ASN Beleggingsfondsen Jaarverslag 2009

Transcriptie

1 ASN Beleggingsfondsen Jaarverslag Een bank met een missie

2 Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

3 ASN Beleggingsfondsen 2009 Inhoud VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN 4 VERSLAG VAN DE DIRECTIE 7 1 De ASN Beleggingsfondsen in Fondsontwikkelingen en kerncijfers Vergaderingen van aandeelhouders en participanten ASN Venture Capital Fonds Ontwikkelingen in wet- en regelgeving Administratieve organisatie en interne controle Beheerkosten 13 2 Duurzaam beleggingsbeleid Ontwikkelingen duurzaamheidsbeleid Duurzaamheidsonderzoek en wijzigingen beleggingsuniversum Dialoog Stemmen Beleid voor derivaten 23 3 Beleggingsbeleid en -resultaten Terugblik op 2009 en vooruitzichten voor ASN Aandelenfonds ASN Obligatiefonds ASN Mixfonds ASN Milieu & Waterfonds ASN Small & Midcap Fonds 34 JAARREKENING 4 Jaarrekening ASN Beleggingsfondsen N.V Balans Winst- en verliesrekening Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarcijfers Toelichting op de balans Toelichting op de winst- en verliesrekening Overige gegevens 48 Accountantsverklaring 50 5 Jaarcijfers ASN-beursfondsen ASN Aandelenfonds ASN Obligatiefonds ASN Mixfonds ASN Milieu & Waterfonds ASN Small & Midcapfonds 80 6 Jaarrekeningen ASN Beleggingspools ASN Aandelenpool ASN Obligatiepool ASN Mixpool ASN Milieupool ASN Small & Midcappool 133

4 Bijlage 1 Voorbeelden van duurzame selectie 145 Bijlage 2 De bijzondere beleggingscriteria 152 Bijlage 3 Structuur en overige informatie 156 Bijlage 4 Corporate Governance 159 Bijlage 5 Personalia en adresgegevens 161 Bijlage 6 Begrippen 163 Belangrijke data Jaarvergadering te Amsterdam vrijdag 16 april 2010 Ex-dividend dinsdag 20 april 2010 Betaalbaarstelling dividend maandag 26 april Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

5 Een bank met een missie De ASN Bank N.V. heeft zich als onderneming een opdracht gesteld. Inzet van die opdracht is een betere wereld. Dat vraagt volgens de ASN Bank om een samenleving waarin duurzaamheid voorop staat. 3 Deze bedrijfsfilosofie van de ASN Bank is verwoord in een mission statement, dat luidt als volgt: De ASN Bank is een onderneming die de duurzaamheid van de samenleving wil bevorderen en zich in haar economisch handelen daardoor laat leiden. Het bevorderen van de duurzaamheid van de samenleving wordt gezien als het meewerken aan veranderingen die bedoeld zijn om een einde te maken aan processen waarvan de nadelige gevolgen worden verschoven naar de toekomst, of worden afgewenteld op het milieu, de natuur of arme bevolkingsgroepen. Het economisch handelen duidt op de erkenning van de noodzaak om op lange termijn een rendement te maken dat het gezonde voortbestaan van de ASN Bank waarborgt en op de erkenning van de noodzaak om de aan de ASN Bank toevertrouwde middelen te beheren op een wijze die recht doet aan de verwachtingen van cliënten te dien aanzien.

6 4 Verslag van de Raad van Commissarissen Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

7 Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders ASN Beleggingsfondsen N.V. Hierbij bieden wij u de door de directie opgemaakte jaarrekening van de vennootschap over het boekjaar 2009 aan, alsmede het verslag van de directie. Good Governance ASN Beleggingsfondsen N.V. is een beursgenoteerde onderneming welke niet verplicht is de in de wet verankerde corporate governance-code (Code) toe te passen. Directie en commissarissen achten de aan de Code ten grondslag liggende uitgangspunten voor goede verantwoording en transparantie echter van grote betekenis en passen de in de Code vastgelegde principes en best practice-bepalingen daarom, zoveel mogelijk, vrijwillig toe. De onderdelen van de Code waarop wij afwijken worden hieronder nader toegelicht. ASN Beleggingsfondsen N.V. is ten nauwste verbonden met ASN Bank N.V. Om deze band te verzekeren heeft het bestuur bij de oprichting van de vennootschap een prioriteitsaandeel ingesteld. Dit prioriteitsaandeel wordt gehouden door de ASN Bank, welke daarmee de bevoegdheid heeft het bijzondere karakter van ASN Beleggingsfondsen te beschermen tegen een eventuele ongewenste invloed door derden. In de Code is het principe opgenomen dat uit de raad van commissarissen drie kerncommissies dienen te worden ingesteld, namelijk een auditcommissie, een remuneratiecommissie en een selectie- en benoemingscommissie. De taak van deze commissies is de besluitvorming in de raad over deze specifieke onderwerpen voor te bereiden. Gezien de inbedding van de administratie- en controlesystemen van ASN Beleggingsfondsen binnen de ASN Bank en SNS Reaal Groep, acht de raad de instelling van een auditcommissie niet noodzakelijk. De directie van ASN Beleggingsfondsen N.V. wordt gevoerd door ASN Beleggingsinstellingen B.V. ASN Beleggingsfondsen heeft zelf geen personeel in dienst, maar heeft de uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed op basis van overeenkomsten, zogenaamde service level agreements. De benoeming en de arbeidsvoorwaarden van de directieleden van ASN Beleggingsinstellingen B.V. worden vastgesteld door de raad van commissarissen van de ASN Bank. Doordat de raad van commissarissen van ASN Beleggingsfondsen N.V. hiermee dus geen bemoeienis heeft en hiervoor geen verantwoordelijkheid draagt, is de instelling van commissies voor deze onderwerpen niet zinvol. ASN Beleggingsinstellingen N.V. neemt binnen de sector een uitzonderingspositie in door de Code, waar mogelijk, toe te passen. In de afgelopen jaren golden geen specifieke, op deze sector zelf toegesneden regels voor zorgvuldig bestuur. De maatschappelijke behoefte aan transparantie over de producten, maar ook over de werkwijze van de fondsen heeft ertoe geleid dat er in 2008 principes voor zorgvuldig bestuur werden geformuleerd. Het spreekt voor zich dat ook ASN Beleggingsfondsen N.V. heeft besloten deze Principles of Fund Governance, opgesteld door de Dutch Fund Association (DUFAS), te aanvaarden. De in de Principles neergelegde eisen gaan op sommige onderdelen minder ver dan de Code, bijvoorbeeld op diverse aspecten van de raad van commissarissen. Zo wordt een onafhankelijke raad van commissarissen, zoals bij de ASN Bank gewoon is, in de Principles wel aanbevolen maar niet voorgeschreven. Het voor onze raad geldende reglement is gebaseerd op de Code. Het reglement is op de website van de ASN Bank voor iedereen in te zien. Wij zullen in de komende tijd bezien of de tekst van dit reglement met het oog op de Principles wellicht dient te worden aangepast. Het spreekt voor zich dat een eventuele tekstherziening geen beperking van de onszelf opgelegde voorwaarden met zich mee zal brengen. In de algemene vergadering van aandeelhouders van april 2009 werden mevrouw Hijmans van den Bergh en mevrouw Lückerath tot lid van de raad benoemd. Zij hebben een introductieprogramma gevolgd. Gevoerd toezicht De raad van commissarissen heeft in het afgelopen jaar drie maal vergaderd, vrijwel steeds in volledige samenstelling. De voorzitter en de vice-voorzitter hadden daarnaast regelmatig overleg met de directie, onder andere ter voorbereiding van de vergaderingen. Onderwerpen van discussie in de raad vormden onder andere het beleidsplan van de 5

