T I P S V O O R B E G I N N E N D E B E E L D E N D E K U N S T E N A A R S O M K A D E R I N G VA N D E K U N S T P R A K T I J K

Transcriptie

1

2 T I P S V O O R B E G I N N E N D E B E E L D E N D E K U N S T E N A A R S O M K A D E R I N G VA N D E K U N S T P R A K T I J K BAM, Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst

3 I N H O U D S TA F E L W O O R D V O O R A F I N L E I D I N G H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? ( i n k o m s t e n e n s o c i a l e b e s c h e r m i n g ) 17 1 J E B E N T PA S A F G E S T U D E E R D : WAT N U? VDAB (inschrijven als werkzoekende) 1.2 Werkloosheidsuitkering/wachtuitkering 1.3 Combinatie werkloosheidsuitkering met inkomsten uit artistieke activiteiten 1.4 Lastenvrije Kleine vergoedingsregeling 1.5 Vrijwilligerswerk J E K U N T A A N D E S L A G A L S K U N S T E N A A R : J E M A A K T G E B R U I K VA N H E T S O C I A A L S TAT U U T Inleiding 2.2 Een nieuw Sociaal Statuut voor de Kunstenaars I n l e i d i n g W E R K N E M E R W E R K N E M E R V I A E E N S B K Z E L F S TA N D I G E

4 REGIONALE SUBSIDIES: PROVINCIES 56 R E C H T S P E R S O N E N 2.4 Integratie van kunstwerken in openbare gebouwen private sponsoring INLEIDING Fondsen/ Stichtingen VZW (VERENIGING ZONDER WINSTOOGMERK) Prijzen buitenland VOF (VENNOOTSCHAP ONDER FIRMA) Prijzen binnenland BVBA (besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid) NV (Naamloze Vennootschap) C O - P R O D U C T I E 4 37 B E L A S T I N G E N E N F I S C A L I T E I T Belastingen op je inkomsten 37 E I G E N I N K O M E N 4.2 Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW) VERKOOP inkomsten uit tentoonstellingen of verhuur 65 2 F I N A N C I E R E N VA N 43 5 P R O D U C T I E D O S S I E R E N B E G R O T I N G I N L E I D I N G 2 E X T E R N E G E L D B R O N N E N 46 3 O N T W I K K E L E N Vlaamse Gemeenschap O N D E R S T E U N I N G B E E L D E N D E K U N S T E N O N D E R S T E U N I N G A U D I O V I S U E L E K U N S T E N 2.2 VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE I N L E I D I N G 77

5 2 O P L E I D I N G E N 79 7 A L G E M E N E I N F O Voortgezette opleiding binnenland 2.2 Voortgezette opleidingen buitenland, met steunmaatregelen voor Vlaamse kunstenaars van de Vlaamse Gemeenschap T O N E N W E R K P L A AT S E N I N L E I D I N G 3.1 Werkplaatsen in België 3.2 Buitenlandse werkverblijven voor beeldende kunstenaars 3.3 Europese Unie, uitwisselingsprogramma voor jonge kunstenaars T E N T O O N S T E L L I N G Andere werkplaatsen in het buitenland zonder steunmaatregelen Vertoningscondities: technische fiche 109 voor Vlaamse kunstenaars van de Vlaamse Gemeenschap 2.2 Techniek: materiaallijst en technisch personeel dat de vertoner Werkplaatsen in het buitenland voor beeldende kunstenaars die 96 voorziet werken met nieuwe media 2.3 Inhoudelijke context: pers, promotie, educatieve werking FINANCIËN Vertonen in het buitenland 115 K U N S T E N A A R S V E R B L I J V E N U I T G E V E N VA N AT E L I E R V O O R Z I E N I N G T O N E N E N P U B L I E K M A K E N VA N V I A I N T E R N E T K O R T L O P E N D E O P L E I D I N G S I N I T I AT I E V E N : W O R K S H O P S E N M A S T E R C L A S S E S Aanbod cursussen en workshops voor professionele kunstenaars 6.2 Experimentele mediakunst A U T E U R S R E C H T E N : V O O R WA A R D E N VA N B E S C H E R M I N G

6 5 V E R K O P E N / P R O M O T E N H E T O N D E R N E M I N G S P L A N I N L E I D I N G Projectplan 2.2 Marketingplan 2.3 Financieel plan W E R K E N M E T E E N G A L E R I E B O E K H O U D I N G E N A D M I N I S T R AT I E W E R K E N M E T E E N C U R AT O R N U T T I G E L I N K S / A D R E S S E N / N I E U W S B R I E V E N 153 W E R K E N M E T E E N A G E N T S C H A P C O L O F O N W E R K E N M E T E E N A LT E R N AT I E F M A N A G E M E N T B U R E A U 6 H O E K A N I K M I J N W E R K VA L O R I S E R E N? D E K U N S T E N A A R, O O K E E N O N D E R N E M E R I N L E I D I N G

