6 Groei arbeidsproductiviteit door publieke en private investeringen
|
|
- Pepijn de Backer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 6 Groei arbeidsproductiviteit door publieke en private investeringen Publieke en private investeringen kunnen bijdragen aan het verhogen van de hoeveelheid kapitaal per eenheid arbeid en daarmee aan de groei van de arbeidsproductiviteit. Hoeveel verbetering is hier mogelijk? 6.1 Publieke investeringen Uit de eerder gepresenteerde spinnenwebfiguren van het Global Competitiveness Report (figuur 1.5, p. 18) blijkt dat de kwaliteit van de Nederlandse infrastructuur relatief goed is. Dit is echter geen reden om pas op de plaats te maken. Voor het benutten van onze comparatieve voordelen is immers geen goede, maar een excellente infrastructuur op zijn plaats. Verder blijft goed onderhoud van belang. En er zijn nog enkele specifieke knelpunten op het gebied van bijvoorbeeld grensoverschrijdende elektriciteitsverbindingen. Los van investeringen in fysieke infrastructuur zullen ook publieke investeringen in de kennisinfrastructuur bijdragen aan het verhogen van de productiviteit. Het investeringsplan voor Europa dat de Europese Commissie voorstelt, biedt aanknopingspunten om de publieke infrastructuur in Nederland op een hoger plan te brengen. Verder geldt dat Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars via de Nederlandse Investeringsinstelling (NII) een bijdrage kunnen leveren aan de financiering van langlopende publieke en private investeringsprojecten. Het is zaak dat de overheid de mogelijkheden actief en met betrokkenheid van anderen (NII, sociale partners, PPS - Publiek-Private Samenwerking) goed benut. 65
2 Figuur 6.1 Investeringsplan Europese Commissie voor strategische investeringen Bron: Investeringen van bedrijven Hoe zit het met de mogelijkheden om de private investeringen in Nederland te verhogen? Onderstaande figuur laat zien dat het investeringsniveau in Nederland duidelijk lager ligt dan het gemiddelde van de eurozone. In tegenstelling tot eerdere statistieken (van voor de revisie van de Nationale Rekeningen) is er voor Nederland geen sprake meer van trendmatig dalende private investeringen na
3 GROEI ARBEIDSPRODUCTIVITEIT DOOR PUBLIEKE EN PRIVATE INVESTERINGEN Figuur 6.2 Investeringen in vaste activa van niet-financiële bedrijven in Nederland en de Eurozone (% bbp) Bron: CBS en Eurostat Het CPB ziet evenwel geen aanwijzingen dat het lage investeringsniveau leidt tot een lagere productiviteit(sgroei) 1. De daling van de investeringsquote sinds 2000 is in Nederland duidelijk sterker dan in de kernlanden van de EU (zowel nominaal als reëel). Maar in bijna alle bedrijfstakken is de productiviteit sneller toegenomen dan in die andere EU-landen. Het relatief lage investeringsniveau in ons land heeft ook niet geleid tot een achterblijvende ontwikkeling van de productieve kapitaalgoederenvoorraad ten opzichte van de kernlanden van de EU. Dat komt mede door het relatief grote aandeel van investeringen in ICT-apparatuur dat ons land kent. Tabel 6.1 Productieve kapitaalgoederenvoorraad Bron: Cees Jansen en Marco Ligthart (2014) Spaaroverschot niet-financiële bedrijven: ontwikkeling, oorzaken en gevolgen, CPB Achtergronddocument, p Cees Jansen en Marco Ligthart (2014) Spaaroverschot niet-financiële bedrijven: ontwikkeling, oorzaken en gevolgen, CPB Achtergronddocument, 28 augustus
4 6.3 De rol van ICT-kapitaal Een mogelijke verklaring voor het relatief lage investeringsniveau in Nederland in combinatie met nog steeds productieve bedrijfstakken is het hoge gewicht van ICT-investeringen in Nederland. Investeringen in ICT-kapitaal blijken over de periode bijna evenveel te hebben bijgedragen aan de groei van het bbp als de investeringen in de overige kapitaalgoederen 2. De prijs van ICT-kapitaal gaat echter trendmatig omlaag. Begin jaren tachtig kostte een pc evenveel als een auto. En hoewel pc s en andere computerapparatuur steeds beter zijn geworden, zijn de prijzen niet gestegen maar fors gedaald. Als voor dit effect gecorrigeerd wordt (door aanname van constante prijzen), dan is de investeringsquote over een langere periode bezien veel stabieler (zie figuur 6.3). Figuur 6.3 Investeringsquote bedrijven daalt vooral door relatief lage investeringsprijzen Bron: CPB (2011) Centraal Economisch Plan [CEP] 2011, p. 54. De vraag is nu of met de gesignaleerde relatieve prijsdaling van ICT-kapitaal de kous af is. Larry Summers merkt in de Tinbergenlezing op dat ICT-kapitaal wereldwijd goedkoper is geworden 3. Het blijft dan de vraag waarom de investeringsquote in veel andere landen toch hoger ligt dan in Nederland. Dit verdient nader onderzoek. 2 Bart van Ark (2010) Productivity, Sources of Growth and Potential Output in the Euro Area and the United States, Intereconomics 2010 nr. 1, p Nederlandse Economendag 2014 (met KVS Tinbergenlezing door prof. Larry Summers), 31 oktober 2014, bij DNB in Amsterdam. De titel van de lezing was: 'Reflections on Secular Stagnation'. 68
