid wrdt d Vlamig vrwt dr Ndrladstalig auturs di i dz udl d uchtrhid will irg, maar gmrt schrpr stllig m da lfd is, vgl. Ilidig, lz. 16: All uchtr aalys va d wdrzijds ldvrmig i d prs, va d sparatistisch scari s [sic!], va d wffut i ht huidig stl val va d grt scial pliti uitdagig u s hlp m ht dat t grd t vr. D Schapdrijvr stlt vrdr vr (61): Maar ht mt d Blg ms zij. Dit lad mt als lad gld, als mrwaard, gmschapplij gd. E dat a all als d talwsti wr talwsti wrdt it méér, maar vral it midr. G gmschaps- f gld- f grdwsti, maar tal- Christ Dmcratisch Vrig Lt 2008

5 Els Ruijsdaal sprt Waar Blgië vr staat tmstvisi 179 wsti. Dus: d taaltrritrialisrig (c.q. cmmuautarisrig) gdltlij truggdraaid t vrdl va wrlij twtalig ruimt. Dat st ispaig. Vral, zij ht it uitsluitd, fracf ispaig. Of ht haalaar is, is atuurlij d vraag, maar dat taal éé va d lagrijst gwricht is i ht Blgisch stlsl, lijt mij twist. Ht vrstl va Kris Dschuwr vlgt p adr mr: E fdral isrig hadlt ht dmcratisch dficit va staat di zij wrs plitici laat iz di it d mglijhid h m zich t drwrp aa ht rdl va d izrs va d fdral staat. E plssig zu vlgs hm ij wijz va dfig, m i aa u zij dl va d Kamr va Vlsvrtgwrdigrs t lat vriz i fdral isrig. Vlaadr, Wallië Brussl: h u vrdr? I d ijdrag di achtrvlgs d gwst taalgid hadl, wrdt ht afrl va Blgië spr. Ja D Vldr zit i d druwig va di gag ht vrlp va ht rgrip i d scial lr va d athli r trug, ht susidiarititsgisl, waari prlm wrd aagpat p ht vrhidsivau dat r ht dichtst ij is. Ht lidd, t als i d Rms- Kathli Kr, tt str ctraal gzag mt gdctralisrd vgdhd. Zlag d christdmcrat dz vrm waat, lf d Blgisch staat drigd, maar dat atld t zij i 1999 i d ppsiti trchtwam. D rl va d Blgisch grati i d christdmcrati lijt uitgspld, z cstatrt D Vldr. Vict Stur hft als liraal it al t vl vrtruw i d mglijhd va d staat m lfar samlvig t crër: Wi t vl adru lgt p cllctiv idtitit macipati, sluit urgrs uit di it i d juist vajs pass. Tari Fraihi plit i dz situati md daarm vr pragmatisch scialism, waarij ht strv aar autmi it mag gaa t st va slidaritit. O d Gr z vlgs Mau Clays aar mdr vrdhid va d urgrs vid di vrij d atial idtitit i gzamlij urgrschap va h di grdgid dl. Vrtaald aar d Brussls situati rgt dat itrigrd vrstl: ht Brussls Gwst lat pgaa i ht Vlaams Gwst vr grdgidgrlatrd matris, tw-, dsds dritalig gmschap vr prssgd matris. Culturl tt dat: D maatgvd cultuur ligt it vast a dr imad gclaimd wrd. Er ís wl Litultur, maar di wrdt it (lagr) aagstuurd dr éé dmiat, hmg grp. I di Litultur h ms hu tisch, lvsschuwlij f culturl irg zdr dat m tt aparthid vrvalt. Dus wr middlig tuss idividu gmschap. E tuss tal. H hir d taaltrritrialisrig ij aa mt sluit vraagt i fit m iuw udl. Er vlg tg vr ht igschap (Marc Ryau), vr d dzalij hrvrmig va justiti (Waltr Va Strugg), ht sciaalcmisch vrlg (Ty Vadputt) ht wrglghidslid (Luc Crtc), di stu vr stu prachtig zij m t lz. Zij ma d gag aar d drdl va staat maatschappij. Guid Fty lgt vrvlgs uit waarm Waarm Wallië vr Blgië ist. Wallië is dlfstfflad. Gdurd adrhalv uw was Wallië zr wlvard dazij d dlfstffidustri. I di wlvaart grid d vlig sl di Christ Dmcratisch Vrig Lt 2008