7 13 W O O R D V O O R A F Het boekje dat u in uw handen houdt, is de tweede en geactualiseerde versie van s voor beginnende beeldende kunstenaars, uitgegeven door BAM, Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst. De eerste versie van s werd uitgegeven in 2005 naar aanleiding van de studie De instroom van jonge beeldende kunstenaars op de kunstmarkt (A. Campens, UA, Cultuurmanagement, ). Het beleid van minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel Bert Anciaux zet zich in om de beeldende kunstensector te professionaliseren. De positie van de kunstenaar wordt alsmaar belangrijker in zijn beleid. Om tot een meer professionele beeldende kunstensector te komen, is het noodzakelijk de jonge kunstenaar te helpen en wegwijs te maken in het boeiende, maar soms complexe landschap van de kunsten. Hoewel in het huidige Hoger Onderwijs steeds meer aandacht wordt gegeven aan de stappen naar een leven als professionele beeldende kunstenaar (productie, het opbouwen van een curriculum, enz.), blijft er nog een zekere leemte bestaan. Kunstenaars werken dikwijls alleen en het is niet altijd even eenvoudig om alle administratieve, juridische en financiële aspecten van het maken en tonen meteen onder de knie te krijgen. Een leidraad op zakelijk, juridisch en organisatorisch vlak is hierbij een welkom hulpmiddel. BAM achtte het daarom noodzakelijk om een vernieuwde versie van s uit te geven met geactualiseerde informatie. Het Kunstenloket heeft bijgedragen om op juridisch vlak de puntjes op de i te zetten. Het actualiseren van een handleiding is een continue taak. Het spreekt voor zich dat de mogelijke toekomstige wijzigingen op welk vlak dan ook voortdurend worden aangepast op de websites van BAM ( of van het Kunstenloket ( Voor vragen, twijfels, of bijkomende informatie of documentatie kan je ons vrijblijvend contacteren.

8 15 I N L E I D I N G Je studeert af en je wilt op een professionele manier kunst maken. Of je bent al een tijdje werkzaam als kunstenaar en je wilt niet meer in halfslachtige statuten of schemerzones werken. Professioneel betekent niet alleen dat je je in hoofdzaak bezighoudt met het maken van kunst. Het betekent ook dat je kunst tracht te creëren binnen het sociale systeem van arbeid, belastingen, verzekering, en sociale bescherming; binnen legale overeenkomsten met partners zoals coproducenten, tentoonstellingsorganisatoren, kopers of schrijvers; en binnen het systeem van ondersteuning dat de verschillende overheden je kunnen bieden. Het is dus niet alleen belangrijk om aandacht te hebben voor de ontwikkeling van een artistiek concept, voor het realiseren van werk en voor de ontwikkeling van een persoonlijke kunstpraktijk. Het is eveneens belangrijk om op de hoogte te zijn van de zakelijke, administratieve en praktische kanten van het kunstenaarsberoep. BAM, Instituut voor beeldende, audiovisuele en mediakunst biedt je daarom deze brochure met praktische tips en adressen aan onder het motto: ik studeer af als beeldende kunstenaar of ik ben een beginnende beeldende kunstenaar en ik wil mijn werk maken, mijn werk verder ontwikkelen, mijn werk tonen, mijn werk verkopen, mijn werk valoriseren; en dit binnen een administratief en juridisch kader.

9 1 H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) p

10 A N I S E E R L F A L S N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? p A N I S E E R L F A L S N A A R? p H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) 1 J E B E N T PA S A F G E S T U D E E R D : WAT N U? 1.1 VDAB (inschrijven als werkzoekende) De allereerste stap die je moet ondernemen wanneer je bent afgestudeerd, is je opgeven als werkzoekende. In Vlaanderen dien je je meteen in te schrijven bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) om recht te hebben op een wachtuitkering. Je kunt je inschrijven via de website op het nummer 0800/ (elke werkdag van 8 tot 20 uur) of in het plaatselijke VDABkantoor. Je krijgt hier dan achteraf een bewijs van inschrijving (A23). In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest schrijf je je in bij de Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling (BGDA). 19 A N I S E E R L F A L S N A A R? H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) M E E R I N F O R M AT I E? Werkloosheidsuitkering/WACHTUITKERING Wachttijd, studentenjob, vakantiewerk p A N I S E E R L F A L S N A A R? H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? H O E O R G A N I S E E R J E J E Z E L F A L S K U N S T E N A A R? ( I N K O M S T E N E N S O C I A L E B E S C H E R M I N G ) Om recht te hebben op een wachtuitkering moet je eerst een wachttijd doorlopen hebben. De wachttijd wordt uitgedrukt in werkdagen, zaterdagen meegerekend. Tijdens je wachttijd heb je geen uitkering, het is de tijd die je moet doorlopen voor je een wachtuitkering kan krijgen. In deze periode moet je beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. De duur van de wachttijd wordt bepaald door de leeftijd op het moment waarop je een uitkering aanvraagt (min. 155 en max. 310 werkdagen). Indien je al voor het begin van je wachttijd hebt gewerkt, worden die dagen van je wachttijd afgetrokken. p

