Uitbouw van een Wijkgericht Netwerk

Transcriptie

1 » Lokaal sociaal beleid» Wonen-welzijn-zorg Stefan Van Eeckhout Uitbouw van een Wijkgericht Netwerk bestuursdirecteur voor actieve departement detectie Thuis Wonenen - OCMW aanpak Antwerpen van & kwetsbare en eenzame ouderen Ambtelijk regisseur voor de beleidsdomeinen Vergrijzing en Gezondheid Stefan Van Eeckhout Lid van het directieteam OCMW Antwerpen zorgbedrijf Stad-OCMW Antwerpen 1

2 » Lokaal sociaal beleid» Wonen-welzijn-zorg Risico op 100 jaar te worden Stefan Van Eeckhout Prof. bestuursdirecteur D. Verté Vrije departement universiteit Thuis Brussel Wonen - OCMW Antwerpen & Ambtelijk regisseur voor de beleidsdomeinen Vergrijzing en Gezondheid De vergrijzing is fantastisch Stad-OCMW Antwerpen Prof. J. Breda Universiteit Antwerpen 2

3 Ouder worden, een kwetsbaar succes Prof. D. Deeg Vrije universiteit Amsterdam 3

4 Wat volgt Inleidende bedenkingen Kwetsbaarheid en vereenzaming bij ouderen: een korte probleemanalyse Wat kunnen en willen we hieraan doen? Beleidsmatige ambities en doelstellingen Hoe pakken we dit zowel beleidsmatig als pragmatisch aan in de stad Antwerpen? Slotbeschouwing 4

5 Het toekomstbeeld kenmerkt zich door een wijk- en persoonsgerichte, integrale organisatie van woon-, welzijns- en zorgdiensten 5

6 netwerkzorg ketenzorg Zorgstrategisch Plan 6 6

7 GLOBAAL OVERZICHT KLANTENTRAJECT WOON-ZORGTRAJECT 1 Noden / behoeften 2 Zorgvraag 3 Evoluerende Welzijn komt voor (gezondheids)zorg Preventie komt voor cure en care Start zorg noden en behoeften, vragen Zelfzorg en informele zorg komt voor professionele zorg Kwaliteit van leven welbevinden eigen regie/zelfzorg - mantelzorg 7

8 Wat volgt Inleidende bedenkingen Kwetsbaarheid en vereenzaming bij ouderen: een korte probleemanalyse Wat kunnen en willen we hieraan doen? Beleidsmatige ambities en doelstellingen Hoe pakken we dit zowel beleidsmatig als pragmatisch aan in de stad Antwerpen? Slotbeschouwing 8

9 Ouder worden en verlieservaringen Kwetsbare ouderen? onaangepaste woning en woonomgeving psycho-sociale problemen bijv. depressieve ouderen een (te) klein of ontbrekend psycho-sociaal netwerk bijv. ouderen wiens partner onlangs overleden is (vereenzaming) 9

10 Kwetsbare ouderen? een zwakke gezondheid of geringe fysieke mobiliteit (zorgafhankelijkheid bijv. ouderen die niet meer zelfredzaam zijn, maar toch niet over voldoende hulp beschikken) met een financiële problematiek bijv. ouderen met een (te) laag inkomen / pensioen allochtone ouderen (eerste generatie) Vaak een combinatie van 10

11 Mijn volgende gedicht gaat over eenzaamheid 11

12 Eenzaamheid = Het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties Het gaat daarbij om een verschil tussen de gerealiseerde contacten met andere mensen en de contacten die men voor zichzelf zou wensen héél onverwacht héél even éénmalig continu 12

13 Sociale eenzaamheid: aantal of kwaliteit van de persoonlijke relaties is minder dan gewenst Emotionele eenzaamheid: gemis van intimiteit in persoonlijke relaties, of gemis van een Vertrouwenspersoon 13

14 LeefsituatieOnderzoek Vlaamse Ouderen (55+) Vereenzaming bij ouderen: mythe of realiteit? Koenraad Pauwels & Lut Vanden Boer - CBGS Pauwels, K. & L. Vanden Boer (2005), 75-plussers en hun sociale contacten, 14

