STARTKOMPAS kinderopvang

Transcriptie

1 STARTKOMPAS kinderopvang De online-versie is steeds up to date!

2 Inhoud VOORWOORD 3 1 PROJECTVOORSTELLING Persoonlijke gegevens Administratieve gegevens van de op te richten kinderopvang Basisidee 6 2 OMGEVINGSANALYSE Bespreking van de omgeving (omgevingsfactoren) De klanten De concurrenten De leveranciers De partners 12 3 COMMERCIEEL PLAN Klantenbeleid Prijsbeleid Plaats Promotie 17 4 ORGANISATIEPLAN Algemene organisatie Juridische vorm Administratieve formaliteiten 20 5 FINANCIEEL LUIK Situatieschets Investeringen Financiering Vaste kosten Doodpuntomzet Haalbaarheidstoets 35 6 KASPLAN 35 7 STEUNMAATREGELEN EN FINANCIERING 41 8 VERKLARENDE WOORDENLIJST 4 2

3 Voorwoord Als u wil slagen U heeft beslist om te starten met kinderopvang, of u denkt eraan. Het Agentschap Ondernemen kan u daarbij helpen. Eén van de taken van het Agentschap Ondernemen is het sensibiliseren, informeren, adviseren en begeleiden van zowel startende als gevestigde initiatieven in de kinderopvang. Het Startkompas - kinderopvang is een werkinstrument waarmee u de financiële en organisatorische haalbaarheid van uw project kan inschatten. Misschien is uw eerste reactie: "Waarom zou ik mijn plannen uitschrijven? Is dat geen verloren tijd?" Helemaal niet. De praktijk leert dat het neerschrijven van uw plannen u verplicht elk facet te overdenken. U houdt uzelf als het ware een spiegel voor. Met het Startkompas - kinderopvang kan u het risico beter inschatten. Dankzij het Startkompas - kinderopvang gaat u goed doordacht en beter voorbereid van start en verhoogt u uw slaagkansen. Bovendien kan het Startkompas - kinderopvang dienen als basis voor een ondernemingsplan. Ook na de opstartfase blijft het Startkompas - kinderopvang een bruikbaar instrument. Als zelfstandige houdt u best een vinger aan de pols en staat u tijdig stil bij de positie van uw opvanginitiatief in een voortdurend veranderende omgeving. Ook bij uitbreiding van uw opvanginitiatief kan u het Startkompas - kinderopvang gebruiken voor de inschatting van de haalbaarheid. Doe de proef... Voor u met invullen begint, geven wij u graag wat meer uitleg over de opbouw van dit instrument. Het Startkompas - kinderopvang bestaat uit zes bouwstenen, weergegeven in het hiernavolgende schema. In het beschrijvende luik vindt u alle vragen die betrekking hebben op bouwsteen één tot en met vier. In het financiële luik vult u alle cijfergegevens in om een zicht te krijgen op de haalbaarheid. Luik zes, het kasplan, biedt de mogelijkheid om een overzicht van alle uitgaven en inkomsten te krijgen per maand. Het is een hulpmiddel om op voorhand kasoverschotten of -tekorten te bepalen. Probeer het Startkompas - kinderopvang zo volledig en concreet mogelijk in te vullen! Zo krijgt u zicht op de uiteindelijke haalbaarheid van uw project. Indien u vastloopt bij het invullen of vragen heeft bij de resultaten van het Startkompas - kinderopvang kan u altijd terecht bij de accountmanagers van het Agentschap Ondernemen of kan u zich laten begeleiden door uw boekhouder of adviseur. STARTKOMPAS kinderopvang De online-versie is steeds up to date! Deze gedrukte versie is een vereenvoudigde versie van de digitale tool. Via die tool wordt de doodpuntomzet automatisch berekend op basis van de ingevulde gegevens. Het digitale startkompas - kinderopvang vindt u terug via startkompas-kinderopvang. 3

4 Het Startkompas kinderopvang - schema 1. PROJECTVOORSTELLING Wat is uw idee? Beschrijf uw plannen 2. OMGEVINGSANALYSE Hoe zien uw markt en uw omgeving eruit? Wie zijn de andere marktspelers? 3. COMMERCIEEL PLAN Hoe commercialiseert u uw idee? 4. ORGANISATIEPLAN Hoe zal u uw opvanginitiatief concreet organiseren? 5. FINANCIEEL LUIK Alle voorgaande keuzes zullen bepalend zijn voor de invulling van uw financieel luik. Het financieel luik wordt opgesplitst in vijf onderdelen: INVESTERINGEN Wat zijn de geplande investeringen? FINANCIERING Waarmee worden de investeringen gefinancierd? VASTE KOSTEN Wat zijn de jaarlijks terugkerende kosten? MARGES Welke winstmarge blijft over om de vaste kosten te dekken? DOODPUNTOMZET Bij welke omzet is er winst noch verlies? 4 INTERNE HAALBAARHEID Kan de doodpuntomzet bereikt worden met de geplande investering, de financiële middelen, de vaste kosten en de persoonlijke doelstellingen? EXTERNE HAALBAARHEID Kan de doodpuntomzet bereikt worden rekening houdende met het marktpotentieel en de marktspelers? OMZETPROGNOSE RISICOGRAAD NIET DOEN Project herbekijken DOEN Definitief ondernemingsplan uitwerken. 6. KASPLAN Kunnen de inkomsten maandelijks de uitgaven dekken?

5 1 Projectvoorstelling 1.1 Persoonlijke gegevens Naam + voornaam: Straat + huisnummer: Postcode + gemeente: Telefoon: GSM: Digitaal profiel (Linkedln, Facebook,...): Studies/opleiding: Professionele ervaring: Gezinssituatie: Naam organisator + geboortedatum: 1.2 Administratieve gegevens van de op te richten kinderopvang Naam van de voorziening: Straat + huisnummer: Postcode + gemeente: Telefoon: Website: 5

6 1.3 Basisidee Beschrijf uitvoerig wat u van plan bent te gaan doen. Waarom wilt u starten met kinderopvang? Beschrijf nauwkeurig uw aanbod. Houd hierbij rekening met volgende aspecten: aantal vergunde kinderopvangplaatsen, leeftijdscategorie, buitenschoolse opvang, flexibele opvang, nachtopvang, opvang zieke kinderen, specifieke kenmerken opvang,... 6

7 Waarom denkt u dat uw project zal slagen (persoonlijke troeven, kennis, ervaring, origineel concept, pedagogische aanpak, bereikbaarheid,...)? Hoe ziet u uw zelfstandige activiteit evolueren de komende vijf jaren (uitbreiding activiteit, personeel,...)? Wat houdt u eventueel nog tegen om te starten (nodige opleiding, zwakke punten, financiële middelen,...)? LL Bronnen»» Ontwikkel je idee: 7