5 GROEI ARBEIDSPRODUCTIVITEIT DOOR PUBLIEKE EN PRIVATE INVESTERINGEN Een mogelijke verklaring is dat Nederland een relatief grote dienstensector heeft en een relatief grote creatieve industrie. Investeringen in deze sectoren zijn relatief ICT-intensief. Ook als de dienstensector en de creatieve industrie voldoende (in ICT) investeren, zal de Nederlandse investeringsquote lager kunnen uitvallen dan in andere geavanceerde landen. Het spiegelbeeld hiervan is dat Nederland relatief weinig industriële topsectoren heeft. Dit overlapt met de rol van innovatie, die in hoofdstuk 7 aan de orde komt. Interessant is overigens dat ICT-investeringen op twee manieren doorwerken in een hogere groei van de arbeidsproductiviteit. De hoofdroute, die in dit hoofdstuk centraal staat, is via het verhogen van de hoeveelheid kapitaal per eenheid arbeid. De tweede route is via positieve netwerkeffecten (spill-overs) 4. Omdat ook andere bedrijven vergelijkbare ICT-investeringen doen, kan de productiviteit in de hele keten toenemen. Bij verregaande automatisering in productieketens kunnen leveranciers bijvoorbeeld het voorraadverloop bij hun klanten volgen, de leveringen daarop afstemmen en de facturering automatisch koppelen aan de gedane leveringen. Deze positieve netwerkeffecten verhogen de totale factorproductiviteit (meer doen met dezelfde hoeveelheid arbeid en kapitaal). Dit komt terug in hoofdstuk 7. Naast de lagere prijs van ICT-kapitaal zijn er mogelijk ook andere oorzaken voor de lage investeringsquote in Nederland. Een eerste aanvullende verklaring heeft te maken met de financieel-economische structuur van Nederland. Deze verklaring steunt op lopenderekening-statistieken die heel moeilijk te interpreteren zijn 5. Een tweede deelverklaring wijst op de gebrekkige doorgroei van het Nederlandse mkb. 6.4 Doorgroei mkb Een tweede aanvullende verklaring kan zijn dat het Nederlandse mkb relatief weinig doorgroei vertoont. De recente Global Entrepreneurship Index bevat hier duidelijke aanwijzingen voor. Nederland staat wereldwijd op een verdienstelijke 13 de plaats en binnen de groep Europese landen op de 8 ste plaats. De index is samengesteld uit 14 subindicatoren. Op de meeste subindicatoren doet Nederland het beter dan het Europese gemiddelde, behalve bij groei. De omschrijving bij de groei-indicator luidt als volgt: 4 CBS (2014) ICT, kennis en economie, p DNB (2014) Het nationale spaaroverschot ontleed, DNB Occasional Study, nr
6 Pillar 12: High Growth. This is a combined measure of the percentage of high-growth businesses that intend to employ at least ten people and plan to grow more than 50 percent in five years (the Gazelle variable) with business strategy sophistication (the Business Strategy variable). It might be argued that a shortcoming of the Gazelle variable is that growth is not an actual but an expected rate. However, a measure of expected growth is in fact a more appropriate measure of aspiration than a measure of realized growth. Business Strategy refers to the ability of companies to pursue distinctive strategies, which involves differentiated positioning and innovative means of production and service delivery. Figuur 6.4 Nederland vergeleken met andere landengroepen op de criteria van het Global Entrepreneurship Report Bron: World Economic Forum (2014) Global Entrepreneurship Report. De groei-indicator is dus een gewogen gemiddelde van een gazelle-indicator (de groeiambitie van mkb met meer dan 10 werknemers) en een indicator over de kwaliteit van de bedrijfsstrategie. Nu bevatten de eerder gepresenteerde spinnenwebfiguren van de Global Competitiveness Report (figuur 1.5, zie p.18) een vergelijkbare indicator, namelijk business sophistication. Op deze indicator scoort Nederland duidelijk beter dan gemiddeld. Het lijkt er dus op dat de lage score op de samengestelde groei-indicator volledig voor rekening komt van de lage groeiambitie van het grotere mkb. Ook in het recente SEA-rapport over mkb-financiering is opgemerkt dat het Nederlandse mkb in internationaal perspectief relatief weinig doorgroei vertoont. Het SEA-rapport verwijst in dit verband naar een studie van McKinsey naar de positie 70
7 GROEI ARBEIDSPRODUCTIVITEIT DOOR PUBLIEKE EN PRIVATE INVESTERINGEN van het Nederlandse kleinbedrijf en naar een AWT-advies over het innovatieve mkb 6. Een deel van het probleem is dat de competenties van veel mkb-ondernemers versterking behoeven. Verschillende bronnen laten zien dat de financiële kennis van veel mkb-ondernemers tekortschiet. Banken klagen in dit verband over de gebrekkige kwaliteit van kredietaanvragen. McKinsey stelt ook dat het bedenken van een product en het opzetten van een bedrijf om andere competenties vragen dan degene die nodig zijn in de doorgroeifase. Daar staat tegenover dat ook groeibriljanten tegen problemen aanlopen 7 : Bij het oplossen van deze problemen, hebben groeibriljanten veel baat bij een goed functionerend ecosysteem, waarin zij snel de juiste partners kunnen vinden; partners die hen kunnen helpen bij het verkrijgen van kennis, verkrijgen van financiering, vinden van goede mensen, vergaren van informatie over marktkansen, toegang krijgen tot internationale netwerken, et cetera. In het SEA-rapport over mkb-financiering is opgemerkt dat dit ecosysteem in Nederland inderdaad versterking behoeft. Een veelbelovend voorbeeld is de samenwerking tussen mkb-bedrijven en hbo- en mbo-instellingen. Centers of expertise in het hbo en Centra voor innovatief vakmanschap in het mbo zijn sterk in ontwikkeling en werken al samen