11 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? Als je bent ingeschreven bij de VDAB, kan je ook nog aan de slag als jobstudent of vakantiewerk uitoefenen na je studies. Hou er wel rekening mee dat je wachttijd dan wordt verlengd met de duur van je vakantiewerk als je niet meer dan 23 dagen hebt gewerkt. (Dit komt omdat je tijdens deze periode geen sociale zekerheidsbijdragen betaalt als jobstudent.) De einddatum van de wachttijd wordt bepaald door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). L E E F T I J D A A N TA L D A G E N R E F E R T E P E R I O D E Surf naar en klik op Wachttijd schoolverlaters om zelf je wachttijd te berekenen. Sociale rechten Je arbeidsprestaties als werknemer komen in aanmerking, ongeacht of je als werknemer een artistieke activiteit of een niet-artistieke activiteit hebt verricht. Arbeidsprestaties verricht als zelfstandige komen niet in aanmerking om tot de werkloosheid te worden toegelaten. Tijdens je wachttijd (als je niet werkt) krijgen je ouders als je jonger bent dan 25 jaar nog steeds kinderbijslag en via hen blijf je verzekerd tegen ziekterisico s (d.w.z. dat door hun ziekenfonds de ziektekosten worden terugbetaald). De VDAB bezorgt het attest van inschrijving rechtstreeks aan het kinderbijslagfonds of stuurt het op naar jouw thuis. Heb je werk gevonden of is de wachttijd voorbij, dan moet je je persoonlijk aansluiten bij een ziekenfonds. M E E R I N F O R M AT I E? Combinatie wachtuitkering / werkloosheidsuitkering met inkomsten Na de wachttijd (wachtuitkering) Heb je na je wachttijd geen werk, dan kan je een wachtuitkering aanvragen. Hiervoor moet je het formulier C109/art.36 door je school én de VDAB laten invullen. Werkloosheidsuitkering Om recht te hebben op een werkloosheidsuitkering moet je een bepaald aantal dagen loondienst hebben verricht. Het aantal vereiste arbeidsdagen of gelijkgestelde dagen om toegang te krijgen tot de werkloosheid verschilt naargelang je leeftijd: uit artistieke activiteiten Kunstenaars (schilders, beeldhouwers, dansers, muzikanten, schrijvers, ) die uitkeringsgerechtigd zijn kunnen hun inkomsten (let op: dit zijn de netto-belastbare inkomsten, anders dan loon) van max ,16 euro per jaar combineren met een uitkering. De twee belangrijkste voorwaarden om een werkloosheidsuitkering te kunnen combineren met een inkomen als kunstenaar zijn: 1 De RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening) inlichten. Je dient aangifte te doen van je artistieke activiteit via het formulier C1 Artiest. 2 Het bedrag niet overschrijden, anders wordt de uitkering evenredig verminderd.

12 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? O P G E L E T! Als kunstenaar moet je wel beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt en bijgevolg passende jobaanbiedingen aanvaarden. Tenzij je tijdens de voorgaande 18 maanden ten minste 156 arbeidsdagen artistieke arbeidsprestaties kunt aantonen (als loontrekkende). Enkel in dit geval kun je een aangeboden dienstbetrekking in een niet-artistiek beroep weigeren. O P G E L E T! De RVA inlichten is niet voldoende. Je mag niet vergeten om na te gaan of je op je inkomsten uit je artistieke activiteit belastingen en sociale bijdragen moet betalen. artistieke werken wordt verstaan de creatie en/of uitvoering of interpretatie van artistieke oeuvres in de audiovisuele en de beeldende kunsten, in de muziek, de literatuur, het spektakel, het theater en de choreografie. Met andere woorden, zowel de scheppende activiteiten (bv. componeren van muziek) als de uitvoerende artistieke activiteiten (bv. het geven van een optreden) vallen onder deze regeling. Per jaar mag het vrijgestelde bedrag niet hoger zijn dan 2.138,70 euro. Het aantal dagen waarop achtereenvolgens bij dezelfde opdrachtgever een beroep wordt gedaan op de kleine vergoedingsregeling mag niet hoger dan 7 dagen zijn. Zolang de kunstenaarskaart nog niet beschikbaar is, moet je voorlopig werken met een verklaring op eer (zie klik Documenten en tools ). M E E R I N F O R M AT I E? De kleine vergoedingen worden voortaan beschouwd als een vergoeding voor kosten die niet moeten worden bewezen. Download op formulier C1 Artiest Documentatie > Formulieren > Per nummer > C1 Artiest Infoblad U bent kunstenaar? op: Lastenvrije Kleine vergoedingsregeling (Deze dagen moeten worden aangeduid op de controlekaart, tenzij er toestemming van de RVA is verkregen. Voor deze dagen krijg je geen uitkering.) Kunstenaars (schilders, beeldhouwers, dansers, muzikanten, schrijvers, ) kunnen per jaar 30 dagen een beroep doen op de kleine vergoedingsregeling. Deze regeling voorziet dat vergoedingen voor artistieke prestaties van maximum 106,94 euro per dag niet worden onderworpen aan sociale bijdragen en belastingen. Onder het leveren van artistieke prestaties en/of het produceren van M E E R I N F O R M AT I E? Vrijwilligerswerk (combineerbaar met een werkloosheidsuitkering, mits toestemming van de RVA) Vrijwilligerswerk is slechts toegelaten indien het gratis is. Dit betekent dat je er geen enkele vergoeding of materieel voordeel voor krijgt. Een vergoeding voor je kosten is mogelijk mits het bedrag de kosten, gemaakt voor de uitvoering van de activiteit, dekt. Forfaitaire kostenvergoedingen worden aanvaard op voorwaarde dat ze door de fiscus als een niet-belastbaar voordeel worden gekwalificeerd. Het wettelijke forfait van 29,05 euro per dag of 1.161,82 euro per jaar wordt door de RVA aanvaard.

