Het Grote Inspiratieboek voor. Maatschappelijke Stage. Sander van Veldhuizen

Transcriptie

1 as Jump Koch Sander van Veldhuizen Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage is verschenen! Graag geven we u een voorproefje met deze eerste, digitale paginaõ s uit het boek. Nieuwsgierig geworden? Bestel de uitgave via of bel met CPS Infodesk, telefoon [033] Veel leesplezier! Met vriendelijke groet, Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage Jump Koch Sander van Veldhuizen CPS Onderwijsontwikkeling en advies

2 Colofon Ten behoeve van de leesbaarheid van dit boek is in veel gevallen bij de verwijzing naar personen gekozen voor het gebruik van hij. Het spreekt vanzelf dat hier ook zij gelezen kan worden. In dit boek komen veel voorbeelden uit de onderwijspraktijk aan bod. Omwille van de privacy zijn namen van personen en scholen soms gefingeerd. CPS Onderwijsontwikkeling en advies, januari 2011 Eindredactie: Bureau Drie, Nijmegen Fotografie: CPS-archief Lentiz Dalton Mavo, Naaldwijk MaS Helmond Ministerie van OCW Stockbeelden Omslagontwerp: Digitale Klerken, Utrecht Vormgeving binnenwerk: Digitale Klerken, Utrecht Cartoons: Suus van den Akker Druk: Drukkerij Ten Brink, Meppel ISBN: CPS-bestelnummer: CPS Onderwijsontwikkeling en advies Postbus BN Amersfoort Telefoon [033] Inhoudsopgave Voorwoord... 4 Inleiding... 5 Leeswijzer MaS-adviezen uit de praktijk MaS: de feiten Het hoe en waarom van de MaS Waarom doen we een MaS? Ontstaan De grote vier Poen Verschillen met de beroepsstage Waaraan voldoet een goede MaS? Organiseer je MaS Organiseren of managen? Blijvend proces voor school en stagebieder Identiteit, imago en profilering Vrijheid Continuïteit Gewoon doen! Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm, hetzij elektronisch,mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Columns Hoofdstuk 2 Niet één! Leon Koch, manager zorginstelling Hoofdstuk 4 (4.3) MaS als potentiële partnerschapslijm. Petra Lotterman, adviseur OUDERS & COO Hoofdstuk 4 (4.10) Tien tips uit de praktijk. Judith Bach, stagemakelaar van het jaar 2010 & Dilise Kuipers, stagecoördinator Hoofdstuk 7 Speel-Klik-Huil- Druk-Lach-Leer-en-Bewonder. Stephanie de Smale, expert online media Succesvol samenwerken De leerling centraal De school De ouders en overige opvoeders De peers De makelaar Binnen de gemeente Buiten de gemeente De stagebieder Relatiebeheer Vragen aan een samenwerkingsverband MaS: werk in uitvoering Fasen van invoering in de school MaS-coördinator: taak of functie? De plaats in het curriculum van de school Digitale systemen Beter begeleiden doe je zo Kiezen voor een begeleidingsvorm Begeleiding van leerlingen op de stageplek Begeleiding door de stagebieder MaS in de klas: de begeleiding op school Draagvlak creëren: de do s-and-don ts Wat gaat er mis? Omgaan met weerstand Meer inspiratie uit de praktijk MaS in het buitenland In het buitenland een MaS Jong Bos en Lommer leerlingen op de stagemarkt in Schiedam Stagemarkt van het Kandinsky Den Haag Zuid-West Literatuur