8 2 Omgevingsanalyse 2.1 Bespreking van de omgeving (omgevingsfactoren) Wat er zich in de wijde omgeving van uw kinderopvang afspeelt, kan rechtstreeks of onrechtstreeks een grote invloed uitoefenen op uw activiteiten. Welke tendensen binnen onderstaande omgevingsfactoren kunnen een invloed hebben op uw sector en dus op uw opvanginitiatief? In welke mate? Politiek, overheid, wetgeving, reglementering Toenemende concurrentie Veranderende wetgeving Economische toestand Andere Hoe schat u de huidige en toekomstige vraag naar kinderopvang in uw regio in? 8

9 Welke evoluties en trends van de afgelopen jaren lijken zich de komende jaren meer en meer te manifesteren? Hoe gaat u inspelen op deze trends? Hoe blijft u in de toekomst op de hoogte van alle trends en ontwikkelingen (Kind en Gezin, Lokaal Overleg, federatie, vakliteratuur,...)? 2.2 De klanten Uit welke gemeenten zullen de kinderen komen? Vul dit in volgorde van belangrijkheid in (1 = meest belangrijk). Gebied Aan welke aspecten van uw dienstverlening zullen de ouders belang hechten? 9

10 2.3 De concurrenten Het is belangrijk uw collega-concurrenten goed te kennen. U kan van hen heel wat leren en misschien zelfs samenwerken. Wie zijn uw concurrenten? Houd hierbij rekening met zowelgezinsopvang als groepsopvang, aanbod volgens inkomenstarief of vrije prijs. Geef een korte beschrijving (al dan niet volgens inkomenstarief, uitstraling, aanbod, prijszetting, ligging, ) van elke concurrent met plus- en minpunten. Concurrenten Naam Adres Aantal vergunde plaatsen 1 Dagprijs/maandprijs/inkomensgerelateerde prijs Beschrijving Sterkte Zwakte Naam Adres Aantal vergunde plaatsen 2 Dagprijs/maandprijs/inkomensgerelateerde prijs Beschrijving Sterkte Zwakte Naam Adres Aantal vergunde plaatsen 3 Dagprijs/maandprijs/inkomensgerelateerde prijs Beschrijving Sterkte Zwakte 10

11 Concurrenten Naam Adres Aantal vergunde plaatsen 4 Dagprijs/maandprijs/inkomensgerelateerde prijs Beschrijving Sterkte Zwakte Naam Adres Aantal vergunde plaatsen 5 Dagprijs/maandprijs/inkomensgerelateerde prijs Beschrijving Sterkte Zwakte Hoe zal u zich onderscheiden van deze andere opvangmogelijkheden? Als u iets anders denkt te doen dan de concurrentie, leg dan uit hoe u dat concreet zal waarmaken. Aan welk opvanginitiatief spiegelt u zich het meest en waarom? 11

12 2.4 De leveranciers Ga na bij welke leveranciers u uw producten kan aankopen. Aan welke kenmerken moeten de aangekochte producten voldoen? Met welke leveranciers zal u samenwerken en waarom? Wat zijn hun belangrijkste kenmerken (betalingstermijnen, service, imago, kwaliteit, prijs, kortingen, ligging, leveringsvoorwaarden,...)? Naam en omschrijving Zal u voor de warme maaltijden samenwerken met een traiteur? 2.5 De partners Met wie zal u samenwerken en wat zal u samen doen? (vb. boekhouder, Lokaal Overleg Kinderopvang, pedagogische ondersteuner, andere zelfstandigen,...) 12 LL Bronnen»» Eigen marktonderzoek»» Bevoorrechte getuigen»» Kind en Gezin: Voorzet: Beroepsfederaties: Werkgeversorganisaties: Nationaal instituut voor de statistiek: informatie over inkomensniveaus, geboortecijfers, :

13 »» Gemeente (bevolkingscijfers)»» Lokale statistieken: Concurrenten: Lokaal Overleg Kinderopvang - ga langs bij uw gemeente 13

14 3 Commercieel plan 3.1 Klantenbeleid Hoe voert u communicatie met de ouders (huishoudelijk reglement, heen- en weerschriftje,...)? Hoe zal u er voor zorgen dat u te weten komt wat de ouders van uw kinderopvang vinden? Gaat u een klantentevredenheidsmeting doen? Hoe? Hoe zal u een klacht behandelen? 3.2 Prijsbeleid Welk systeem van prijszetting zal u hanteren (dagprijs, forfaitair maandbedrag, inkomensgerelateerde prijs)? Zijn er nog supplementen voor luiers, overuren, speciale voeding,? Indien ja, geef de prijs van de extra's die u zal aanrekenen. 14

15 Hoe liggen uw prijzen ten opzichte van die van uw 'concurrenten'? Welk betalingssysteem zal u toepassen (per dag, maandelijks vooraf, voorschotten, domiciliëring, )? Geeft u korting bij opvang van meerdere kinderen uit hetzelfde gezin? Hoeveel opvangdagen voorziet u per jaar? Moeten de ouders betalen tijdens de afwezigheid van hun kind (wegens ziekte/vakantie)? Voorziet u gratis dagen in de forfaitaire maandprijs? Hoe zal u optreden tegen wanbetalers? 3.3 Plaats Aan welke criteria moet uw vestigingsplaats voldoen op vlak van bereikbaarheid, parkeermogelijkheden, zichtbaarheid, uitbreidingsmogelijkheden, buitenruimte, vergunde capaciteit, inrichting,...? Heeft u reeds een opvanglocatie gevonden die aan deze criteria voldoet? Zo ja, waar? Is dit een gekocht of gehuurd pand? 15

16 Heeft u nagevraagd bij de gemeente of kinderopvang op deze plaats toegestaan is, rekening houdend met bv. bestemmingswijziging, verkavelingsvoorschriften, bijzonder plan van aanleg,? Welke vergunde capaciteit is in dit pand mogelijk? De infrastructuurdeskundigen van Kind en Gezin kunnen u hierover een advies geven. Hoe scoort de opvanglocatie die u op het oog heeft voor volgende facetten: - oppervlakte: - parkeergelegenheid: - bereikbaarheid: - uitstraling/zichtbaarheid: - veiligheid: - buitenruimte: Zijn er aanpassingen nodig aan het pand om te voldoen aan de specifieke infrastructuurvereisten? Zijn er aanpassingen nodig om te voldoen aan de vereisten in het kader van de brandveiligheid? Er is een brandveiligheidsattest A of B nodig voor de vergunningsaanvraag bij Kind en Gezin. Zijn er vereisten in het kader van de autocontrolegids voor de opvang van baby's en peuters van het FAVV (voor groepsopvang) waarvoor aanpassingen moeten gebeuren? Wanneer kan het pand gebruiksklaar zijn (vanaf dan kan u een bezoek vragen van Zorginspectie)? Vooraleer u een vergunningsaanvraag kan indienen bij Kind en Gezin moet er een verslag zijn met een positief advies van Zorginspectie voor de infrastructuur groepsopvang. Hou voor het bepalen van de startdatum rekening met de termijnen die Kind en Gezin heeft om de vergunning af te leveren. 16