8 6 vennootschap, het jaarplan en het beleggingsbeleid. In dit overleg heeft de raad zich kunnen aansluiten bij de visie van de directie. Op basis van de periodieke rapportages volgde de raad nauwkeurig de commerciële activiteiten en de financiële resultaten. Een vast punt in het jaar is een gesprek met de vermogensbeheerders waarbij de beleggingsresultaten over het afgelopen jaar worden geëvalueerd en het te voeren beleggingsbeleid voor het lopende jaar wordt toegelicht. Specifieke aandachtspunten voor de raad zijn voorts de uitvoering van het selectiebeleid en het door de directie gevoerde risicobeleid. De financiële crisis en de daarop volgende sterke daling van de economische bedrijvigheid hebben in 2008 en begin 2009 tot ongekend grote beursverliezen geleid. Vanaf het tweede kwartaal van het verslagjaar lieten de beurzen een spectaculair herstel zien. Daarvan hebben ook de ASN-fondsen uiteraard geprofiteerd. Een nadere toelichting vindt u elders in het verslag. Alles bijeen konden wij concluderen dat de negatieve gevolgen van de crisis voor onze aandeelhouders vooralsnog beperkt zijn gebleven. De onzekerheid voor de middellange termijn blijft echter nog altijd groot. Met de externe accountant werd aan de hand van een door deze uitgebracht rapport gesproken over de resultaten van de door hem uitgevoerde controle en over het interne beheersing- en risicomanagement. Voorstel dividenduitkering De raad volgt het voorstel van de directie om per aandeel als dividend aan de aandeelhouders uit te keren voor het: ASN Aandelenfonds 0,70 ASN Obligatiefonds 0,60 ASN Mixfonds 2,25 ASN Milieu- en Waterfonds 0,00 ASN Small& Midcap Fonds 0,25 Het dividend is gelijk aan de door de respectieve fondsen ontvangen dividenden en rente, na aftrek van kosten. Vaststellen jaarrekening De raad adviseert u, met inachtneming van het hiertoe in de statuten van de vennootschap bepaalde, de jaarstukken ongewijzigd vast te stellen en de directie decharge te verlenen voor het door haar gevoerde bestuur en de commissarissen voor het door hen gehouden toezicht over het afgelopen jaar. Wij danken de directie voor de plezierige samenwerking en de open wijze waarop zij de raad steeds tegemoet treedt en de medewerkers van de ASN Bank voor de wijze waarop zij hun werkzaamheden voor de vennootschap hebben verricht. Den Haag, 26 maart 2010 Eenmaal werd buiten aanwezigheid van de directie over het functioneren van de raad en over de samenwerking met de directie vergaderd. Wij hebben met genoegen geconcludeerd dat die samenwerking wordt gekenmerkt door vertrouwen en dat er steeds sprake is van een goede, open communicatie. Voorts werd aandacht geschonken aan het reglement en het profiel en de samenstelling en competentie van de raad. Een overzicht van de persoonlijke gegevens van de commissarissen is opgenomen op pagina 161 van dit verslag. De Raad van Commissarissen Goedkeurende accountantsverklaring Bij de jaarrekening heeft KPMG Accountants N.V. een goedkeurende verklaring afgegeven. Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

9 1 Verslag van de directie 7

10 8 1 De ASN Beleggingsfondsen in Fondsontwikkelingen en kerncijfers 2009 was voor de ASN Beleggingsfondsen een goed jaar. De waarde van alle fondsen steeg, van sommige fondsen zelfs flink. Bovendien stroomde er veel nieuw geld in onze fondsen. Koploper hierbij was het ASN Obligatiefonds met ruim 26 miljoen aan nieuw vermogen. Daardoor passeerde ook dit fonds de grens van 100 miljoen belegd vermogen. Enkele fondsen werden in 2009 weer met prijzen onderscheiden, ondanks de concurrentie van reguliere fondsen. Dat ontkrachtte opnieuw het idee dat duurzaam beleggen zou leiden tot lagere resultaten dan regulier beleggen. Bovendien bevestigen deze prijzen het succes van onze fondsen en de manier waarop wij de beleggingen sturen. Het ASN Milieu & Waterfonds kreeg voor het derde jaar op rij de Groene Stier, ofwel de Gouden Stier voor het beste duurzame product. Het won tevens de Lipper Fund Award in de categorie Global Small and Midcap. Het ASN Obligatiefonds ontving een Morningstar Award. De kwaliteit van de ASN Beleggingsfondsen wordt bevestigd door de sterren die zij krijgen van het gerenommeerde researchhuis Morningstar. Alle vijf fondsen hebben nu een rating van Morningstar. Het ASN Small & Midcap Fonds, dat in mei 2009 drie jaar bestond, heeft een eerste rating van drie sterren gekregen. Dat is een mooie start voor een fonds dat in uiterst moeilijke jaren naar de beurs is gebracht. Het ASN Obligatiefonds heeft helaas na het zeer succesvolle jaar 2008 twee van zijn vijf sterren moeten inleveren. Het ASN Aandelenfonds en ASN Mixfonds behielden hun vier sterren en het ASN Milieu & Waterfonds beschikt nog altijd over de hoogste rating van vijf sterren. De totale instroom in de ASN Beleggingsfondsen bedroeg in ,5 miljoen. De totale waardestijging was 110 miljoen. Daardoor nam het totale vermogen van de fondsen met ruim 164 miljoen toe. Deze combinatie groei door instroom en waardestijging geeft ons vertrouwen voor het komende jaar. Wij verwachten dat duurzaam beleggen ook in 2010 volop in de belangstelling blijft en dat fondsbeheerders steeds meer duurzaamheidscriteria als leidraad van hun beleid zullen opnemen. Wij blijven dan ook het volste vertrouwen houden in de mogelijkheden die een duurzame beleggingskoers biedt. Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