met meer dan 1300 mkb-bedrijven 8. Het verder versterken van dergelijke innovatieve ecosystemen moet een belangrijk onderdeel uitmaken van de Nederlandse groeiagenda. Welke vervolgstappen zijn nog mogelijk? Het SEA-rapport over mkb-financiering signaleert de nodige financieringsknelpunten bij het kleinere mkb en reikt daar ook oplossingen voor aan. Een nieuwe oplossing op financieringsgebied wordt aangereikt door het eerder genoemde investeringsplan van de commissie-juncker. Dit plan bevat ook een loket voor mkb-financiering. Verder gaat het om de noodzaak van een toegankelijke infrastructuur voor levenlang-leren voor ondernemers. Op de onderwijsmarkt zijn momenteel vraag- en aan- 6 McKinsey & Company (2014) Het kleinbedrijf: Grote motor van Nederland: Het Nederlandse kleinbedrijf in zwaar weer & 10 maatregelen voor duurzame groei, april 2014 en AWT (2014) Briljante bedrijven: Effectieve ecosystemen voor ambitieuze ondernemers, maart AWT (2014) Briljante bedrijven, p Platform Bèta Techniek (2014) Midterm Review Centres of expertise & Centra voor innovatief vakmanschap: Dynamiek onderweg: Auditrapportage
8 bod van ondernemersvaardigheden sterk versnipperd. Bovendien zijn loketten waar ondernemers met hun vragen terechtkunnen, vaak onbekend en moeilijk vindbaar. Een deel van het ontbrekende ecosysteem kan ook ingevuld worden via het versterken van alternatief aanbod van mkb-financiering. Bij veel vormen van alternatieve financiering vormt coaching immers onderdeel van het pakket. Verder lijkt er nog ruimte om het (innovatieve) mkb beter bij de topsectorenbenadering te betrekken. Dit komt terug in hoofdstuk 7. De vraag is of met deze aanbevelingen het bedoelde ecosysteem voldoende wordt versterkt. Een punt dat in het SEA-rapport niet verder is uitgewerkt, is de observatie van McKinsey dat een aantal (wettelijke) regelingen en verplichtingen relatief onvoordelig is voor het kleinbedrijf. Een algemeen punt is de regeldruk, waar vooral het kleinbedrijf last van heeft. Meer concreet gaat het om de wettelijke loondoorbetaling bij ziekte. Voor zzp ers en kleine bedrijven zou het hiermee gemoeide financiële risico zwaar wegen. Genoemde wettelijke verplichting zou dan voor kleine bedrijven een rem vormen op doorgroei via het in dienst nemen van nieuw personeel. Ten slotte is het echter ook goed om te signaleren dat er nog geen sluitende verklaring is voor de relatief lage investeringsquote van het Nederlandse bedrijfsleven en het achterblijvende groeivermogen van het Nederlandse mkb. Deze onderwerpen verdienen nader onderzoek. 6.5 Conclusies bij knelpunten groei arbeidsproductiviteit door publieke en private investeringen Nederland heeft een goede fysieke infrastructuur. Om onze comparatieve voordelen te verzilveren is echter een excellente infrastructuur noodzakelijk. Verder zijn er nog specifieke knelpunten, bijvoorbeeld op het gebied van grensoverschrijdende elektriciteitsverbindingen. Ook de kennisinfrastructuur vraagt om aanvullende investeringen; dit is het onderwerp van hoofdstuk 7. Hoewel er geen sprake is van een dalende trend, blijven de private investeringen in Nederland aan de lage kant. Het is nog niet helemaal duidelijk waar dit aan ligt. Er zijn overigens geen aanwijzingen dat de ontwikkeling van de productieve kapi- 72
9 GROEI ARBEIDSPRODUCTIVITEIT DOOR PUBLIEKE EN PRIVATE INVESTERINGEN taalgoederenvoorraad van ons land achterloopt ten opzichte van de kernlanden van de EU. Nieuwe mogelijkheden om investeringen te financieren doen zich voor via de Nederlandse Investeringsinstelling (NII) en het investeringsplan van de commissie- Juncker. Via deze kanalen kan ook financiering voor het mkb beschikbaar komen. Het is zaak om deze mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten. Agendering van SER-werkzaamheden Het Nederlandse mkb vertoont relatief weinig doorgroei. Het is nog niet helemaal duidelijk waar dat aan ligt. Er zijn aanwijzingen dat het te maken kan hebben met een tekortschietend ecosysteem waarbinnen mkb-bedrijven tot bloei kunnen komen. Versterking van dit ecosysteem kan een belangrijk aangrijpingspunt zijn om de economie op een hoger groeipad te brengen. De Commissie SEA zou dit verder kunnen verkennen. In het kader van het consultatief overleg met minister Kamp in de aanloop naar de EU-voorjaarstop wordt ook gesproken over het investeringsplan voor Europa en de wijze waarop Nederland van deze nieuwe faciliteit gebruik gaat maken. 73
Het creëren van een innovatieklimaat
Het creëren van een innovatieklimaat Bertholt Leeftink Directeur- Generaal Bedrijfsleven & Innovatie Inhoud 1. Waarom bedrijven- en topsectorenbeleid? 2. Verdienvermogen en oplossingen voor maatschappelijke
Nadere informatieDe Staat van Nederland Innovatieland: een gouden ei? Walter Manshanden
De Staat van Nederland Innovatieland: een gouden ei? Walter Manshanden Van der Zee, F., W. Manshanden, F. Bekkers, T. van der Horst ea (2012). De Staat van Nederland Innovatieland 2012. Amsterdam: AUP
Nadere informatieBRAINPORT MONITOR SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES
BRAINPORT MONITOR 2016 - SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES BRAINPORT NEXT GENERATION Meedoen MEER MENSEN DIE MEE DOEN Concurreren DIE SAMEN MEER CREËREN Verdienen EN SAMEN MEER VERDIENEN!
