Gezondheidsenquête, België, 2001

Transcriptie

1 MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN, VOLKSGEZONDHEID EN LEEFMILIEU Nationaal Instituut voor de Statistiek Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Gezondheidsenquête, België, 2001 Handleiding voor de enquêteurs Maart 2001

2 Inhoudstafel Inleiding...4 Deel 1 Algemene aspecten van de gezondheidsenquête...5 Een gezondheidsenquête in België : waarom, voor wie en door wie?...5 Wie dient ondervraagd te worden?...6 Hoe gaat dit nu in de praktijk verlopen?...6 Procedure voor het contacteren van huishoudens...7 Bijzondere situaties...9 Communicatieformulier...10 Overzichtsformulier...11 Vervanging van niet participerende huishoudens...11 Wie te bevragen binnen het huishouden?...12 Gebruik van een proxy...12 Verloop van het interview...13 Algemeen overzicht van de inhoud van de enquête...15 Houding van de enquêteur...17 Einde van het interview...18 Betaling van de enquêteurs...18 Slecht ingevulde vragenlijsten...18 Secretariaat...19 Help-desk...19 Nieuwsbrief...20 Verzekering...20 Tips voor de enquêteurs...20 Deel 2 Bespreking van de afzonderlijke modules...23 Huishoudvragenlijst...25 Samenstelling van het huishouden Huishoudvragenlijst pagina Inkomen - Huishoudvragenlijst pagina Uitgaven voor gezondheidszorgen Huishoudvragenlijst pagina Huisvesting Huishoudvragenlijst pagina Gezondheid en leefmilieu Huishoudvragenlijst pagina Mondelinge vragenlijst...34 Informatie over de betrokken persoon en de respondent Mondelinge vragenlijst pagina Ziekte en chronische aandoeningen Mondelinge vragenlijst pagina Acute aandoeningen Mondelinge vragenlijst pagina Ongevallen Mondeling vragenlijst pagina Fysieke activiteit - Mondelinge vragenlijst pagina Tijdelijke beperkingen Mondelinge vragenlijst pagina Langdurige functiebeperkingen Mondelinge vragenlijst pagina Contacten met de huisarts mondelinge vragenlijst pagina Contacten met de geneesheer specialist Mondelinge vragenlijst pagina Contacten met de spoedgevallendienst van het ziekenhuis Mondelinge vragenlijst pagina Contacten met de tandarts Mondelinge vragenlijst pagina Contacten met andere gezondheidsvoorzieningen Mondelinge vragenlijst pagina Opname in het ziekenhuis Mondelinge vragenlijst pagina Gebruik van geneesmiddelen Mondelinge vragenlijst pagina Vaccinatie Vragenlijst mondelinge pagina Voedingsgewoonten Mondelinge vragenlijst pagina Studies Mondelinge vragenlijst pagina Tewerkstelling Mondelinge vragenlijst pagina Inkomen - Mondelinge vragenlijst pagina Schriftelijke vragenlijst

3 Bijlagen Uw gezondheidsbeleving Schriftelijke vragenlijst pagina Klachten Mondelinge vragenlijst pagina Sociale contacten Schriftelijke vragenlijst pagina Consumptie van tabak Schriftelijke vragenlijst pagina Voeding (2) Schriftelijke vragenlijst pagina Consumptie van alcoholische dranken Schriftelijke vragenlijst pagina Ongevallen (2) Schriftelijke vragenlijst pagina Gemoedstoestand Schriftelijke vragenlijst pagina Patiëntentevredenheid Schriftelijke vragenlijst pagina Preventie Schriftelijke vragenlijst pagina Gezondheid en seksualiteit Schriftelijke vragenlijst pagina Kankeropsporing Schriftelijke vragenlijst pagina Bijlage 1: begeleidend schrijven voor de huishoudens Bijlage 2: introductiefolder voor de huishoudens Bijlage 3: communicatieformulier Bijlage 4: recapitulatieformulier Bijlage 5: Duitse versie van de ziekten en aandoeningen (MA01-AD01) 3

4 Inleiding Deze handleiding is bedoeld voor de enquêteurs van de gezondheidsenquête Zij is een belangrijk instrument voor het goed verloop van de enquête. Wij willen aan alle enquêteurs uitdrukkelijk vragen om deze handleiding grondig door te nemen vóóraleer het werk aan te vatten. Het is inderdaad uiterst belangrijk dat iedereen correct de regels volgt. Sommigen onder u hebben reeds meegewerkt als enquêteur aan de gezondheidsenquête van In de gezondheidsenquête 2001 zijn echter enkele belangrijke wijzigingen aangebracht t.o.v. 1997, zowel wat betreft de organisatie als de inhoud. Het is dus belangrijk dat ook diegenen die vorige keer als enquêteur hebben meegedaan deze handleiding goed doornemen. 4

5 Deel 1 Algemene aspecten van de gezondheidsenquête Een gezondheidsenquête in België: waarom, voor wie en door wie? Vooraleer in te gaan op uw eigenlijk werk als enquêteur willen we toch even kort schetsen wat nu eigenlijk de bedoeling is van zo n gezondheidsenquête. Onze gezondheid is belangrijk. Jaarlijks worden in België dan ook veel miljarden besteed aan gezondheidszorg. Om zo goed mogelijk te weten wat de noden zijn op het gebied van gezondheid, heeft de overheid informatie nodig. Veel gezondheidsinformatie wordt verzameld via verzorgingsinstellingen, mutualiteiten, enz. Toch vindt de overheid het belangrijk om ook rechtstreeks aan de mensen te vragen hoe gezond zij zich voelen, welke levensstijl ze er op nahouden, waarom ze naar de dokter gaan... Daarvoor dient een gezondheidsenquête. Deze gezondheidsenquête wordt dus uitgevoerd op uitdrukkelijke vraag van de overheid. Te vermelden hierbij is dat het gaat om een gezamenlijk initiatief van alle overheden van dit land, zowel op federaal, gewestelijk of gemeenschapsniveau. Uiteraard is het niet mogelijk om alle tien miljoen inwoners van België te bevragen. Daarom gebeurt dit bij een toevallig uitgekozen steekproef. De personen die zullen ondervraagd worden, zijn via het lot bepaald door een trekking op basis van het Nationaal Register. Op die manier zijn de resultaten een zeer goede weerspiegeling van de gezondheidssituatie van de ganse bevolking. De coördinatie van de gezondheidsenquête gebeurt door de afdeling Epidemiologie van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, kortweg het WIV. Het WIV is een wetenschappelijk instituut van de federale overheid. Eén van haar taken is net het verzamelen van gezondheidsinformatie. Het organiseren van een gezondheidsenquête ligt dan ook volledig in de lijn van haar opdracht. Een belangrijke partner bij de organisatie van de gezondheidsenquête is het Nationaal Instituut voor de Statistiek, het NIS. Het NIS beschikt over een belangrijke deskundigheid i.v.m. de praktische organisatie van enquêtes, bijvoorbeeld de enquête van de beroepsbevolking of de gezinsbudgetenquête. Deze deskundigheid is vooral van groot belang voor dat aspect van de enquête dat u als enquêteur het meest aanbelangt: het eigenlijke veldwerk. Het is dan ook met het NIS dat u het meest contact zal hebben. Zoals reeds vermeld gaat het ditmaal om de tweede nationale gezondheidsenquête. Dit is zeker en vast een groot voordeel. Een aantal kinderziekten hebben we reeds doorgemaakt. Wij zijn dan ook vol vertrouwen dat deze gezondheidsenquête - nog meer dan de vorige - succesvol zal verlopen. Wij willen u nadrukkelijk wijzen op de belangrijke rol die u, als enquêteur, daarbij speelt. De kwaliteit van uw werk zal mede bepalend zijn voor de kwaliteit van de uiteindelijke resultaten. Wij doen dan ook een beroep op u om de enquêtes zo goed mogelijk af te nemen en vooral - om u te houden aan de afspraken en instructies die wij in deze tekst en tijdens de informatievergaderingen zullen uiteenzetten. Dit is uiterst belangrijk. Wij rekenen op u. 5

