SECUNDAIR ONDERWIJS KSO. derde graad. eerste en tweede leerjaar. Beeldende kunsten. Audiovisuele vorming. KU-g. (Vervangt 2002/220)

Transcriptie

1 SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: KSO Graad: derde graad Jaar: eerste en tweede leerjaar Studiegebied: Beeldende kunsten Optie(s) Audiovisuele vorming Vak(ken): KV Audiovisuele vorming /10/10 lt/w Vakkencode: KU-g Leerplannummer: 2004/082 (Vervangt 2002/220) Nummer inspectie: 2004 / 82 // 1 / K / SG / 1 / III / / D/ (Vervangt 2002/161//1/L/SG/1/III/ /V/04)

2 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 2 Inhoudsopgave 1 LESSENTABEL..4 2 VISIE.5 Kenmerken van het KSO (VLOR, cahier 6)..6 3 BEGINSITUATIE ALGEMENE DOELSTELLINGEN Algemene doelstelling met betrekking tot het KV "AUDIOVISUELE VORMING" Algemeen Procesgericht en niet productgericht Vakkengroepwerking Einddoelstelling: 10 5 LEERPLANDOELSTELLINGEN KENNIS BEGRIP TOEPASSING ANALYSE SYNTHESE EVALUATIE 12 6 LEERINHOUDEN FOTO VIDEO/FILM AUDIO ICT en MULTIMEDIA.14 7 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Methodologische Administratieve VAKOVERSCHRIJDENDE EINDTERMEN Wat? Waarom? Hoe te realiseren? ICT Wat? Waarom? Hoe te realiseren? BEGELEID ZELFGESTUURD LEREN Wat? Waarom? Hoe te realiseren? ONDERZOEKSCOMPETENTIE Wat? Waarom? Hoe te realiseren? Samenwerking tussen leraren Een gestructureerde aanpak: het OVUR-schema De onderzoeksopdracht als proces Evaluatie.22 8 EVALUATIE Doel Taxonomie Aard en frequentie van de evaluatie.23 9 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN Specifieke minimale uitrusting voor Audiovisuele vorming FOTOGRAFIE VIDEO AUDIO ICT en MULTIMEDIA BIBLIOGRAFIE.26

3 KSO 3e graad Audiovisuele vorming Algemeen Bibliografie Audiovisuele Vorming Bibliografie Beeldende Vorming Bibliografie per deelvak Fotografie Video Audio Animatie ICT en Multimedia Internetbronnen APPENDIX 8 Vakoverschrijdende doelstellingen...34

4 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 4 1 LESSENTABEL AUDIOVISUELE VORMING ste lj. 2 de lj. 1.2 BASISVORMING AV Aardrijksunde 1 1 AV Engels 2 2 AV Frans 2 2 AV Geschiedenis 2 2 AV Lichamelijke Opvoeding 2 2 AV Nederlands 3 3 AV Wiskunde 2 2 AV NCZ/godsdienst 2 2 TOTAAL FUNDAMENTEEL GEDEELTE AV Chemie 1 1 AV Frans AV Fysica 1 1 AV Kunstgeschiedenis 2 2 AV Nederlands AV Wiskunde KV Audiovisuele vorming KV Beeldende vorming TOTAAL COMPLEMENTAIR GEDEELTE Algemeen totaal 36 36

5 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 5 2 VISIE Kunstvakken (KV)in de studierichtingen Vorming en Kunsten zijn niet beroepsgericht maar leggen de basis voor doorstroming naar HOBU, Artistieke opleidingen van één of twee cycli, alsmede naar de universiteit en hoger onderwijs buiten de universiteit, al of niet met een kunstzinnige component. UITGANGSPUNTEN DOELEINDEN VAN HET KSO. (VLOR, cahier 6) Het kunstsecundair onderwijs heeft tot taak een basis aan te bieden voor doorstroming naar de artistieke gebieden van het Hoger Onderwijs. Deze basis is niet vrijblijvend maar stelt vereisten in functie van verdere professionele ontwikkelingen. Deze onderwijsvorm (met of zonder een specialisatiejaar) sluit echter een beroepsuitoefening onmiddellijk na het afstuderen niet uit (finaliteit) en evenmin verdere studies in niet-artistieke gebieden van het Hoger Onderwijs. Daarom is het vormingsproces van het kunstsecundair onderwijs fundamenteel gebaseerd op de integratie van de algemene vorming met de artistieke componenten. Van het KSO mag worden verwacht dat het via algemene vorming en de verwezenlijking van zijn specifieke opdracht bijdraagt tot de ontwikkeling van : - het zelfstandig-kritisch denken en handelen, - het ethisch, affectief-esthetisch en sociaal besef, - de kennis van en de participatie aan cultuur in de ruimste zin van het woord, - de zelfwerkzaamheid, door het leren beheersen van de vaardigheden die eigen zijn aan de gekozen discipline, in het domein van de waarneming, de cognitie en de motoriek.