13 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? 2 J E K U N T A A N D E S L A G A L S K U N S T E N A A R : J E M A A K T G E B R U I K VA N H E T S O C I A A L S TAT U U T 2.1 Inleiding Hoe organiseer je jezelf als kunstenaar zodat je op een legale manier inkomsten kan verwerven (uit verkoop van een werk, verhuur van een werk, subsidies) en uitgaven kan doen voor kosten die te maken hebben met je artistieke activiteiten (materiaalkosten, reiskosten, documentatie, enz.)? Er zijn verschillende opties: je kunt werken als werknemer of als zelfstandige of kiezen voor een combinatie. Voor kunstenaars die korte opdrachten vervullen voor verschillende opdrachtgevers (bv. een acteur die bij meerdere theatergezelschappen een rol speelt) werden sociale bureaus voor kunstenaars (SBK s) erkend, die optreden als interimkantoor voor artiesten. Een tijdje later is de kleine vergoedingsregeling in werking getreden. Met deze regeling kan de kunstenaar een kleine vergoeding ontvangen, die vrijgesteld is van sociale bijdragen (sinds 1 juli 2004) en fiscale heffingen (sinds 1 januari 2007) (zie H O O F D S T U K 1, 1. 4 L A S T E N V R I J E K L E I N E V E R G O E D I N G S R E G E L I N G, p. 20) W e r k n e m e r Een nieuw Sociaal Statuut voor de Kunstenaars I n l e i d i n g Het nieuw sociaal statuut voor kunstenaars is op 1 juli 2003 in werking getreden. Een aantal specifieke regels in de sociale zekerheidswetgeving moeten het de kunstenaar gemakkelijker maken om een sociale zekerheid op te bouwen (bv. kinderbijslag, pensioen, werkloosheidsuitkering, vakantiegeld, enz.). Het basisprincipe is dat elke kunstenaar die een artistieke prestatie levert en/of artistieke werken produceert, in opdracht van een natuurlijk persoon of rechtspersoon en tegen betaling van een loon het statuut van werknemer heeft. De kunstenaar kan echter zelf kiezen voor het statuut van zelfstandige indien dit beter bij zijn/haar persoonlijke situatie past. Om artiesten te helpen bij de keuze tussen het statuut van werknemer of zelfstandige, werd de Commissie Kunstenaars opgericht (zie p. 27: meer informatie). Het kunstenaarsstatuut is van toepassing op iedereen die een artistieke prestatie levert en/of artistieke werken produceert. In de wet wordt een artistieke prestatie en/of een artistiek werk gedefinieerd als de creatie en/of uitvoering of interpretatie van artistieke oeuvres in de audiovisuele en de beeldende kunsten, in de muziek, de literatuur, het spektakel, het theater en de choreografie. Deze ruime definitie maakt geen onderscheid meer tussen scheppende activiteiten (bv. beeldhouwen) en uitvoerende/ vertolkende activiteiten (bv. acteren, dansen). De definitie maakt eveneens geen onderscheid tussen amateur/professioneel en regelmatig/occasioneel. Indien je toch nog twijfelt of je creatie al dan niet wordt beschouwd als een artistieke prestatie of een artistiek werk, kan je contact opnemen met de Commissie Kunstenaars. Als werknemer gebeuren de artistieke prestaties in opdracht (bv. een bedrijf vraagt een kunstenaar om een schilderij te maken voor de inkomhal) en tegen