6 Wie dient ondervraagd te worden? In totaal zullen in de loop van het kalenderjaar 2001 ongeveer huishoudens bevraagd worden omtrent de gezondheidssituatie van (een aantal van) hun leden. Dit zal toelaten informatie te verzamelen over de gezondheid van personen. Om dit tot een goed einde te brengen is de inzet noodzakelijk van (ongeveer) 240 enquêteurs. Iedere enquêteur is verantwoordelijk voor een groep van 50 af te nemen interviews. Uitzonderlijk kan een enquêteur 2 groepen van 50 personen bevragen. De personen van een zelfde groep zijn allen woonachtig in dezelfde gemeente of stad. Het kan wel om deelgemeenten gaan van dezelfde fusiegemeente. De interviews zullen worden afgenomen per trimester. Dit wil zeggen dat per groep en per kwartaal ongeveer 12 tot 13 personen ondervraagd moeten worden. Hoe gaat dit nu in de praktijk verlopen? Het Nationaal Instituut van de Statistiek heeft, op basis van de gegevens van het Nationaal Register een steekproef samengesteld van huishoudens die voor deelname aan de enquête uitgenodigd zullen worden. Gezien deelname aan de enquête niet verplicht is, heeft het NIS tevens een bestand aangemaakt van huishoudens die als reservehuishouden ingezet kunnen worden ingeval een oorspronkelijk geselecteerd huishouden weigert deel te nemen aan de enquête of eenvoudigweg niet te contacteren valt. In het begin van elk kwartaal zal u vanwege het NIS een lijst krijgen met een aantal namen en adressen. Dit zijn de referentiepersonen van de huishoudens die u tijdens dit trimester zal moeten contacteren. De referentiepersoon is de persoon onder wiens naam dit huishouden in het rijksregister staat ingeschreven, vroeger ook wel het gezinshoofd genoemd. Meer in detail zal deze lijst de volgende informatie omtrent de geselecteerde huishoudens bevatten: Identificatienummer, bestaande uit 7 cijfers (groepscode, trimester, huishoudcode) Naam van de referentiepersoon Adres van het huishouden (straat, nr, postcode, plaats) Aantal leden van het huishouden (volgens de gegevens van het nationaal register) Status van het huishouden (dit wordt enkel toegevoegd nadat de enquêteur de eerste maal het communicatieformulier heeft teruggestuurd naar het secretariaat de informatie hieromtrent vindt u verderop in deze handleiding) Merk op dat het telefoonnummer niet meegestuurd wordt (deze informatie is immers niet opgenomen in het Nationaal Register). Het is de enquêteur zelf die het telefoonnummer zo dit bestaat dient op te zoeken. Ook indien de enquêteur er in slaagt een contact te leggen met een huishouden zonder gebruik te hebben gemaakt van de telefoon, dient hij/zij het telefoonnummer van het huishouden te noteren op het recapitulatieformulier (zie verder). Op hetzelfde moment dat u deze lijst wordt toegestuurd, schrijft het NIS ook deze huishoudens aan. Aan de huishoudens wordt een introductiefolder en een begeleidend schrijven toegestuurd (zie bijlage). In deze folder wordt, heel kort, de enquête toegelicht. Er wordt vermeld dat de deelname aan de enquête niet verplicht is en dat binnen enkele dagen een enquêteur van het NIS contact zal opnemen. Het is dan ook belangrijk dat de enquêteur niet te lang talmt om de huishoudens vermeld op zijn lijst te contacteren. In technische termen spreken we van zodra een huishouden wordt aangeschreven van een geactiveerd huishouden. 6

7 De eerste taak van de enquêteurs is dus nagaan of huishoudens effectief wensen deel te nemen aan het interview (en het interview in dit geval af te nemen). Procedure voor het contacteren van huishoudens Het proces van (het pogen) contact nemen met de huishoudens is niet willekeurig, integendeel. Er wordt verwacht dat enquêteurs werken via een strikte procedure die erop gericht is (a) ervoor te zorgen dat enquêteurs op een vaste, gestandaardiseerde wijze werken en (b) ervoor te zorgen dat het veldwerk verloopt volgens een strikte timing. Een eerste contactpoging met het huishouden dient zo snel mogelijk te gebeuren na het ontvangen van de adressen van de huishoudens. De contacten met de huishoudens hebben tot doel een afspraak te maken voor het afnemen van het interview. De enquêteur dient dit dus eerst te melden (en niet de vraag of de huishoudens bereid zijn om deel te nemen aan de enquête). Vergeet niet: het huishouden is er reeds van op de hoogte gebracht dat een enquêteur contact met hen zal opnemen, dus is het de bedoeling dat snel te doen! De wijze waarop gepoogd wordt in contact te komen met de huishoudens is vrij (d.i. per telefoon of via een huisbezoek). Bij voorkeur evenwel, wordt een eerste contactpoging gerealiseerd via een huisbezoek. Nu kan het voorkomen dat, bij een huisbezoek, niemand thuis blijkt te zijn of, bij een poging tot telefonisch contact, niemand de hoorn opneemt. Wat u dan best doet, is even langs te gaan op een ander moment (dag/uur) of op een andere moment te telefoneren, of de wijze van contact te veranderen. In het geval dat u vruchteloos langsgegaan bent, kunt u een visitekaartje (dat u ter beschikking gesteld zal worden) achterlaten om aan te geven wanneer u bent langsgekomen en wanneer u terug zal pogen het huishouden te contacteren. Belangrijk: elke contactpoging dient genoteerd te worden op het communicatieformulier (zie verder). Dit formulier dient om de veertien dagen (voortaan interval genoemd) terugbezorgd te worden aan het NIS-secretariaat. Het stelt ons in staat de voortgang van het veldwerk te controleren. In geval de eerste poging om contact te krijgen met het huishouden niet resulteert in een effectieve communicatie tussen de enquêteur en het huishouden, moet de enquêteur tijdens een interval bijkomend minstens vier maal pogen in contact te komen met het huishouden. 7

