Gewichtsverlies in de ziekte van Alzheimer Dr. Kurt Segers Geheugenkliniek Brugmannziekenhuis, Brussel

Transcriptie

1 Gewichtsverlies in de ziekte van Alzheimer Dr. Kurt Segers Geheugenkliniek Brugmannziekenhuis, Brussel

2 Introduc?e NEUROANATOMIE VAN HET VERZADIGINGSGEVOEL

3 Primaire smaakcortex Operculum / insula Orbitofrontale cortex Anterieure cortex cinguli Basisanalyse van smaak met neuronen die specifiek reageren op zout, zoet, zuur, bifer, glutamaat (tomaat, melk, champignons ), inosine monofosfaat (vlees en vis als tonijn), maar ook water, viscositeit, vet textuur, temperatuur, capsaicine Geen verband met eetlust, blijven vuren bij verzadiging. E.T. Rolls, Phil. Trans. R. Soc. B (2006)

4 Secundaire smaakcortex Enkele millimeters voor de primaire smaakcortex, in de orbitofrontale cortex. Reageert op verzadiging: smaakspecifieke neuronen gaan minder vuren. In dit smaakcentrum zifen zowel unimodale cellen (smaak 34%, geur 13%, visueel 21%) maar ook bimodale cellen (smaak/geur 13%, smaak visueel 13%, geur/visueel 5%): convergen?e. Bovendien: cogni?eve modula?e. Neuronen die op kaasgeur reageren gaan harder vuren als ze tegelijker?jd het woord Cheddarkaas horen i.p.v. okselzweet. E.T. Rolls, Phil. Trans. R. Soc. B (2006) I.E. de Araujo et al, Neuron (2005)

5 Verzadiging Zintuigspecifieke verzadiging: secundaire smaakcortex. Alliesthesie: verandering in de aangenaamheid van voedsel door informa?e uit gastro- intes?naal stelsel Nucleus arcuatus: integreert korte en lange termijn honger/verzadigingssignalen Nauw bilateraal contact met suprachiama?sche kern (slaap/waakritme) E.T. Rolls, Phil. Trans. R. Soc. B (2006) T.B. VanIFalie, Metabolism (2006)

6 Woolley et al, Neurology 2007

7 Hypocre?ne 1 en 2 (orexine A en B) Eetlust s?mulerend eiwifen Ook neuroexcitatoir Synthese in posterolaterale hypothalamus Synthese ges?muleerd door suprachiasma?sche kern en motorische ac?viteit, maar ook door glucose, lep?ne, ghreline en cholecystokine. Opname in nucleus accumbens: voedselzoekend gedrag. T.B. VanIFalie, Metabolism (2006)

8 Stoffen die hypocre?ne s?mula?e beïnvloeden ANOREXIGEEN Serotoninerge substances (ook SSRI) Bombesine (maagpep?de) Insuline Lep?ne (uit vetweefsel) Interleukine 6 OREXIGEEN Neuropep?de Y Ghreline S. Nicolaidis, Metabolism (2006)

9 GEWICHTSVERLIES IN DE ZIEKTE VAN ALZHEIMER

10 Gewichtsverlies in Alzheimer Vaak reeds in het begin van de aandoening > 40 % van pa?ënten Risico op belangrijk gewichtsverlies (>5%) dubbel zo groot als in controlegroep Maar: idem voor gewichtstoename Risico verhoogt met ernst en duur van de aandoening Gewichtsverlies is predictor voor mortaliteit en ins?tu?onnalisering GilleFe- Guyonnet S et al, Am J Clin Nutr 2000 Guérin O et al, Am J Clin Nutr 2005

11 Ikeda M et al, J Neurol Neurosurg Psychiatry 2002

12 Gewichtsverlies gaat demen?e vaak vooraf: Rochester studie Knopman DS et al, Neurology 2007

13 Kip of ei? Grundman M et al, Neurology 1996

14 E?ologie: cogni?eve factoren Geheugenstoornissen: heb ik al gegeten? Verminderd?jdsbesef: lunch?jd? Apraxie: klaarmaken maal?jd Agnosie: herkennen voedsel Apathie: ik heb geen zin om te koken Ageusie: verminderd smaak- en reukvermogen Delusies: ik heb niet genoeg geld om rond te komen Anosognosie: ik heb geen hulp nodig

15 Hippocampus atrofie

16 E?ologie: rol atrofie mesiotemporale cortex? Goede correla?e met BMI Grundman M et al, Neurology 1996

17 E?ologie: verhoogde energienood? Metabool verbruik in rust is niet verhoogd Integendeel, 14 % lager, want lagere vetvrije massa GilleFe- Guyonnet S et al, Am J Clin Nutr 2000 Poehlman ET & Dvorak RV, Am J Clin Nutr 2000

18 Rol medica?e? Vooral orale acetylcholinesterase inhibitoren zijn anorexigeen, maar minder gewichtsverlies dan bij onbehandelde pa?enten! Guérin O et al, Am J Clin Nutr 2005

19 E?ologie: anorexie Vermindering neuropep?de Y en noradrenaline (orexigeen) Verminderde geur- en smaakzin Verhoogd cholecystokinine - > sneller verzadigingsgevoel Verminderde autonomie Gedragsstoornissen GilleFe- Guyonnet S et al, Am J Clin Nutr 2000

20 Remedies Voedsel met laag volume, hoge energie Mirtazepine 30 mg (geen gewichtstoename bij hogere dosissen) Pa?ënten samen laten eten Natuurlijk daglicht Voedsel en drank zichtbaar maken Varia?e Maal?jden aan huis

21 Pivi GA et al, Nutri?on Journal 2011

22 Mirtazepine (Remergon ) Verandering ten opzicht van ini?eel gewicht Na 3 maand (N=22) Na 6 maand (N=17) Verlies 5% 4,5% 5,9% Verlies van 0 à 5% 18,2% 11,8% Toename < 5% 27,3% 11,8% Toename 5% 50,0% 70,5%

23 Conclusies Gewichtsverlies is een complex maar zeer reëel probleem in de ziekte van Alzheimer Belangrijk om gewicht te documenteren bij het stellen van de diagnose en alert te blijven. Beste aanpak is vermoedelijk combina?e van medica?e en niet farmacologische ingrepen.