11 Kerncijfers ASN Aandelenfonds Jaar Fonds- Rendement * Uitbetaald Aantal Intrinsieke Koers vermogen inclusief dividend uitstaande waarde per ultimo jaar (x 1.000) herbelegging ( ) aandelen aandeel ( ) ( ) ,1% 1, ,40 50, ,7% 1, ,60 40, ,8% 0, ,96 65, ,6% 0, ,17 67, ,3% 0, ,36 60,30 *) Rendementen zijn gebaseerd op de beurskoers. ASN Obligatiefonds Jaar Fonds- Rendement * Uitbetaald Aantal Intrinsieke Koers vermogen inclusief dividend uitstaande waarde per ultimo jaar (x 1.000) herbelegging ( ) aandelen aandeel ( ) ( ) ,9% 1, ,53 27, ,5% 0, ,80 27, ,7% 1, ,15 26, ,2% 0, ,92 26, ,0% 0, ,15 28,15 9 *) Rendementen zijn gebaseerd op de beurskoers. ASN Mixfonds Jaar Fonds- Rendement * Uitbetaald Aantal Intrinsieke Koers vermogen inclusief dividend uitstaande waarde per ultimo jaar (x 1.000) herbelegging ( ) aandelen aandeel ( ) ( ) ,8% 2, ,42 60, ,3% 1, ,99 55, ,2% 0, ,03 66, ,1% 2, ,66 66, ,2% 2, ,48 65,45 *) Rendementen zijn gebaseerd op de beurskoers

12 ASN Milieu & Waterfonds Jaar Fonds- Rendement * Uitbetaald Aantal Intrinsieke Koers vermogen inclusief dividend uitstaande waarde per ultimo jaar (x 1.000) herbelegging ( ) aandelen aandeel ( ) ( ) ,0% ,05 15, ,8% ,27 11, ,2% ,71 17, ,8% ,09 17, ,3% ,37 13,35 *) Rendementen zijn gebaseerd op de beurskoers. ASN Small & Midcap Fonds 10 Jaar Fonds- Rendement * Uitbetaald Aantal Intrinsieke Koers vermogen inclusief dividend uitstaande waarde per ultimo jaar (x 1.000) herbelegging ( ) aandelen aandeel ( ) ( ) ,2% 0, ,52 19, ,6% 0, ,95 13, ,3% ,27 27, ,6% ,34 27,40 *) Rendementen zijn gebaseerd op de beurskoers. Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

13 Fondsprofielen Hieronder zijn de profielen van de beleggingsfondsen van ASN Beleggingsfondsen N.V. kort weergegeven. Het prospectus van ASN Beleggingsfondsen N.V. bevat volledige informatie over het beleggingsbeleid van elk fonds. U vindt dit prospectus op > Beleggen. ASN Aandelenfonds: wereldwijd beleggen in aandelen van duurzame ondernemingen, met kans op een hoog rendement. Het fonds belegt wereldwijd in aandelen van voornamelijk beursgenoteerde ondernemingen. Wij selecteren ondernemingen die voldoen aan de bijzondere beleggingscriteria én goede financiële vooruitzichten hebben. Het beleid is vooral gericht op koersstijging. Het ASN Aandelenfonds is geschikt voor beleggers die het risico van een aandelenfonds aanvaarden en die streven naar een rendement dat wellicht op langere termijn gemiddeld hoger ligt dan dat van de meeste andere beleggingsvormen. ASN Obligatiefonds: relatief veilig beleggen in obligaties, met kans op een hoger rendement dan bij sparen. Het fonds belegt voornamelijk in obligaties die zijn uitgegeven door overheden, ondernemingen en instellingen die voldoen aan de bijzondere beleggingscriteria. Het fonds is uniek omdat wij ook de overheden waarin het fonds belegt, toetsen op hun sociale en milieuprestaties. Het rendement van obligaties ligt op de lange termijn vaak wat lager dan dat van aandelen. Daar staat tegenover dat de koersen doorgaans stabieler zijn dan aandelenkoersen. ASN Mixfonds: wereldwijd beleggen in duurzame aandelen en obligaties, met kans op een redelijk hoog rendement. Het fonds belegt in aandelen en obligaties die voldoen aan de bijzondere beleggingscriteria. De verdeling over beide beleggingscategorieën is in principe 55% obligaties en 45% aandelen. Wij kunnen hiervan beperkt afwijken naar aanleiding van actuele marktomstandigheden. Het risico is beperkt door de mix van obligaties en aandelen. Dat maakt het fonds geschikt voor beleggers die op langere termijn streven naar een relatief stabiele belegging. ASN Milieu & Waterfonds: wereldwijd beleggen in ondernemingen die vooroplopen in milieutechnologie, met kans op een hoog rendement. Het ASN Milieu & Waterfonds is een sectorfonds. Het belegt wereldwijd in aandelen van beursgenoteerde ondernemingen die veelal technologisch geavanceerde oplossingen bieden voor milieuproblemen op het gebied van water, afval en energie. Het is bedoeld voor milieubewuste beleggers die met meer risico willen beleggen en die streven naar een rendement dat wellicht gemiddeld op langere termijn hoger ligt dan dat van de meeste andere beleggingsvormen. ASN Small & Midcap Fonds: beleggen in Europese kleine en middelgrote duurzame ondernemingen, met kans op een hoog rendement. Het fonds belegt in aandelen van Europese kleine en middelgrote ondernemingen die beursgenoteerd zijn. Deze ondernemingen voldoen aan de bijzondere beleggingscriteria of moeten daar binnen twee jaar na toelating tot het beleggingsuniversum aan voldoen. De beheerder zet de bedrijven actief aan om meer werk te maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het fonds is geschikt voor beleggers die het risico van een aandelenfonds aanvaarden en die streven naar een rendement dat wellicht gemiddeld op langere termijn hoger ligt dan dat van de meeste andere beleggingsvormen. 11