6 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 6 Kenmerken van het KSO (VLOR, cahier 6) Kenmerkend voor de eigenheid van het KSO is, dat het de leerling benadert met een artistieke invalshoek en in functie van artistieke beroepsprofielen. Het vormingsproces in het KSO steunt op een heel bijzondere relatie leerling-leraar. De pedagogischartistieke begeleiding maakt een doorgedreven individuele benadering van elke leerling nodig. Het pakket kunstvakken moet daartoe de nodige ruimte laten. Door het verwerven van een specifieke " eigen taal " (de beeldtaal, de muziektaal, de woord- en lichaamstaal, de audiovisuele taal) benaderen en onderzoeken de leerlingen hun expressiemogelijk-heden. Door waarnemen, kennen, begrijpen en aanvoelen verwerven zij efficiënte benaderingswijzen eigen aan de diverse studiegebieden of vormingscomponenten van het KSO. Het KSO streeft specifieke attitudes en vaardigheden na, o.a. de vrije, individuele expressie en het ontwikkelen van artistieke vaardigheden. Doorheen het hele proces van " handelen en tonen "ontwikkelt zich een attitude van gevoel voor improvisatie, zelfkritiek en speelsituaties, die zich uitdrukt in een permanent " zichzelf-evaluerend " vraaggesprek. De eigenheid van deze onderwijsvorm uit zich tevens in specifieke didactische werkvormen en onderwijsleersituaties. Er wordt grote nadruk gelegd op het procesmatig karakter van dit onderwijs en op gerichte training. Naast de algemene vakken van de basisvorming KSO, kenmerken en onderscheiden de structuuronderdelen zich door een gevarieerd aanbod van kunstvakken. De kunstvakken bepalen het specifieke onderwijsproces : een symbiose van beschouwen en produceren met cognitieve, affectieve en psychomotorische kenmerken. Door de specifieke eisen inzake accomodatie en infrastructuur bepalen deze kunstvakken een specifiek groepsgericht en individueel proces : door actieve deelname aan het scheppend proces communiceert de leerling als het ware met zijn onmiddellijke omgeving. Bij iedere nieuwe opdracht wordt de leerling geconfronteerd met het totaalconcept van een kunstzinnige benadering dat door onderwerp, toepassing, training, organisatie, reflectie en handeling, fractie per fractie zal onderzocht worden zonder het totaalconcept uit het oog te verliezen. De leerling ontwikkelt aldus zijn artistieke persoonlijkheid door het verwerven van verbeeldingsdrang, scheppingskracht, studievreugde, wetenschappelijke-methodische aanpak, kritische ingesteldheid, zin voor originaliteit, authenticiteit, fantasie en zelfwerkzaamheid. Vanuit deze doelstellingen vormen zich de structuuronderdelen KSO en richten ze zich naar de functievereisten van een artistiek beroepsprofiel. 3 BEGINSITUATIE Leerlingen in de 3de graad in de optie audiovisuele vorming komen meestal uit de 2de graad KSO (audiovisuele vorming, woordkunst-drama, beeldenden kunsten) of andere ASO-opleidingsvormen. Zij hebben dus een zeer heterogene vooropleiding. Leerlingen die rechtstreeks doorstromen vanuit 2e graad KSO audiovisuele vorming zullen wellicht op een aantal vlakken een voorsprong hebben op leerlingen die vanuit andere richtingen instromen. De leerkracht zal hiermee zoveel mogelijk rekening houden.

7 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 7 4 ALGEMENE DOELSTELLINGEN taxonomisch model: cognitief 1 1 Kennis van - feiten termen conventies, categorieën, criteria 2 Begrip - interpretatie 3 Toepassing 4 Analyse - verklarings-, inductie- en deductievragen 5 Synthese - predictie-, problem-solving-, originaliteitsvragen en creatieve opdrachten 6 Waardebepaling - eigen gefundeerde mening geven een opvatting beoordelen - een oplossingsmethode beoordelen kwaliteit beoordelen taxonomisch model: affectief 2 1 receptiviteit: de leerling vertoont een gedrag, aangepast aan de klassikale omstandigheden 2 respons: de leerling toont belangstelling voor het aangebodene 3 aanvoelen van de waarde van het aangebodene in de les 4 begripsmatige verwerking van de waarden uit het aanbod 5 integratie van deze waarden in de levens- en wereldbeschouwing 1 2 BLOOM, Benjamin, S., Taxonomie van een aantal in het onderwijs en de vorming gestelde doelen. I Het cognitieve gebied, DS, Antwerpen, 1971 Krathwohl, David, R., Taxonomie van een aantal in het onderwijs en de vorming gestelde doelen. II Het affectieve gebied, DS, Antwerpen, 1971