Nadere informatieDe haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 1. Ondernemerschap lijkt te bloeien in Nederland. Er zijn veel nieuwe starters en een groot aantal (jonge) bedrijven. Nederland heeft
Nadere informatieTopsectoren. Hoe & Waarom
Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van
Nadere informatieArbeidsproductiviteit in MKB en grootbedrijf
M21221 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot Verklaring van verschillen tussen MKB en groot en ontwikkelingen 1993-29 Anne Bruins Ton Kwaak Zoetermeer, november 212 Arbeidsproductiviteit in MKB en groot
Nadere informatieDAS Lectorenbijeenkomst 13 november Annemarie Knottnerus Platform Bèta Techniek
DAS Lectorenbijeenkomst 13 november 2014 Annemarie Knottnerus Platform Bèta Techniek Dynamiek Onderweg Publiek Private Samenwerking in het beroepsonderwijs Centres of expertise Centra voor innovatief vakmanschap
Nadere informatieBehoefte aan financiering in het MKB
M200909 Behoefte aan financiering in het MKB Ontwikkelingen van december 2008 tot april 2009 Lia Smit Joris Meijaard Zoetermeer, 20 mei 2009 MKB iets minder pessimistisch over financiering Het algemene
Nadere informatieNL.IN.BUSINESS Mondiale uitdagingen, Nederlandse oplossingen
NL.IN.BUSINESS 2020 Mondiale uitdagingen, Nederlandse oplossingen MONDIALE UITDAGINGEN Verstedelijking, economische groei en verduurzaming brengen uitdagingen met zich mee op bijvoorbeeld het gebied van
Nadere informatieTopsectoren en de Samenwerkingsagenda EZ-provincies-MKB
High Tech Systems & Materials Life Sciences & Health Agro-Food Logistiek BEDRIJVEN Water Topsectoren en de Samenwerkingsagenda EZ-provincies-MKB Creatieve Industrie Energie Meer geld en betere dienstverlening
Nadere informatieScaleUp Dashboard 2015
Rapportage ScaleUp Dashboard 2015 ScaleUp Dashboard 2015 Prof. dr. Justin Jansen Lotte de Vos Rotterdam School of Management Erasmus Centre for Entrepreneurship Conclusies Nederland staat aan de Europese
Nadere informatieInfrastructuur landsdeel Zuidoost. 3 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 38 scholen en 13
Facts & Figures 24 Deel II LANDSDEEL zuidoost De Human Capital Agenda Brainport 2 vormt de basis voor het regionaal Techniekpact van het landsdeel Zuidoost, bestaande uit de provincies Noord-Brabant en
Nadere informatieInnoveren in het digitale tijdperk: Europa weer op gang brengen Presentatie van J.M. Barroso,
Innoveren in het digitale tijdperk: Europa weer op gang brengen Presentatie van J.M. Barroso, voorzitter van de Europese Commissie, bij de Europese Raad van 24 en 25 oktober 213 Global Competitiveness
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatiezuidwest Infrastructuur landsdeel Zuidwest 6 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 53 scholen en 17
LANDSDEEL zuidwest De regio West-Brabant is samen met de provincies Zeeland en Zuid-Holland verenigd in het landsdeel Zuidwest. In de Techniekpact-samenwerking op landsdeelniveau verbinden de zes subregio
Nadere informatieDe haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 Justin Jansen, Erasmus Universiteit Rotterdam Occo Roelofsen, McKinsey & Company Poll: Hoe gaat het met ondernemerschap in Nederland?
