De rol van de luchtvaartsector in de klimaatproblematiek

Transcriptie

1 De rol van de luchtvaartsector in de klimaatproblematiek Overlegcommissie luchthaven 19 december 2007 Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Vlaamse Overheid

2 Inhoud 1. BKG-problematiek in Vlaanderen 2. Luchtvaart en Vlaamse BKG-uitstoot: aandeel, evolutie en prognoses 3. De internationale aanpak van luchtvaartemissies 4. De Europese aanpak van luchtvaartemissies 5. De Belgische/Vlaamse aanpak van luchtvaartemissies

3 1. BKG-problematiek in Vlaanderen A. Broeikasgasemissies B. Reductiedoelstellingen C. Klimaatbeleid

4 A. Broeikasgasmissies (1) Totale BKG-uitstoot VG: Exclusief internationale bunkers Inclusief internationale bunkers Mton CO2-eq. 103 CO2-eq Mton CO2-eq. 117 Mton CO2-eq. kyoto 83 Mton CO2-eq. -

5 A. Broeikasgasmissies (2) Emissies door verschillende BKG: CO2 in % van BKG-uitstoot Bron: VKP

6 A. Broeikasgasmissies (3) Aandeel van verschillende sectoren in BKG-emissies 2004 en evolutie in Mton CO2-eq.: Bron: VKP

7 1. CO 2 -problematiek in Vlaanderen A. Broeikasgasemissies B. Reductiedoelstellingen C. Klimaatbeleid

8 B. Reductiedoelstellingen Vlaamse Kyotodoelstelling ( ) binnen België: - België: emissies ,5% - Vlaamse Gewest: emissies ,2 %, - Waalse Gewest: emissies ,5 %, - Brusselse Hoofdstedelijk Gewest: emissies ,475 %, - Federale overheid vult tekort met aankoop emissiekredieten Internationale bunkers niet opgenomen! Verdeling van doelstelling over sectoren: Jaarlijkse reductiedoelstelling per sector : emissieprognose voor 2010 zonder klimaatbeleid 94,8% emissies 1990 Geen afzonderlijke doelstelling voor luchtvaartemissies.

9 1. CO 2 -problematiek in Vlaanderen A. Broeikasgasemissies B. Reductiedoelstellingen C. Klimaatbeleid

10 C. Klimaatbeleid Vlaams klimaatbeleidsplan : 2012: Het klimaat verandert!! U ook? Alle maatregelen om Vlaamse Kyotodoelstelling te halen Industrie Energieproductie Gebouwen Landbouw Transport geen beleid voor luchtvaart Bewustmaking

11 Inhoud 1. CO 2 -problematiek in Vlaanderen 2. Aandeel van luchtvaart in de BKG-uitstoot en evolutie 3. De internationale aanpak van luchtvaartemissies 4. De Europese aanpak van luchtvaartemissies 5. De Belgische/Vlaamse aanpak van luchtvaartemissies

12 2. Luchtvaart en Vlaamse BKG-uitstoot: aandeel in de emissies (1) VG in centrum van FLAP-zone Aandeel van luchtvaart in Vlaamse BKG-uitstoot afhankelijk van: 1) Wat wordt beschouwd als Vlaamse luchtvaartemissies - emissies in Vlaams luchtruim - emissies van Vlaamse maatschappijen - 2) Welke BKG worden in rekening gebracht - alleen CO2 - alle klimaateffecten -

13 2. Luchtvaart en Vlaamse BKG-uitstoot: aandeel in de emissies (2) CO 2 CO 2 increase Global H 2 O H 2 O increase Condensation trails Cirrus cloud formation Local/Regional Local/Regional (N hemisphere) Local/Regional NO x Formation or depletion of ozone Depletion of methane Local/Regional (N hemisphere) Global Soot Stimulation of aerosol formation Local/Regional Sulphates (aerosols) Influence on natural cloud formation Local/Regional

14 2. Luchtvaart en Vlaamse BKG-uitstoot: aandeel in de emissies (3) Klimaatimpact = 2 à 4 keer impact van enkel CO2

15 2. Luchtvaart en Vlaamse BKG-uitstoot: aandeel in de emissies (4) Kwantificatie aandeel: CO2-emissies luchtvaart 7% van de totale CO2-emissies transportsector NOx-emissies luchtvaart 4% van de totale NOx-emissies transportsector Voor CO2 en NOx worden emissies berekend op basis van BSconsumptie op Vlaamse luchthavens Kerosine internationale luchtvaart 3Mton of 0.002% in 2005 Vliegtuigbrandstof binnenlandse luchtvaart 2kton of 4% in 2005 Andere klimaateffecten (H2O, cirruswoken, contrails, roet, sulfaataerosolen) niet berekend omwille van onzekerheid