17 3.4 Promotie Onder welke naam gaat u uw activiteit uitoefenen? Is deze naam of domeinnaam nog beschikbaar, ligt deze goed in de mond,? Welk imago wilt u uitstralen en hoe zal u dit bereiken? Heeft u al een huisstijl (logo, slogan, eenvormige lay-out en kleurgebruik, inrichting, stijl van omgang met ouders, )? Zal u hiervoor een beroep doen op externen? Op welke manieren (internet, eigen website, flyers, advertenties, ) zal u zich bekendmaken vóór en na de start? Welk budget voorziet u voor marketing en reclame? LL Bronnen»» Inrichting pand en opvangcapaciteit Deskundige infrastructuur Kind en Gezin: Vestiging van het bedrijf: economie.fgov.be/nl/ondernemingen/leven_onderneming/»» Vergunningen en toegang tot het beroep Brochure - Agentschap Ondernemen: Mijn eigen zaak - kinderopvang»» Uw gemeente: dienst ruimtelijke ordening, politie, brandweer,...»» Screenen beschermde namen Brochure Mijn eigen zaak - kinderopvang register.boip.int/bmbonline/intro/show.do»» Voedselveiligheid Checklist of autocontrolegids Autocontrolegids FAVV 17

18 4 Organisatieplan 4.1 Algemene organisatie Bent u als organisator ook verantwoordelijke van de voorziening of duidt u een verantwoordelijke en een vervanger van de verantwoordelijke aan? Geef een overzicht van alle taken die moeten worden opgenomen. Heeft u medewerkers nodig? Hoeveel? Geef aan welke taken u of uw medewerkers opnemen. Hoe gaat u dit organiseren? Gaat u hiervoor personeel in dienst nemen of samenwerken met zelfstandigen? Bestaat er een samenwerkingsovereenkomst? Let op voor schijnzelfstandigheid (zie brochure Mijn eigen zaak - kinderopvang van Agentschap Ondernemen). Hou er rekening mee dat u vanaf 19 plaatsen en inkomenstarief (in trap 2 en 3) verplicht bent te werken met werknemers (voor overgangstermijn zie Volgens de nieuwe regelgeving is dit ten vroegste vanaf 2020 verplicht). Maak een planning op van de werkweek (openingsuren opvang, bereiden van de maaltijden, aangeboden activiteiten, onderhoud, administratie,...). 18

19 Wanneer plant u de aanwerving van uw medewerker(s)? Hoe zal u uw personeel verlonen, motiveren en evalueren? Hoe en hoe vaak zullen u en uw personeel bijscholen? Met wie en voor welke aspecten denkt u met anderen samen te werken (vb. vervoer, maaltijden, vervanging personeel, boekhoudkundige samenwerking, pedagogische ondersteuningsorganisatie, spelotheek, )? 19

20 4.2 Juridische vorm Kiest u voor: eenmanszaak feitelijke vereniging vennootschap vzw Opgelet: vanaf 19 plaatsen en inkomenstarief (trap 2 en 3) is een vennootschap met sociaal oogmerk of een vzw verplicht (voor overgangstermijn zie De nieuwe regelgeving legt dit ten vroegste vanaf 2020 op.). Waarom? Indien u voor een vennootschap kiest, voor welke vennootschapsvorm opteert u en waarom? 4.3 Administratieve formaliteiten Bent u in orde met de startvoorwaarden van Kind en Gezin om een vergunning te krijgen? Bent u in orde met de werkingsvoorwaarden van Kind en Gezin om deze vergunning te behouden na de start? Bent u in orde met de algemene formaliteiten om een zelfstandige activiteit op te richten? (zie brochure Mijn eigen zaak - kinderopvang) Hebt u de verplichte verzekeringen afgesloten (burgerlijke aansprakelijkheid, verzekering lichamelijke ongevallen van de opgevangen kinderen, arbeidsongevallenverzekering personeel)? Voldoet u aan de vereisten om de basissubsidie (trap 1) aan te vragen? Hou er rekening mee dat u deze pas kan aanvragen als er een oproep geprogrammeerd wordt. 20

21 LL Bronnen»» Kind en Gezin: Administratieve formaliteiten Brochure - Agentschap Ondernemen: Mijn eigen zaak - kinderopvang»» Brochure werken met kmo-adviseurs Onder 'Publicaties' op Websites van banken, ondernemingsloketten, sociale secretariaten»» Beroepsfederatie van de verzekeraars: Verzekeringen voor de kinderopvang via Unieko: Keuze van vennootschapsvorm Brochure - Agentschap Ondernemen: Mijn eigen zaak - kinderopvang 21

22 5 Financieel luik Een belangrijk onderdeel van het Startkompas - kinderopvang is het financieel luik. Hiermee onderzoekt u namelijk de haalbaarheid van uw opvanginitiatief. Eerst is het de bedoeling om een zicht te krijgen op de investeringen die moeten gebeuren. Dit laat toe na te gaan hoeveel middelen nodig zijn om uw project te financieren. Het wordt duidelijker hoeveel externe middelen u zal moeten zoeken. Op basis van de kosten kan u onderzoeken welke omzet u minimaal moet realiseren om rendabel te werken (doodpuntomzet) en welke bezetting u daarvoor moet halen in uw voorziening. De haalbaarheidstoets helpt u de overweging te maken of die minimumbezetting haalbaar is. Opgelet: dit is een haalbaarheidsstudie, geen boekhouding. Het gebruik van de digitale versie van het Startkompas - kinderopvang (zie kan uw berekeningen vergemakkelijken. U vindt er ook tal van links naar bronnen. Onderstaande berekeningen houden geen rekening met de subsidies in trap 1, 2 of 3. De digitale versie Startkompas-kinderopvang biedt wel de mogelijkheid hiermee te werken. 5.1 Situatieschets U kiest voor: groepsopvang gezinsopvang Aantal zelfstandigen: Aantal personeelsleden: Vergunde plaatsen: Aantal openingsdagen per jaar: Aantal gefactureerde maanden per jaar (in geval van prijzen die forfaitair per maand aan ouders worden aangerekend): Jaar 1 Jaar 2 Vraagprijs kind/ opvangdag Vraagprijs voltijds kind/ maand Doorgerekende kosten per kind/maand in geval van dagprijzen in geval van forfaitaire maandprijzen kosten die apart worden aangerekend 22