14 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? betaling van een loon. Elke vergoeding die wordt toegekend als een vorm van tegenprestatie voor het leveren van een artistieke prestatie en/of artistiek werk, wordt beschouwd als loon. Onkostenvergoedingen worden niet beschouwd als loon. Verlaging van de loonlast Als werknemer ben je beschermd tegen een aantal sociale risico s. Zo heb je bijvoorbeeld recht op gezinsbijslag, pensioen, uitkering bij werkloosheid en arbeidsongeschiktheid, vakantiegeld, ziekteverzekering, enz. Tegenover deze rechten staan uiteraard ook plichten. De plichten bestaan uit het betalen van sociale bijdragen. Deze worden gedeeltelijk betaald door de werknemer (13,07% van het brutoloon) en gedeeltelijk door de werkgever (min. 32,44% van het brutoloon). Deze interimkantoren nemen de rol van werkgever over. Zij zorgen dat de werkgeversverplichtingen worden vervuld en dat de kunstenaar wordt uitbetaald. Niet elke werkgever die een kunstenaar tewerkstelt kan een beroep doen op een SBK. Hij/zij kan dit slechts doen in vier gevallen: 1 Voor de vervanging van een vaste werknemer (bv. een actrice van een theatergezelschap heeft zwangerschapsverlof). 2 Bij tijdelijke vermeerdering van werk (bv. bij de opening van het nieuwe theaterseizoen organiseert een theatergezelschap een happening waarvoor tijdelijk een beroep wordt gedaan op een aantal kunstenaars). 3 Voor de uitvoering van uitzonderlijk werk (bv. een bedrijf organiseert een tentoonstelling om het tienjarig bestaan te vieren). Om de tewerkstelling van kunstenaars in het werknemersregime te bevorderen, besliste de overheid om een deel van het loon vrij te stellen van werkgeversbijdragen. Dit is 55,67 euro van het bruto dagloon (op voorwaarde dat het minimum brutoloon 60,44 euro/ dag bedraagt) of 7,33 euro van het bruto uurloon (op voorwaarde dat het minimum bruto uurloon 7,95 euro/ uur bedraagt). Deze vrijstelling gebeurt bij elke tewerkstelling. Werkt de kunstenaar op dezelfde dag voor verschillende werkgevers, dan heeft iedere opdrachtgever recht op de vrijstelling W e r k n e m e r v i a e e n S B K Wanneer een kunstenaar werkt met verscheidene opdrachtgevers voor telkens korte opdrachten (bv. een muzikant die in één week optreedt in verschillende jeugdhuizen), kan hij/zij een beroep doen op een sociaal bureau voor kunstenaars. 4 Of als de levering van een artistieke prestatie en/of de productie van een artistiek werk gebeurt voor een occasionele gebruiker. De occasionele gebruiker heeft geen hoofdactiviteit in de artistieke sector en/of stelt geen ander personeel tewerk. Praktische werking SBK De kunstenaar en de opdrachtgever bepalen vrij voor welke activiteiten een beroep wordt gedaan op een SBK en voor welke niet. Ze maken afspraken m.b.t. de aard van de opdracht, de duur van de opdracht en de vergoeding. De opdracht moet vooraf (!) worden aangegeven bij het SBK. Het SBK voert dan de patronale verplichtingen uit; de opdrachtgever stort het loon aan het SBK en het SBK betaalt de kunstenaar uit.

15 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? O p g e l e t! Een SBK zorgt niet voor boekingen. Kostprijs SBK van een aantal feitelijke indicatoren zoals een financieel plan, relevante opleiding en /of ervaring, investeringen, personeel in dienst, inkomsten uit een andere beroepsbezigheid, enz. Wanneer de kunstenaar zich vestigt als zelfstandige, moet hij/zij zich aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en een btw-nummer aanvragen (indien btwplichtig). Bij interimkantoren wordt als werkingskost steeds een bepaald procent bovenop het loon aangerekend. Dit percentage varieert van kantoor tot kantoor. Het is dus raadzaam om vooraf bij de verschillende kantoren te informeren. Op het totaalbedrag (loonkost + administratiekosten) wordt meestal 6% btw aangerekend. Zelfstandigheidsverklaring De keuze tussen het statuut van werknemer en zelfstandige is niet altijd vanzelfsprekend. Kunstenaars die willen voorkomen dat hun zelfstandigenstatuut achteraf in twijfel wordt getrokken, kunnen bij de Commissie Kunstenaars een zelfstandigheidsverklaring aanvragen. Ook bij de SBK s is de vermindering van de werkgeversbijdragen van toepassing (zie H O O F D S T U K 1, W E R K N E M E R, V e r l a g i n g va n d e l o o n l a s t, p. 24). Erkende SBK s De meeste grote interimkantoren zijn ondertussen erkend als SBK (bv. Randstad, t-interim, Adecco, Payroll, Start People, Vedior, ) Een dergelijke verklaring is geen verplichting, maar wie ze kan voorleggen zal ontegensprekelijk worden beschouwd als zelfstandige tijdens de geldingsduur (= 2 jaar en op eenvoudige aanvraag verlengbaar) en voor de activiteiten waarop de verklaring slaat. M E E R I N F O R M AT I E? Een lijst met erkende SBK s is terug te vinden op: Links > Gespecialiseerde dienstverleners Z E L F S TA N D I G E Als een kunstenaar ervoor kiest om zelfstandige te worden, moet hij/zij aantonen dat hij/zij socio-economisch onafhankelijk is. Dit wordt beoordeeld aan de hand C O M M I S S I E K U N S T E N A A R S Waterloolaan Brussel 02/ (info werknemers) 02/ (info zelfstandigen) info@articomm.be