8 Samengevat: Het minimaal aantal contactpogingen per interval is vijf. Deze contactpogingen dienen aan de volgende eisen te voldoen: Minstens één contactpoging dient een huisbezoek te zijn. Minstens twee contactpogingen dienen tijdens het weekend te gebeuren. Minstens twee contactpogingen dienen tijdens de week buiten de werkuren te gebeuren. Na een eerste interval dient de interviewer de status van elk hem toevertrouwd huishouden te bepalen. Deze status kan zijn: DEELNAME, WEIGERING, IN ONDERHANDELING of NIET CONTACTEERBAAR. DEELNAME, WEIGERING EN NIET CONTACTEERBAAR is een finale status van het huishouden. IN ONDERHANDELING is een voorlopige status van het huishouden en dient uiteindelijk gewijzigd te worden in een finale status Wanneer een huishouden instemt met deelname aan de enquête én nadat de bevraging is doorgevoerd, wordt dit huishouden ingeschreven op het communicatieformulier (zie verder) met de vermelding DEELNAME. In dit geval dient de actuele samenstelling van het huishouden getoetst te worden met de samenstelling volgens het Nationaal Register. Wanneer een huishouden expliciet weigert deel te nemen, wordt dit aangeduid met de omschrijving WEIGERING op het communicatieformulier (zie verder). In dergelijk geval dienen de vragen met betrekking tot de huisvesting door de enquêteur zelf (opgenomen in het overzichtsformulier zie later) ingevuld te worden. Het gaat hierbij om vragen die de huisvestingssituatie van het huishouden in kaart brengt (vragen LO.01. en LO.02.). De antwoorden op deze vragen laten ons toe iets beter huishoudens die weigeren aan de enquête deel te nemen in kaart te brengen. In geval de weigering tot deelname volgt op een huisbezoek kan deze vragenlijst direct ingevuld worden. In geval de weigering tot deelname gebeurde tijdens een telefonische contactname, dient de interviewer dus de omgeving van het huis te bezoeken teneinde de vragenlijst met betrekking tot de huisvesting in te vullen. Wanneer een huishouden niet gecontacteerd kan worden, dient de interviewer het huishouden als NIET CONTACTEERBAAR te omschrijven. De interviewer kan een huishouden slechts als niet contacteerbaar bestempelen indien voldaan wordt aan de eisen gesteld aan de contactpogingen. Het NIS-secretariaat zal nagaan of aan deze eisen werd voldaan. Als aan de eisen niet voldaan is, kan het secretariaat weigeren het huishouden als niet contacteerbaar te beschouwen en kan aan de interviewer gevraagd worden tijdens een volgend interval, opnieuw minstens 5 maal te pogen het huishouden te contacteren. Indien een huishouden als NIET CONTACTEERBAAR wordt omschreven dienen de vragen met betrekking tot de huisvesting (opgenomen in het overzichtsformulier zie later) ingevuld te worden, behalve indien het huishouden verhuisd is buiten de oorspronkelijke gemeente. Het gaat hierbij om vragen die de huisvestingssituatie van het huishouden in kaart brengt (vragen LO.01. en LO.02.). Wanneer, na minstens 5 pogingen om een huishouden te contacteren, de interviewer beslist om toch nog verder te gaan met het pogen het huishouden te contacteren of wanneer het te contacteren huishoudens bijvoorbeeld op vakantie is, kan de interviewer het huishouden voorlopig bestempelen als IN ONDERHANDELING. Voor een huishouden aangeduid als IN ONDERHANDELING na het eerste interval, krijgt de enquêteur de mogelijkheid opnieuw minstens 5 pogingen te ondernemen tijdens het volgende interval. Hierbij gelden dezelfde regels als tijdens het eerste interval. 8

9 Het huishouden wordt evenzeer als IN ONDERHANDELING bestempeld in geval het huishouden heeft toegestemd aan de enquête deel te nemen, maar de bevraging op een later moment zal doorgaan of indien vooralsnog niet alle geselecteerde leden van het huishouden werden bevraagd. Wanneer na twee intervallen (in totaal dus 28 dagen) de finale status van het huishouden niet gekend is, wordt de interviewer door het NIS verwittigd dat hij/zij nog één interval kan gebruiken om minstens 5 pogingen te ondernemen om het huishouden te contacteren om zodoende een finale status (DEELNAME, WEIGERING of NIET CONTACTEERBAAR) te verkrijgen. Als deze laatste pogingen niet leiden tot een finale status, wordt het huishouden door het NIS zelf bestempeld als NIET CONTACTEERBAAR. Als samenvatting geldt dan ook dat de finale status van een geactiveerd huishouden ten laatste 6 weken (3 intervallen) na het moment van het activeren gekend moet zijn. Van deze regel wordt in geen geval afgeweken. Bijzondere situaties Er zijn situaties, die wellicht zeldzaam zullen zijn, maar waar een aparte behandeling wordt voorzien. Eén algemene regel: neem steeds contact op met het NIS in geval van twijfel. Het huishouden is verhuisd. De adressen van de referentiepersonen (en de corresponderende huishouden) zijn afkomstig van de meest recente versie van het Nationaal Register. Niettemin kan het voorvallen dat een geselecteerd huishouden ondertussen verhuisd is. De regel hierbij is dat dit huishouden toch bevraagd dient te worden indien het huishouden verhuisd is binnen de gemeente. Indien het huishouden verhuisd is naar een andere gemeente dient het niet bevraagd te worden. Stuur het recapitulatieformulier desgevallend terug naar het NIS-secretariaat met melding van de verhuis (onder de rubriek NIET CONTACTEERBAAR). Het NIS zal daaropvolgend een ander huishouden voor deelname aan de enquête uitnodigen. De referentiepersoon heeft zijn officieel adres in een rusthuis of woont reeds langer dan een jaar in een rusthuis. In dergelijk geval wordt alleen de referentiepersoon effectief bevraagd. De procedure is volledige gelijkaardig als deze voor de andere huishoudens. De referentiepersoon wordt beschouwd als een huishouden bestaand uit één persoon (een uitzondering hierbij is de situatie waarin de referentiepersoon samenwoont met een partner in hetzelfde rusthuis). Er wordt van de enquêteurs een degelijke inspanning gevergd om deze personen te bevragen. De referentiepersoon heeft zijn officieel adres in, of verblijft reeds langer dan een jaar in een gevangenis, een grote religieuze orde of een psychiatrische instellingen Deze personen worden nooit bevraagd. Indien u een adres van een dergelijk persoon hebt ontvangen, dient u dit te melden aan het NIS, die u een ander huishouden zal toewijzen. De referentiepersoon heeft zijn officieel adres in een klein collectief huishouden, d.i. gemeenschappen van maximum 8 personen. Het (collectief) huishouden wordt beschouwd als een gewoon huishouden. Naast de referentiepersoon (die altijd bevraagd wordt) worden de andere te bevragen personen via de normale procedure geselecteerd. 9