23 5.2 Investeringen Hier vult u alle geplande investeringen in gedurende het eerste (startjaar) en tweede jaar van uw activiteit. Let wel, het gaat hier om duurdere aankopen die meerdere jaren zullen meegaan. Vul alle bedragen inclusief btw (kinderopvang vrijstelling van btw volgens artikel 44 2,2 btw-wetboek) in. De waarde van reeds aangekochte goederen vult u in bij "materiële vaste activa - reeds aangekocht - inbreng in natura". Oprichtingskosten (kosten ondernemingsloket, kosten notaris) Immateriële vaste activa (goodwill) Materiële vaste activa Aan te kopen Terrein, grond Gebouw (ook verbouwingswerken) Inrichting (schilderwerk, behangen, vloer, gordijnen, aanpassen brandveiligheid en sanitair) Machines en toestellen (microgolfoven, wasmachine, droogkast, vaatwasmachine, koelkast, diepvriezer, fornuis, keukenapparaten (vb. mixer), babyfoon, flessenverwarmer, brandblusapparaat, radio, tv, dvd-speler,...) Meubilair en uitrusting (kinderbedje, matras, linnen (vb. laken, handdoek, slab, trappelzak, ), kinderstoeltje, tafeltje, relaxstoel, park, luiertafel, veiligheidshekje, buggy,...) Rollend materiaal (auto, minibus) Computermateriaal (hardware (PC, printer, fax, )) Gereedschap, klein materiaal en speelgoed (gereedschapskist, EHBO-kit, wcpotjes, keukengerief, speelgoed,...) Reeds aangekocht - inbreng in natura Financiële vaste activa (huurwaarborg,...) Jaar 1 Jaar 2 23

24 Jaar 1 Jaar 2 Vlottende activa Startvoorraden (voeding, verzorgingsproducten, luiers, ) Vorderingen op klanten Liquide middelen Totaal investeringen STARTKOMPAS kinderopvang HET DIGITALE STARTKOMPAS - KINDEROPVANG BEREKENT AUTOMATISCH DE AFSCHRIJVINGEN EN VINDT U TERUG VIA STARTKOMPAS-KINDEROPVANG. De online-versie is steeds up to date! Financiering Vul alle geplande financieringen in gedurende het eerste en tweede jaar van uw activiteit. Het totaal van de financieringen moet evenveel bedragen als de totale investeringen. Jaar 1 Jaar 2 Eigen vermogen Inbreng in geld persoon 1 Inbreng in geld persoon 2 Inbreng in geld persoon 3 Inbreng in natura Vreemde middelen Schulden op lange termijn (> 1 jaar) Achtergestelde lening (bv. KidsInvest) Lening familieleden/kennissen (winwinlening) 24

25 Jaar 1 Jaar 2 Banklening Overige Schulden op korte termijn (< 1 jaar) Kaskrediet Leverancierskrediet Overige Totaal financiering Leningen Lening 1 KidsInvest Totaal bedrag Looptijd in jaren Intrestvoet 4,99% Aflossingsritme 3-maandelijks Lening 2 Totaal bedrag Looptijd in jaren Intrestvoet Aflossingsritme maandelijks Voor de aflossing van de leningen, veronderstellen we periodieke, constante betalingen en een constant rentepercentage. Wat betreft KidsInvest ligt de rentevoet vast en is er het eerste jaar een vrijstelling van kapitaalaflossingen. Een volledige simulatie kan u invullen op: 25

26 Aflossingsschema Jaar 1 Jaar 2 Lening 1 KidsInvest Kapitaal Intrest 3-maandelijkse aflossing Lening 2 Kapitaal Intrest Maandelijkse aflossing Totaal kapitaalaflossing Totaal intrest Totaal STARTKOMPAS kinderopvang HET DIGITALE STARTKOMPAS - KINDEROPVANG BEREKENT AUTOMATISCH HET AFLOSSINGSSCHEMA. De online-versie is steeds up to date! 26

27 5.4 Vaste kosten Vul de geplande vaste kosten op jaarbasis in. Let op! Vaste kosten zijn maandelijks/jaarlijks wederkerende kosten. In deze tabel mogen geen investeringen (duurdere aankopen die voorzien zijn om meerdere jaren in het opvanginitiatief gebruikt te worden) opgenomen worden. Deze horen thuis in het investeringsplan. Bedragen zijn inclusief btw. Huisvestingskosten Huur Onroerende voorheffing Gas, elektriciteit, verwarming Water Brandverzekering Brandveiligheid Onderhoud en herstellingen Overige Administratieve kosten Telefoon, fax, gsm, internet, postzegels Boekhouding Bureelbenodigdheden Extern advies Erelonen (advocaten, architect) Vennootschapsbijdrage Kosten neerlegging jaarrekening Provinciebelasting - gemeentebelasting Overige Jaar 1 Jaar 2 27

28 Jaar 1 Jaar 2 Marketingkosten Publiciteit en reclame (mailings, folders, advertenties, ) Huisstijl (logo, website, visitekaartjes, briefpapier, ) Decoratie Geschenken Overige Exploitatiekosten Specifieke vergunningen (FAVV, ) Sabam en billijke vergoeding Diverse taksen (uithangbord, autoreclame, ) Verzekering burgerlijke aansprakelijkheid en lichamelijke ongevallen Bedrijfsafval (vuilniszakken, container, ) Onderhoud toestellen Schoonmaakproducten Aankoop en reiniging beroepskledij Klein materiaal en speelgoed Abonnementen en lidgelden Voeding* Verzorgingsproducten* Luiers* Apotheek Overige 28 * Deze kosten zijn afhankelijk van de aanwezigheid van de kinderen. Hou rekening met de bezetting op weekbasis en het aantal weken per jaar dat de voorziening open is om deze kosten in te vullen. Hou ook rekening met de geleidelijke invulling van het aantal plaatsen na de start.