6 180 Els Ruijsdaal sprt Waar Blgië vr staat tmstvisi va Vlaadr. I d lp va d Twd Wrldrlg draaid dat m. Wallië trurt d pmars va d Vlamig, maar ht schrit trug vr autmi, mdat ht daarvr t zwa is. E daar is Brussl, dat vr d Vlamig va lvslag is (194): Na Atwrp d hl zhavrgi is d surgi Vlaams-Braat rd Brussl d lagrijst dragr va d wlvaart i Vlaadr, mt d luchthav va Zavtm d talrij idustritrri lags d Rig als trrs. Walliës wlvaart mt va Brussl Luxmurg m (grias va Waals-Braat vr Nam aar ht rdwst va d prvici Luxmurg). Aagzi Vlaadr Brussl it a lslat [ ], lijt mij d status va Blgië als vrd va gwst it drigd, sluit Fty tvrd. Rudy Arudt, va d lagrijst Vlaams wrdvrdrs tg vrdrgaad psplitsig va Blgië, hadlt g adr gvlig thma: d trasfrs aar Wallië. Ofsch ht fit is dat hl vl Vlaams gld aar Wallië gaat, schuwt Arudt d ms di dit als splijtzwam schuw, als sparatist. Ogvr hdrd jaar gld dd d Wal prcis htzlfd. E dat is atuurlij waar, al wrdt d mat rva twist u j, z rdrd, stll dat Brussl rsprlij Ndrladstalig was. Trasfrs di uitidlij d slidaritit dr rgial glijhd wg t wr. All duurzam cmi va Wallië a ht tij r. E marshallpla vr Wallië is dig, waardr ivatif gdrag, ht stimulr va drmrschap ht aawar va d zi m t arid iitiatif t m wrd aagracht. Luc Vastist prrt dit marshallpla vrm t gv. Hij zit wrwillig, maar g drijv di h u pm. W di dit prlm grtr t zi: Eurps wrldwijd; d maar aa lagllad, di z cmisch zrhd va wlr drig aa t tast. Atwrd wrd gvd i lmatigig, ivr vrsipprig va d rdit vrmijd, rd prgramma vr mr drmrschap i Wallië mt als dl: Vlaadr var. Ht is gwild cmplimt aa ht adrs va Vlaadr. D scilg Dir Jacs waagt zich aa l tmstscari s va ht stadsgwst Brussl: d huidig situati vrtztt, uitridig va ht Brussls Hfdstdlij Gwst mt zs facilititgmt uit d rad, cfdraal systm (statd tuss afhalij dlstat id dlstat zud da sam Brussl stur), f autm Brussl i d cfdrati Blgië. D autur hft vrur vr vrstrt stadsgwst, twtalig, aagduid mt gmschap. Ht mt r p d huidig situati vrtr. Eric Crij zu Brussl als Eurps prjct will zi: stad di stdlij gid is vrziig dist hft mt wijd uitstralig. Ht zu Eurpastad mt wrd. E culturl atlig i ht vrtg vr d missi va Brussl. Ht mt it wg dat d lzr mt sluit dat ht tr mt, rdr, maar it fudamtl adrs. Filip Rgirs pilg, gspr mt Philipp Va Parijs ( W lijv ur i Blgië tt ht id dr tijd ) sluit aa ij d vrig ivalsh. Brussl hft Eurps taa uitstralig, is i fit d aast mgvig igszis tgrid. Christ Dmcratisch Vrig Lt 2008

7 Els Ruijsdaal sprt Waar Blgië vr staat tmstvisi 181 Brussl wrdt stds midr plaats va Vlamig Wal: 56 prct mt uit ht uitlad. El pliticus hrt hir vdi tt partij waarva ht zwaartput zich uit d hfdstad vidt. D ms zull zich hir zlf tt laar mt wd. Ht is rtm tijd, z wrdt gstld, vr fdralism p asis va dri gwst. Daarij zu ht midr lgisch zij dat Brussl d hfdstad va Vlaadr is. E Brussl wrdt dritalig is ht fitlij al. E ur lijv w vr uwig, wat w gaa tch it massaal vrhuiz? Ehid Wij zij aa ht id gm va dat d lzrs vl ijrgt vr milijhd mglijhd va lad dat igwild i laar zit i lastig prid vrrt. E cmplimt mag wrd gmaat aa ht adrs va d samstllrs, di va dit hrlij hid h wt t ma. Na lzig va ht ghl wrdt duidlij dat ht af t milij is gmatigd t zij zich p t stll vr dat mt d Frastalig, zdr zich igszis af t wd va ht mrdl va d Vlamig. Ovr Ndrlad gspr, m d rdrur vr i ht vrhaal? N, mgrd is ht hlaas gmiddld it D ttsig va mig aa di va adr grprig trt vl tr. O d Blux Eurpa m maar mdjsmaat aa d rd. D ttsig va mig aa di va adr grprig trt. Ht is dat willurig d strt ht glij zt i ig rig, zals d atialistisch Vlamig gal s wrdt vrwt. Maar ht is tvs vrrijd, wat di adr ig rig is id m m i gspr t zij. Idr ladzijd is dr d gcmprimrd pzt d mit waard m t lz. Ht lijt mij vr d Vlaams discussi vdi dzalij vr d Ndrladrs misar aavullig p hu is va Blgië daarm va Vlaadr. Christ Dmcratisch Vrig Lt 2008