14 Vergaderingen van aandeelhouders en participanten Jaarvergadering Bijna aandeelhouders en participanten bezochten op 17 april 2009 de aandeelhoudersvergadering van de beursfondsen en de participantenvergaderingen van het ASN Groenprojectenfonds en het ASN-Novib Fonds. De vergaderingen werden traditiegetrouw in de Beurs van Berlage te Amsterdam gehouden. De altijd weer hoge opkomst weerspiegelt de grote betrokkenheid van onze aandeelhouders en participanten. Die betrokkenheid kwam ook tot uiting in de vele vragen, opmerkingen en suggesties tijdens de bespreking van de jaarresultaten van de diverse ASN Beleggingsfondsen. Themalezing Zeekracht Tussen de vergaderingen door vonden er twee themalezingen plaats in de Grote Zaal. Mirjam de Rijk van Stichting Natuur en Milieu hield een enthousiaste presentatie over Zeekracht. Windenergie lijkt zo vanzelfsprekend dat mensen vaak denken dat het al zover is, maar er gebeurt veel te weinig. Wij gaan daar iets aan doen. Niet alleen vanwege het klimaatprobleem. Maar ook omdat de hoeveelheid olie die wordt gewonnen, vanaf nu alleen maar minder wordt. Bovendien loopt Nederland achter, ook in vergelijking met soortgelijke landen, zoals Duitsland en Denemarken. We hebben veel energie nodig en zetten daarom in op wind op land én op zee. Themalezing Solar Cooking De tweede spreker was Henk Crietee van Stichting Solar Cooking Nederland. Hij beschreef de ontwikkeling en mogelijkheden van integrated solar cooking. Dit is een systeem van op elkaar afgestemde kooktoestellen die gebruikmaken van zonne-energie. Solar cooking is een uitstekend alternatief voor het traditionele koken op een open driepuntshoutvuur. Het spaart hout en dus het milieu en de gezondheid en tijd van vrouwen. Jaarvergadering beursgenoteerde fondsen Het laatste agendapunt van de dag was de aandeelhoudersvergadering van de beursgenoteerde ASN Beleggingsfondsen. De resultaten zijn deels gedaald, zei Bas-Jan Blom, directeur ASN Beleggingsfondsen, en als belegger hebt u de pijn daarvan gevoeld. Maar betekent die daling dat wij ons beleid hebben aangepast? Nee, de daling deed niets af aan onze duurzame criteria. Die criteria waren bovendien een belangrijke reden dat onze fondsen het wat beter hebben gedaan dan vergelijkbare fondsen. Dankzij het onderwogen belang in financials en basisgoederen hebben wij minder verloren. De duurzaamheid heeft dus tot een relatief beter rendement geleid. Dat betekent overigens ook dat we er niet van profiteren als de twee genoemde sectoren sterk terugkomen. De uitstroom van beleggers uit de beursgenoteerde ASN-fondsen was gering. Dat danken wij aan het vertrouwen van onze beleggers. Wij zijn u daar dankbaar voor, aldus Bas-Jan Blom. 1.3 ASN Venture Capital Fonds Via het ASN Venture Capital Fonds stellen wij beleggers in het ASN Aandelenfonds in staat te beleggen in niet-beursgenoteerde ondernemingen met kansrijke duurzame ideeën. In het afgelopen jaar werd een nieuwe belegging toegevoegd aan de portefeuille van het ASN Venture Capital Fonds: een deelneming in het Aureos Africa Fund. Dit fonds zal een pan-afrikaanse portefeuille opbouwen in voornamelijk middelgrote, maar ook kleine ondernemingen. Het fondsmanagement van Aureos heeft een jarenlange ervaring in het beheer van portefeuilles van bedrijven in ontwikkelingslanden. Wij zijn bijzonder verheugd dat wij in dit fonds kunnen deelnemen. Vooral in Afrika kunnen kleine en middelgrote bedrijven immers moeilijk aan kapitaal komen, terwijl de ontwikkeling van het bedrijfsleven juist van essentieel belang is voor de toekomst van dit continent. 1.4 Ontwikkelingen in wet- en regelgeving In het afgelopen jaar was het rustig op het front van wet- en regelgeving. De herziening van alle prospectussen en financiële bijsluiters van de fondsen blijft een doorlopend proces. We verwachten dat er binnenkort nieuwe prospectussen beschikbaar zijn. Deze worden ook gepubliceerd op de website van de ASN Bank, Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

15 1.5 Administratieve organisatie en interne controle Wij beschikken over een beschrijving van de bedrijfsvoering die voldoet aan de eisen van de Wet op het financieel toezicht en het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (Bgfo). Wij hebben gedurende het afgelopen boekjaar verschillende aspecten van de bedrijfsvoering beoordeeld. Bij onze werkzaamheden hebben wij geen constateringen gedaan op grond waarvan wij zouden moeten concluderen dat de beschrijving van de opzet van de bedrijfsvoering als bedoeld in artikel 121 van het Bgfo, niet voldoet aan de vereisten zoals opgenomen in de Wet op het financieel toezicht en daaraan gerelateerde regelgeving. Op grond hiervan verklaren wij als beheerder van de ASN Beleggingsfondsen te beschikken over een beschrijving van de bedrijfsvoering zoals bedoeld in artikel 121 Bgfo, die voldoet aan de eisen van het Bgfo. Ook hebben wij niet geconstateerd dat de bedrijfsvoering niet effectief en niet overeenkomstig de beschrijving functioneert. Derhalve verklaren wij met een redelijke mate van zekerheid dat de bedrijfsvoering gedurende het verslagjaar 2009 effectief en overeenkomstig de beschrijving heeft gefunctioneerd. 1.6 Beheerkosten De (jaarlijkse) vergoeding voor het beheer van alle beleggingsfondsen van de ASN Bank komt geheel ten goede aan ASN Beleggingsinstellingen Beheer B.V. Deze voert de directie en het beheer over de fondsen. Uit de opbrengst worden alle kosten gedekt die samenhangen met de directievoering en het beheer van deze fondsen. Dit zijn de personeelskosten, organisatiekosten, marketingkosten, de kosten van vermogensbeheer en duurzaamheidsanalyse, administratieve dienstverlening en overige (advies)diensten, accountantskosten, bewaarloon en overige kosten. De vergoeding is geheel gerelateerd aan de omvang van het beheerde vermogen: de vergoeding is een percentage daarvan. Daardoor wordt de uitkomst bepaald door de ontwikkeling van het beheerde vermogen. De (jaarlijkse) vergoeding voor het beheer van de beleggingsfondsen leidt aan het eind van het verslagjaar tot een zogeheten total expense ratio per aandeel. Deze is berekend op basis van het aantal uitstaande aandelen aan het eind van de verslagperiode. Als gevolg van de gehanteerde berekeningsmethode wijkt deze overigens (gering) af van het percentage van de beheervergoeding. Over 2009 was de total expense ratio per aandeel van de fondsen als volgt: ASN Aandelenfonds (AAF) 1,30% ASN Obligatiefonds (AOF) 0,99% ASN Mixfonds (AMF) 1,11% ASN Milieu & Waterfonds (AMWF) 1,85% ASN Small & Midcap Fonds (ASMF) 1,87% 13

16 14 2 Duurzaam beleg- gingsbeleid Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