8 KSO 3e graad Audiovisuele vorming Algemene doelstelling met betrekking tot het KV "AUDIOVISUELE VORMING" Algemeen De Audiovisuele Vorming heeft als doel de leerlingen te sensibiliseren en vertrouwd te maken met de verschillende audiovisuele media, de technieken die er aan de grondslag liggen, hetgeen ermee gedaan wordt, de creaties die hiermee ontstaan. Onder "audiovisuele media" verstaan we: fotografie, video, televisie, audio, ICT (informatie en communicatie technologieën), animatietechnieken, multimedia enz... De leerlingen leren: A) bewust om te gaan met de audiovisuele media (fotografie, film, televisie, multimedia...) B) via het verwerven van technische basisvaardigheden deze hanteren teneinde hun creativiteit aan te spreken en te ontwikkelen. A. Bewuste omgang met de audiovisuele middelen betekent voornamelijk leren kritisch kijken en inzicht krijgen in de beginselen van de audiovisuele "vormgeving". Het is de bedoeling de gevoeligheid voor de audiovisuele vormgeving aan te wakkeren en aan te scherpen. De leerling gaat van een passieve rol (als toeschouwer) naar een meer actieve deelname (als participant) in het waarnemingsproces. B. Het verwerven van technische basisvaardigheden heeft niet de bedoeling om "beroepsmensen" af te leveren die onmiddellijk in het "vak" kunnen stappen maar wel om jonge mensen de kans te geven kennis te maken met moderne communicatietechnieken, die technieken zelf te manipuleren en zodoende inzicht te verwerven in de werking ervan om ze aan te wenden om eigen creaties te verwezenlijken. De nadruk wordt sterk gelegd op een bewust omgaan met die middelen. Niet alleen de praktijk speelt hierin een rol maar ook het nadenken over die praktijk is van wezenlijk belang Procesgericht en niet productgericht Het proces dat een leerling doorloopt (de problemen die hij hierbij ondervindt, de keuzes die hij moet maken enz.) is hierin even belangrijk, zoniet belangrijker dan het eindproduct zelf. Het is niet de bedoeling om de perfectie na te streven die de leerlingen nu nog niet kunnen hebben, dan wel om ze heel het productieproces te laten doorlopen (van het uitwerken van een idee - bv. een synopsis - tot de concrete realisatie) en door de opgedane ervaring inzicht te krijgen in de gebruikte technieken. Leren omgaan met audiovisuele technieken en met ICT is fundamenteel leren de informatie te structureren tot een geheel dat mededeelbaar is. Hoe leren omgaan met het toenemend (over)aanbod aan informatie? Is hierin tevens één van de belangrijkste vraag waar men vandaag i.v.m. de audiovisuele technieken en ICT mee te maken heeft. De audiovisuele vorming wil de leerlingen hiermee confronteren. Om van hen bewuste volwassenen

9 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 9 te maken die op kritische manier in interactie staan met het multimediaal fenomeen en de multimediale communicatietechnieken is het van primair belang dat de leerling nu reeds kennis maakt met de audiovisuele technieken om zich beter te kunnen oriënteren in de complexiteit hiervan, om inzicht te verwerven in de werkwijze en de organisatie ervan, maar vooral om hierin hun eigen plaats te vinden. Bovenal is het de bedoeling om een instrument aan te bieden aan jonge mensen waarmee ze hun eigen creatief/kritisch vermogen op de proef kunnen stellen. De leerlingen moeten weliswaar voldoende voorbereid zijn om de stap naar het Hoger Kunstonderwijs te kunnen maken en daar, vanuit een bewuste keuze, hun artistiek vermogen verder te ontwikkelen en vorm te geven Vakkengroepwerking Vandaag beperken de audiovisuele technologieën zich niet meer tot de klassieke media (fotografie, film, video enz...) maar strekken zich uit tot en integreren alles wat ICT (Informatie en Communicatie technologieën) te bieden heeft. We kunnen zelfs stellen dat ICT de klassieke media aan het hervormen is: de computergestuurde media verandert de wijze waarmee we met fotografie, met video, met klank, met informatie enz... omgaan. Dit wil geenszins zeggen dat de klassieke media (om het eenvoudig uit te drukken: "de analoge dragers") hebben afgedaan. Integendeel! Naast het aanwenden van de nieuwe technologieën is het belangrijk dat de leerlingen nog steeds kennis maakt met de klassieke dragers (pellicule, allerlei analoge video- en audioapparatuur enz...). De twee kunnen naast elkaar bestaan. Het is zelfs zo dat het goed gebruik van ICT de kennis van vele klassieke media veronderstelt. Een CD-ROM, een Internet website maakt zowel gebruik van typografische elementen, grafische afbeeldingen, foto's, klanken, teksten, filmfragmenten enz... ICT recycleert als het ware de bestaande media om ze met behulp van een computer voor te stellen. Ingaan op de invloed van de computer op de klassieke media is niet de doelstelling van deze leerplan. We willen enkel wijzen op het feit dat de leerkracht hiermee rekening dient te houden. Het aanwenden van ICT heeft wel als gevolg dat de leerling met zoveel mogelijke media in contact dient te komen. Hier speelt de "vakkengroepwerking" een belangrijke rol. Daar waar mogelijk is, is het aan te raden, de leerlingen vakoverschrijdend te laten werken. Met ICT staan de klassieke media niet meer als "buren" naast elkaar: ze wonen in hetzelfde huis. Dit aspect van de audiovisuele vorming dient meer dan ooit beklemtoond te worden.