3 Voorwoord Dit boek is geschreven door twee auteurs, maar kwam tot stand dankzij de inzet van honderden leerlingen, tientallen scholen en tientallen stagebieders. Wij danken hen vanaf deze plek; zonder hen was de maatschappelijke stage geen succes geworden en was dit boek niet verschenen. Daarnaast willen wij de CPS-collega s bedanken die hebben meegelezen, tips hebben aangedragen en kritische vragen hebben gesteld tijdens de ontwikkeling van dit boek. Ten slotte een bijzonder woord van dank aan de leerlingen, schoolleiders, coördinatoren, stagebieders en anderen die hun bijdrage aan dit boek hebben geleverd in de vorm van een column, citaat of anderszins. De auteurs, Jump Koch Sander van Veldhuizen Inleiding De maatschappelijke stage is één van de jongste onderwijsontwikkelingen. Alle leerlingen van het voortgezet onderwijs die instromen in schooljaar 2011/2012, moeten in hun curriculum een maatschappelijke stage (MaS) 1 doorlopen. Tijdens de MaS doen de leerlingen vrijwilligerswerk en daarmee leveren ze een onbetaalde bijdrage aan de samenleving. De meeste scholen zijn in pilotvorm al aan de slag gegaan met de stage, met overwegend positieve resultaten. Een goede MaS kan alleen georganiseerd worden in een goede samenwerking. Leerlingen, docenten, stagebieders, ouders en eventueel een stagemakelaar, die onder andere verantwoordelijk is voor de bemiddeling, moeten samen optrekken in de MaS. Dit boek is geschreven voor alle personen die de MaS succesvol willen laten verlopen, met zo veel mogelijk de leerling in het middelpunt. De leerling is immers degene die de MaS doorloopt. Het verloop van de MaS is niet altijd zo rooskleurig als zij soms wordt voorgespiegeld. Scholen krijgen soms te maken met leerlingen die het nut niet zien en ervaren, stagebieders die afhaken, docenten die vinden dat ze al genoeg te doen hebben en kritische ouders. Daarnaast wordt de politieke lading van het onderwerp nog wel eens gevoeld. Dit boek bekijkt de MaS vanuit diverse perspectieven en gaat daarbij een kritische blik niet uit de weg. Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage is geschreven vanuit acht jaar MaS-ervaringen van diverse personen: docenten, leerlingen, ouders, ervaren stagebieders, stagemakelaars, beleidsmedewerkers en CPS-consultants. Het boek is interessant voor iedereen binnen en buiten de school die te maken heeft of krijgt met de MaS. Of u er nu mee start of al vergevorderd bent, elke fase van de organisatie van de MaS brengt weer andere vragen met zich mee. Dit boek geeft inspiratie bij het zoeken naar antwoorden. Praktijkvoorbeelden, columns en quotes worden afgewisseld met theoretische onderbouwing, tips en tools. De leesbaarheid en overzichtelijke hoofdstukindeling maken dit boek tot een handig naslagwerk. Wij wensen u veel leesplezier en inspiratie! 1 De maatschappelijke stage korten we vanaf nu in tot MaS, mits de leesbaarheid daardoor niet in gevaar komt. Wilt u naast dit boek nog meer informatie over de MaS? Via de website kunt u meer digitale informatie vinden, zoals formats, bestanden en voorbeelden. De informatie op deze website wordt voortdurend vernieuwd. De site volgt dezelfde hoofdstukindeling als het boek, zodat de juiste informatie gemakkelijk te vinden is. 4 Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage Inleiding 5

4 De kracht en kwaliteit van de samenleving worden bepaald door onderlinge betrokkenheid. Betrokkenheid begint met meedoen. Marja van Bijsterveldt Moet ik het boek lezen? Wij zijn onderwijsmensen en komen beiden uit de praktijk, met beide benen in de klas, met het krijt aan onze vingers. Het boek is ontstaan in een onderwijskeuken, zoals overigens ook voor de MaS zelf geldt. Maar, zoals in de inleiding al is aangegeven: de MaS is pas een succes als er wordt samengewerkt. De MaS overstijgt de klas en de school. Het boek besteedt dus aandacht aan alle samenwerkingspartners, uiteraard bedekt met een onderwijssausje. Moet ik het boek lezen? Dat hangt ervan af. Wie bent u? Bent u docent en heeft u een groep leerlingen die een MaS doen? Ja, het is verstandig om dit boek te lezen. Het geeft achtergrondinformatie en praktische tips voor in de klas en over de begeleiding. Bent u ouder van een kind dat een MaS gaat doen? Ja, het boek is vooral handig als u meer wilt weten over de MaS en betrokkenheid wilt tonen. Met behulp van dit boek kunt u goede vragen stellen op een ouderavond van de school van uw zoon of dochter. Bent u stagecoördinator op een school? Ja, u kunt dit boek gebruiken als handboek en inspiratiebron. Bent u schoolleider? Ja, dit boek geeft u antwoorden op beleidsmatig en organisatorisch terrein. Leeswijzer Hoe moet ik dit boek lezen? Dat kunt u zelf bepalen. De hoofdstukken, columns, interviews en verhalen zijn los van elkaar te lezen. We raden u aan een pen te gebruiken bij het lezen van dit boek: voelt u zich vrij om te onderstrepen of te krassen! DIT SOORT KRASWERK DUS Bent u stagemakelaar? Ja, dit boek biedt een uitgelezen kans om de band met uw samenwerkingspartners te versterken. Geef het boek door aan de scholen en de stagebieders waarmee u samenwerkt, eventueel voorzien van uw eigen aantekeningen. Bent u stagebieder? Ja, u kunt dit boek gebruiken om een verantwoorde keuze te maken: wil en kan ik stageplaatsen voor de MaS aanbieden? Hoe organiseer ik vervolgens de begeleiding? Dit boek geeft inzicht in de MaS, met name in de school. Het is interessant om de MaS vanuit deze invalshoek te bekijken. Bent u student aan een lerarenopleiding? Ja, als toekomstig docent krijgt u te maken met de MaS. U kunt het boek gebruiken als eerste kennismaking met de MaS. 6 Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage Leeswijzer 7