15 Eenzaamheidsgevoelens onder 65-plussers 100% 80% 60% % 20% 0% vaak eenzaam soms eenzaam zelden of nooit eenzaam 15

16 Het percentage 75-plussers dat zich nooit eenzaam voelt, naar leeftijd* Thuispopulatie Rusthuispopulatie 75<80 80<85 85<90 90<95 95 en + * Bij de thuispopulatie werden geen 90-plussers ondervraagd 16

17 % eenzaamheid bij ouderen? Varieert van 7% tot 30% al naargelang de gehanteerde omschrijving en criteria 29% van de Vlaamse 65-plussers geeft aan zich dikwijls of soms eenzaam te voelen Uit: Trends in sociale participatie en isolatie van ouderen (in boek Ouderen in Vlaanderen ) Drs. Leen Heylen en Dimitri Mortelmans 2007 (uitgeverij Acco) 18,5% van de senioren in Antwerpen ervaart ernstige eenzaamheidsproblemen Uit: Schaakmat of aan zet. Monitor voor lokaal ouderenbeleid in Vlaanderen Prof. D. Verté (VUB) november 2007 (uitgeverij Vanden Broele) 17

18 Risicofactoren en groepen Vrouwen (geslacht) Oudere ouderen (leeftijd) Alleenstaanden / al dan niet samenwonen (o.a. verweduwde / gescheiden ouderen) Lagere opleiding Lager inkomen 18

19 Risicofactoren en groepen Chronisch zieke ouderen / slechtere gezondheid Allochtone ouderen Ouderen met beperkte sociale competenties Zwaar belaste mantelzorgers als risicogroep combinatie van Niet zozeer de kwantiteit maar wel de kwaliteit van de sociale contacten bepalen (mee) de kans op eenzaamheid 19

20 Wat volgt Inleidende bedenkingen Kwetsbaarheid en vereenzaming bij ouderen: een korte probleemanalyse Wat kunnen en willen we hieraan doen? Beleidsmatige ambities en doelstellingen Hoe pakken we dit zowel beleidsmatig als pragmatisch aan in de stad Antwerpen? Slotbeschouwing 20

21 Beleidsmatige verankering op diverse beleidsniveaus Vrijwilligersbeleid en actief burgerschap Woon-zorgdecreet: opdracht wordt toegewezen aan lokale dienstencentra Inbedding in Lokaal sociaal beleid Lokaal ouderenbeleid 21

22 Werkingsprincipes lokale dienstencentra bijzondere aandacht besteden aan het voorkomen van vereenzaming door te werken aan het behoud en herstel van het sociale netwerk

23 Doel is er voor te zorgen dat ouderen zo lang mogelijk gezond en zelfredzaam blijven ouderen op alle vlakken actief blijven ouderen zinvol en zingevend voor zichzelf en anderen bezig blijven Maar ook dat (potentieel) kwetsbare, vereenzaamde ouderen vroegtijdig én actief gedetecteerd worden en daardoor - niet kwetsbaar(der) worden - niet vereenzamen 23

24 Wat volgt Inleidende bedenkingen Kwetsbaarheid en vereenzaming bij ouderen: een korte probleemanalyse Wat kunnen en willen we hieraan doen? Beleidsmatige ambities en doelstellingen Hoe pakken we dit zowel beleidsmatig als pragmatisch aan in de stad Antwerpen? Slotbeschouwing 24

25 Eenzaamheid in stad Antwerpen 18,5% van de senioren in Antwerpen wordt niet bereikt of is niet gekend en dit ondanks de huidige en grote inzet van stad-ocmw, vele organisaties (*), diensten en vrijwilligers Lokaal bestuur kan/mag dit niet negeren... (*) initiatief Warme Buurt in 2060-wijk 25

26 Aanpak opgenomen in het Lokaal Sociaal Beleidsplan ( sociale cohesie ) en het Lokaal Ouderenbeleidsplan (speerpuntactie) Lokaal bestuur (stad - district /OCMW) kan én wil dit niet alleen doen Bereidwilligheid om samen met alle relevante partners / organisaties te werken aan de verwezenlijking van gemeenschappelijke doelstellingen over de organisatiegrenzen heen (met respect voor ieders identiteit) Lokaal bestuur initieert, stimuleert, faciliteert en regisseert 26

27 Aanpak? Wijkgerichte aanpak Op basis van gezamenlijk gedragen zorgstrategische visie (uitbouw van levensloopbestendige wijken) Projectmatige aanpak Specifieke speerpuntacties leertrajecten / deelprojecten 27

