Handvatten voor de ontwikkeling van regionale ecosystemen

Transcriptie

1 Handvatten voor de ontwikkeling van regionale ecosystemen Joost van Hoorn Projectleider stedelijke en regionale economie

2 Handvatten voor de ontwikkeling van regionale ecosystemen 1. Regionaal economisch beleid: hoe staan Nederlandse regio s er voor? Wat werkt om de economische groei van stedelijke regio s te ondersteunen? 2. De belangrijkste trends: wat komt er op regio s af? 3. Uitdagingen: waarmee aan de slag?

3 Hoe staan Nederlandse regio s er voor? Regionaal-economische groei in Nederland Aanname: economische opgaven zijn context-specifiek en verschillen per regio in aard en omvang Regionale dynamiek: niet elke regio heeft hetzelfde groeipad en de verschillen zijn aanzienlijk Groot-Amsterdam is koploper Maar in andere regio s steeg de productiviteit harder: Utrecht, s-hertogenbosch, Eindhoven (catching-up regio s) Randstad en zuidelijk NL groeien sterk, oosten en noorden meer gemiddeld In Europees perspectief: NL heeft geen echt achterblijvende regio s (de productiviteit is relatief hoog)

4

5

6 Regionaal economisch beleid: wat werkt? Wat kan beleid doen om de economische groei van stedelijke regio s te ondersteunen? Wat werkt?

7 Waarom regio s groeien (PBL) 8 raderen die de motor aanjagen

8 Acht belangrijke factoren voor groei 1. Clusters (van samenwerkende en aan elkaar gerelateerde bedrijven) 2. Ondernemerschap (nieuwe bedrijven, snelgroeiende bedrijven (scale-ups), en nieuwe activiteiten van bestaande bedrijven) 3. Human capital (een goed gekwalificeerde, opgeleide en vaardige beroepsbevolking) 4. Kennisinfrastructuur (de kwaliteit van publieke en private onderzoeks- en onderwijsinstellingen)

9 Acht belangrijke factoren voor groei 5. Fysieke infrastructuur (de bereikbaarheid en connectiviteit via weg, spoor, lucht en water); 6. Financiering (vooral de financiering van economische structuurversterking en risicovolle innovaties, venture capital); 7. Governance (de kwaliteit van bestuur en hoe bestuurslagen effectief samenwerken). 8. Leef- en woonklimaat en voorzieningen (die bijdragen aan een aantrekkelijk woon-werken interactiemilieu);

10

11 De belangrijkste trends voor regionale ecosystemen 1. Demografie: afnemende beroepsbevolking, ontgroening, vergrijzing 2. Wijzigende economische structuur 3. Veranderende arbeidsmarkt 4. Ruimtelijk-economische verdeelde triomf 5. Ingrijpende duurzaamheidstransitie 6. Veranderende voorkeuren en gedrag t.a.v. ruimte wonen bereikbaarheid

12 De belangrijkste trends voor regionale ecosystemen 2. Wijzigende economische structuur Disruptieve technologische ontwikkelingen: kansen & onzekerheid Nieuwe economie Ontwikkeling naar een zandlopereconomie met druk op (administratieve) middenberoepen Ondernemerschap van groot belang voor alle transities: toename aantal vestigingen, aantal oprichtingen en snelgroeiende bedrijven, aantal en kenmerken ZZP ers De flexibiliteit, het aanpassingsvermogen en kwaliteit van het arbeidsaanbod (o.a. door permanente educatie) is de sleutel voor een goede economische ontwikkeling Continue vernieuwing en innovatie

13 Concurrentievermogen 2017 (score 0-100)

14 Ontwikkeling van aantal vestigingen in procenten

15 Aantal oprichtingen per vestigingen 2016

16 Aantal snelgroeiende bedrijven per vestigingen 2016

17 De belangrijkste trends voor regionale ecosystemen 3. Veranderende arbeidsmarkt Robotisering & automatisering: baanverlies op mbo-niveau Noodzaak van kwalificatiewinst Tegelijkertijd: krapte in specifieke sectoren Tekort aan bètakennis en techniek Opmars van micro-ondernemingen Flexibilisering: kloof tussen insiders en outsiders Verschuiving van materie- en informatiegericht werk naar mensgericht werk Inclusieve arbeidsmarkt nog ver weg