16 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? F e d e r a l e O v e r h e i d s d i e n s t S o c i a l e Z e k e r h e i d Eurostation II Victor Hortaplein 40, bus Brussel 02/ of 02/ social.security@minsoc.fed.be K u n s t e n l o k e t Juridische en zakelijke eerstelijnshulp Sainctelettesquare 19, 7 de verdieping 1000 Brussel 02/ info@kunstenloket.be Daoust Interim Flexpoint Interpass Manpower Merveille Plus Payroll Services Belgium Randstad Belgium Ritmo interim T-Groep Vedior Interim 3 R E C H T S P E R S O N E N N I C C Designcenter Lange Winkelhaak Lange Winkelhaakstraat Antwerpen 03/ info@nicc.be De op dit ogenblik e r k e n d e S B K s zijn: Actief Interim Adecco Personnel Services Asap Interim Start People I n l e i d i n g Er bestaat ook de mogelijkheid om je activiteiten, hetzij als zelfstandige, hetzij als werknemer, onder te brengen in een rechtspersoon. Zo n rechtspersoon is niet noodzakelijk maar een bijkomende optie. Het is de rechtspersoon die je activiteiten beheert en als tussenpersoon fungeert tussen jezelf als kunstenaar en derden (opdrachtgevers, kopers, tentoonstellingsorganisatoren, coproducenten, subsidiënten, ). Binnen een rechtspersoon heb je de keuze tussen de vereniging zonder winstoogmerk en de handelsvennootschappen.

17 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? V Z W ( V E R E N I G I N G Z O N D E R W I N S T O O G M E R K ) Als kunstenaar kan je de zakelijke kant van je artistieke activiteiten onderbrengen in een rechtspersoon. De meest bekende en de meest toegepaste vorm in de culturele sector is de vereniging zonder winstoogmerk, afgekort de vzw. Het is een vereniging van natuurlijke personen of rechtspersonen die een belangeloos doel nastreven. Kerngedachte is dat de vereniging haar leden geen stoffelijk voordeel mag verschaffen. De vzw beschikt over eigen rechtspersoonlijkheid met een vermogen dat losstaat van dat van haar leden. Rechtspersoonlijkheid betekent dat de vzw rechten en plichten heeft. Elk lid van de vzw beschikt over een beperkte aansprakelijkheid, maar moet in principe niets van zijn of haar eigen vermogen investeren om de werking van de vzw mogelijk te maken. Zonder winstoogmerk betekent niet dat er geen inkomsten mogen zijn en dat die inkomsten niet gebruikt zouden mogen worden om kosten te vergoeden en lonen uit te betalen. Als er meer inkomsten zijn dan uitgaven moeten die extra inkomsten aangewend worden voor de doelstellingen waarrond de vzw is opgericht: het maatschappelijke doel. Extra inkomsten kunnen dus niet verdeeld worden onder de leden, of geïnvesteerd worden in zaken die niets met de doelstellingen van de vzw te maken hebben. Je kunt een vereniging oprichten waarin de activiteiten van één kunstenaar worden ondergebracht, maar je kan ook zo n rechtspersoon oprichten die de artistieke activiteiten van verschillende kunstenaars beheert. Het belangrijkste verschil met het werken als zelfstandige of in loondienst is dat je niet als individu subsidies aanvraagt en kunstprojecten produceert en verkoopt, maar dat het de rechtspersoon is die subsidies aanvraagt en contracten aangaat met vertoners of verkopers van jouw werk, en dat de rechtspersoon die je hebt opgericht op zijn beurt je onkosten vergoedt en je loon uitbetaalt. Op die manier creëer je afstand tussen jezelf en de vereniging, die een welbepaald aantal zaken zal beheren. Zo n rechtspersoon sluit niet uit dat je zelf ook een statuut hebt: hetzij als vrijwilliger, hetzij als werknemer (bij de vzw), hetzij als zelfstandige. Een rechtspersoon hoeft ook niet alle activiteiten van de kunstenaar te beheren en je kan gerust combineren: een groot project kan je produceren binnen de vzw, maar je kan daarnaast ook een werk verkopen en daarvoor een sociaal bureau voor kunstenaars inschakelen. Zo n rechtspersoon kan ook niet alles beheren: zo zal de Vlaamse Gemeenschap kunstenaarsbeurzen uitkeren aan de kunstenaar zelf en niet aan een rechtspersoon, omdat die beurzen bedoeld zijn om de kunstactiviteit te continueren of gedurende een langere periode intensief als kunstenaar actief te zijn. Een vereniging zonder winstoogmerk kan worden opgericht door ten minste drie stichtende leden. Een vzw moet uit de Algemene Vergadering (de som van alle leden) een Raad van Bestuur kiezen die verantwoordelijk is voor het beleid van de vereniging. Er is geen startkapitaal nodig. De minimale kost voor de oprichting van een vzw is de kost van publicatie in het Belgisch Staatsblad (in 2007 bedraagt dit 139,03 Euro). De vereniging is pas opgericht na het opstellen van de statuten (een soort grondwet van de vzw met daarin het maatschappelijke doel en de maatschappelijke zetel), na neerlegging op de griffie van de rechtbank van koophandel van de ondertekende statuten door de stichtende leden voor publicatie in het Belgisch Staatsblad, na het verkiezen van bestuurders en het deponeren van de ledenlijst en akten betreffende de benoeming van de bestuurders op de griffie van de rechtbank van koophandel waar de zetel is gevestigd. Met de nieuwe wet voor vzw s van 2003 wil de overheid de transparantie van de werking ten aanzien van leden én derden verhogen, de openbaarmaking verbeteren, het aanleggen van een dossier voor iedere vzw op de griffie van de rechtbank van koophandel van de plaats van de zetel verplicht maken en een boekhoudkundig kader bieden (zoals een verplicht minimaal boekhoudmodel, het indienen van de jaarrekeningen en het indienen van de ledenlijst).