17 2.1 Ontwikkelingen duurzaamheidsbeleid In het verslagjaar werkten we ons duurzaamheidsbeleid verder uit. We stelden voor vier sectoren banken en verzekeraars, woningcorporaties, risicolanden en microfinanciering nadere duurzame beleggingscriteria vast. Ons hele beleid publiceren wij na goedkeuring door de directie van de ASN Bank op Bovendien hebben we in 2009 ons duurzaamheidsbeleid gebundeld in de brochure ASN Bank Issuepapers. De issuepapers geven het duurzaamheidsbeleid van de ASN Bank richting en onderbouwing. Ook de brochure ASN Bank Issuepapers vindt u op CO 2 -uitstoot ASN-aandelenfondsen Wie belegt in een onderneming, investeert ook in de CO 2 -uitstoot die bedrijfsactiviteiten genereren of in de vermindering daarvan. De ASN Bank selecteert haar beleggingen op basis van duurzaamheidscriteria op het gebied van mensenrechten en milieu. De effectiviteit van het klimaatbeleid van de ASN Bank meten wij door de CO 2 -uitstoot van onze beleggingsfondsen door te rekenen. Wij maken hiervoor gebruik van Trucost, een Engels onderzoeksbureau dat is gespecialiseerd in het vaststellen van de impact van bedrijfsactiviteiten op het milieu. Per 31 december 2009 hebben wij deze impact voor de derde keer op rij laten uitrekenen voor onze aandelenbeleggingsfondsen. Daaruit bleek dat de CO 2 -uitstoot van onze beleggingsfondsen in 2009 wederom sterk verminderd is. Ook de uitstoot van de benchmark, de MSCI All World Index, is verlaagd. Al onze beleggingsfondsen voldoen nu aan de doelstelling van Kyoto (in 2012 wereldwijd gemiddeld 5,2% minder CO 2 -uitstoot dan in 1990). De CO 2 -impact van het ASN Aandelenfonds is 59% minder dan de vergelijkbare index, de MSCI All World Index. Het ASN Small & Midcap Fonds presteerde 33% beter dan de index en het ASN Milieu & Waterfonds 34% beter (Kyoto 2012 doelstelling) ASN Aandelenfonds ASN Small & Midcap Fonds ASN Milieu & Waterfonds Geconsolideerd MCSI All World Index (benchmark) Fonds CO 2 - uitstoot in tonnen per miljoen euro Verbetering 2009 t.o.v CO 2 - efficiëntie t.o.v. de benchmark ASN Aandelenfonds 11% % ASN Small & Midcap Fonds 15% % ASN Milieu & Waterfonds 2% % Geconsolideerd 6% MSCI All World Index (benchmark) 7%

18 ASN Bank Issuepapers Issuepapers zijn uitwerkingen van de bijzondere beleggingscriteria van de ASN Bank en ASN Beleggingsfondsen N.V. Deze zijn vrij algemeen gesteld. Vooral de toelatingscriteria geven alleen richtlijnen voor de selectie van ondernemingen, instellingen en landen. Daarom werken wij de beleggingscriteria uit in meer praktische issuepapers. Zij geven helderheid over de wijze waarop wij de bijzondere beleggingscriteria moeten interpreteren. Tevens bieden ze de analisten handvatten om onderzoeken uit te voeren. Wij hebben twee soorten issuepapers: 1. Issuepapers over onze thema s: mensenrechten klimaat 2. Issuepapers over sectoren waarin wij beleggen: afvalverwerking supranationale instellingen staatsobligaties waterschappen risicolanden woningcorporaties banken en verzekeraars microfinanciering Nieuw in 2009 waren de issuepapers over banken en verzekeraars,woningcorporaties, risicolanden en microfinanciering: Issuepaper Banken en Verzekeraars In de issuepaper Banken en Verzekeraars beschrijven wij wanneer wij beleggen in leningenportefeuilles van financiële instellingen. Omdat vrijwel geen enkele financiële instelling voldoende transparant is, beleggen wij er niet in. We kunnen echter wel investeren in leningenportefeuilles van een beperkt aantal financiële instellingen. Deze moeten tot de beste behoren op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wanneer de geselecteerde financiële instellingen leningenportefeuilles samenstellen van woninghypotheken, microkredieten, studentenleningen en semi-overheidsleningen, is het ons toegestaan erin te investeren. Issuepaper Risicolanden In de issuepaper Risicolanden beschrijven wij hoe wij omgaan met ondernemingen die actief zijn in risicolanden. Wij benoemen de categorieën risicolanden die wij onderscheiden als het gaat om ondernemingsactiviteiten. De activiteiten van ondernemingen verschillen sterk, evenals het risico om mensenrechten te schenden dat daaraan gekoppeld is. Daarom hebben wij een tweede stap toegevoegd. Wij toetsen ondernemingen in de verschillende categorieën landen afhankelijk van het risico van hun activiteiten. Dat resulteert in een onderverdeling van te mijden activiteiten, activiteiten die extra onderzoek vragen en activiteiten waarvoor een normale toetsing voldoende is. Issuepaper Woningcorporaties In de issuepaper Woningcorporaties beschrijven we hoe we woningcorporaties selecteren. Wij willen in woningcorporaties investeren vanwege hun maatschappelijke doelstelling. Zij hebben een centrale rol in de sector volkshuisvesting en richten zich zonder winstoogmerk op het bouwen, beheren en verhuren van betaalbare huisvesting. Bij de beoordeling letten wij onder meer op de implementatie van codes voor goed bestuur, de controle daarop, investeringen in de leefbaarheid van wijken en hoe woningcorporaties omgaan met klimaatverandering en milieu. Issuepaper Microfinanciering In de issuepaper Microfinanciering werken wij de bijzondere beleggingscriteria van de ASN Bank voor microfinanciering uit. Wij willen graag investeren in microkredieten. Dat doen we vooral in ontwikkelingslanden of arme landen, omdat juist in deze landen microfinanciering een krachtig middel is om armoede te bestrijden. Bij de beoordeling maken wij een onderscheid in microfinancieringsinstellingen en fondsmanagers van microfinancieringsfondsen. Bij de beoordeling beantwoorden wij onder andere de volgende vragen. Zijn kredieten op een verantwoorde manier verstrekt? Wie loopt het valutarisico? Wat is het percentage vrouwelijke klanten en het milieubeleid? U vindt de volledige teksten (pdf) van de issuepapers op > Beleggen > Beleggingsbeleid. Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