5 MaS-adviezen 1 Normaal gesproken eindigt een praktisch boek als dit met een lijst adviezen, maar wij beginnen er alvast mee. Het zijn niet zomaar een paar adviezen die achter een bureau zijn bedacht. Alle contacten met personen die werken aan de MaS, hebben ons schatten aan informatie en inlevings vermogen opgeleverd. Wat zouden wij doen als wij in de schoenen staan van...? In de volgende hoofdstukken worden deze adviezen verder uitgewerkt. uit de praktijk 8 9

6 4.Wat zou ik doen als ik ouder was van een kind dat een MaS gaat doen? 10 1.Wat zou ik doen als ik docent was? Ik zou direct in actie komen. De MaS is een geweldige kans om leerlingen mee te laten denken in hun eigen leerproces. Betrek leerlingen bij de vraag: Kan ik vanuit mijn vak ook een MaS organiseren of kan ik de MaS koppelen aan een aantal leerdoelen van mijn vak? Als ik zelf vrijwilligerswerk deed, zou ik leerlingen hierbij betrekken. Het geeft energie om leerlingen te betrekken bij iets waar je zelf passie voor hebt. Ik zou zelf ook eens meegaan op een MaS. Het is bijzonder inspirerend om eens een andere cultuur dan die van het onderwijs te proeven en de leerlingen te zien leren in een andere omgeving. 3.Wat zou ik doen als ik stagemakelaar was? 2.Wat zou ik doen als ik leerling was? Ik zou mijn kans grijpen. De overheid stimuleert scholen om hun leerlingen zelf een eigen MaS te laten zoeken. Ik zou met allerlei ideeën in overleg gaan met mijn docenten. Dit is eigenlijk het enige verplichte schoolonderdeel dat je zo goed als helemaal zelf mag invullen! Als ik zelf al vrijwilligerswerk deed, zou ik onderzoeken of dat werk te koppelen is aan de MaS. Ik zou in mijn omgeving kijken om te zien waar ik mijn MaS-tijd nuttig zou kunnen besteden. Ik zou mijn taken goed op een rijtje zetten. Wat is de opdracht vanuit mijn gemeente en wat willen de scholen? Ik zou bij het zoeken naar maatschappelijke stages niet alleen in de diepte uitbreiden. Dus niet de acht stageplaatsen bij één verzorgingshuis naar dertig plaatsen opschalen, maar vooral creatief zoeken naar nieuwe stagebieders in nieuwe sectoren. Ik zou de samenwerking met andere makelaars uit de regio opzoeken, om elkaar te versterken. Ik zou regelmatig in de school aanwezig zijn om contact te leggen met de leerlingen en de docenten en om eens een les bij te wonen. Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage 5.Wat zou ik doen als ik coördinator MaS of schoolleider was? Ik zou enthousiasme uitstralen over het onderwerp. Ik zou mij verdiepen in de mogelijkheden die de MaS te bieden heeft in de diverse stagesectoren. Ik zou de MaS koppelen aan andere verbeteringen in de school en de MaS inbrengen in het schoolplan. Ik zou zoeken naar bestaande projecten in de school en deze omvormen tot een goede MaS. Doen we jaarlijks al een dansvoorstelling voor ouders en familieleden van leerlingen? Dan voeren we hem vanaf nu ook op in het buurthuis voor de hele buurt. Ik zou contact leggen met andere scholen in de buurt om continuïteit te borgen en te leren van elkaars ervaringen. Contacten met andere scholen kunnen daarnaast ook vruchten afwerpen op tal van andere gebieden, zoals zorg of het delen van diverse faciliteiten. Ik zou duidelijke kaders aanreiken aan de docententeams. Ik zou de MaS zo vormgeven dat deze past bij de school. De MaS geeft vaak een kans om de visie van de school tastbaar te maken en de school te onderscheiden van concullega-scholen. Ik zou zo veel mogelijk mensen betrekken bij de MaS: Alleen ga ik sneller, maar samen komen we verder! Ik zou mijn kind stimuleren en motiveren voor het doen van een MaS. Ik zou mijn kind stimuleren om een stageplaats te zoeken buiten zijn bestaande belevings wereld. Stages bij bekenden of familieleden zou ik afraden. Ik zou mijn kind begeleiden bij het voeren van een eerste telefoongesprek. Dit is voor veel jongeren al een hele opgave. Uiteraard is het niet de bedoeling om mee te gaan naar de eerste stagedag! Ik zou zelf met MaS-ideeën komen en deze zo veel mogelijk uitwerken voor de school of stagemakelaar. Ik zou mijn eigen contacten in het vrijwilligerswerk, de overheid en het bedrijfsleven aanspreken om stageplaatsen voor mijn eigen kind en de school te realiseren. 11