10 Een geselecteerd lid van een huishouden (niet de referentiepersoon) heeft zijn/haar officieel adres in het huishouden maar is geïnstitutionaliseerd voor een periode korter dan een jaar. De persoon wordt beschouwd als zijnde lid van het huishouden en dient dan ook weliswaar via een proxy bevraagd te worden. Indien deze persoon opgenomen is in een instelling voor bejaarden, dient naast een bevraging via een proxy (normale procedure) ook genoteerd te worden wat de naam, adres, postcode, plaats en telefoonnummer van de instelling waarin de oudere is opgenomen te noteren op de vragenlijst (mondelinge vragenlijst). Dit zal ons toelaten de geïnstitutionaliseerde persoon te contacteren en te bevragen. Een geselecteerd lid van een huishouden (niet de referentiepersoon) heeft zijn/haar officieel adres in het huishouden maar is opgenomen in een instelling voor bejaarden voor een periode langer dan een jaar. In principe worden personen die reeds langer dan één jaar effectief niet meer wonen op het adres van de referentiepersoon, niet (langer) beschouwd als zijnde lid van het huishouden. Eén belangrijke uitzondering wordt gevormd voor de personen opgenomen in een instelling voor de ouderen. Zelfs indien deze reeds voor een periode langer dan een jaar zijn opgenomen in een instelling worden ze verondersteld lid te blijven van het geselecteerde huishouden en dienen ze met de inzet van een proxy bevraagd te worden. Daarnaast dient de enquêteur de naam, adres, postcode en plaats van de instelling waarin de oudere is opgenomen te noteren op de vragenlijst (mondelinge vragenlijst). Dit zal ons toelaten de geïnstitutionaliseerde persoon te contacteren en te bevragen. In beide laatste gevallen gevallen waarbij een geselecteerd lid van het huishouden is opgenomen in een instelling voor bejaarden wordt de betrokken persoon ook bevraagd door een enquêteur. Een tweede bevraging zal dus doorgevoerd moeten worden met de geïnstitutionaliseerde persoon (de eerste mondelinge vragenlijst werd reeds ingevuld met de inzet van een proxy). Indien de instelling voor bejaarden zich bevindt in de gemeente van het huishouden, zal het NIS de enquêteur vragen naar deze instelling te gaan om de betrokken persoon te bevragen. Uiteraard wordt de enquêteur hiervoor bijkomend vergoed. In technische termen, zal deze geïnstitutionaliseerde persoon beschouwd worden als een nieuwe referentiepersoon die voor deelname aan de enquête uitgenodigd zal worden. Het is daarom dat de exacte coördinaten van de instelling waar deze persoon verblijft, genoteerd moet worden (mondelinge vragenlijst, ingevuld via een proxy). Naargelang de gemeente waarin de instelling zich bevindt, zal het NIS een enquêteur aanduiden om in de instelling de persoon te bevragen. Indien de instelling zich bevindt in dezelfde gemeente van het initieel huishouden, zal de oorspronkelijke enquêteur gevraagd worden de bevraging in de instelling uit te voeren. Uiteraard zal de enquêteur hiervoor bijkomend vergoed worden. Indien de instelling voor bejaarden waarin het geselecteerd lid van een huishouden zich in een andere gemeente bevindt, zal het NIS de andere enquêteur vragen naar deze instelling te gaan om de betrokken persoon te bevragen. Uiteraard wordt deze enquêteur hiervoor bijkomend vergoed. Communicatieformulier Het communicatieformulier (zie bijlage) is de voornaamste brug tussen de enquêteur en de administratie in Brussel. De enquêteur wordt verondersteld dit formulier om de veertien dagen terug te sturen naar het Secretariaat van de Enquête (gelokaliseerd op het NIS). Dit is zeer belangrijk, aangezien het een basis vormt om telkens een aangepast, up-to-date beeld te krijgen van de stand van zaken van de groep van de enquêteur en het bijgevolg onmisbaar is voor de 10

11 stand van zaken van de groep van de enquêteur en het bijgevolg onmisbaar is voor de follow-up van de enquête en voor het toekennen van vervangingsadressen voor de niet-participerende huishoudens. Gezien dit formulier elke veertien dagen teruggestuurd moet worden naar het secretariaat, wordt het voor ons mogelijk om de evolutie van de contacten met elk van de huishoudens in de loop van de tijd tot het uiteindelijke resultaat op te volgen. Het communicatieformulier is tevens een werkinstrument voor de enquêteur. Op basis ervan kan de enquêteur telkens weten hoe de voortgang is van elk huishouden dat hij reeds gecontacteerd heeft (aantal contacten, datum van contact, wijze van contact, ) of nog moet contacteren. Overzichtsformulier Het overzichtsformulier is een tweede formulier, verschillend van het communicatieformulier, dat dient ingevuld te worden door de enquêteur voor elke huishouden dat hem/haar werd toevertrouwd (d.i. voor elk geactiveerd huishouden van zijn/haar groep) (zie bijlage). Op dit overzichtsformulier dient de definitieve status van het huishouden aangeduid te worden, d.i. DEELNAME, WEIGERING of NIET CONTACTEERBAAR samen met specifieke supplementaire informatie: Voor deelnemende huishoudens dient de enquêteur aan te geven of voor elke voor interview geselecteerde persoon de noodzakelijke vragenlijsten werden ingevuld en, zo niet, wat hiervoor de reden is Voor huishoudens die weigerden of niet contacteerbaar waren, dient de enquêteur twee vragen rond de huisvesting van deze huishoudens te beantwoorden. Hiervoor is het noodzakelijk dat de enquêteur zich naar de woning van het geselecteerd huishouden begeeft. Het is evident dat de status van het huishouden genoteerd op het overzichtsformulier perfect moet overeenkomen met de (finale) status van het huishouden genoteerd op het communicatieformulier. Het overzichtsformulier voor deelnemende huishoudens kan, samen met de ingevulde vragenlijsten van deze huishoudens worden binnengebracht bij of opgestuurd aan het NIS. Overzichtsformulier voor weigerende of niet contacteerbare huishoudens dienen maximaal 6 weken na het activeren van het huishouden het NIS te bereiken. Vervanging van niet participerende huishoudens De algemene regel is dat een niet participerend huishouden vervangen worden door een reservehuishouden (aangeduid door het NIS) dat gelijkaardig is met het niet participerend huishouden voor wat betreft de leeftijd van de referentiepersoon, de grootte van het huishouden en de buurt waarin het huishouden woont. Een reservehuishouden wordt enkel aangeduid indien de status van het initieel geselecteerd huishouden WEIGERING of NIET CONTACTEERBAAR is. Het systeem voor het opvolgen van het veldwerk laat geen enkele afwijking hierop toe. Dit betekent dat, zolang een huishouden als IN ONDERHANDELING wordt bestempeld, geen vervanghuishouden kan worden aangeduid. Het is dan ook duidelijk dat interviewers er alle belang bij hebben huishoudens niet te lang als in onderhandeling te bestempelen. Het is ook daarom dat het definitief statuut van een geactiveerd huishouden gekend moet zijn uiterlijk 6 weken (3 intervallen) na het activeren van het huishouden. 11