19 2.2 Duurzaamheidsonderzoek en wijzigingen beleggingsuniversum De selectie van duurzame beleggingen is een gecompliceerd en grondig proces, dat plaatsvindt volgens een vaste procedure. Er is continu een onderzoeksteam bezig dat beoordeelt of beleggingen voldoen aan de beleggingscriteria van de ASN Bank en ASN Beleggingsfondsen N.V. De analisten maken bij hun onderzoek gebruik van informatie van het bedrijf zelf, maar ook van informatie die wordt verstrekt door gespecialiseerde onderzoeksinstellingen, de media, niet-gouvernementele organisaties zoals Amnesty International en vakbonden. Voor de Amerikaanse markt werkt het team samen met onderzoeksbureau Kynder Lyndenberg Domini, in Europa met Vigeo en in Azië met het Japanse Good Bankers. Specifiek voor het ASN Milieu & Waterfonds werken de analisten samen met Innovest. Deze onderzoeksinstituten hebben een zeer goede reputatie. Zij zijn geselecteerd op hun ervaring en op aansluiting van hun onderzoeksmethodiek bij onze bijzondere beleggingscriteria. ASN Selectiecommissie De afgeronde onderzoeken worden besproken in de ASN Selectiecommissie. Deze bestaat uit de directie van de ASN Bank, de directie van ASN Beleggingsfondsen N.V., de afdeling Duurzaamheidsbeleid en de betrokken analisten. De ASN Selectiecommissie kwam in 2009 zes maal bijeen. Alleen de ASN Selectiecommissie heeft de bevoegdheid een onderneming voor het ASN-beleggingsuniversum goed of af te keuren. Als de commissie positief is over een belegging in een bedrijf, overheid of instelling, nemen wij deze in ons universum op. Alle ondernemingen en landen in het universum worden binnen drie jaar opnieuw doorgelicht. Als uit nieuwe informatie blijkt dat dit eerder moet plaatsvinden, vervroegen wij de doorlichting. Het actuele beleggingsuniversum van elk fonds is te vinden op de website van de ASN Bank, > Beleggen > Beleggingsbeleid > Beleggingsuniversum. Wijzigingen Beleggingsuniversum in 2009 Het onderzoek naar het beleid en de prestaties op het gebied van duurzame bedrijfsvoering richt zich op sectoren en individuele bedrijven. Dit leidt tot het ASN-beleggingsuniversum, de pool van bedrijven, overheden en instellingen waarin de ASN Beleggingsfondsen mogen beleggen. Wijzigingen in dit universum vinden plaats door: 1. het nieuw toelaten van een entiteit (bedrijf, overheid of instelling), 2. het verwijderen van entiteiten na heronderzoek of overname. Wanneer bedrijven, overheden en instellingen na heronderzoek gehandhaafd worden, heeft dit uiteraard geen wijziging in het beleggingsuniversum tot gevolg. Een specifieke aanleiding daargelaten, streeft de ASN Bank ernaar om iedere onderneming en elke sector minimaal een keer per drie jaar opnieuw te onderzoeken. Ook in 2009 lichtten we vele ondernemingen door om te beoordelen of zij aan onze bijzondere beleggingscriteria voldoen. Dit betrof zowel nieuwe ondernemingen waarin we nog niet belegden, als bedrijven die zich al in de portefeuilles van onze fondsen bevonden. Tijdens de vergaderingen van de ASN Selectiecommissie kwamen in totaal 551 ondernemingen, instellingen en landen aan de orde. Van deze bedrijven zijn er 295 niet toegelaten. Er zijn 30 ondernemingen nieuw toegelaten tot het universum van het ASN Aandelenfonds. Van de ondernemingen die zich al in het universum bevonden, hebben wij er na heronderzoek 47 gehandhaafd en 9 verwijderd. Het ASN Small & Midcap Fonds belegt zowel in ondernemingen die definitief zijn toegelaten tot het universum (definitieve of pass-status) als in bedrijven die voorlopig zijn toegelaten (voorlopige of provisional status). Ondernemingen worden definitief toegelaten wanneer zij ruim voldoende scoren op de drie criteria: milieu, sociaal beleid en corporate governance (verantwoord bestuur). De voorlopige status geldt voor ondernemingen die op twee van deze drie criteria een voldoende scoren. Zij krijgen twee jaar de tijd om ook op het derde onderdeel te groeien naar een voldoende. Wij gaan hierover met deze ondernemingen in dialoog. Door deze actieve vorm van engagement stimuleren we kleine tot middelgrote ondernemingen om hun duurzaamheidsbeleid te verbeteren. Wanneer zij daar niet in slagen, verwijderen we hen alsnog uit het beleggingsuniversum van het fonds. In 2009 hebben wij 17 ondernemingen definitief toegelaten en 24 voorlopig toegelaten. Wij moesten 6 bedrijven verwijderen, terwijl wij er 26 na onderzoek konden handhaven. 17

20 Er zijn 11 ondernemingen nieuw toegelaten tot het universum van het ASN Milieu & Waterfonds. Na heronderzoek hebben wij 73 bedrijven gehandhaafd, terwijl wij er 14 hebben verwijderd. Er zijn 3 landen en instellingen nieuw toegelaten tot het universum van het ASN Obligatiefonds. Wij onderzochten 57 instellingen. Tevens beoordeelden we alle landen opnieuw. Twintig landen die euro-obligaties uitgeven, beoordeelden we uitgebreid op hun sociale en milieuprestaties. In totaal handhaafden wij 46 instellingen en landen, lieten 3 nieuw toe en verwijderden er 8. Overzicht van ondernemingen, landen en instellingen die in 2009 zijn doorgelicht voor het ASN-beleggingsuniversum: 18 ASN Aandelenfonds Nieuw toegelaten Na heronderzoek gehandhaafd Na heronderzoek verwijderd Akzo Nobel Adidas ABB Alfa Laval Advanced Micro Devices Agl Resources Apogee Applied Materials Assa Abloy BIC ASML Holding Avon Products British Land Axel Springer Boiron Casino Guichard Ballard Power Systems Dell Coloplast B Bekaert Hewlett-Packard Conergy BT Group McGraw -Hill Cos Dai Nippon Printing Capgemini SKF Edwards Lifesciences Carrefour Electrocomponents Coca-Cola Hellenic Bottling Essilor International Deutsche Telekom Georg Fischer Electrolux Hammerson France Telecom Hansen Transmissions Heineken JCDecaux Hennes & Mauritz Kesko Husqvarna KPN Interface Inc Kuraray Co Ltd ITV Land Securities Kingfisher Liberty International Koninklijke DSM Metro Marks & Spencer Group Nikon Corp New York Times Q-Cells Nike Rhodia S.A. Nokia Seb Océ Smith & Nephew Olympus Telecom Italia Pearson Thomson Puma WPP Randstad Reed Elsevier Rexam Roche RPS Group Sage Sainsbury (J) SAP Shanks Group Sonova STMicroelectronics Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

21 ASN Aandelenfonds Nieuw toegelaten Na heronderzoek gehandhaafd Swisscom Teliasonera Thomson Reuters Tomra Systems Umicore Whole Foods Market Yell Group Na heronderzoek verwijderd ASN Small & Midcap Fonds * definitief toegelaten ** toegelaten met voorlopige status Adecco* Axel Springer A.G. Cable & Wireless Adolfo Dominguez** Bekaert Club Mediterranee Arcadis** Bunzl De La Rue Arriva* Coca-Cola Hellenic Bottling Norske Skogindustrier Austria Technologie** DS Smith SKF Autogrill** Elcoteq Sol Axfood** Electrocomponents Bellway** Elmos Semiconductor BSS Group** Geberit Cap Gemini* H Lundbeck Cargotec** Hera Crucell** JCDecaux Elia System Operator** Jeronimo Martins Experian** Mitchells & Butlers PLC Fischer (Georg)-Reg** Mitie Group Fluidra** M-Real Frigoglass* Nobia Galliford Try** Novozymes Gamesa* Pfeiffer Hammerson** Pirelli & C. Immobiliare Grande Distribuzione* ITV* Kesko* Lassila & Tikanoja** M6-Metropole Television** Mouchel Group* Northern Foods** SEB* Sol Melia** Solaria Energia* Sonae* Sonaecom SGPS* Sonova* Spice Holdings** Telecinco** Tomra* United Utilities* Van de Velde** Wegener** Wolters Kluwer** YELL Group* Red Electronica Corporacion Rps Group Sanoma Shanks Group Spirent Communications Telecom Italia Media 19