16 2. Luchtvaart en Vlaamse BKG-uitstoot: evolutie van de emissies (1) Onderscheid naar: 1) Vluchten die landen en/of opstijgen vanuit VG 2) Overvluchten CO2 en NOx vluchten die landen en/of opstijgen vanuit VG van zelfde grootte-orde als voor overvluchten

17 Emissies van vluchten die landen en/of opstijgen vanuit VG (1) Aantal bewegingen (VFR+IFR) op Brussels Airport (rechts) ( )

18 Emissies van vluchten die landen en/of opstijgen vanuit VG (2) Historische emissies (gedurende LTO-cyclus en vlucht in Belgisch luchtruim) van vliegtuigen die opstijgen/landen in Vlaamse luchthavens Stijging emissies sterker dan stijging aantal vluchten door tendens naar steeds grotere vliegtuigen

19 Emissies van vluchten die landen en/of opstijgen vanuit VG (3) Prognoses van de emissies (gedurende LTO-cyclus en vlucht in Belgisch luchtruim) van vliegtuigen die opstijgen/landen in Vlaamse luchthavens - Op basis van groeiscenario s Eurocontrol (2006) (efficiëntieverbetering van 1%/jaar) - Indien gem. jaarlijkse groei vluchten = 2.8% - Emissies in 2025 met 40% gestegen t.o.v. 2006, lichte stijging t.o.v (jaar met hoogste activiteit) - Groei van luchtvaart in VG lager dan algemene groeivoorspellingen IPCC (verdubbeling tussen 1990 en 2013) door achteruitgang regionale luchthavens en bijzondere situatie Brussels Airport (Sabena)

20 Overvluchten (1) Historische emissies van overvluchten in VG ( ): in 2006 stijging van 20% t.o.v. 2000

21 Overvluchten (2) Prognoses van emissies door overvluchten in het Belgisch luchtruim - Op basis van groeiscenario s Eurocontrol (2007) (enkel voor middellange termijn, 1% efficiëntieverbetering) - - indien 3.4% jaarlijkse groei van vluchten Stijging van emissies in 2013 van 18% t.o.v (emissies door vliegtuigen die landen/vertrekken vanuit VG bereiken stijging van 18% pas na 2015)

22 Europese emissieprognoses luchtvaart Source: Eurocontrol Long-Term Air Traffic Forecasts for the EU ( )

23 Conclusie Groot aandeel van Vlaamse emissies veroorzaakt door overvluchten (middenin FLAP-zone) VG is afhankelijk van evolutie luchtvaart in omringende landen Geïntegreerde aanpak op EU en/of internationaal niveau noodzakelijk om internationale vluchten aan te pakken

25 4. Luchtvaart: internationaal beleid Kyoto Protocol - Annex 1 parties will reduce their aggregate GHG emissions by at least 5,2% below 1990 levels in the commitment period Internationale luchtvaart is geen onderdeel van deze doelstelling, binnenlandse luchtvaart wel - Maar: art.2.2 verwacht van de Annex I partijen pursue limitation or reduction of GHG emissions from aviation bunker fuels, working through the International Civil Aviation Organization

26 4. Luchtvaart: internationaal beleid ICAO - International Civil Aviation Organisation - Gespecialiseerd agentschap van de VN - Opgericht in 1944, Chicago Verdrag - Doel: veilige en ordelijke ontwikkeling van burgerluchtvaart - CAEP: Committee on Aviation Environmental Protection - Emissiestandaarden voor NOx (CO en KWS) in LTO - Geen regelgeving voor CO2 en H2O - Resolutie A35-5: verdere ontwikkeling van een open emissiehandelsysteem voor internationale burgerluchtvaart vermeldt niet dat toestemming ICAO nodig is bij ontwikkeling regionale emissiehandelssystemen

27 4. Luchtvaart: internationaal beleid - ICAO Assembly (september 2007): Derdelanden zijn van mening dat EU het ETS niet unilateraal kan opleggen aan derdelanden (mutual agreement vereist) EU is van mening dat ze deze bevoegdheid wel heeft (unilateraal opleggen) Appendix L van aangenomen resolutie stelt: The Assembly urges contracting states not to implement an ETS on other contracting state s aircraft operators except on the basis of mutual agreement between those states EU heeft een voorbehoud genomen bij deze appendix en voelen zich dan ook niet gebonden door deze appendix

29 4. Luchtvaart: Europees beleid 4.1. Algemeen - De luchtvaartemissies staan in voor 3% van het EU(25) broeikasgastotaal maar er is een snelle groei: met 87% tussen 1990 en Bestaande regelgeving: Richtlijn Nationale Emissiemaxima (2001, 2001/81/EG) maximale emissieplafonds opgelegd SO2, NOx, NMVOS en NH3. En route heffing geïnd door Eurocontrol - 6th Community Environment Action Plan: identifying and undertaking specific actions to reduce GHG emissions from aviation if no such action is agreed within the ICAO by Haalbaarheidsstudie (juli 2005) en stakeholder consultation - Commission Communication on reducing the climate change impact of aviation September 2005 (COM(2005) 459) met impact assessment