10 KSO 3e graad Audiovisuele vorming Einddoelstelling: Bij wijze van synthese zouden wij kunnen stellen: - De leerlingen kunnen informatie inwinnen en door middel van creatieve inbreng tot een beeldende/ auditieve vormgeving komen (onafhankelijk van de techniek). - De leerlingen moeten hierbij de gekozen technieken zelfstandig, oordeelkundig en esthetisch verantwoord kunnen toepassen. - Tevens moeten ze hun ideeën kunnen verwoorden en hun resultaat verantwoorden en evalueren.

11 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 11 5 LEERPLANDOELSTELLINGEN Leerplandoelstellingen zijn concretiseringen van de doelstellingen uit het taxonomisch model waaraan concrete items uit de leerinhouden gelinkt kunnen worden. De hier opgesomde leerplandoelstellingen zijn slechts ten titel van voorbeeld gegeven. De leraar tracht zoveel mogelijk alle categorieën van het denken aan bod te laten komen in zijn doelstellingen, zijn toetsen en examenvragen. Hij kan wellicht nog andere formuleringen bedenken om de categorieën van het taxonomisch model te verwoorden. 5.1 KENNIS 1. Kennis van terminologie eigen aan de audiovisuele middelen en aan de fotografie. 2. Kennis van hulpmiddelen en methodes om specifieke problemen op te lossen. 3. Kennis van technieken om de gewenste informatie te verkrijgen. 4. Kennis van de oude en nieuwe technieken in de audiovisuele sector en in de fotografie. 5. Kennis van de videocamera (beeld en geluid) en van fotoapparatuur. 6. Kennis van accessoires. 7. Kennis van montagetechnieken. 8. Kennis van videomengpaneel en de meest bekende overgangen (zoals wipe, split screen, key, fade, superposition). 9. Kennis van elementaire filmtaal en beeldcommunicatie. 10. Kennis van opnametechnieken van fotografie, film en video. 11. Kennis van verschillende soorten lichtbronnen. 12. Kennis van de verschillende soorten beelddragers. 13. Kennis van analoge en digitale registratie van beeldmateriaal. 14. Kennis van de theorie van klankopnamen. 15. Kennis van geschiedenis van de foto, film, video, audio, TV, multimedia 16. Kennis van basisbegrippen van dramaturgie en scenarioschrijven 17. Kennis van de basistechnieken van de fotografie 18. Kennis van de ingredienten van een synopsis, scenario (script), draaiboek en storyboard 19. De leerling kent de werking van persagentschappen en visuele nieuwsbronnen en stijlen van beroepen in oorlogs-, pers-, landschaps- en portretfotografie 20. Kennis van de verschillende soorten technische en inhoudelijke montages 21 Kennis van verschillende interviewtechnieken 22 Kennis van de mogelijkheden van de PC voor digitale beeld- en klankverwerking 5.2 BEGRIP 1. De leerling begrijpt wat bedoeld wordt met de voornaamste termen uit het vakjargon. 2. De leerling begrijpt de werking van de foto- en videoapparatuur 3. De leerling begrijpt dingen als: - belichtingsdosis, beeldscherpte, scherptediepte, perspectief... - de werking van lichtmeting 4. De leerling begrijpt het verschil tussen verschillende belichtingen 5. De leerling heeft kennis en inzicht in de werking van multimedia 6. De leerling heeft kennis en inzicht in audiovisuele theorieën 7 De leerling heeft inzicht in de belangrijkste technische basisprincipes die film ondersteunen in beeld en klank 8 De leerling heeft inzicht in de basismogelijkheden van de werking van de computer voor toepassingen i.v.m. audio, video en fotografie.