22 20 ASN Milieu & Waterfonds Nieuw toegelaten Na heronderzoek gehandhaafd Na heronderzoek verwijderd Aquas de Barcelona Active Power Acciona Greenko Aguas de Barcelona Aventine Renewable Energy Hanson Transmission Aixtron Casella Iberdrola Renova American Water Envitec Biogas Northwest Pipe Amiad Filtration Evergreen Energy Ocean Power Technology Aqua America Groupe Laperierre (Laperriere & Verreault) Phoenix Solar Badger Meter Miura Co Solaria Energia California Water Service Motech Group Tsukishima Kikai Can Hydro Developers PNOC Energy Development Corp Umicore Centrotec Sustainable Rational Zumtobel Chloride Group Seoul Semiconductors Clean Harbors Verasun Energy Climate Exchange Plc Verbio Conergy Consolidated Water Daiseki Dionex EDF Energy Nouvelles Epistar Evergreen Solar Everlight Electronics First Solar Fluidra Fuelcell Energy Hanson Transmission Horiba Hydro International Hydrogenics Hyflux Iberdrola Renova Insituform Tech Itron Kingspan Group LDK Solar LKQ Corp Manilla Water Mueller Water Nalco Nibe Industrier Nordex Ocean Power Tech Pentair Phoenix Solar Polypore Int Power Integrations Pure Technologies PV Crystalox Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

23 ASN Milieu & Waterfonds Nieuw toegelaten Na heronderzoek gehandhaafd Q-Cells Regal Beloit Renesola Rockwool Roper Sebesp/Cia Saneamento Basico Spice Spirax Sarco Stantec Stericycle Suntech Power Suzlon Energy Tanfield Group Techem Teg Group Telvent GIT Tetra Tech Transpacific Industries Trina Solar Umicore Uponor Vacon Washtec Watts Water Wavin Yingli Green Energy Holding Zumtobel Na heronderzoek verwijderd 21 ASN Obligatiefonds België Bank Nederlandse Canada Gemeenten Italië Caise d Amortissement de Citi Credit Cardmaster la dette Social Spanje Denemarken Estland Duitsland Finland Eurofima IJsland European Mortgage Secs. Slovenië Frankrijk Verenigd Koninkrijk Habion Zweden Ierland Kennemer Wonen (Duinstee) Kleurrijk Wonen Laurentius Lefier Mooiland Vitalis Nederland NSWAC Ons Doel Oostenrijk Portugal Réseau Ferré de France

24 ASN Obligatiefonds Nieuw toegelaten Na heronderzoek gehandhaafd SLS Wonen SSW Stadgenoot (Het Oosten) SHAM Stichting Portaal Stichting Sociale Woningbouw en Beheer Stichting Waterweg Wonen Stichting Wonen Wierden Stichting Woongroep Holland Stichting Woonpunt Stichting Woonvormen Bommelerwaard Stichting Woonzorg Nederland Stichting Woonzorg West Zeeuws-Vlaanderen Vieya (Dongense Woningcorp.) Woningbouwver. St. Laurentius Woningcorp. Alliantie Woningcorporatie Staedion Woningcorporatie Weller Woningstichting Arcen en Velden Woningstichting Haag Wonen Woningstichting Rochdale Woningstichting Weststellingwerf Wooncompagnie Woongroep Holland Woonstichting Domesta Woonstichting Vaals Na heronderzoek verwijderd 22 Een beschrijving van tien nieuw toegelaten en tien verwijderde ondernemingen en de motivatie van ons oordeel vindt u in de bijlage 1. Uitgebreidere informatie staat tevens op > Beleggen > Beleggingsbeleid > ASN Beleggingsuniversum. Daar vindt u voor elk fonds een pdf-bestand met een toelichting op de bedrijven en instellingen waarin de fondsen beleggen. 2.3 Dialoog In 2009 voerden wij met veertien bedrijven uit het universum van het ASN Aandelenfonds een dialoog. Deze dialogen betroffen hun prestaties of beleid op het gebied van milieu of mensenrechten. Als na heronderzoek blijkt dat een bedrijf achterblijft met zijn duurzaamheidsbeleid of niet meer voldoet aan onze beleggingscriteria, stellen wij het bedrijf daarover vragen of verzoeken het zijn beleid aan te passen of de uitvoering ervan te verbeteren. Met 42 bedrijven uit het universum van het ASN Small & Midcap Fonds hebben wij een dialoog gevoerd. Daarbij gaat het vooral om bedrijven die nog niet op alle duurzaamheidscriteria een voldoende scoren. Zij zijn daarom voorlopig toegelaten tot het universum. Door actief met hen in dialoog te gaan sturen wij aan op verbeteringen. Wanneer deze zich niet binnen twee jaar voordoen, verwijderen wij het bedrijf uit het universum van het fonds. Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