29 Jaar 1 Jaar 2 Personeelskosten Ondernemersloon zelfstandige 1 (incl. personenbelasting) Ondernemersloon zelfstandige 2 (incl. personenbelasting) Ondernemersloon overige partners (incl. personenbelasting) Sociale bijdragen zelfstandigen Aanvullende verzekeringen zelfstandigen (pensioen, ) Aanvullende verzekeringen zelfstandigen (gewaarborgd inkomen,...) Totale loonkost personeel Verzekering personeel (arbeidsongevallen, ) Geneeskundige dienst Sociaal secretariaat Vorming en opleiding Overige Verplaatsingskosten Verzekering en taksen Verkeersbelasting Brandstof Onderhoud en herstellingen Parking en openbaar vervoer Overige Financiële kosten Intresten op leningen Bankkosten (beheer rekeningen, kaarten, ) Overige 29

30 Jaar 1 Jaar 2 Totaal vaste kosten Kapitaalaflossingen Afschrijvingen Totaal vaste kosten bedrijfseconomische benadering (totaal + afschrijvingen) (1) Totaal vaste kosten kasstroombenadering (totaal + kapitaalaflossingen) (2) In de verdere berekening wordt het hoogste bedrag van (1) of (2) gebruikt. STARTKOMPAS kinderopvang HET DIGITALE STARTKOMPAS - KINDEROPVANG BEREKENT AUTOMATISCH DE TOTALEN. De online-versie is steeds up to date! Doodpuntomzet Op basis van bovenstaande kosten wordt hieronder de minimum vereiste bezettingsgraad berekend. Door het toepassen van een aantal vereenvoudigingen, is dit slechts een benadering. Zo wordt bv. voeding als vaste i.p.v. variabele kost beschouwd, waardoor de brutowinstmarge in de doodpuntomzetberekening 100 % is. Afhankelijk van de gekozen prijszetting wordt er gewerkt met dagprijzen of forfaitaire maandprijzen. Er wordt geen rekening gehouden met eventuele hogere halve dagtarieven. Onderstaande berekeningen houden geen rekening met subsidies. De digitale versie Startkompas - kinderopvang biedt wel de mogelijkheid hiermee te werken. Dagprijs Jaar 1 Jaar 2 Vaste kosten Doorgerekende kosten Doodpuntomzet (vaste kosten-doorgerekende kosten)/dagprijs Vereist aantal kindjes per dag (doodpuntomzet/dagprijs/aantal dagen open) 30

31 Forfaitaire maandprijs Jaar 1 Jaar 2 Vaste kosten Doorgerekende kosten Doodpuntomzet (vaste kosten-doorgerekende kosten)/maandprijs Vereist aantal voltijdse contracten per maand (doodpuntomzet/maandprijs/aantal maanden open) STARTKOMPAS kinderopvang MAAK GEBRUIK VAN HET DIGITALE STARTKOMPAS - KINDEROPVANG EN LAAT U HIERBIJ GRATIS BEGELEIDEN DOOR EEN ACCOUNTMANAGER VAN HET AGENT- SCHAP ONDERNEMEN. De online-versie is steeds up to date! Haalbaarheidstoets Op basis van bovenstaande berekening kent u de minimum vereiste bezettingsgraad van uw opvangvoorziening en weet u hoeveel kindjes u gemiddeld per dag of per maand moet opvangen om alle kosten te kunnen dekken en er een vooropgesteld inkomen aan over te houden. Eens u daarop een zicht hebt, is het van belang na te gaan of uw project zowel intern als extern haalbaar is Interne haalbaarheid Is deze bezettingsgraad intern haalbaar? In theorie is uw project intern haalbaar indien het vereiste bezettingspercentage onder 100% ligt. De toegelaten capaciteit (volgens het aantal vergunde plaatsen) wordt dan niet overschreden. In de praktijk is een bezettingsgraad van 100% echter niet realistisch. U zal immers niet elke dag het maximaal aantal toegelaten kindjes in uw opvangvoorziening opvangen. Belangrijk hierbij is dat u even stilstaat bij uw opnamebeleid en u zich volgende vragen stelt: `` betalen ouders voor de gereserveerde dagen of enkel voor de aanwezige dagen? `` hoe gaat u om met (langdurige) ziekte? `` werkt u met vaste maandprijzen waardoor u een stabiel omzetcijfer heeft? Indien u hiermee rekening houdt, probeer in te schatten of de minimum vereiste bezettingsgraad om de doodpuntomzet te bereiken (zie tabel hierboven) intern haalbaar is. 31

32 5.6.2 Externe haalbaarheid De externe haalbaarheid wordt sterk beïnvloed door uw lokale situatie: `` `` `` `` is er voldoende vraag naar kinderopvang in uw regio? hoe groot is de aanwezige concurrentie? is uw dag- of maandprijs te verantwoorden, rekening houdend met uw aanbod en met de concurrentie? laat uw locatie toe dat ook ouders van buiten de lokale regio uw opvang vlot kunnen bereiken? Kan u de vereiste bezetting bereiken, rekening houdend met de vraag naar kinderopvang en de concurrentie? ja nee Indien neen, herbekijk uw project Haalbaarheidstoets op basis van de omzetprognose Indien het onderzoek van de interne en externe haalbaarheid positief is voor uw initiatief, is het van belang een omzetraming te doen. Hoeveel omzet verwacht u te behalen, als u uitgaat van een geleidelijke invulling van de beschikbare plaatsen? In de raming van de omzet kan u naast de ouderbijdragen nog eventueel doorgerekende kosten en subsidies meetellen. 32

33 Dagprijs Jaar 1 Jaar 2 gemiddeld aantal voltijds aanwezige kindjes/dag aantal openingsdagen per maand geraamde omzet per maand gemiddeld aantal voltijds aanwezige kindjes/dag aantal openingsdagen per maand geraamde omzet per maand maand 1 (start) maand 2 maand 3 maand 4 maand 5 maand 6 maand 7 maand 8 maand 9 maand 10 maand 11 maand 12 Doorgerekende kosten Verwachte omzet Doodpuntomzet 33

34 Forfaitaire maandprijs Jaar 1 Jaar 2 maand 1 (start) maand 2 maand 3 maand 4 maand 5 maand 6 maand 7 maand 8 maand 9 maand 10 maand 11 maand 12 Doorgerekende kosten Verwachte omzet Doodpuntomzet gemiddeld aantal kindjes/dag geraamde omzet per maand Belangrijk is om de verwachte omzet te vergelijken met de vereiste doodpuntomzet. Is uw omzetprognose hoger dan uw doodpuntomzet? jaar 1 ja neen jaar 2 ja neen Indien neen, in welk jaar verwacht u uw doodpuntomzet te behalen? gemiddeld aantal kindjes/dag geraamde omzet per maand 34