Nadere informatieInfrastructuur landsdeel Noord. 4 Centres of expertise (penvoerders)
LANDSDEEL NOORD Het landsdeel Noord, bestaande uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe, heeft het Techniekpact regionaal vertaald in de Techniekagenda Noord Nederland. In de noordelijke provincies
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 3059 Vragen van het lid
Nadere informatieBijlage 2. Human Capital Agenda s
Bijlage 2 Capital s De topsectoren gaan een human (onderwijs en scholing) voor de langere termijn opstellen en zullen onderwijsinstellingen hierbij betrekken. De s bevatten o.a. een analyse van de behoefte
Nadere informatie1.4 Factoren die bepalend zijn voor reële convergentie
Productiviteit, concurrentiekracht en economische ontwikkeling Concurrentiekracht wordt vaak beschouwd als een indicatie voor succes of mislukking van economisch beleid. Letterlijk verwijst het begrip
Nadere informatieInfrastructuur landsdeel Noordvleugel. 5 hogescholen met bètatechniek 3 universiteiten Jet-Net: 31 scholen en 15
Facts & Figures 2 Deel II LANDSDEEL NOORDvleugel In het Techniekpact Noordvleugel hebben de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht hun bestaande techniek-, human capital- en economische agenda
Nadere informatieCOUNTRY PAYMENT REPORT 2015
COUNTRY PAYMENT REPORT 15 Het Country Payment Report is ontwikkeld door Intrum Justitia Intrum Justitia verzamelt informatie bij duizenden bedrijven in Europa en krijgt op die manier inzicht in het betalingsgedrag
Nadere informatieAandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen
Rapport Aandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen Drie afbakeningen van het MKB Oscar Lemmers Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Er waren geen
Nadere informatieNaar meer scherpte in de Rijk-Regio agenda voor innovatiestimulering. Berry Roelofs Principal Consultant
Naar meer scherpte in de Rijk-Regio agenda voor innovatiestimulering Berry Roelofs Principal Consultant Utrecht, 17 december 2015 Goede uitgangssituatie, maar Nederland doet het goed 16 e economie van
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieM200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt
M200412 Opleidingsniveau in MKB stijgt A.M.J. te Peele Zoetermeer, 24 december 2004 Meer hoger opgeleiden in het MKB Het aandeel hoger opgeleiden in het MKB is de laatste jaren gestegen. Met name in de
Nadere informatieWereldklasse doen! Havenbedrijf Rotterdam. Henk de Bruijn 25 september 2013. Copyright - Port of Rotterdam
Wereldklasse doen! Havenbedrijf Rotterdam Henk de Bruijn 25 september 2013 1 Haven- en industriegebied + 2 Havengebieden Maasvlakte Waal-/Eemhaven Europoort Botlek 3 Haven in cijfers Rotterdamse haven
Nadere informatieTopsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie. Samen naar de top!
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie Samen naar de top! Drs. G.M. Landheer Directeur Topsectoren en Industriebeleid
Nadere informatieAgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers
AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft
Nadere informatieProducentenvertrouwen Breda: De zomer overgeslagen?
Producentenvertrouwen Breda: De zomer overgeslagen? Introductie Dit is verslag nummer 27 van de halfjaarlijkse enquête naar het producentenvertrouwen in Breda. In editie 26 werd de economische lente aangekondigd.
Nadere informatieFactsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?
Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde
Nadere informatieKAPITALE KANSEN SLIM GELD VOOR AMBITIEUZE ONDERNEMERS
KAPITALE KANSEN SLIM GELD VOOR AMBITIEUZE ONDERNEMERS Marcel Kleijn Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) 5 juli 2011 INHOUD Over de AWT Advies Kapitale kansen Financiering van innovatie
Nadere informatieDiensteninnovatie: wat is dat?
Over de AWT De Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) adviseert regering en parlement over beleid voor wetenschap, technologie en innovatie De AWT adviseert gevraagd en ongevraagd.
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 000 XIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar
Nadere informatieOnderzoeksrapport: zorgelijke terugloop leerwerkplekken mbo
Onderzoeksrapport: zorgelijke terugloop leerwerkplekken mbo - Algemene daling in aantal mbo-studenten. Deze daling wordt grotendeels veroorzaakt door de afname van het aantal leerwerkplekken. - Vooral
Nadere informatieUittocht uit de industrie onstuitbaar? Prof. Dr. J. Konings VIVES - KULeuven
Uittocht uit de industrie onstuitbaar? Prof. Dr. J. Konings VIVES - KULeuven Overzicht Stylized Facts Theoretisch kader Sterke en zwakke sectoren in Vlaanderen? De supersterren van de Vlaamse economie
Nadere informatie14 december 2011 Amandus Lundqvist voorzitter topteam HTSM
14 december 2011 Amandus Lundqvist voorzitter topteam HTSM Topteam HTSM: advies Toename private èn publieke R&D investeringen in HTSM Herkenbaar en attractief technisch vakonderwijs Overheid als innovatieve
Nadere informatieMKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld
M200903 MKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld drs. M. van Leeuwen Zoetermeer, februari 2009 Grootstedelijk MKB Uit eerder onderzoek van EIM 1 blijkt dat het vertrouwen van het MKB in de
Nadere informatieMONITOR 2017 BRAINPORT NETWORK
MONITOR 2017 BRAINPORT NETWORK In deze monitor wordt een overzicht gegeven van de economische groei van de zes triple helix regio s in Zuidoost- Nederland. Op de thema s arbeidsmarkt en kapitaal en EU
Nadere informatieJA: DE KRACHT VAN HET MKB! DE KRÊFT FAN IT MKB PVDA FRYSLÂN MKB-PLAN
JA: DE KRACHT VAN HET MKB! DE KRÊFT FAN IT MKB PVDA FRYSLÂN MKB-PLAN Foto: Pixabay, Creative Commons MIDDEN- EN KLEINBEDRIJF: BANENMOTOR VAN DE SAMENLEVING Het midden- en kleinbedrijf (MKB) is dé banenmotor