12 Ingeval een niet participerend huishouden vervangen dient te worden, zal het NIS de naam en adres van het vervangingshuishouden toezenden. Belangrijk om melden is dat dit proces enkel kan worden aangevangen nadat de enquêteur het initiële huishouden als WEIGERING of NIET CONTACTEERBAAR heeft omschreven. Op hetzelfde moment als de enquêteur dit (deze) nieuwe adres(-sen) zal ontvangen, ontvangen de vervangingshuishouden de uitnodiging tot deelname aan de enquête. Indien een reservehuishouden wordt aangeduid, wordt dezelfde procedure gevolgd als bij de oorspronkelijke huishoudens. Wie te bevragen binnen het huishouden? In principe dienen alle leden van de geselecteerde huishoudens ondervraagd te worden. Het gaat hierbij om alle personen die op het aangegeven adres gedomicilieerd zijn, ook diegenen die frequent of tijdelijk elders verblijven, zoals bijvoorbeeld kotstudenten of personen die verblijven in een ziekenhuis, psychiatrische instelling of bejaardentehuis. Indien het huishouden uit meer dan 4 personen bestaat, dienen slechts 4 personen van dit huishouden ondervraagd te worden. Daarbij geldt de volgende regel. Te ondervragen personen indien het huishouden bestaat uit meer dan 4 personen: 1. de referentiepersoon (persoon aangeduid op de lijst die u kreeg van het NIS) 2. de parter (indien die er is) 3. INDIEN ER EEN PARTNER IS moeten nog 2 andere personen, lid van het huishouden, bevraagd worden. Dit dienen de 2 personen te zijn die eerst verjaren te rekenen van de dag volgend op de dag van het interview. 3. INDIEN ER GEEN PARTNER IS moeten nog 3 andere personen, lid van het huishouden, bevraagd worden. Dit dienen de 3 personen die eerst verjaren te rekenen van de dag volgend op de dag van het interview. Bij de toepassing van deze regel moet rekening gehouden worden met alle leden van het huishouden. Vooraleer de personen te selecteren die bevraagd zullen worden, moet de enquêteur dus eerst uitmaken wie lid is van het huishouden (rekening houdend met mogelijke specifieke situaties zoals voorheen reeds omschreven) en te vragen of iedereen aanwezig is. Het komt er met ander woorden op aan het effectief aantal leden van het huishouden te vergelijken met het aantal opgenomen in het Nationaal Register. Gebruik van een proxy Zowel de mondelinge als de schriftelijke vragenlijst richten zich tot individuen en moeten in principe ook door deze individuen beantwoord/ingevuld worden. Er kunnen evenwel omstandigheden zijn, waarbij het beantwoorden/invullen door desbetreffend individu moeilijk/onmogelijk is. We denken hierbij in eerste instantie aan (zeer) jonge kinderen, maar ook aan (bv.) mentaal gestoorden, dementerende bejaarden,... In dergelijke omstandigheden dringt het gebruik van een proxyinformant zich op. Een proxy-informant is dan een persoon die in naam van de te bevragen individu de mondelinge vragenlijst beantwoordt. De schriftelijke vragenlijst kan echter niet door een proxy worden ingevuld. De schriftelijke vragenlijst bevat immers vragen die eerder persoonlijk en subjectief zijn, vragen die enkel door de geselecteerde persoon zelf beantwoord kunnen worden. In de onderscheiden vragenlijsten wordt per module steeds vermeld of het interviewen van een proxy toegelaten is. 12

13 Let wel: Het gebruik maken van een proxy-informant is in principe STEEDS EEN UITZONDERING. Een tijdelijke afwezigheid van een geselecteerd lid van het huishouden rechtvaardigt het gebruik van een proxy-informant NIET. In dergelijk geval moet de enquêteur het huishouden nogmaals bezoeken om de voorheen afwezige persoon te bevragen. Indien één of meerdere geselecteerde leden van het huishouden niet in staat zijn tot deelname aan de enquête (bv. omdat ze voor een lange periode in een ziekenhuis verblijven), is het bevragen van een proxy toegelaten. Het is niet toegelaten de te bevragen persoon te vervangen door een ander lid van het huishouden. Alle vragen in de vragenlijst zijn in de u vorm gesteld (d.i. rechtstreeks gericht aan de te bevragen persoon). Bij gebruik van een proxy dient de u vervangen te worden door de voornaam van diegene in wiens naam de proxy antwoordt. Het is evenwel NIET mogelijk de geselecteerde persoon te VERVANGEN door een andere niet geselecteerd lid van het huishouden. De proxy zal meestal een ander lid van het huishouden zijn (bijvoorbeeld: de moeder die antwoordt voor haar kind van 6 jaar). Uitzonderlijk zal een persoon die geen lid is van het huishouden maar zeer vertrouwd is met het huishouden als proxy optreden. Een speciaal geval betreft de situatie waarin één of meer geselecteerde leden van het huishouden best willen deelnemen aan de enquête maar dit vanwege taalproblemen niet kunnen. Dit, terwijl er personen in het huishouden zijn die het Nederlands machtig zijn. In dit geval is het toegestaan dat een persoon als vertaler optreedt voor de geselecteerde persoon. Let wel, de enige taak van deze vertaler is het vertalen van de vragen en antwoorden gegeven door de geselecteerde persoon. De vertaler treed dus niet op als proxy, evenmin als vervanger voor de geselecteerde persoon. Met betrekking tot taalproblemen dient gemeld te worden dat Franstalige en Duitstalige versies van de vragenlijsten beschikbaar zijn bij het NIS. Een Engelstalige versie is in opmaak. U vindt een Engelstalige lijst van ziekten en aandoeningen in de bijlage van deze handleiding. Deze laatste kan soms van pas komen. Het is effectief zo dat respondenten, die de taal min of meer goed begrijpen, toch moeilijkheden hebben met de bevraging rond ziekten en aandoeningen. Indien geen enkel lid van het huishouden Nederlands praat (of een andere taal die u beheerst) neem dan contact op met het NIS-secretariaat die een oplossing zal zoeken. Verloop van het interview Eenmaal met het huishouden een afspraak kan worden gemaakt, dient de volledige bevraging aan huis te worden afgenomen. 13