25 Hetzelfde geldt voor het ASN Milieu & Waterfonds. In de portefeuille van dit fonds bevinden zich veel relatief jonge, kleine bedrijven die zeer duurzame technologieën op de markt brengen. Helaas ontbreekt het hun vaak aan mensenrechten- en ketenbeleid. Wij gaan met deze ondernemingen in gesprek om het management aan te sporen beleid te formuleren over deze twee aspecten. In 2009 deden wij dat met 44 bedrijven. 2.4 Stemmen Wie belegt in aandelen, heeft ook het recht te stemmen op de voorstellen die aan de orde komen in aandeelhoudersvergaderingen. De ASN Beleggingsfondsen beleggen onder andere in aandelen en hebben daarmee dus stemrecht. Daardoor kunnen zij invloed uitoefenen op het beleid en management van die ondernemingen. De afgelopen jaren hebben wij ons stemrecht bij een steeds groter aantal ondernemingen uitgeoefend en het steeds meer afgestemd op onze missie en duurzaamheidscriteria. Daarvoor hebben wij een eigen duurzaam stembeleid ontwikkeld. In totaal is in 2009 op 151 aandeelhoudersvergaderingen gestemd volgens het stembeleid van de ASN Beleggingsfondsen: 21 in het eerste kwartaal, 103 in het tweede kwartaal, 22 in het derde kwartaal en 5 in het vierde kwartaal. In de meeste gevallen, naar schatting zeventig procent, betrof het een stem tegen de voorgestelde beloning van de bestuurders. Wij constateerden dat een relatie van deze beloning met duurzame doelstellingen ontbrak. Op de tweede plaats stond herkapitalisatie: in circa dertig procent van de gevallen betrof de tegenstem de voorgestelde inkoop van eigen aandelen. Wij waren van mening dat investering in duurzaamheid bij de betreffende bedrijven voorrang zou moeten krijgen op inkoop van eigen aandelen. Vooral in de Verenigde Staten dienden aandeelhouders agendapunten in over duurzame thema s. Daardoor konden wij ook vóór agendapunten op het gebied van bijvoorbeeld klimaat en mensenrechten stemmen. Meer informatie over het stemgedrag van de ASN Beleggingsfondsen op de aandeelhoudersvergaderingen vindt u op > Beleggen > Corporate Governance Code > Stembeleid. 2.5 Beleid voor derivaten Om principiële redenen maken wij geen gebruik van derivaten en securities lending bij het beheer van de fondsen. Daarvoor hebben wij drie redenen. Ten eerste de rol van derivaten: zij kunnen worden gebruikt om te speculeren en om de risico s van het beleggen te verminderen. Dat laatste is mogelijk doordat derivaten bescherming kunnen bieden tegen koersdaling. Ook in dit geval is er echter sprake van speculatie. Ten tweede is het ons beleid te beleggen in de echte economie, in ondernemingen, niet in afgeleide financiële instrumenten. Alleen dan kunnen wij bovendien ons stemrecht uitoefenen en zo het duurzaamheidsbeleid van ondernemingen beïnvloeden. Dit is ook de reden dat wij geen securities lending toepassen: wij zouden dan met de aandelen ons stemrecht uit handen geven. Ten derde worden op slechts een beperkt aantal aandelen in ons universum opties uitgegeven. Als wij onze portefeuilles via derivaten zouden willen indekken tegen koersdalingen, zou dat via indexopties moeten gebeuren. Dat is tegen ons beleid, want in indexen bevinden zich voornamelijk ondernemingen die niet voldoen aan onze duurzaamheidscriteria. De uitzondering hierop is het gebruik van derivaten bij het beheer van het ASN Obligatiefonds. Wij gebruiken hiervoor een future op de Duitse Bund (staatsobligatie). Duitsland voldoet aan onze duurzaamheidscriteria voor landen. Wij gebruiken futures op de Duitse Bund niet om te speculeren, maar uitsluitend om de looptijden van de portefeuille te verkorten of verlengen. 23

26 24 3 Belegingsbeleid en -resultaten Jaarverslag 2009 ASN Beleggingsfondsen

27 3.1 Terugblik op 2009 en vooruitzichten voor Economische ontwikkelingen Het jaar 2009 begon slecht. De crisis in het financiële systeem was in alle hevigheid naar de reële economie overgeslagen. Door het infarct van het financiële systeem kwamen banken aan de hartlongmachine van de centrale banken te liggen. De bancaire kredietverlening de bloedtoevoer naar de private sector viel sterk terug. Daardoor kwamen ondernemingen eveneens in de problemen. De diepe recessie zette bedrijfsresultaten sterk onder druk. Bedrijfsfaillissementen en persoonlijke faillissementen konden op hun beurt gevolgen hebben voor de financiële sector, waardoor een akelige neerwaartse spiraal dreigde. Kredietcrisis In de Verenigde Staten trok de centrale bank alle registers van het monetaire beleid open om de crisis te bestrijden. Zo kocht zij op grote schaal staatsobligaties in, evenals obligaties van hypotheekverstrekkende semioverheidsorganisaties als Freddie Mac en Fannie Mae. Het doel daarvan was de lange rente en hypotheekrente omlaag te brengen om de economie lucht te geven. In december 2008 had de Amerikaanse centrale bank haar Fed-fundstarief al naar het bodemniveau van 0 tot 0,25% gebracht. De Europese Centrale Bank (ECB) verlaagde de herbeleningsrente eveneens tot een minimumniveau, dat hier op 1% lag. De daling van de interbancaire driemaandsrente had wat meer voeten in de aarde. Naast het rentebeleid van de ECB, speelt daarbij immers ook de risico-inschatting voor de bancaire sector mee. Vanwege het hoog ingeschatte tegenpartijrisico bleven banken bijzonder huiverig elkaar leningen te verstrekken. Terwijl de centrale banken in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk kozen voor het middel van quantitative easing, besloot de ECB, mede om institutionele redenen, banken op grote schaal te voorzien van liquiditeiten met looptijden tot twaalf maanden. Op vele fronten maakten overheden stimuleringsmaatregelen bekend. De nieuwe Amerikaanse regering onder leiding van president Obama lanceerde een pakket van een kleine $ 800 miljard, dat voornamelijk in 2009 en 2010 wordt besteed. De Chinese overheid introduceerde een pakket dat (ten opzichte van het BBP) nog omvangrijker was. In de eurozone hadden de belangrijkste overheidsmaatregelen betrekking op de stimulering van autoverkopen. Tevens werden de effecten voor de arbeidsmarkt verzacht door tijdelijk deeltijduitkeringen te verstrekken. Ook op andere manieren trachtten overheden de uitval van de particuliere vraag te compenseren. Omslag in maart In de laatste weken van maart sloeg de stemming om, toen duidelijk werd dat de economie zich niet meer in een vrije val bevond. Vooral de stabilisatie van de consumptieve vraag in de Verenigde Staten ondersteunde het vertrouwen dat het ergste deel van de recessie voorbij was. Ook de melding van enkele grote Amerikaanse banken dat het jaar winstgevend begonnen was, en de positieve uitkomsten van de stresstesten gaven de burger moed. Daarvoor hadden verschillende Aziatische economieën al een opvallende veerkracht getoond, wat hun toenemende belang voor de toekomst van de wereldeconomie opnieuw bevestigde. In Europa was de terugslag in de economie groter dan in de Verenigde Staten. Daarbij speelde de afhankelijkheid van exporten een grote rol. Mede door de maatregelen van de centrale banken en verbeterende economische cijfers ontspande het financiële systeem zich langzamerhand. Dit laatste bleek onder meer uit de vermindering van het verschil tussen de rente op bedrijfsobligaties en die op staatsobligaties. Ook de sterke toename van obligatie-emissies vormde een positief signaal. In de loop van de zomer trokken de stofwolken langzaam op. Het werd steeds duidelijker dat het gevaar van een onmiddellijke depressie vooralsnog was afgewend. Ook begon de economie na de vrije val van eind 2008 weer geleidelijk een normaal conjunctuurcyclisch beeld te vertonen. Over het derde kwartaal lieten de Amerikaanse en meeste Europese economieën weer groei zien, terwijl Japan en de meeste opkomende landen al in het tweede kwartaal zwarte cijfers schreven. Belangrijk daarbij was dat de Amerikaanse huizenmarkt stabiliseerde en het banenverlies in de Verenigde Staten aan het einde van het jaar vrijwel tot stilstand kwam. Daarmee groeide de kans dat het kunstmatig opgewekte herstel een bestendig vervolg zou krijgen en zich ook in 2010 zou voortzetten. 25