Nadere informatieTECHNIEKPACTMONITOR.NL HIGHLIGHTS 2017
TECHNIEKPACTMONITOR.NL HIGHLIGHTS 2017 AANDEEL LEERLINGEN VMBO 3E LEERJAAR 2006-2007 2013-2014 2016-2017 VMBO-BB 31% 24% 24% VMBO-KB 27% 22% 21% Het betreft hier het aandeel leerlingen binnen het totaal
Nadere informatieSamenvatting Twente Index 2016
Samenvatting Twente Index 2016 Kijk voor regionale en lokale data op www.twenteindex.nl INLEIDING De Twente Index wordt door Kennispunt Twente samengesteld in opdracht van de Twente Board. De Board wil
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 32 637 Bedrijfslevenbeleid Nr. 279 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieEconomische vooruitgang
#EURoad2Sibiu Economische vooruitgang Mei 219 NAAR EEN MEER VERENIGDE, STERKERE EN DEMOCRATISCHERE UNIE De ambitieuze EU-agenda voor banen, groei en investeringen en de versterking van de eengemaakte markt
Nadere informatieSTAND VAN ZAKEN EURO PLUS-PACT
STAND VAN ZAKEN EURO PLUS-PACT Presentatie door J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 9 December 2011 De context van het Euro Plus-pact 1 Europa 2020 Procedure macro-onevenwichtigheden
Nadere informatieAlternatieve financieringsvormen voor bankkrediet. Bart P.M. Joosen
Alternatieve financieringsvormen voor bankkrediet Bart P.M. Joosen 30 januari 2014 Aanbodzijde van de financieringsmarkt 2 Aanbodzijde van de financieringsmarkt Banken Institutionele beleggers Beurs (public
Nadere informatieMasterclass: Hoe vind ik financiering voor mijn bedrijf?
Masterclass: Hoe vind ik financiering voor mijn bedrijf? 1 Doel van vandaag Ik heb een duidelijk beeld van welke typen financiering er zijn voor het MKB en hoe ik tot de juiste financiering voor mijn bedrijf
Nadere informatieDe OMC peer review van België. Dr Patries Boekholt Managing Director Technopolis Group
De OMC peer review van België Dr Patries Boekholt Managing Director Technopolis Group De peer review exercitie van 2011 Open Method of Co-ordination (OMC): een Europees proces in het kader van het bereiken
Nadere informatieRoads to recovery. George Gelauff, Debby Lanser, Albert van der Horst, Adam Elbourne. Centraal Planbureau 1
Roads to recovery George Gelauff, Debby Lanser, Albert van der Horst, Adam Elbourne 1 De Grote Recessie 2008: Financiële crisis subprime hypotheken crisis 15 september: Lehman Brothers bankroet stilstand
Nadere informatieNaar een inclusieve regio
Naar een inclusieve regio 1 Ontwikkeling werknemersbanen 2008-2017 (per kwartaal t.o.v. hetzelfde kwartaal voorgaand jaar) 2 2 Dr. Arjen Edzes University of Groningen, Department of Economic Geography,
Nadere informatieWeconomics. Paul Bessems
Van organisaties naar organiseren Weconomics een nieuwe kijk op samenwerken en delen Paul Bessems Vereniging SOD 12-12-2013 Paul Bessems Nieuwdenker www.paulbessems.com paul.bessems@gmail.com 06 20 30
Nadere informatieKennisintermezzo: Co-makership in de regio. Onderwijs Eenheid: Perspectieven op beroepsonderwijs 1 - onderwijs & arbeid
Kennisintermezzo: Co-makership in de regio Onderwijs Eenheid: Perspectieven op beroepsonderwijs 1 - onderwijs & arbeid Regio is de sleutel Rol regio? (WRR-rapport nr. 90) De koppeling in hbo tussen opleiding
Nadere informatiebankfinanciering / bedrijfswaardering
bankfinanciering / bedrijfswaardering Masterclass Internationaal ondernemen in de tuinbouw 4 November 2015 H.A.Rijken 1 MKB financiering: bankiersperspectief 1 Relatieve kredietwaardigheid in het MKB 2
Nadere informatieFacts & Figures uitwerking Pensioenakkoord
Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieWorld Economic Forum publiceert Global Information Technology Report 2010-2011
PERSBERICHT World Economic Forum publiceert Global Information Technology Report 20-2011 Nederland zakt naar de 11e plaats op ranglijst van WEF Global Information Technology Report, en de opkomende economieën
Nadere informatieInnovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven
Innovatie en samenwerking door Utrechtse bedrijven 2008-2012 Ester Hilhorst Economic Board Utrecht April 2014 Samenvatting Vinger aan de pols Innovatie is sterk verbonden met vooruitgang, vernieuwing en
Nadere informatieDigivaardig & meeting the future
Digivaardig & meeting the future Roy Tomeij voorzitter Digivaardig & José de Leeuwe, directeur IT operations Eneco werkgroep ecf 5 april 2013 2 info@digivaardigdigiveilig.nl Kansen benutten ICT biedt kansen
Nadere informatieDigitale Implementatie Agenda.nl ICT voor innovatie en economische groei
Digitale Implementatie Agenda.nl ICT voor innovatie en economische groei Nicole Kroon Directeur directie Regeldruk & ICT-beleid ibestuur congres 26 januari 2011 Waarom doen we het? ICT biedt kansen voor
Nadere informatieMKB-ondernemers met oog voor de toekomst
M200803 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Bedrijfsstrategieën in het MKB drs. M. Mooibroek Zoetermeer, juli 2008 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Ongeveer de helft van de MKB-ondernemers
Nadere informatieSalarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers
Research Centre for Education and the Labour Market ROA Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers ROA Fact Sheet ROA-F-2014/1 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt
Nadere informatieHandvatten voor de ontwikkeling van regionale ecosystemen
Handvatten voor de ontwikkeling van regionale ecosystemen Joost van Hoorn Projectleider stedelijke en regionale economie Handvatten voor de ontwikkeling van regionale ecosystemen 1. Regionaal economisch
Nadere informatieICT-behoeften in het mkb. Onderzoek van TNS-NIPO
ICT-behoeften in het mkb Onderzoek van TNS-NIPO ICT-behoeften in het mkb Onderzoek TNS-NIPO Koninklijke vereniging MKB-Nederland Beleid, Onderzoek en Communicatie Delft, 13 april 26 Contactpersoon: drs.
Nadere informatieDE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017
DE INDUSTRIE: Drie acties voor een nieuw Kabinet MOTOR VAN Manifest 2017 VERNIEUWING Nederlandse industriële bedrijven behoren tot de top van de wereld. We zijn wereldmarktleider in chipmachines en medische
Nadere informatieHet Nederlandse groeirecept raakt uitgewerkt
157 Het Nederlandse groeirecept raakt uitgewerkt M. A. Allers* Samenvatting De afgelopen 25 jaar is de Nederlandse economie vooral gegroeid doordat meer mensen zijn gaan werken. Deze extensieve economische
Nadere informatieHerman Wijffels Innovatie Event Impact van publieke financieringsinstrumenten 3 november 2016, #HWI Inspiratielunch
Herman Wijffels Innovatie Event 2016 Impact van publieke financieringsinstrumenten, #HWI2016 - Inspiratielunch MKB-kredietverlening Trends, rol overheid Pieter Waasdorp, directeur Ondernemerschap, Ministerie
Nadere informatieBas Pulles, Commissaris NFIA. NDL/HIDC seminar NL = logistieke kracht Duiven, 28 november 2013
Delen is Bas Pulles, Commissaris NFIA NDL/HIDC seminar NL = logistieke kracht Duiven, 28 november 213 Agenda Agenda Directe Buitenlandse Investeringen (DBI) wereldwijd NFIA resultaten 24-213 (t/m 31-1-213)
Nadere informatieBeleggingen institutionele beleggers 1,5 biljoen euro in 2010
11 Beleggingen institutionele beleggers 1,5 biljoen euro in John Gebraad Publicatiedatum CBS-website: 3-11-211 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer ** = nader
Nadere informatieBelgië : een strategisch belangrijke biofarmaceutische hub in Europa
Farmacijfers - december 2015 België : een strategisch belangrijke biofarmaceutische hub in Europa Verantwoordelijke uitgever: Catherine Rutten, pharma.be, de Algemene Vereniging van de Geneesmiddelenindustrie
Nadere informatieALGEMENE ECONOMIE /03
HBO Algemene economie Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 M Productiefactoren: alle middelen die gebruikt worden bij het produceren: NOKIA: natuur, ondernemen, kapitaal,
Nadere informatieEen economische perspectief op Limburg in 2015. Prof. Dr. Piet Pauwels Universiteit Hasselt
Een economische perspectief op Limburg in 2015 Prof. Dr. Piet Pauwels Universiteit Hasselt 0 De welvaart in Limburg 2001 welvaartskloof met Vlaanderen 15% 2011 welvaartskloof met Vlaanderen 20% Om de kloof
Nadere informatieFacts & Figures. over de lokale besturen n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018
Facts & Figures over de lokale besturen n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 Facts & figures De lokale overheden zijn een zeer belangrijke speler in ons land. De bevoegdheden die ze
Nadere informatieEconomische Barometer 2017 Bergen op Zoom en Roosendaal. Kernuitkomsten vergeleken, februari >
Economische Barometer 2017 Bergen op Zoom en Roosendaal Kernuitkomsten vergeleken, februari 2018 > www.ioresearch.nl Een barometer is gericht op het volgen en (door middel van cijfers) in beeld brengen
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieNavigatie topsectoren
Navigatie topsectoren Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium 1 Versie oktober 215 Beleidsthema s en doelen topsectoren Specifiek beleid, ondersteunend aan doelen Bedrijvenbeleid:
Nadere informatieNieuwe ronde Regionaal investeringsfonds mbo
Nieuwe ronde Regionaal investeringsfonds mbo Voor zowel studenten als werkgevers is het belangrijk dat een beroepsopleiding goed aansluit op de arbeidsmarkt. Daarom werken steeds meer scholen en bedrijven
Nadere informatie1. Nederland. Figuur 1.1. Figuren bij Voorzichtig vooruit Discussiepaper Kenniseconomie Monitor 2006 1
1. Nederland Figuur 1.1 Figuren bij Voorzichtig vooruit Discussiepaper Kenniseconomie Monitor 2006 1 2. Infrastructuur Figuur 2.1 Figuur 2.2 PA VS Eu 25 EU 15 ICT uitgaven 2004 (EC, 2006) 0 5 10 % van
Nadere informatieQredits bestaat vijf jaar. Dat is een felicitatie waard: in de eerste. plaats natuurlijk aan Qredits en haar medewerkers die deze
(GESPROKEN WOORD GELDT) Majesteit, dames en heren! Qredits bestaat vijf jaar. Dat is een felicitatie waard: in de eerste plaats natuurlijk aan Qredits en haar medewerkers die deze organisatie in korte
Nadere informatieDe erfenis van Rutte en financieel-economische alternatieven investeren voor een sociale economie
De erfenis van Rutte en financieel-economische alternatieven investeren voor een sociale economie Bastiaan van Apeldoorn Partijraad 24/09/16, Amersfoort 30 jaar neoliberalisme: 30 jaar scheefgroei 1. Uit
Nadere informatieKredietverlening aan Nederlandse bedrijven loopt terug