18 De belangrijkste trends voor regionale ecosystemen 4. De ruimtelijk-economische verdeelde triomf Sociale tweedelingen, kunnen meedoen of afhaken, kunnen rondkomen e.d. Wat is je sociale structuur (zie Atlas Gemeenten) Verdeling laag middelbaar hoog opgeleiden in beroepsbevolking Bruto arbeidsparticipatie % arbeidsongeschikten Kwaliteit arbeid Kwaliteit kennis Regionaal onbenut potentieel

19 Verdeelde triomf: toename BBP per inwoner van in procenten

20 Verdeelde triomf: BBP per inwoner in 2016

21 Kwaliteit arbeid in 2017 (score 0-100)

22 Kwaliteit onderwijs in 2017 (score 0-100)

23 Onbenut potentieel in 2016 in perspectief

24 De belangrijkste trends voor regionale ecosystemen 5. Ingrijpende duurzaamheidstransitie Én, én, én. om internationale afspraken CO2-reductie de komende 30 jaar te realiseren Energietransitie Circulaire Economie Klimaatopgave Zeer belangrijke rol voor de lokale overheid Wat is de duurzaamheidsscore van uw regio op: Hernieuwbare energie Verduurzamen bestaande woningvoorraad Circulaire economie

25 De belangrijkste trends voor regionale ecosystemen 6. Ruimte wonen bereikbaarheid Sterk wijzigende bevolkings- en huishoudsamenstelling Hogere eisen woon, leef- en werkomgevingen Complementaire woon-,werk- en leefmilieus in regio Vooral vraaggestuurd ontwikkelen Meer gemengde woon-werkmilieus, third-spaces, functiemenging Verbindingen en bereikbare banen cruciaal Duurzame mobiliteit en nieuwe mobiliteitsconcepten

26 Kwaliteit woonomgeving 2017 (score 0-100)

27 Uitdagingen voor regionale ecosystemen Verdeelde triomf: onvermijdelijk of het verkleinen van de verschillen? De tien punten van Platform31 en de acht raderen van het PBL Circulaire economie als onderdeel van een brede regionale energiestrategie Benut de kansen van big data en smart technology voor de regio Ontwikkel een inclusieve arbeidsmarkt 1. Versterk kwaliteit beroepsbevolking 2. Stimuleer ondernemerschap en groei en innovatie in de gewone mkbeconomie

28 Uitdaging 1 Versterk kwaliteit beroepsbevolking Hoe maak je de arbeidsmarkt voor werkenden toekomstbestendiger? Rol bedrijfsleven en onderwijs: permanente educatie, post-initieel leren en continue om- en bijscholing Rol overheid: aanjagen, initiëren, agenderen Meer bemoeienis met de kwaliteit en variatie van en in het onderwijs Bedenk slimme constructies van werk-naar-werk

29 Uitdaging 2 Groei + innovatie in de gewone mkb-economie Slechts 10 procent van alle MKB-ondernemingen groeit; 90 procent groeit niet of nauwelijks Groei arbeidsproductiviteit is essentieel: méér vernieuwing en innovatie nodig Kenniscirculatie tussen kleinbedrijf en kennisinstellingen

30 Uitdaging 2 Groei + innovatie in de gewone mkb-economie Drempels voor groei en innovatie in het MKB Kleinbedrijf heeft onvoldoende toegang tot investeringskapitaal Kleine ondernemers leven bij de dag: nadenken over (middel)lange termijn bedrijfsstrategie komt er niet van Kloof tussen MKB en wereld van de kennisinstellingen: kleine ondernemingen zijn onvoldoende aangehaakt op regionale kennisnetwerken MKB-ondernemingen hebben moeite met het vinden van de juiste vakkrachten Kleine ondernemingen hebben moeite om nieuwe technologie te monitoren en in te passen

31 Van triple helix naar krachtig regionaal ecosysteem voor ondernemerschap Hoe ontwikkelen we ons netwerk naar een krachtig regionaal ecosysteem voor ondernemerschap? Met welke aanpak en interventies? Waar begin ik/hoe ontwikkel ik ons netwerk door?