7 6.Wat zou ik doen als ik stagebieder was? Ik zou MaS-klussen bedenken die daadwerkelijk een meerwaarde opleveren voor de organisatie. Ik zou de leerlingen betrekken bij het kiezen en vormgeven van de klussen. Ik zou niet bang zijn voor de jeugd van tegenwoordig. Ze bijten niet; er zitten hele leuke jongens en meiden tussen! Ik zou binnen mijn organisatie een enthousiaste vrijwilliger zoeken die het leuk vindt om jongeren te begeleiden. Ik zou deze persoon toetsen op pedagogische en didactische kwaliteiten en affiniteit. Ik zou klein beginnen met de MaS. Ik zou de MaS bijvoorbeeld starten op één afdeling, niet meteen in de hele organisatie. Ik zou een stagevorm bedenken die past bij mijn bedrijfsvoering (actiedag, blokstage, lintstage, estafettestage, carrouselstage of een andere vorm). Ik zou klanten, cliënten en andere medewerkers enthousiasmeren: draagvlak creëren is belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan de invalide bewoner op leeftijd van een verzorgingstehuis die wellicht niet door een giechelende puber voortgeduwd wil worden. Ik zou de leerlingen duidelijke uitleg over de opdracht geven. Ik zou de samenwerking opzoeken met de stagemakelaar en de scholen en regelmatig contact met ze onderhouden. De school is eindverantwoordelijk voor de MaS. 7.Wat zou ik doen als ik minister van onderwijs was? Ik zou scholen veel ruimte geven, ze vooral vrijlaten in de vormgeving van de MaS. Ik zou scholen adviseren en stimuleren de MaS zodanig te ontwikkelen dat deze past bij de school. Ik zou het gesprek blijven voeren over de plaats van de MaS in de samenleving: welke functie heeft het doen van vrijwilligerswerk voor de samenleving? Ik zou regelmatig onaangekondigde bezoeken brengen aan scholen en spreken met docenten, medewerkers, directie en leerlingen. Daarbij is de MaS vanzelfsprekend onderwerp van gesprek. 12 Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage 1 MaS-adviezen uit de praktijk 13

8 Het Grote Inspiratieboek voor Maatschappelijke Stage is een overzichtelijk en verrassend boek voor iedereen die te maken heeft met de maatschappelijke stage (MaS). Lees hoe u als docent, schoolleider, MaS-coördinator, ouder, stagebieder, stagemakelaar of beleidsmedewerker de MaS samen tot een succes kunt maken, met daarin de leerling als middelpunt. Dit boek geeft - naast achtergronden en feiten - veel inspiratie en een realistische kijk op MaS. Met de vele (soms onorthodoxe) ideeën die de auteurs aanreiken werkt u aan de continuïteit van MaS, het draagvlak binnen uw organisatie én aan veel MaS-plezier. Kortom: u heeft de ingrediënten voor een goedlopende MaS in handen. De theorie wordt afgewisseld met herkenbare voorbeelden, aansprekende columns en quotes, handige verwijzingen en goede tips uit de praktijk. Met verwijzingen naar extra digitaal materiaal op internet! M Sander van Veldhuizen werkte Jump Koch werkt als consultant voor CPS en is onder andere expert op het gebied van maatschappelijke stage. Hij ondersteunt als trainer en adviseur scholen, stagemakelaars, stagebieders en het ministerie van onderwijs bij de invoering van de maatschappelijke stage. 12 jaar in het voortgezet onderwijs als (economie)docent, mentor en teamleider. Sinds 2008 is hij werkzaam bij CPS waar hij actief is in het trainen, coachen en adviseren van docenten, mentoren en schoolleiders