14 Voor de Gezondheidsenquête wordt gebruik gemaakt van 3 vragenlijsten: - een mondeling af te nemen vragenlijst, enkel bestemd voor de referentiepersoon of zijn/haar partner (huishoud-vragenlijst); - een mondeling af te nemen vragenlijst, bestemd voor ieder geselecteerd lid van het huishouden; - een schriftelijk in te vullen vragenlijst bestemd voor ieder geselecteerd lid van het huishouden dat minstens 15 jaar oud is. Bij de mondelinge vragenlijsten worden de erin opgenomen vragen door de enquêteur voorgelezen (exact zoals deze opgenomen zijn in de vragenlijsten) en dienen de antwoorden van de bevraagde persoon op de enquêteformulieren genoteerd te worden. De schriftelijke vragenlijst dient door de bevraagde persoon zelf ingevuld te worden (de enquêteur mag wel hulp bieden, zoals het voorlezen van de vragen). De makkelijkste werkwijze in een huishouden van meerdere personen is de volgende: de enquêteur start met het begin (2 eerste pagina s) van de vragenlijst op het niveau van het huishouden (HC.01. t.e.m. H.C. 07) (roze vragenlijst) met de referentiepersoon of zijn/haar partner. Daarop wordt de mondelinge vragenlijst (blauw) met dezelfde persoon doorgenomen, terwijl de andere geselecteerde leden van het huishouden van minstens 15 jaar de schriftelijke vragenlijst (groen) doornemen. Eenmaal de mondelinge vragenlijst is doorgenomen, bevraagt de enquêteur de andere geselecteerde leden van het huishouden waarvan sommigen (diegenen van minstens 15 jaar) de schriftelijke vragenlijst reeds hebben ingevuld en wordt aan de diegene die de huishoudvragenlijst (deels) heeft ingevuld, gevraagd de schriftelijke vragenlijst in te vullen. Eenmaal alle geselecteerde leden mondeling en schriftelijk zijn bevraagd, wordt het resterend deel van de vragen op het niveau van het huishouden afgewerkt met de referentiepersoon of zijn/haar partner. Het is aangeraden alle interviews tijdens één bezoek af te nemen. Indien één of meerdere vragenlijsten niet konden worden ingevuld, zal de enquêteur het huishouden immers nogmaals moeten bezoeken. 14

15 Algemeen overzicht van de inhoud van de enquête In onderstaande tabel wordt een globaal overzicht gegeven van de diverse modules die in de Gezondheidsenquête aan bod komen. Voor elke module wordt een lettercombinatie voorbehouden. Elke vraag ressorterend onder een bepaalde module wordt naast het rangnummer aangeduid met desbetreffende lettercombinatie. Mondelinge vragenlijst Informatie over de betrokken persoon en de respondent Ziekte en chronische aandoeningen Acute aandoeningen Ongevallen (1) Fysieke activiteit Tijdelijke beperkingen Langdurige beperkingen Contacten met de huisarts Contacten met de geneesheer specialist Contacten met de spoedgevallendienst Contacten met de tandarts Contacten met andere gezondheidsvoorzieningen Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Vaccinatie Voeding (2) Studies Tewerkstelling Inkomen (1) Schriftellijke vragenlijst Uw gezondheidsbeleving Klachten Sociale contacten Consumptie van tabak Consumptie van andere producten Voeding Consumptie van andere producten Voeding (1) Consumptie van alcoholische dranken Ongevallen (2) Gemoedstoestand Patiëntentevredenheid Preventie Gezondheid en seksualiteit Kankeropsporing 15

16 Huishoudvragenlijst Samenstelling van het huishouden Inkomen (2) Uitgaven voor gezondheidszorgen Huisvesting Gezondheid en leefmilieu In het vervolg van deze handleiding wordt de verschillende modules verder besproken. Voor elke modules worden de volgende specificaties aangegeven; Gebruik van een proxy: zoals reeds aangegeven zal voor elke module aangegeven worden of het gebruik van een proxy is toegestaan. Soort vragen: voor elke module zal aangegeven worden om welk type vragen het gaat. Met het oog op het snel doorlopen van de vragenlijsten wordt vooral gebruik gemaakt van gesloten vragen, waarbij de meeste van toepassing geachte antwoorden als antwoordmogelijkheden opgesomd worden. Het is voor de mondeling af te nemen vragenlijsten van essentieel belang dat de enquêteur alle antwoordmogelijkheden voorleest vooraleer het antwoord door de respondent gegeven omcirkeld wordt. Bij sommige vragen wordt de mogelijkheid andere, verklaar nader voorzien. Deze kan gebruikt worden indien de opgesomde antwoordmogelijkheden niet deze van toepassing voor de respondent bevat. Indien gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheid andere dient het antwoord zelf beknopt door de enquêteur opgeschreven te worden (in een duidelijk leesbaar geschrift). Een beperkt aantal vragen zijn open vragen, waarbij de enquêteur het antwoord van de respondent zelf dient te noteren. Hierbij dient bondigheid nagestreefd te worden. Het verdient aanbeveling om het genoteerde antwoord ter controle in aanwezigheid van de respondent voor te lezen. Voor alle vragen in te vullen door de enquêteur, is het van groot belang dat alle (toepasselijke) vragen beantwoord worden. In het algemeen worden voor elke vraag de antwoordcategorie weet het niet (code 9) en geen antwoord (code 1) voorzien. Er dient voor elke vraag een antwoordcategorie te worden aangekruist zonder dewelke we niet kunnen weten of de vraag effectief gesteld werd dan wel of de enquêteur vergeten heeft de vraag te stellen. Indien de enquêteur zelf het antwoord moet opschrijven i.p.v. een antwoordcategorie aan te kruisen, dringen we erop aan het antwoord klaar en duidelijk op te schrijven. Dit geldt evenzeer indien de enquêteur een code moet opschrijven, bijvoorbeeld code -1 kan makkelijk verward worden met code 1. Draag er dan ook zorg voor de toepasselijke code duidelijk op te schrijven! Voor sommige vragen kunnen meerdere antwoordcategorieën worden aangekruist. In het geval dat dit zo is, is dit duidelijk aangegeven in de vraag zelf en in de handleiding. Hierbij dient de enquêteur alle antwoordcategorieën voor te lezen en elke antwoordcategorie die van toepassing is voor de betrokken persoon aan te kruisen. Men dient dus niet over te gaan naar een volgende vraag van zodra de betrokken persoon één antwoord heeft gegeven. In de vraag en de handleiding wordt ook aangeduid indien er sprongen of filters zijn. Een filter voor een vraag betekenen dat de vraag niet gesteld moet worden aan één of meerdere categorieën respondenten (bijvoorbeeld in functie van de leeftijd of het geslacht van de respondent). Een vraag bevat een sprong indien in functie van het antwoord dat de betrokken persoon geeft op een specifieke vraag direct overgegaan moet worden naar een vraag verderop in de vragenlijst zonder te antwoorden op de volgende vra(a)g(en). Voor het gemak van de respondent, hebben we gepoogd het aantal filters en sprongen in de schriftelijke vragenlijst zoveel mogelijk te beperken. Daarentegen worden filters en sprongen 16