12 KSO 3e graad Audiovisuele vorming TOEPASSING 1. De leerling kan technieken over beeld en geluid die hij geleerd heeft toepassen. 2. De leerling kan documentatiemateriaal inzake film/video/foto en audio verzamelen. 3. De leerling kan verschillende soorten belichting en verlichting gebruiken. 4. De leerling kan een foto, video-opname, filmbeelden maken en de apparatuur daarvoor bedienen. 5. De leerling kan de geluidsapparatuur bedienen. 6. De leerling kan een film ontwikkelen, een foto afdrukken, beelden manipuleren.. 7. De leerling kan zich bedienen van de meest geëigende wegen voor de verspreiding van tekst, beeld en geluid. 8 De leerling kan klanken nabootsen en geluiden creëren. 9 De leerling kan met applicaties (software) werken voor video- klank- en fotobewerking 5.4 ANALYSE 1. De leerling kan verschillende camera's bedienen en de onderdelen benoemen. 2. De leerling kan voor een opdracht het beste materiaal kiezen en uitleggen waarom. 3. Hij kan van verschillende audiovisuele technieken uitleggen of ze de juiste bewerking hebben ondergaan of waarom niet. 4. De leerling kan uit het aanbod van apparatuur de beste keuze maken. 5. De leerling kan voor een geluidsopname zijn standpunt en keuze van materiaal verantwoorden. 6. De leerling kan voor een mixage en montage uitleggen waarom ze zo gemaakt is. 7. De leerling kan van een interview uitleggen welke keuze van vragen hij gemaakt heeft. 8. De leerling kan verklaren waarom een bepaalde audiovisuele opname zo gemaakt is. 9. De leerling kan uitleggen waarom in het nieuws (gesproken, gefilmd) bepaalde elementen wel of niet aanwezig zijn. 10. De leerling kan een opdracht analyseren. 5.5 SYNTHESE 1. De parameters vastleggen om bepaalde opdrachten nauwkeurig uit te voeren. 2. De nodige technische documentatie kunnen verzamelen over materiaal. 3. Een synthese maken van het materiaal dat nodig is om bepaalde opdrachten uit te voeren. 4. De kwaliteiten en de beperkingen van apparatuur kunnen aangeven. 5. Een scenario, een synopsis, een draaiboek, een storyboard kunnen uitschrijven. 6. Een foto-, dia-, video- of filmbespreking maken. 7. Een interview keurig voorbereiden en op audio en/of video vastleggen. 8. Een reclame- of propagandafilm maken, een reclameboodschap opnemen. 9. Technisch correcte opnamen maken, zowel binnen als buiten. 10. Een luisterspel kunnen realiseren. 11. Korte foto-, camera- of geluidsmontages kunnen maken. 12. Een flitsopdracht kunnen maken. 13. Een creativiteitsopdracht tot een goed einde brengen. 14. Creatief kunnen omgaan met problemen tijdens de realisatie. 5.6 EVALUATIE 1. De leerling kan een oordeel vellen over bepaalde apparatuur. 2. De leerling kan een oordeel vellen over de reclame voor bepaalde apparatuur. 3. Zijn mening kunnen verantwoorden over een beeld- of klankopname. 4. Een mening hebben over de kwaliteitsbeoordeling van een collega. 5. De geldigheid van de vergelijking tussen materiaal kunnen verantwoorden. 6. Een alternatief voorstellen voor de oplossing van een bepaalde opdracht.

13 KSO 3e graad Audiovisuele vorming De kwaliteit van een interview, reportage kunnen beoordelen. 8. De optimale werkwijze bij opdrachten kunnen geven. 9. Een videofilm, audiostuk, CD-ROM, Internet website kunnen beoordelen naar zijn inhoud en/of technische, creatieve kwaliteit. 10. Positieve of negatieve punten in eigen werk of dat van anderen kunnen herkennen en bespreken. 11. Beeld- en klanktaal kunnen beoordelen. 12. Eigen werk kunnen evalueren.

14 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 14 6 LEERINHOUDEN 6.1 FOTO 1 Esthetiek (beeldvorming) 2 Compositie 3 Concept (idee bedenken en uitvoeren) 4 Coderen en decoderen van een boodschap 5 Verschillende beeldstijlen en genres (reportage, landschap, sequentie...) 6 Analoge en digitale manipulatie en registratie van beeldmateriaal 7 Fotogeschiedenis en kunstfilosofie 8 Cameratechniek (van gaatjescamera tot hedendaagse camera) 9 Opnametechniek (belichting, scherpte-onscherpte, verlichting,...) 10 Ontwikkeltechniek (van negatief tot positief) 11 Afwerking en presentatie (retouche, passe-partout, conserveren) 12 Materialenkennis (verlichting, vergroter,...) 6.2 VIDEO/FILM 1. Film- en videocamera's en toebehoren voor opnamen. 2. Analoge en digitale registratie van beeldmateriaal, DVD. 3. Analoge en digitale montage van beeldmateriaal. 4. Filmgeschiedenis, video-, TV-, multimediageschiedenis 5. Beeldtaal en dramaturgie. 6. Synopsis, scenario, script, draaiboek, storyboard 7. Aanwezigheid van een boodschap; verdoken reclame, manipulatie, invloed van ideologie op makers en kijkers 8. Reportage, interviewtechnieken 6.3 AUDIO 1. Bandopnemer, audiocassette, fonogram, CD, DVD. 2. Microfoons 3. Montage van geluid bij beeld. 4. Geluidsapparatuur bedienen. 5. Geluiden registreren, "maken". 6. Het luisterspel. 7. Klankelementen en verhaal 8. Stilte en haar functie. 9. Muziek en muzak. 10. Natuurgeluiden - studiogeluiden. 11. Geluidsjagers. 12. Sampling. 13. Geluidsversterking. 6.4 ICT en MULTIMEDIA 1 Computerkennis 2 geschiedenis van de computer 3 algemene begrippen i.v.m. computers 4 interactiviteit 5 niet-lineaire dramaturgie 6 werking van hyperdocumenten 7 html-code's & javascript