Het Nederlandse bedrijfsleven is in sterke mate afhankelijk van bancaire kredietverlening. De groei van de zakelijke kredietverlening is in de tweede helft van 28 vertraagd. Dit hangt grotendeels samen
Nadere informatie1 Werkgelegenheid en lonen per uur
Werkgelegenheid en lonen per uur In navolging van internationale organisaties en het CBS publiceert het CPB vanaf het CEP 6 de werkgelegenheid in gewerkte uren in plaats van in arbeidsjaren. In dit achtergronddocument
Nadere informatieEen visie op Economie
Een visie op Economie Beleidsnota economie 2009-2014 Derrick Gosselin Kabinet Minister President Inhoud beleidsnota 1. Omgevingsanalyse 2. Beleidsvisie 3. Strategische doelstellingen 4. Efficiënte en effectieve
Nadere informatiePosition paper VNO-NCW, MKB-Nederland & AWVN over de AIQ en loonontwikkeling
Position paper VNO-NCW, MKB-Nederland & AWVN over de AIQ en loonontwikkeling Wij maken graag gebruik van uw uitnodiging voor het rondetafelgesprek op 15 mei 2018 met uw commissie Financiën. Hieronder vindt
Nadere informatieM Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat. A. Ruis
M200814 Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat A. Ruis Zoetermeer, december 2008 Prognoses vanuit het MKB Ondernemers in het MKB zijn over het algemeen goed in staat
Nadere informatieLinco Nieuwenhuyzen Adviseur Strategie Brainport Development
Linco Nieuwenhuyzen Adviseur Strategie Brainport Development Brainport Development ontwikkelingsmaatschappij nieuwe stijl Bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid Strategie-ontwikkeling-uitvoering
Nadere informatieUITBESTEDING DOOR VERZEKERAARS: EFFECTEN OP HET SOLVABILITEITSBESLAG. # Het begint met een idee
UVA AMSTERDAM CENTRE FOR INSURANCE STUDIES (ACIS) UITBESTEDING DOOR VERZEKERAARS EN PENSIOENFONDSEN UITBESTEDING DOOR VERZEKERAARS: EFFECTEN OP HET SOLVABILITEITSBESLAG Bart Joosen 17 mei 2019 # Het begint
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA s Gravenhage
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA s Gravenhage Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatie1. Ambitie, doelstellingen, acties
1. Ambitie, doelstellingen, acties Van Nederlandse distributie naar Nederlandse ketenregie Uitvoering van het Nationaal Innovatieprogramma Logistiek en Supply Chain Management 1 Agri-Food Chemie Hightech
Nadere informatierapportage Producentenvertrouwen kwartaal 1. Deze resultaten zijn tevens gepubliceerd in de tussenrapportage economische barometer (5 juni 2002)
Rapportage producentenvertrouwen oktober/november 2002 Inleiding In de eerste Economische Barometer van Breda heeft de Hogeschool Brabant voor de eerste keer de resultaten gepresenteerd van haar onderzoek
Nadere informatieM200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB
M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend
Nadere informatieVergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk
M201210 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk Arjan Ruis Zoetermeer, september 2012 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk De leeftijd van de ondernemer blijkt
Nadere informatieDomein E: Ruilen over de tijd. fransetman.nl
Domein E: Ruilen over de tijd Rente : prijs van tijd Nu lenen: een lagere rente Nu sparen: een hogere rente Individuele prijs van tijd: het ongemak dat je ervaart Algemene prijs van tijd: de rente die
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage. Datum 16 september 2014 Betreft Toekomstfonds
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directie Algemene Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Nadere informatieJan W. Veldsink Msc www.aikima.com
Leiderschap in een digitale wereld Jan W. Veldsink Msc www.aikima.com All companies must become internet companies or die, and this is not an option. Intel chairman Andy Grove September 1999 Opmerkelijke
Nadere informatie16 december 2010 Drs. Waddy Sowma
16 december 2010 Drs. Waddy Sowma MKB: bedrijven met aantal medewerkers < 50 Wereldwijd zijn economen het eens dat ondernemers door hun creativiteit en innovatievermogen een belangrijk aandeel leveren
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 300 XIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar
Nadere informatieEconomische outlook Nederlandse regio s 2 e kwartaal 2011
Economische outlook Nederlandse regio s 2 e kwartaal 2011 Verwachtingen in West-Nederland positiefst De productie van industriële bedrijven in Nederland groeide in april 2011 met 0,8% nauwelijks ten opzichte
Nadere informatie