28 WijkNet als ogen, oren en handen van de wijk huisarts alarmcentrale lokaal dienstencentrum thuiszorg wijkagent mantelzorgers/ vrijwilligers maatsch. assistent postbode backoffice diensten 28

29 Uitbouw van een Wijkgericht netwerk met 2 ringen o Actieve meldings- en signaleringsring (detectie) rond een wijkgericht meldpunt (LDC) o Actiering (aanpak) gecoördineerd vanuit het lokaal dienstencentrum 29

30 Meldingsactoren Wie zijn ze? - de posbode, huisarts, apothekers, medewerker van het het sociaal infopunt, opsinjoren, wijkagent, poetsvrouw van de thuiszorg, wijkverantwoordelijke van een ouderenvereniging, thuisverpleegkundige, begrafenisondernemer, - samenwerking met andere projecten: Xtr, sociale adviseurs, 30

31 Meldingsactoren Wat doen ze? - ze zijn de actieve zintuigen in de wijk - ze zijn de sleutelfiguren in de omgeving - ze hebben contacten met de ouderen in de buurt - ze weten wie hulp nodig heeft 31

32 Actiering Een wijkgericht actie-netwerk tussen stad-district- OCMW (LDC) en de verschillende relevante partners en vrijwilligers-organisaties uit de wijk + onafhankelijke vrijwilligers (geen lid van een vereniging) WijkNet bestaande uit professionele medewerkers (WijkNetters) én vrijwilligers Samen zoeken naar een antwoord aanpak Wie is meest geschikte persoon / organisatie? Best door professionele medewerker of kan het door een vrijwilliger worden opgenomen? Wie is beschikbaar? 32

33 Stapsgewijze uitbouw Rekening houdend met het aantal beschikbare WijkNet-medewerkers Keuze van prioritaire wijken op basis van aantal 60+ en 80+ Wijk per wijk (geen brandjes blussen in elke wijk) 33

34 WijkNetmedewerker als spilfiguur en netwerker = medewerker verbonden aan het lokaal dienstencentrum met specifieke opdracht = ondersteunt de centrumleider in de uitbouw van dit WijkNet = maatschappelijk werker of bachelor met specifieke compententies (netwerking / sociale vaardigheden / emotionele intelligentie) = verbindingsfiguur 34

35 Hoe pakken we de actieve detectie aan? 35

36 Speerpuntacties - pilootprojecten Selectief huisbezoek bij ouderen die recent hun partner verloren hebben (verweduwing) Selectief huisbezoek 80-plussers (alleenstaande ouderen) Selectief preventief huisbezoek van ouderen die op de wachtlijst van een rust- of verzorgingstehuis of een serviceflat staan Huisbezoeken op basis van melding van partners / meldingsactoren (bijv. huisartsen) Project kwetsbare ouderen in kader van recente ziekenhuisopname (ZNA-Stuivenbergziekenhuis wijk - district Antwerpen) Opvang van kwetsbare senioren in achterstandwijken via het project X-Stra! (2060-wijk - district Antwerpen) en via project sociale adviseurs (synergieën met andere projecten) Opstarten telefoon-gsm-cirkels / pilootproject thuiszorgtechnologie 36

37 Voorbeelden en ervaringen uit de praktijk Problemen Hinderpalen Aandachtspunten 37

38 Bescherming van de privacy van de oudere Ouderen aanschrijven vanuit lokaal bestuur? Gegevens van ouderen uitwisselen met andere organisaties en vrijwilligers? Op huisbezoek gaan bij ouderen? Magda? 38

39 Probleem van outreachende hulpverlening en bemoeizorg 39

40 Wat met kwetsbare, allochtone ouderen? 40

41 Slotbeschouwing Kwetsbaarheid voorkomen of vroegtijdig detecteren Welzijn komt voor (gezondheids)zorg Preventie komt voor cure en care Zelfzorg en informele zorg komt voor professionele zorg (niet alles onmiddellijk professionaliseren) Regierol bij het lokaal bestuur (*) Bijeenbrengen (netwerking initiëren) Permanent aanjagen en onderhouden Blijvend oog hebben voor de randvoorwaarden (*) vergelijkbare projecten o.a. Buren voor buren (stad-ocmw Kortrijk) 41