15 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 15 8 Overzetten van klassieke media naar digitale media 9 CD-ROM, DVD 10 Netwerk en filesharing (bestanduitwisseling) 11 digitaliseren van stilstaande en bewegende beelden met verschillende apparatuur (scanners, camera's, software?) 12 digitaliseren van klanken 13 tekstverwerking en editors 14 lay-out programma's 15 grafische en beeldbewerkings programma's 16 klankprogramma's 17 videomontageprogramma's 18 animatieprogramma's

16 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 16 7 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN 7.1 Methodologische Voor de leraar is het leerplan de leidraad. In zijn jaarplanning zet hij uiteen hoe hij de leerstof van het hele leerplan over het hele leerjaar zal verdelen en op het vorderingsschema (zelfde document als jaarplan - waarvan hij een kopie in de school laat) duidt hij aan hoe zijn jaarplan is afgewerkt. Dit document kan de "behandelde leerstof" vervangen. Hij zal de leerstof van het leerplan zodanig spreiden over zijn jaarplanning dat ongeveer 1/6 van de beschikbare lestijd overblijft voor eigen, vakgebonden inbreng (tijd- en/of plaatsgebonden activiteiten). Ook deze activiteiten vult hij achteraf in als behandelde leerstof. In zijn lesvoorbereiding noteert hij welke zijn doelstelling(en) is (zijn), hoe hij deze didactisch zal verwezenlijken en hoe hij de onderwezen leerstof zal evalueren. De lesstrategie omvat de voorziene didactische werkvorm (doceren, vraaggesprek, zelfwerkzaamheid, gedifferentieerde opdrachten) en de didactische principes: aanschouwelijkheid (audiovisuele hulpmiddelen zoals bordplan, evt. audio- of videomateriaal, cd-i of cd-rom), activiteitsprincipe, interesse, herhaling, geleidelijkheid. Hij tracht van zijn les een afgerond geheel te maken, opgebouwd rond lesfases (herhalings-, sensibiliseringsmoment, aanbrengen van nieuwe kennis, evaluatiemoment). 7.2 Administratieve Werkschriften, mappen, handboeken en didactisch materiaal moeten in redelijke mate beschikbaar zijn. De agenda's van de leerlingen worden bij voorkeur ingevuld voor de dag dat de les moet gekend zijn en niet op de dag dat de les gegeven is. Dit gebeurt alleszins uniform voor alle vakken voor de hele klas. Zijn eigen agenda vult de leerkracht bij voorkeur in op de dag dat hij de les geeft. De leraar houdt ook een evaluatieschrift bij, waarin hij de vordering van zijn leerlingen noteert, hun tekorten en evt. remediëring. Bij evt. betwistingen over beoordeling of sanctionering van een leerling ( en niet alleen dan) kan hij steeds beroep doen op administratieve documenten, de gecorrigeerde opvragingen, de schriften of kaften van de leerlingen, de examenkopijen, de examenvragen en de modelantwoorden, de evt. schriftelijke verwittigingen van de leerling. Bij een inspectie of begeleiding zal de leraar spontaan de lesdocumenten voorleggen. De leerkracht zal regelmatig bij wijze van steekproef de agenda's en de schriften (mappen) van de leerlingen controleren. Het handboek is niet meer dan een hulpmiddel om het leerplan af te werken. Audiovisueel materiaal is in deze tijd van moderne media een niet te versmaden hulpmiddel. Het mag echter geen lesvullend programma zijn, maar blijft een ondersteuningsmiddel dat aanleiding is tot andere activiteiten. Tenzij het natuurlijk de studie van audiovisuele middelen zelf betreft. De leerkracht kan daarbij persoonlijke nota's maken voor zijn leerlingen en die laten verzamelen in een docu-map, zodat voor de leerlingen een handige cursus ontstaat. Het is aangewezen regelmatig de leerlingen individueel en/of collectief te overhoren en de reële lestijd optimaal te gebruiken.