35 Heeft u voldoende buffer om die periode te overbruggen omdat er voor u minder eigen inkomen zal overblijven? ja neen Indien neen, herbekijk uw project. Besluit Proficiat, u heeft uw plan uitgeschreven. Is het haalbaar? Dient u uw project te herbekijken? Is het project definitief niet haalbaar? Bespreek de resultaten met een accountmanager van het Agentschap Ondernemen of met uw adviseur. Mogelijk dient u uw project te herbekijken. 6 Kasplan Aanvullend op het financieel luik heeft het Agentschap Ondernemen een tool ontwikkeld dat u ondersteunt bij de kasplanning. Dit kasplan biedt een overzicht van alle uitgaven en inkomsten per maand, waardoor u een goed zicht krijgt op uw kaspositie op het einde van de maand. Dit geeft u de mogelijkheid eventuele tekorten tijdig op te merken, zodat u naar mogelijke oplossingen kan zoeken. Het kasplan is pas een betrouwbaar instrument als u alle geplande uitgaven en inkomsten in de juiste maand probeert in te vullen. Het is aan te raden een kasplanning te maken voor de volgende drie jaren. Deze brochure geeft enkel bij wijze van voorbeeld een tabel voor jaar 1. De digitale versie van het Startkompas - kinderopvang biedt de mogelijkheid ook voor jaar 2 en 3 een kasplanning te maken en berekent de tekorten of overschotten automatisch. 35

36 36 uitgaven jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. totaal met betrekking tot investeringen oprichtingskosten gebouw en inrichting machines en toestellen meubilair en uitrusting rollend materiaal computermateriaal klein materiaal en speelgoed huurwaarborg startvoorraad met betrekking tot vaste en variable kosten huisvestingskosten huur onroerende voorheffing gas, elektriciteit, verwarming water brandverzekering brandveiligheid onderhoud en herstellingen overige administratieve kosten telefoon, fax, gsm, internet, postzegels boekhouding bureelbenodigdheden extern advies erelonen (advocaten, architect) vennootschapsbijdrage kosten neerlegging jaarrekening provinciebelasting - gemeentebelasting

37 uitgaven jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. totaal overige marketingkosten publiciteit en reclame huisstijl (logo, website, naamkaartjes,...) decoratie geschenken overige exploitatiekosten specifieke vergunningen (FAVV,...) sabam en billijke vergoeding diverse taksen (uithangbord, autoreclame,...) verzekering BA en lichamelijke ongevallen bedrijfsafval (vuilzakken, container,...) onderhoud toestellen schoonmaakproducten aankoop en reiniging beroepskledij klein materiaal en speelgoed abonnementen en lidgelden voeding apotheek overige personeelskosten inkomen zelfstandigen belastingen sociale bijdragen zelfstandigen vrij aanvullend pensioen verzekering gewaarborgd loon totale loonkost personeel (incl. vakantiegeld,...) 37

38 38 uitgaven jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. totaal verzekering personeel geneeskundige dienst sociaal secretariaat vorming achterstal RSZ achterstal bedrijfsvoorheffing overige verplaatsingskosten verzekering en taksen verkeersbelasting brandstof onderhoud en herstellingen parking en openbaar vervoer overige financiële kosten intresten bij de bank intresten op leningen bankkosten (beheer rekeningen en kaarten) overige kapitaalaflossing kredieten KidsInvest andere achtergestelde leningen lening bank overige (familie en kennissen,...) totale uitgaven

39 inkomsten jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. totaal trap 0 en 1: vrije prijs inkomsten eigen prijszetting achterstallige betalingen ouders basissubsidie trap 2 voorschot subsidie voor inkomenstarief* saldo subsidie voor inkomenstarief inkomenstarief (ouderbijdragen) trap 3 voorschot plussubsidie saldo plussubsidie andere subsidies of inkomsten doorgerekende kosten aan ouders flexibele opvang inclusieve opvang sponsoring andere (vb. subsidies van de gemeente,...) totale inkomsten *De uitbetaling van de voorschotten en saldi (5 % in het volgende jaar) van de subsidies gebeuren volgens een vaste timing. Op de website van Kind en Gezin vindt u meer info omtrent de gehanteerde formule voor de berekening van de voorschotten: 39

40 40 overzicht inkomsten/uitgaven jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sept. okt. nov. dec. totaal beginsaldo kas totale inkomsten totale uitgaven netto kasstroom inbreng financiële middelen eigen inbreng KidsInvest andere achtergestelde leningen lening bank kaskrediet kassaldo einde maand

41 7 Steunmaatregelen en financiering ONDERSTEUNINGSSTRUCTUUR KINDEROPVANG De Vlaamse Regering voorziet in de subsidiëring van een ondersteuningsstructuur op het vlak van ondernemen en op het vlak van organiseren en kwaliteitszorg. Voor de pijler ondernemen wordt Unizo gesubsidieerd, voor de pijler organiseren en kwaliteitszorg is dit Komma. Zij ondersteunen door middel van advies, vorming en netwerking zelfstandige ondernemers in de kinderopvang. Zij werken hiervoor samen met Agentschap Ondernemen, Kind en Gezin, Zorginspectie, pedagogische ondersteuningsorganisaties, U kan met al uw vragen terecht bij het uniek ondersteuningsloket, georganiseerd door VoorZet, dat u afhankelijk van het thema- naar de juiste ondersteuner zal doorverwijzen. LL en Als startende onderneming is het aan te raden om de subsidiedatabank van het Agentschap Ondernemen te raadplegen. Deze subsidiedatabank geeft u basisinformatie over de belangrijkste steunmaatregelen van de provinciale, Vlaamse, federale en Europese overheden. Niet alleen subsidies, maar ook andere steunmogelijkheden zijn in deze databank opgenomen: zoals financieringsmaatregelen gecreëerd door de overheid, alsook fiscale en parafiscale voordelen. Zo vindt u er bv. alle mogelijke maatregelen bij aanwerven van personeel. Let op: sommige maatregelen moet u vooraf aanvragen. LL en KMO-PORTEFEUILLE Ondernemers kunnen via de kmo-portefeuille steun bekomen bij de aankoop van diensten die verleend worden door erkende dienstverleners. Zo kan u bv. de kostprijs van een opleiding of het inwinnen van advies bij begeleiding rond een overnameovereenkomst gedeeltelijk laten financieren door de Vlaamse Overheid. Vzw s komen niet in aanmerking voor de kmoportefeuille. LL Meer informatie vindt u op Bent u op zoek naar financiële middelen? De accountmanagers van het Agentschap Ondernemen kunnen u ondersteunen bij uw zoektocht. Eerst moet u nagaan welke eigen financiële middelen u alleen of samen met anderen ter beschikking hebt. Daarnaast kan u eventueel externe of vreemde middelen aantrekken. Naast bankleningen bestaan er interessante overheidsfinancieringsmiddelen. 41