17 veelvuldig toegepast in de mondeling vragenlijst. Dit betekent dan ook dat de enquêteur daar zeer veel aandacht moet voor hebben. Of een vraag en filter of een sprong bevat, is duidelijk aangegeven in de vraag zelf en in de handleiding. Bij sommige vragen worden kaarten gebruikt. Op deze kaarten worden ofwel de antwoordcategorieën hernomen die bij de vraag gebruikt worden, of wordt een lijst van antwoordcategorieën weergegeven die te lang is om in de mondelinge vragenlijst te worden opgenomen (bijvoorbeeld een lijst van ziekten of een lijst van mogelijke geneesheer-specialisten). Indien in een vraag aangegeven is dat een kaart moet worden gebruikt, dient men de kaart aan de respondent voor te leggen en hem/haar te bevragen welke categorie(-en) van toepassing zijn. De enquêteur noteert daaropvolgend de corresponderende code op de vragenlijst. Indien bij een vraag een kaart dient gebruikt te worden, wordt dit in de vragenlijst en in de handleiding aangegeven. Houding van de enquêteur Het is vanzelfsprekend dat de enquêteur er een correcte houding op nahoudt die bijdraagt tot het succesvol verloop van de bevraging. Dit betekent dat van de enquêteur verwacht mag worden dat hij/zij punctueel, beleefd en geduldig blijft in alle omstandigheden. Hij/zij dient zich duidelijk uit te drukken en precies te zijn bij mogelijke verduidelijkingen. De enquêteur dient aandacht te hebben voor de mogelijke problemen die een respondent kan hebben bij het beantwoorden van de vragen, voor zijn of haar emoties en voor mogelijke tekenen van zenuwachtigheid of vermoeidheid. Indien, bijvoorbeeld, de enquêteur merkt dat om een of andere reden, de respondent verontrust is en niet meer in de beste omstandigheid bevindt om aan de enquête deel te nemen, kan het raadzaam zijn een korte pauze voor te stellen om naderhand de bevraging verder te zetten. De houding van de enquêteur moet dan dien aard zijn dat hij/zij totaal neutraal is ten opzicht van de antwoorden van de bevraagde persoon. De enquêteur mag geen enkele blijk geven van bijval of afkeur. Hij mag dus op geen enkele wijze de bevraagde persoon beïnvloeden. Het is daarom van belang dat bij de mondelinge bevraging alle vragen en antwoordcategorieën letterlijk worden voorgelezen zonder er iets van weg te laten of toe te voegen. Indien de bevraagde persoon een antwoord geeft vooraleer de vraag en de antwoordcategorieën zijn voorgelezen, dient de enquêteur toch door te lezen en te vragen een voorafgegeven antwoord te confirmeren. Het is de enquêteur niet toegestaan de antwoorden van de bevraagde personen te interpreteren. De enquêteur dient exact te noteren wat de bevraagde persoon antwoordt. In het geval van open vragen dient de enquêteur indien nodig een antwoord zo correct mogelijk samen te vatten. Deze samenvatting dient daaropvolgend voorgelezen te worden zodat de bevraagde persoon zijn/haar akkoord kan geven. Indien in het proces van het stellen van de vragen de enquêteur inconsistenties ontdekt, dient de enquêteur dit de bevraagde persoon NIET te melden. Tenslotte moet u pogen te verhinderen dat bevraagde personen een ganse uiteenzetting geven die de inhoud van de enquête overstijgt. Hierdoor wordt immers de tijd nodig voor het invullen van de vragenlijsten onaanvaardbaar de hoogte in geduwd, waardoor zowel de enquêteur als de bevraagde personen moe worden. Het komt er dan ook op aan de tijd goed te beheren. Indien het gevaar dreigt dat de bevraagde personen te veel afwijken van de vragen, komt het er op aan op een vriendelijke wijze terug naar de vraagstelling te gaan. 17

18 Einde van het interview Op het moment dat alle geselecteerde leden van het huishouden de vragenlijsten die van hen van toepassing zijn (twee vragenlijsten voor personen van 15 jaar of ouder, één vragenlijst voor de personen jonger dan 15 jaar) én de vragenlijst op het niveau van het huishouden hebt doorgenomen met de referentiepersoon of zijn/haar partner, dient nagegaan te worden of alle vragenlijsten correct werden ingevuld (en dat bij toeval geen bladzijden niet werden ingevuld. Bedank daarop de leden van het huishouden van harte voor hun medewerking aan de enquête en de tijd die ze er aan besteedt hebben. Kondig tevens aan dat ze een overzicht zullen ontvangen van de belangrijkste resultaten van de enquête (in de loop van 2002). Breng daaropvolgend alle vragenlijsten en het communicatieformulier binnen bij een secretariaat van het NIS. Vergeet niet dat de vragenlijsten binnengebracht of opgestuurd moeten worden in de loop van de maand volgend op de feitelijke bevraging. Betaling van de enquêteurs De betaling van de enquêteurs gebeurt per kwartaal, d.i. als alle huishoudens (of de vervangingshuishouden) van het trimester effectief bevraagd zijn. Na controle hiervan wordt een betalingsfiche opgemaakt en toegezonden aan de enquêteur. Nadat deze de fiche heeft goedgekeurd en ondertekend dient deze te worden teruggestuurd teneinde tot betaling over te gaan. Zoals gekend omvat de betaling van de enquêteur zowel de vergoeding voor het interview (60%) als de vergoeding voor het vervoer en andere kosten (40%). Tenslotte kan nog opgemerkt worden dat enquêteurs enkel betaald worden voor gerealiseerde interviews. Ingeval van weigering van het huishouden of indien het huishouden niet contacteerbaar is, wordt de enquêteur niet betaald. Slecht ingevulde vragenlijsten Per participerend huishouden dienen de volgende vragenlijsten ingevuld te worden: De huishoudvragenlijst dient in alle gevallen volledig ingevuld te worden. Gezien deze vragenlijst o.a. de samenstelling van het huishouden in kaart brengt (aantal leden van het huishouden, leeftijd en geslacht van de leden, ) vormt ze de link tussen alle vragenlijsten op het individuele niveau (mondelinge vragenlijsten en schriftelijke vragen voor de leden van het huishouden van 15 jaar en ouder). INDIEN DE HUISHOUDVRAGENLIJST NIET OF NIET CORRECT WERD INGEVULD WORDT DE ENQUÊTEUR NIET BETAALD. Indien de mondelinge vragenlijst van een geselecteerd lid van het huishouden niet of niet correct werd ingevuld ZONDER GELDIGE REDEN wordt een boete aangerekend (voor de hoogte ervan: zie tabel) Indien de schriftelijke vragenlijst van een geselecteerd lid van het huishouden die minstens 15 jaar oud is niet werd ingevuld ZONDER GELDIGE REDEN wordt een boete aangerekend (voor de hoogte ervan : zie tabel) Aantal bevraagde personen beta- Totaal ling Kosten Boete voor niet ingevulde schriftelijke vragen- Boete voor niet ingevulde mondelinge 18

19 lijst vragenlijst 1 persoon 1045 BFR. 450 BFR. 330 BFR. 500 BFR. 2 personen 1705 BFR. 700 BFR. 300 BFR. 450 BFR. 3 personen 2365 BFR. 950 BFR. 290 BFR. 430 BFR. 4 personen 3025 BFR 1200 BFR. 280 BFR. 420 BFR. Indien een vragenlijst slechts deels ingevuld is, is het dan ook aanbevolen dat de reden hiertoe duidelijk aangegeven wordt op het overzichtsformulier. Secretariaat In de schoot van het Nationaal Instituut voor de Statistiek te Brussel werd een secretariaat opgericht dat het geheel van het veldwerk zal co-ordineren en zal antwoorden op alle administratieve vragen en problemen. (adressen van de huishoudens, betaling enquêteurs, nood aan nieuwe vragenlijsten, taalproblemen, ) waarmee enquêteurs geconfronteerd kunnen worden. Drie permanente secretariaatsmedewerkers één voor elke regio zullen pogen te antwoorden op alle soortgelijke vragen van de enquêteurs. De coördinaten van dit secretariaat zijn: Adres: Secretariaat van de Gezondheidsenquête Nationaal Instituut voor de Statistiek Leuvenseweg Brussel Fax (voor allen): 02/ Telefoon - Brusselse regio: 02/ Geert Mampaey - Vlaamse regio 02/ Ellen de Blanc - Waalse regio 02/ Monique Schoonenburg - Duitstalige gebied 02/ Geert Mampaey Help-desk Voor problemen van INHOUDELIJKE AARD werd in de schoot van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid een helpdesk opgericht. Indien de huishoudens vragen stellen over de inhoud van de vragenlijsten die de enquêteur niet kan beantwoorden, dient de enquêteur het huishouden in contact te brengen met de helpdesk. Dit geldt ook indien de huishoudens in contact willen komen met de verantwoordelijken voor het project. 19

20 Coördinaten: Stefaan Demarest (NL) Telefoon: 02/ Fax: 02/ Lydia Gisle (FR) Tel: 02/ Fax: 02/ De help desk kan ook gecontacteerd worden indien de enquêteur systematisch problemen ondervindt met betrekking tot de inhoud van de vragenlijst. Indien, bijvoorbeeld de enquêteur vaststelt dat er zich met een bepaalde vraag of antwoordcategorie problemen voordoen, kan hij/zijn de helpdesk contacteren om het probleem op te lossen. Deze oplossing zal daaropvolgend aan alle enquêteurs door middel van een nieuwsbrief worden meegedeeld. Nieuwsbrief Per trimester ontvangen alle enquêteurs een nieuwsbrief waarin de voortgang van het project wordt toegelicht, mogelijke problemen worden aangekaard (en oplossingen worden voorgesteld). Het is dan ook van belang contact te nemen met het secretariaat indien u met een probleem geconfronteerd wordt (in verband met het contacteren van huishoudens) of met de help desk (ingeval er zich problemen stellen met de inhoud van de enquête) Het is van groot belang dat alle enquêteurs deze nieuwsbrieven in detail doornemen. Verzekering Alle enquêteurs zijn verzekerd tegen (verkeers-)ongevallen en burgerlijke aansprakelijkheid tijdens hun opdracht in het kader van de enquête. Indien u met een probleem hieromtrent wordt geconfronteerd, dient onmiddellijk contact genomen te worden met het centraal secretariaat opdat het de nodige stappen kan zetten. Tips voor de enquêteurs Deelname aan de enquête is niet verplicht. Tegelijk moet alles in het werk gesteld worden om weigering van deelname van de huishoudens te vermijden. Deze verminderen niet enkel de representativiteit van de enquête, maar verzwaren ook de werklast van de enquêteur. Naast traditionele middelen zoals het correct voorstellen van de enquête, het respecteren van de gemaakte afspraken, vriendelijkheid, discreter, kunnen de volgende tips misschien nuttig zijn. Indien het huishouden in z n geheel weigerachtig is aan de enquête deel te nemen kan beleefd en zonder al te veel aan te dringen aan de contactpersoon gevraagd worden waarom dit zo is. In functie van de antwoorden, vindt u hier enkele suggesties om op mogelijke vragen te antwoorden: 20

21 Dit interesseert me niet Weet u waarover het gaat? Omschrijf kort de doelstellingen van de enquête (Opgepast: het is belangrijk dit niet al te uitvoerig te omschrijven een algemene regel overigens die zeker van toepassing is voor personen die weigerachtig zijn) De verzamelde informatie is zeer belangrijk voor het verbeteren van de gezondheid en de levenskwaliteit van de bevolking Is deelname verplicht? Deelname aan de enquête is niet verplicht, maar het succes van het project en de betrouwbaarheid van de resultaten berust in hoge mate op de participatie van alle geselecteerde mensen en dus ook op uw participatie. Wat heb ik erbij te winnen? Beargumenteer het belang van de enquête: richting geven aan het preventiebeleid en de promotie van gezondheid, richting geven aan de investeringen in verschillende zorgsectoren, identificeren van gezondheidsproblemen waaromtrent mensen niet praten tegen hun arts, nagaan of sommige bevolkingsgroepen of sommige regio s niet achtergesteld zijn, nagaan of de situatie sinds de vorige enquête (1997) niet veranderd is. Het kan ook nuttig zijn de aandacht te vestigen op een specifieke module of vraag. Ook kan aangegeven worden het nu het moment is om ten aanzien van de beleidsvoerders een stem te laten horen (in het algemeen zijn mensen tevreden indien ze zich kunnen uitdrukken, indien ze kunnen uitdrukken hoe ze hun gezondheid beleven). Waarom ik? Uw adres werd toevallig geselecteerd uit het nationaal register (nadat reeds uw gemeente bij toeval geselecteerd werd), de methode van selectie maakt dat u representatief bent voor een ganse groep van huishoudens. Uw selectie was volledig bij toeval uit het totaal aantal huishoudens met dezelfde grootte als de uwe. Kunt u geen ander huishouden kiezen? Indien u weigert moeten we, om onze wetenschappelijke methode te respecteren, een ander huishouden kiezen met dezelfde grootte als uw huishouden, in eenzelfde buurt en waarvan de referentiepersoon even oud is. Indien teveel mensen weigeren deel te nemen, moeten we hen steeds vervangen door huishoudens met eenzelfde profiel en dit zal er aanleiding toe geven dat het ganse project vertraagd zal worden. (Merk op dat de huishoudens nu de mogelijkheid geboden wordt om mee te werken aan de gezondheid en de kwaliteit van het leven van de bevolking. Het zou jammer zijn om zo n kans te laten liggen). Ik heb geen tijd Het interview kan steeds doorgaan op een voor het huishouden gepast moment. Eén uur is te lang De duur van het interview varieert van persoon tot persoon: sommige personen antwoorden sneller op de vragen, het antwoord op sommige vragen zorgt ervoor dat een specifiek aantal vragen doorlopen moeten worden of juist wegvallen. Bovendien gaat voor de meeste mensen de tijd van het interview snel voorbij. Indien u, tijdens het interview, vindt dat het teveel tijd in beslag neemt, kunt u steeds uw deelname stoppen. Maar het kost weinig moeite om toch eens te proberen. 21