17 KSO 3e graad Audiovisuele vorming VAKOVERSCHRIJDENDE EINDTERMEN Wat? Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) zijn minimumdoelstellingen, die -in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen - niet gekoppeld zijn aan een specifiek vak, maar door meerdere vakken of onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET worden volgens een aantal vakoverschrijdende thema's geordend: leren leren, sociale vaardigheden, opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie, milieueducatie, muzisch-creatieve vorming en technisch-technologische vorming (de laatste alleen voor ASO). De school heeft de maatschappelijke opdracht om de VOET volgens een eigen visie en stappenplan bij de leerlingen na te streven (inspanningsverplichting) Waarom? Het nastreven van VOET vertrekt vanuit een bredere opvatting van leren op school en beoogt een accentverschuiving van een eerder vakgerichte ordening naar meer totaliteitsonderwijs. Door het aanbieden van realistische, levensnabije en concreet toepasbare aanknopingspunten, worden leerlingen sterker gemotiveerd en wordt een betere basis voor permanent leren gelegd. VOET vervullen een belangrijke rol bij het bereiken van een voldoende brede en harmonische vorming en behandelen waardevolle leerinhouden, die niet of onvoldoende in de vakken aan bod komen. Een belangrijk aspect is het realiseren van meer samenhang en evenwicht in het onderwijsaanbod. In dit opzicht stimuleren VOET scholen om als een organisatie samen te werken. De VOET verstevigen de band tussen onderwijs en samenleving, omdat ze tegemoetkomen aan belangrijk geachte maatschappelijke verwachtingen en een antwoord proberen te formuleren op actuele maatschappelijke vragen Hoe te realiseren? Het nastreven van VOET is een opdracht voor de hele school, maar individuele leraren kunnen op verschillende wijzen een bijdrage leveren om de VOET te realiseren. Enerzijds door binnen hun eigen vakken verbanden te leggen tussen de vakgebonden doelstellingen en de VOET, anderzijds door thematisch onderwijs (teamgericht benaderen van vakoverschrijdende thema's), door projectmatig werken (klas- of schoolprojecten, intra- en extra-muros), door bijdragen van externen (voordrachten, uitstappen). Het is een opdracht van de school om via een planmatige en gediversifieerde aanpak de VOET na te streven. Ondersteuning kan gevonden worden in pedagogische studiedagen en nascholingsinitiatieven, in de vakgroepwerking, via voorbeelden van goede school- en klaspraktijk en binnen het aanbod van organisaties en educatieve instellingen. 7.4 ICT Wat? Onder ICT verstaan we het geheel van computers, netwerken, internetverbindingen, software, simulatoren, etc. Telefoon, video, televisie en overhead worden in deze context niet expliciet meegenomen.

18 KSO 3e graad Audiovisuele vorming Waarom? De recente toevloed van informatie maakt levenslang leren een noodzaak voor iedereen die bij wil blijven. Maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen wijzen op het belang van het verwerven van ICT. Enerzijds speelt het in op de vertrouwdheid met de beeldcultuur en de leefwereld van jongeren. Anderzijds moeten jongeren niet alleen in staat zijn om nieuwe media efficiënt te gebruiken, maar is ICT ook een hulpmiddel bij uitstek om de nieuwe onderwijsdoelen te realiseren. Het nastreven van die competentie veronderstelt onderwijsvernieuwing en aangepaste onderwijsleersituaties. Er wordt immers meer en meer belang gehecht aan probleemoplossend denken, het zelfstandig of in groep leren werken, het kunnen omgaan met enorme hoeveelheden aan informatie,... In bepaalde gevallen maakt ICT deel uit van de vakinhoud en is ze gericht op actieve beheersing van bijvoorbeeld een softwarepakket binnen de lessen informatica. In de meeste andere vakken of bij het nastreven van vakoverschrijdende eindtermen vervult ICT een ondersteunende rol. Door de integratie van ICT kunnen leerlingen immers: het leerproces zelf in eigen handen nemen; zelfstandig en actief leren omgaan met les- en informatiemateriaal; op eigen tempo werken en een eigen parcours kiezen (differentiatie en individualisatie) Hoe te realiseren? In de eerste graad van het SO kunnen leerlingen adequaat of onder begeleiding elektronische informatiebronnen raadplegen. In de tweede en nog meer in de derde graad kunnen de leerlingen spontaan gegevens opzoeken, ordenen, selecteren en raadplegen uit diverse informatiebronnen en kanalen met het oog op de te bereiken doelen. Er bestaan verschillende mogelijkheden om ICT te integreren in het leerproces. Bepaalde programma s kunnen het inzicht verhogen d.m.v. visualisatie, grafische voorstellingen, simulatie, het opbouwen van schema s, stilstaande en bewegende beelden, demo,... Sommige cd-roms bieden allerlei informatie interactief aan, echter niet op een lineaire manier. De leerling komt via bepaalde zoekopdrachten en verwerkingstaken zo tot zijn eigen gestructureerde leerstof. Databanken en het internet kunnen gebruikt worden om informatie op te zoeken. Wegens het grote aanbod aan informatie is het belangrijk dat de leerlingen op een efficiënte en een kritische wijze leren omgaan met deze informatie. Extra begeleiding in de vorm van studiewijzers of instructiekaarten is een must. Om tot een kwaliteitsvol eindresultaat te komen, kunnen leerlingen de auteur (persoon, organisatie,...), de context, andere bronnen die de inhoud bevestigen en de onderzoeksmethode toevoegen. Dit zal het voor de leraar gemakkelijker maken om het resultaat en het leerproces te beoordelen. De resultaten van individuele of groepsopdrachten kunnen gekoppeld worden aan een mondelinge presentatie. Het programma Powerpoint kan hier ondersteunend werken. Men kan resultaten en/of informatie uitwisselen via , blackboard, chatten, nieuwsgroepen, discussiefora,... ICT maakt immers allerlei nieuwe vormen van directe en indirecte communicatie mogelijk. Dit is zeker een meerwaarde omdat ICT zo de mogelijkheid biedt om niet alleen interscolaire projecten op te zetten, maar ook om de communicatie tussen leraar en leerling (uitwisselen van cursusmateriaal, planningsdocumenten, toets- en examenvragen,...) en leraren onderling (uitwisseling lesmateriaal) te bevorderen. Sommige programma s laten toe op graduele niveaus te werken. Ze geven de leerling de nodige feedback en remediëring gedurende het leerproces (= zelfreflectie en -evaluatie).