42 PARTICIPATIEMAATSCHAPPIJ VLAANDEREN WINWINLENING Met de Winwinlening wil de Vlaamse overheid particulieren fiscaal aanmoedigen om geldmiddelen ter beschikking te stellen aan kmo s. Wie als vriend, familielid of kennis leent aan een Vlaams bedrijf, krijgt hierop jaarlijks een belastingvermindering, gekoppeld aan een eventuele fiscale recuperatie indien de kredietnemer het bedrag niet kan terugbetalen. Eigenschappen: lening van maximaal per kredietgever met een totaal van per onderneming vaste looptijd van 8 jaar met verschillende aflossingsmogelijkheden rentevoet tussen de helft van de wettelijke rentevoet en de wettelijke rentevoet (in 2014 bedraagt deze rentevoet 2,75%) betalingen rente op overeengekomen vervaldagen achtergestelde lening De Winwinlening moet worden vastgesteld in een (onderhandse of notariële) akte, opgesteld aan de hand van een modelformulier. Voor meer informatie over de Winwinlening kan u terecht op PARTICIPATIEMAATSCHAPPIJ VLAANDEREN KIDSINVEST KidsInvest is een Vlaams investeringsfonds dat financiering verstrekt aan groeps- of gezinsopvang. Deze financiering kan aangewend worden bij de start, uitbreiding of groei van uw onderneming. Eigenschappen: maximum achtergestelde lening rentevoet is 4,99% looptijd 5 of 7 jaar en 15 jaar voor infrastructuur geen waarborgen tenzij voor infrastructuur financiering tot maximum 90% van het investeringsbedrag kapitaal en rente worden driemaandelijks afgelost (tijdens het eerste jaar is er een vrijstelling van kapitaalaflossingen) voor investeringen in onroerende goederen komt KidsInvest enkel tussen voor het beroepsgedeelte van het goed voor vastgoedkredieten is de rentevoet marktconform, maar afhankelijk van de genomen waarborgen kan het percentage worden aangepast Aanvragen kunnen worden ingediend via De accountmanagers van Agentschap Ondernemen kunnen u helpen bij het onderzoeken van de haalbaarheid en de opmaak van het kasplan. LL De recentste informatie: zie PARTICIPATIEFONDS VLAANDEREN STARTLENING Deze lening richt zich op uitkeringsgerechtigde volledige werklozen, niet-werkende werkzoekenden (ingeschreven sinds ten minste 3 maanden) en begunstigden van een wachtuitkering of een leefloon, die zich als zelfstandige in hoofdberoep willen vestigen of een onderneming willen oprichten. Eigenschappen: achtergestelde lening maximum /5 eigen inbreng looptijd 5, 7 of 10 jaar vaste rentevoet van 4,25% voor leningen op 5 jaar en 4,50% voor leningen op 7 of 10 jaar (verminderde rentevoet van 4% tijdens de eerste twee jaar, indien u een begeleiding volgt) maandelijkse aflossingen 42

43 vrijstelling van kapitaalaflossingen in het eerste jaar geen waarborg Als de starter jonger dan 30 jaar is en zich bovendien voor de eerste keer vestigt als zelfstandige, kan deze lening gecombineerd worden met het Plan Jonge Zelfstandigen, dat bijkomende mogelijkheden biedt. Voor aanvragen en begeleiding bij de startlening kan men zich wenden tot de erkende steunpunten voor startersbegeleiding. Voor meer informatie kan u terecht op PARTICIPATIEFONDS VLAANDEREN STARTEO Deze lening is bedoeld voor zowel natuurlijke als rechtspersonen, voor zover zij een kleine onderneming zijn en minder dan vier jaar actief in hoofdberoep. Eigenschappen: achtergestelde lening maximum , bovendien beperkt tot het bedrag van de lening toegekend door de kredietinstelling of vier maal uw eigen inbreng 1/9 eigen inbreng 4/9 kredietinstelling en 4/9 Participatiefonds looptijd 5, 7 of 10 jaar rentevoet is gelijk aan de Belgian Prime Rate voor de gekozen looptijd met een minimum van 3% Vzw s komen niet in aanmerking. Aanvragen voor de Starteo worden ingediend bij één van de steunpunten. Meer informatie op PARTICIPATIEFONDS VLAANDEREN OPTIMEO Deze lening is bedoeld voor zelfstandigen in hoofdberoep en bestaande ondernemingen voor zover zij een kleine onderneming zijn en minstens 4 jaar actief. Eigenschappen: achtergestelde lening maximum , bovendien beperkt tot het bedrag van de lening toegekend door de kredietinstelling of drie maal uw eigen inbreng 1/7 eigen inbreng 3/7 kredietinstelling en 3/7 Participatiefonds looptijd 5, 7 of 10 jaar rentevoet is gelijk aan de Belgian Prime Rate voor de gekozen looptijd met een minimum van 3% Vzw s komen niet in aanmerking. Aanvragen voor Optimeo worden ingediend bij één van de steunpunten. Meer informatie op 43

44 Hefboom Hefboom is een cvba die financiering en advies geeft aan projecten die werk maken van een sociale en duurzame samenleving. Tot deze ruimere socialprofitsector behoren o.a. personen die een zelfstandige activiteit willen ontplooien om hun sociale positie te verbeteren, maar die geen toegang hebben tot een bankkrediet. Hefboom biedt volgende kredieten aan die mogelijk zijn voor kinderopvang: Impulskrediet START: een lening van maximaal voor starters die de eigen inbreng van de Startlening bij het Participatiefonds Vlaanderen willen ontlenen. Impulskrediet PART: een lening van maximaal voor personen die zelfstandige in bijberoep willen worden of zijn én die niet bij de bank terecht kunnen voor financiering. Impulskrediet GO: een lening van maximaal voor personen die zelfstandige in hoofdberoep willen worden of zijn én die niet bij de bank terecht kunnen voor financiering. De rentevoet bedraagt 6%. Indien nodig kan Hefboom gedurende 2 jaar gratis begeleiding voorzien door coaches. Vzw s komen niet in aanmerking. Voor meer informatie kunt u terecht op De steun- en financieringsmaatregelen zijn onderhevig aan wijzigingen. Voor de recentste en meest correcte gegevens, raadpleeg onze online subsidiedatabank op 44