32 Wat te doen? 1. Maximaal stimuleren en bevorderen van ondernemerschap en een ondernemende cultuur 2. Verdiepend onderzoek naar succesvolle praktijkvoorbeelden van initiatieven die het kleinschalig en gevestigd MKB ondersteunen om hun arbeidsproductiviteit te verhogen 3. Door ontwikkelen kennisnetwerk en leeromgeving voor regionale ecosystemen

33 1. Maximaal stimuleren en bevorderen van ondernemerschap en een ondernemende cultuur Bevorderen (sociaal) ondernemerschap Functiemenging, horeca en detailhandel mengen, ondernemen in woonwijken Meer en gevarieerde woon-werk milieus Eenvoudige vergunningverlening Lage lasten ZZP- en start-up beleid Rode loper aanpak

34 2. Onderzoek best practices MKB Aanleiding: Motie Veldman c.s. (dec 2017) en Actieplan MKB (EZK, medio juni): Samenhangende aanpak op het gebied van personeel, financiering, regelgeving, toepassing van innovatie en digitalisering, fiscaliteit en internationale handel Breed gedeelde behoefte bij triple helix organisaties & economic boards aan uitwisseling van kennis, ervaringen en succesvolle aanpakken

35 2. Onderzoek best practices MKB Doel: succesvolle praktijkvoorbeelden in beeld brengen van initiatieven die het kleinschalig en gevestigd MKB ondersteunen om hun arbeidsproductiviteit te verhogen Focus op: kleinschalig (2 tot 50 medewerkers) en gevestigd MKB Thema s: 1. Kwaliteit personeel: Welke goede voorbeelden van regionale initiatieven zijn er om geschikt personeel toe te leiden naar het kleinschalig MKB? 2. Financiering: Welke goede voorbeelden zijn er van initiatieven op regionaal niveau die de financiële positie van kleinschalige MKB-ondernemers structureel versterkt? 3. Toepassing van innovatie: Welke goede voorbeelden zijn er van initiatieven op regionaal niveau die het kleinschalig MKB ondersteunen om nieuwe (digitale) technologie te gebruiken in hun bedrijfsprocessen?

36 2. Onderzoek best practices MKB Best practices: Interventies met focus op het kleinschalig en gevestigd MKB Minimale looptijd van een jaar lopen Zo concreet mogelijke interventies/aanpakken, niet grootse en meeslepend Resultaat Wat werkt? Wat kunnen ondernemers, kennisinstellingen en overheden doen om de productiviteit bij het kleinbedrijf te versterken? Wat zijn de lessen, de do s en don ts en succes- en faalfactoren? Betrokkenen: EZK, G40, MKB Nederland, IPO, VNG, KvK

37 3. Doorontwikkelen kennisnetwerk en leeromgeving voor regionale ecosystemen Doelgroep: publiek, privaat, onderwijs -> iedereen die werkt aan versterking van zijn of haar regionale ecosysteem voor ambitieus ondernemerschap Doel: Delen van best practices en conclusies en aanbevelingen Verkennen hoe betrokken partijen in een regio hun dienstverlening beter op elkaar kunnen afstemmen, zodat het kleinbedrijf beter wordt bediend Ontwikkelen van een integraal, coherent en overzichtelijk pakket aan interventies om het MKB te ondersteunen, te vernieuwen en fit te maken voor de toekomst Resultaat: regio s leren van elkaar en van elkaars best practices en krijgen de handvatten aangereikt hoe deze in de eigen situatie toe te passen

38 3. Doorontwikkelen kennisnetwerk en leeromgeving voor regionale ecosystemen Leren, ontdekken, experimenteren Uitwisselen van kennis, ervaringen, nieuwe inzichten en succesvolle praktijkvoorbeelden Vertalen van wetenschappelijke inzichten naar concrete handvatten Experimenteren: wat werkt nu wel/niet? Verdiepend onderzoek Individuele begeleiding bij bestaande opgaven in de regio Netwerk Doet u mee?

39 Joost van Hoorn /