19 KSO 3e graad Audiovisuele vorming BEGELEID ZELFGESTUURD LEREN Wat? Met begeleid zelfgestuurd leren bedoelen we het geleidelijk opbouwen van een competentie naar het einde van het secundair onderwijs, waarbij leerlingen meer en meer het leerproces zelf in handen gaan nemen. Zij zullen meer en meer zelfstandig beslissingen leren nemen in verband met leerdoelen, leeractiviteiten en zelfbeoordeling. Dit houdt onder meer in dat: de opdrachten meer open worden; er meerdere antwoorden of oplossingen mogelijk zijn; de leerlingen zelf keuzes leren maken en die verantwoorden; de leerlingen zelf leren plannen; er feedback is op proces en product; er gereflecteerd wordt op leerproces en leerproduct. De leraar is ook coach, begeleider. De impact van de leerlingen op de inhoud, de volgorde, de tijd en de aanpak wordt groter Waarom? Begeleid zelfgestuurd leren sluit aan bij enkele pijlers van ons PPGO, o.m. leerlingen zelfstandig leren denken over hun handelen en hierbij verantwoorde keuzes leren maken; leerlingen voorbereiden op levenslang leren; het aanleren van onderzoeksmethodes en van technieken om de verworven kennis adequaat te kunnen toepassen. Vanaf het kleuteronderwijs worden werkvormen gebruikt die de zelfstandigheid van kinderen stimuleren, zoals het gedifferentieerd werken in groepen en het contractwerk. Ook in het voortgezet onderwijs wordt meer en meer de nadruk gelegd op de zelfsturing van het leerproces in welke vorm dan ook. Binnen de vakoverschrijdende eindtermen, meer bepaald Leren leren, vinden we aanknopingspunten als: keuzebekwaamheid; regulering van het leerproces; attitudes, leerhoudingen, opvattingen over leren. In onze (informatie)maatschappij wint het opzoeken en beheren van kennis voortdurend aan belang Hoe te realiseren? Het is belangrijk dat bij het werken aan de competentie de verschillende actoren hun rol opnemen: de leraar als coach, begeleider; de leerling gemotiveerd en aangesproken op zijn leer kracht; de school als stimulator van uitdagende en creatieve onderwijsleersituaties.

20 KSO 3e graad Audiovisuele vorming 20 De eerste stappen in begeleid zelfgestuurd leren zullen afhangen van de doelgroep en van het moment in de leerlijn Leren leren, maar eerder dan begeleid zelfgestuurd leren op schoolniveau op te starten is klein beginnen aan te raden. Vanaf het ogenblik dat de leraar zijn leerlingen op min of meer zelfstandige manier laat doelen voorop stellen strategieën kiezen en ontwikkelen oplossingen voorstellen en uitwerken stappenplannen of tijdsplannen uitzetten resultaten bespreken en beoordelen; reflecteren over contexten, over proces en product, over houdingen en handelingen verantwoorde conclusies trekken keuzes maken en die verantwoorden is hij al met een of ander aspect van begeleid zelfgestuurd leren bezig. 7.6 ONDERZOEKSCOMPETENTIE Wat? Ook in het KSO heeft een onderdeel onderzoekscompetentie belang. Onderzoekscompetentie kan men concretiseren in 3 specifieke eindtermen (SET): zich oriënteren op een onderzoeksprobleem door gericht informatie te verzamelen, te ordenen en te bewerken; een onderzoeksopdracht voorbereiden, uitvoeren en evalueren; de onderzoeksresultaten en conclusies rapporteren en confronteren met andere standpunten. Deze drie SET kunnen vertaald worden naar een aantal onderzoeksvaardigheden die samen een onderzoekscyclus uitmaken Waarom? Het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden sluit aan bij het PPGO, waarbij we streven naar de totale ontwikkeling van de persoon: kennisverwerving, vaardigheidsontwikkeling, attitudevorming met bijzondere aandacht voor een kritische en creatieve ingesteldheid ten aanzien van mens, natuur en samenleving. Het nastreven van onderzoeksvaardigheden sluit aan bij de noodzaak om lerenden efficiënt en effectief te leren omgaan met de veelheid aan informatie. Meer en meer is men genoodzaakt om die informatie te kunnen omzetten van beschikbare naar bruikbare kennis. Het werken aan onderzoeksvaardigheden ontwikkelt het probleemoplossend vermogen van leerlingen. Het werken aan onderzoeksvaardigheden is een aanzet tot een wetenschappelijke attitude, nodig voor het vervolgonderwijs. Naast een kennismaking met elementaire onderzoeksvaardigheden van een bepaald wetenschapsdomein dient maximale transfer van deze vaardigheden naar andere contexten nagestreefd te worden. In het kader van de vakoverschrijdende eindtermen kan het een aangewezen sluitstuk zijn van de