18 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? Een andere soort vereniging is de feitelijke vereniging: binnen deze structuur verenigen twee of meer personen zich om een gemeenschappelijk doel te verwezenlijken. Dit kan interessant zijn om samen met andere kunstenaars een éénmalig project of tentoonstelling te organiseren. Het interessante is dat je dit elk moment kan oprichten zonder dat je hier statuten moet voor invullen en dat je de vereniging kan opheffen wanneer je dat wilt. Het fundamentele onderscheid tussen een feitelijke vereniging en een vzw ligt in het feit dat de feitelijke vereniging niet over rechtspersoonlijkheid beschikt. Het recht erkent haar dus niet als drager van rechten en plichten. Zij kan dus geen rechten verwerven op roerende of onroerende goederen en kan geen overeenkomsten afsluiten. Het gebrek aan rechtspersoonlijkheid heeft ook tot gevolg dat de leden met persoonlijk vermogen aansprakelijk zijn voor de schulden van de vereniging. Van zodra de vereniging belangrijke financiële beslissingen neemt, onroerende goederen wil kopen, subsidies wil aanvragen, schenkingen of legaten wil ontvangen of eigen personeel wil aanwerven is het aangeraden een vzw op te richten. O P G E L E T! De Vlaamse Gemeenschap geeft structurele subsidies aan een rechtspersoonlijkheid met nietcommercieel karakter, projectsubsidies aan een rechtspersoonlijkheid en kunstenaarsbeurzen zowel aan rechtspersoonlijkheid of aan een natuurlijk persoon. M E E R I N F O R M AT I E? Een zeer praktische brochure over de vzw binnen het kader van deze nieuwe wet werd uitgegeven door het Federaal Ministerie van Justitie. Op verzoek te verkrijgen bij Belgisch Staatsblad Leuvenseweg Brussel of V O F ( V e n n o o t s c h a p o n d e r f i r m a ) De vennootschap onder firma is de eenvoudigste vennootschapsvorm. Het is een zuivere personenvennootschap. De oprichting van een vof kan via een onderhandse akte. Er is een minimum aan formele regels en je hoeft geen notaris in te schakelen. De aandelen zijn niet overdraagbaar aan derden zodat het familiaal karakter gewaarborgd blijft. De boekhoudkundige verplichtingen zijn eenvoudiger dan bij een bvba of een nv. Alle vennoten zijn echter hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk voor de schulden van de vof. Het faillissement van de vof brengt eventueel het faillissement van de vennoten met zich mee B V B A ( B e s l o t e n V e n n o o t s c h a p m e t B e p e r k t e A a n s p r a k e l i j k h e i d ) De bvba is geschikt voor kunstenaars die hun werk beginnen te verkopen. Een bvba heeft, in tegenstelling tot de vzw, als doel winst te maken en het verrijken van de leden of vennoten. De oprichting van de bvba gebeurt bij authentieke akte. De oprichters dienen voorafgaand aan de notaris een financieel plan te overhandigen waarin het kapitaal van de op te richten vennootschap wordt verantwoord. Blijkt nadien dat het kapitaal onvoldoende was voor de voorgenomen activiteiten, dan kunnen de oprichters hiervoor aansprakelijk worden gesteld. Bij de oprichting dient het maatschappelijk kapitaal volledig te zijn geplaatst en het kapitaal van minimum euro moet volstort zijn (via inbreng in geld of in natura). De inbrengen in natura dienen steeds volledig volstort te zijn. V o o r d e l e n : Een bvba kan opgericht worden door 1 vennoot. Het vereiste minimumkapitaal is lager dan in een nv.