45 8 Verklarende woordenlijst ACHTERGESTELDE LENING Een lening die bij liquidatie van de onderneming als één van de laatste in de rij van verplichtingen (net voor het terugbetalen van het maatschappelijk kapitaal) wordt terugbetaald. Het voordeel is dat dit type lening wordt aanzien als quasi eigen vermogen in plaats van vreemd vermogen, wat een betere voorstelling van de verhouding tussen eigen middelen en vreemd vermogen geeft. Hierdoor daalt het risico voor de andere schuldeisers en wordt het klassiek bankkrediet toegankelijker. Voorbeelden van achtergestelde leningen die door de overheid worden toegekend zijn KidsInvest, de winwinlening en de achtergestelde leningen van het Participatiefonds Vlaanderen AFSCHRIJVINGEN Het boekhoudkundig spreiden van de aanschaffingskost van vaste activa over de waarschijnlijke levensduur van deze goederen. BRUTO WINSTMARGE Het percentage dat van de vraagprijs overblijft na aftrek van de variabele kosten. DOODPUNTOMZET Omzet nodig om alle kosten te dekken en waarbij er winst noch verlies is (= break-even point). Aangezien in onze vereenvoudigde berekeningen de brutowinstmarge 100 % is (geen variabele kosten), is de doodpuntomzet gelijk aan het saldo van de vaste kosten min de voorgerekende kosten. Als u bij de berekening van de doodpuntomzet rekening wil houden met subsidies, gebruik de online versie op startkompas-kinderopvang. DOORGEREKENDE KOSTEN Dit zijn kosten die apart bovenop de dag- of maandprijs worden aangerekend (bv. verzorgingsproducten, het gebruik van afvalverwerking van luiers, administratie- en facturatiekosten (beperkt tot max. 3,50 euro per maand per kind), inningskosten bij wanbetaling, vervoer, verlies of beschadiging van materiaal bv. ouderbadge,...). EIGEN INBRENG Bedrag dat de ondernemer zelf investeert bij de opstart van de voorziening zowel in geld als in natura. 45

46 FINANCIERING Bronnen waarmee de onderneming wordt gefinancierd. Omvat eigen inbreng, schulden op lange termijn en schulden op korte termijn. GOODWILL Prijs betaald voor de overname van goede naam, klantenbestand, kennis,... van een onderneming. INVESTERINGEN Alle uitgaven die een onderneming moet doen om echt van start te gaan. Deze worden gestructureerd in vaste activa en vlottende activa. Strikt genomen verschillen investeringen van kosten in die zin dat investeringen eenmalig zijn en kosten periodiek (maandelijks, trimesterieel, jaarlijks) terugkomen. In dit investeringsplan wordt naast de investeringen ook rekening gehouden met de uitgaven die bij aanvang van de activiteit moeten voorzien worden, zoals de opstartkosten. KASKREDIET Kredietvorm waarbij de kredietnemer van de bank de toelating krijgt om voor een overeengekomen maximum bedrag (de kredietlijn) opnames te doen. Kaskredieten hebben als doel om kortstondige tekorten op te vangen. Het is een soepele, maar relatief dure kredietvorm. KLANTENVORDERINGEN Bedragen die u nog tegoed heeft van ouders of Kind en Gezin. LEVERANCIERSKREDIET Kredietvorm waarbij de leverancier aan de afnemer krediet verleent. LIQUIDE MIDDELEN Dit is geld in de kas of op de bank dat toelaat om gedurende de eerste drie maanden te voorzien in het eigen levensonderhoud en de dekking van de eerste vaste kosten. ONDERNEMERSLOON In dit haalbaarheidsonderzoek beschouwen we het gewenste ondernemersloon (nettojaarloon + geraamde belastingen) als een vaste kost. Op deze manier wordt in de berekening van de doodpuntomzet rekening gehouden met een belangrijke kost, het loon van de ondernemer. In de boekhouding van uw eenmanszaak is dit immers geen vaste kost. Het netto-resultaat (omzet - kosten) aan het einde van het boekjaar is uw ondernemersloon. OPRICHTINGSKOSTEN Bv. notariskosten bij de oprichting of kosten bij inschrijvingen in het ondernemingsloket. TOTAAL VASTE KOSTEN BEDRIJFSECONOMISCHE BENADERING Het totaal van alle vaste kosten zoals die in de boekhouding zijn opgenomen. Hierbij houdt men rekening met de afschrijvingen. 46

47 TOTAAL VASTE KOSTEN KASSTROOMBENADERING Het totaal van alle vaste kosten die louter rekening houden met de reële geldstroom. Afschrijvingen worden in deze berekening uitgesloten. De kapitaalsaflossingen (in principe geen kost) worden wel bij dit totale bedrag geteld. VARIABELE KOSTEN Het zijn kosten die gemaakt worden bij aanwezigheid van een kind. Bij afwezigheid kunnen deze kosten wegvallen (bv. voeding). VASTE KOSTEN Uitgaven die op vaste regelmaat (maandelijks, trimesterieel, jaarlijks) terugkeren ongeacht de omzet en die boekhoudkundig niet over meerdere jaren worden afgeschreven. VLOTTENDE ACTIVA Alle investeringen die op korte termijn (binnen het jaar) in geld omgezet kunnen worden, zoals voorraden, vorderingen op klanten, kortlopende belegging en liquide middelen (de financiële middelen in de kas en op de zichtrekening van de onderneming). 2014, Agentschap Ondernemen, Koning Albert II-laan, 35, bus 12, 1030 Brussel. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of enig andere manier, zonder de schriftelijke toestemming van het Agentschap Ondernemen. Startkompas - kinderopvang is een uitgave van: Agentschap Ondernemen, Koning Albert II-laan, 35, bus 12, 1030 Brussel. info@agentschapondernemen.be D/2014/3241/264 Disclaimer: Deze uitgave kadert binnen het verlenen van eerstelijnsadvies aan kmo s, dat behoort tot de opdracht van het Agentschap Ondernemen. De verstrekte informatie is enkel bedoeld als een eerste algemene toelichting, die de behandelde materie enkel wil situeren in grote lijnen, zonder volledigheid noch juridische precisie na te streven. De voorbeelden en illustraties gebruikt in deze uitgave zijn fictief en enige gelijkenis met bestaande personen en bedrijven berust op louter toeval. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Het Agentschap Ondernemen streeft de grootst mogelijke zorg na bij het inwinnen en verspreiden van informatie. Het Agentschap Ondernemen kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor enige schade die rechtsreeks of onrechtstreeks zou voortvloeien uit de acties die op basis van de gegevens uit deze uitgave worden ondernomen. 47

48 Contact Bel gratis Agentschap Ondernemen Koning Albert II-laan 35 bus Brussel Agentschap Ondernemen Antwerpen Lange Lozanastraat 223 bus Antwerpen Agentschap Ondernemen Limburg Kempische Steenweg 305 bus Hasselt Agentschap Ondernemen Oost-Vlaanderen VAC Virginie Loveling Koningin Maria Hendrikaplein 70 bus Gent Agentschap Ondernemen Vlaams-Brabant VAC Dirk Bouts - Diestsepoort 6 bus Leuven Agentschap Ondernemen West-Vlaanderen Jacob Van Maerlantgebouw Koning Albert I-laan 1.2 bus Brugge 48