30 4. Luchtvaart: Europees beleid - Council conclusions (02/12/05) EU moet trekkersrol opnemen ETS seems the best forward Alongside work must continue (ATM, research, technical standards, removing legal barriers) - Europees Parlement (juli 2006): nood aan actie - 22 december 2006: voorstel van de Commissie tot opname van luchtvaart in het emissiehandelssysteem

31 4. Luchtvaart: Europees beleid 4.2. Voorstel EC opname luchtvaart in ETS DOELSTELLING - opname van vanaf 2011: alle intra EU vluchten in ETS vanaf 2012: alle vluchten van en naar EU luchthavens in het emissiehandelsysteem (inclusief binnenlandse luchtvaart) - voor elke ton uitgestoten CO 2 (enkel CO 2 ) moet een vliegtuigoperator een (luchtvaart)emissierecht indienen

32 4. Luchtvaart: Europees beleid PLAFOND - Het gemiddelde van de jaarlijkse uitstoot in de periode , wat men de historische luchtvaartemissies noemt - Bovengrens wordt vastgelegd op EU niveau - Doel = stabilisatie - Mogelijkheid tot herziening plafond in de toekomst? TOEWIJZING - Emissies worden toegewezen aan de vliegtuigoperatoren - Hoofdzakelijk gratis (geharmoniseerd), deels via veiling (door lidstaten) Gratis toedeling aan operatoren op basis van hun aandeel tonkm in het totaal van de tonkm aangegeven data van een bepaald referentiejaar Veilingspercentage: : gemiddelde veilingspercentage dat in NAPs wordt voorgesteld door de lidstaten 2013-e.v.: review proces

33 4. Luchtvaart: Europees beleid - Opbrengst veiling naar bestrijding klimaatsverandering en dekking administratieve kosten HANDEL - Vrije handel tussen vliegtuigoperatoren - Vliegtuigoperatoren mogen kopen van andere sectoren onder ETS - Vliegtuigoperatoren kunnen via aanvraag luchtvaartrecht inwisselen voor EUA - Gebruik van JI/CDM mogelijk tot het gemiddelde percentage dat de lidstaten in hun NAPs hebben vastgelegd voor het gebruik van JI/CDM

34 4. Luchtvaart: Europees beleid OPVOLGING - De vliegtuigoperator wordt opgevolgd door: De lidstaat die een AOC toekende aan de operator I.g.v. geen AOC: lidstaat waar grootste aantal vluchten landen en vertrekken van die vliegtuigoperator UITZONDERINGEN - staatsvluchten, militaire vluchten, reddingsvluchten, testvluchten voor apparatuur, etc. - Vluchten waarvan luchtvaartuig MTOW van kg heeft - Derdelanden die maatregelen nemen die kunnen beschouwd worden als equivalent aan ETS

35 4. Luchtvaart: Europees beleid PROCEDURE - Eerste lezing: 13/11 plenaire stemming in EP, reactie op Cion voorstel Raad: reactie op eerste lezing EP, niet akkoord Dus, - Tweede lezing - Ondertussen: voorstel algemene herziening richtlijn ETS (23/01/2008)

36 4. Luchtvaart: Europees beleid STAND VAN ZAKEN (voorafgaande besprekingen Raad) - Raad leefmilieu 28 juni 07: AKKOORD Brede steun voor voorstel om luchtvaart op te nemen in ETS Toepassingsgebied: brede reikwijdte om concurrentieverstoring te vermijden Toedeling deels gratis, deels op basis van veiling Uitzonderingensclausule DISCUSSIEPUNTEN Startdatum Aanpak in 1 of 2 fasen Hoogte EU plafond Inhoud uitzonderingsclausule Aanpak veiling Inzet JI/CDM

37 4. Luchtvaart: Europees beleid - Europees Parlement: eerste lezing (13/11) Opname van alle vluchten die aankomen op of vertrekken van een Europese luchthaven in het emissiehandelssysteem vanaf 2011 Plafond: 90% van de historische luchtvaartemissies Percentage veiling wordt verhoogd naar 25% voor de periode , daarna verdere verhoging in review proces Nieuwkomersreserve Multiplier: impact NOx 1 emissierecht geeft recht op de uitstoot van een halve ton CO2 Drempelverhoging 20 ton (o.v.v. compensatieregeling) - Raad: eerste lezing Raad leefmilieu 20 december 07: Portugees voorzitterschap streeft naar politiek akkoord Daarna: via juridisch-linguistische procedure tot gemeenschappelijk standpunt Terug EP aan zet

39 5. De Belgische/Vlaamse aanpak van luchtvaartemissies Enkel implementatie en voorbereiding EU en internationale maatregelen