19 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? B E L A S T I N G E N E N F I S C A L I T E I T 3. 5 N V ( N a a m l o z e V e n n o o t s c h a p ) De nv kan handig zijn voor kunstenaars die al een heel goede verkoop hebben. Ook de nv heeft als doel winst te maken en het verrijken van de leden of vennoten. Hoewel de wetgever de vennootschapsvorm van de nv had uitgedacht als ondernemingsvorm voor grotere kapitaalkrachtige ondernemingen, kan de nv ook dienen voor kleine of middelgrote (familiale) bedrijven. Voor het oprichten van een nv is een minimumkapitaal van euro nodig: dit bedrag moet op een aparte rekening worden gestort, voor de oprichting van de vennootschap. In geval van inbreng van natura moeten de oprichters een bedrijfsrevisor aanduiden. De bedrijfsrevisor maakt een verslag op waarin hij de toegepaste waarderingsmethode beschrijft alsook een beschrijving weergeeft in natura. Dit wil zeggen dat een kunstenaar zijn werk kan inbrengen in de vennootschap, maar het moet dan wel een waarde van euro hebben (dit kan onder andere gecontroleerd worden aan de hand van de verkoopswaarde van het werk). M E E R I N F O R M AT I E? Zoals iedereen moet ook de kunstenaar belastingen betalen B e l a s t i n g e n o p j e i n k o m s t e n De inkomsten die belastbaar zijn kunnen we opsplitsen in drie categorieën: 1 Inkomsten belastbaar in de personenbelasting 2 Inkomsten belastbaar in de vennootschapsbelasting 3 Inkomsten belastbaar in de rechtspersonenbelasting Enkel de personenbelasting wordt hier behandeld. Voor meer info over de andere belastingen kan je de website van het kunstenloket raadplegen: In de personenbelasting zijn belastbaar: 1 Inkomsten uit onroerende goederen 2 Inkomsten uit roerende goederen en kapitalen 3 Beroepsinkomsten 4 Diverse inkomsten Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie: mineco.fgov.be Kunstenaars worden voornamelijk met de twee laatste soorten belastingen geconfronteerd. Bij het Vlaams Studie- en Documentatiecentrum (VSDC) vind je uitleg over oprichting, boekhouding, enz.: Belastingen op het beroepsinkomen Wanneer je een inkomen hebt, dan moet je er rekening mee houden dat je daarop belastingen zal moeten betalen. Onder het inkomen vallen onder andere alle inkomsten uit de beroepswerkzaamheid.

20 H F D S T 1 : H o e o r g a n i s e e r j e j e z e l f a l s k u n s t e n a a r? Het betreft: Alle bezoldigingen van arbeiders, bedienden en bedrijfsleiders (wedden, lonen, vakantiegeld, uitkeringen voor tijdelijke loonderving zoals bv. de werkloosheidsuitkering) De winsten gerealiseerd door de zelfstandigen De baten gerealiseerd door de vrije beroepers De pensioenen M E E R I N F O R M AT I E? Voor gedetailleerde informatie over welke kosten aftrekbaar zijn, occasionele inkomsten, welke prijzen en subsidies niet belastbaar zijn, : mineco.fgov.be/enterprises/vademecum/home_nl.htm Belastingen op diverse inkomsten Als beginnend kunstenaar heb je vaak geen werkgever en verkoop je maar sporadisch een werk. Dit is dan echter nog geen echt beroepsinkomen, maar ressorteert onder diverse inkomsten. Dit zijn alle overige inkomsten die niet tot een vorige categorie behoren, maar door de wetgever toch belastbaar worden gesteld. Het betreft een tiental soorten inkomsten waarvan de belangrijkste zijn: Alle inkomsten van toevallige aard, die niet gerealiseerd werden binnen het uitoefenen van een beroepsactiviteit en niet behoren tot het normale beheer van een privé-vermogen (bv. de vergoeding voor het eenmalig geven van een voordracht, de inkomsten uit de occasionele verkoop van een kunstwerk) Prijzen en subsidies aan geleerden, schrijvers en kunstenaars, tenzij ze bij wet worden vrijgesteld 4. 2 B e l a s t i n g o p d e T o e g e v o e g d e W a a r d e ( B T W ) Btw kan als een soort consumptiebelasting worden omschreven: telkens een goed wordt verkocht of een dienst wordt gepresteerd tegen vergoeding, wordt daarop een belasting geheven. De bedoeling is dat de eindverbruiker van het goed of de dienst uiteindelijk de btw zal betalen. Dit resultaat wordt bereikt door één van de meest kenmerkende aspecten van het btw-stelsel: het recht op aftrek (de tussenpersonen kunnen de btw recupereren). Wie is nu btw-plichtig? Een btw-belastingplichtige is éénieder die in de uitoefening van zijn economische activiteit, geregeld en zelfstandig, met of zonder winstoogmerk, hoofdzakelijk of aanvullend, leveringen van goederen doet of diensten verricht. Om uit te maken of je als kunstenaar btw-plichtig bent, moeten dezelfde criteria als voor iedere andere beroepscategorie worden onderzocht. Dit betekent dat je als kunstenaar btw-plichtig bent zodra je voldoet aan volgende cumulatieve voorwaarden: