Dialoogdag 22 september 2015

Transcriptie

1 Dialoogdag 22 september 2015 Inleidingen Huub Pijnenburg Marion van Hattum Christien Moene Dialoogdag Intersectorale Samenwerking OSBJ Antwerpen Bethanië, Genk,

2 Lectoraat: projectthema s Alliantie: kwaliteit van samenwerkingsrelatie met cliënten Pleegzorg: continuïteit plaatsingen/breakdownpreventie Transformatie/innovatie zorg voor jeugd (AW Inside Out ea) Innovatieve en effectieve samenwerking Interculturele pedagogiek Verbinding onderwijs/educatie en jeugdhulp Verkenning van werkzame factoren: het IWFJ-model In: ZonMw Kennisinventarisatie WFn (ref: zie laatste dia s) In: Canon Zorg voor de Jeugd (NL) /Canon Sociaal Werk (VL): Introfilmpje HAN lectoraat WFZJ: Ochtendprogramma Startvragen/algemene introductie (HP) Werkzame factoren in de Zorg voor Jeugd + Reflectie- en dialoogopdracht koffiepauze Werken met multiprobleemgezinnen (MvH) introductie werkzame interventies vraagstuk van meervoudig samenwerken + Reflectie- en dialoogopdracht Integraal werken in de praktijk (CM) + Reflectie- en dialoogopdracht (mee naar middag) 2

3 Wij dragen graag bij, maar help ons dan aub begrijpen hoe de zaken er hier voor staan, en waar ú staat Wie van u is hulpverlener/leidinggevende/beleidsmaker/? Welke associaties roept het dag-thema bij u op? Kunt u zeggen/noteren: wanneer is voor u de dag geslaagd? (Wat moet er vandaag gebeuren? Wat na vandaag? Wat doet u daar zelf aan? En wat hebt u van anderen nodig?) Engagement-document/Projectaanvraag: Wie is er mee bekend? Is het meer dan papier; is er al inters. samenwerking? Waar staat u? Wie onderschrijft dit document/deze visie? En wie niet? Groot verschil in denken? Waarom: wat bewaakt u? Inbreng Vlaamse experten (en waarom weer Nederlanders)? Beseft u hoe een bijzonder gezelschap u samen vormt? Besef van complexiteit vraagstuk, en illusie van quick fix? Dus nodig: uitwisseling/experimenten/gez., werkagenda? (En is de insteek/focus: moeilijke jeugd en/of MP-gezinnen?) Werkzame factoren in de jeugdhulp: het IWF-model Huub Pijnenburg Dialoogdag Bethanië, Genk, OSBJ Antwerpen

4 PowerPoint heeft het automatisch downloaden van deze externe afbeelding niet toegestaan om te voorkomen dat uw privacy in het gevaar komt. U kunt de afbeelding alsnog downloaden en weergeven door op de berichtenbalk op Opties te klikken en vervolgens Externe inhoud inschakelen te kiezen. 23/09/2015 Nationaal beleidsinitiatief 2006: Jeugdzorg moet effectiever Het (Nederlandse) kabinet wil naar een jeugdzorg waarin enkel evidence-based programma s en instrumenten zullen worden toegepast bij het ondersteunen van kinderen en jeugdigen. (deze stellingname werd in 2008 één van de aanleidingen voor instelling van ons lectoraat) Werkzame factoren-kalender 4

5 Empirisch ondersteunde jeugdinterventies Aantal jeugd- en gezinsinterventies: >500/1000 (Grondig) empirisch onderzocht: 5% Databank Eji-NJi: bij ruim 20/200+ interventies: enig/stevig bewijs Effectgroottes: meestal bescheiden; kleine verschillen tussen i s Betrouwbaarheid en generaliseerbaarheid:?? (Science-art.) Vertekeningen in resultaten: selectie doelgroep, uitval, publicatiebias, follow up-data?, allegiance uitvoerder? Implementatie: zeker zo grote uitdaging als effectiviteit aantonen Beperkte fit : onderzoekfocus vooral stoornisspecifieke aanpak Variantie: deels non-spec. (smal-spectrum AWFn; what works-lit) Duncan, Miller, Wampold & Hubble (2010). The heart and soul of change: 2nd Edition. Washington: APA Kazdin (2008). Evidence based treatment and practice. American Psychologist, 63, Van Yperen & Veerman (2008). Zicht op effectiviteit: Handboek praktijkgestuurd efectonderzoek i.d. jeugdzorg Van Yperen et al.(2010) Algemeen en specifiek werkzame factoren in de jeugdzorg: Stand van de discussie. Verbreding werkzame factoren-perspectief Specifiek werkzame factoren: Omschreven Interventie / Voor een interventie kenmerkende, theoretisch werkzaam geachte ingrediënten Algemeen werkzame factoren: smal spectrum: bouwstenen die uiteenlopende interventies gemeen hebben ( common elements ) breed spectrum: alles wat bijdraagt aan resultaat 5

6 Verhalen van ex-cliënten over wat werkt Bron: Lectoraatcollectie kinderportretten van jeugdzorg-professionals, Jeugdige cliënten tekenen wat hun hulpverlener bijzonder maakt. (M,11) Jeugdhulpwerkers die je bijblijven? Zij/hij luistert Begrijpt mij Is betrouwbaar Heeft het tegen mij Stemt af (dramt niet!) Kijkt of ik alles begrijp Geeft duidelijke grenzen aan Doet soms meer dan wat moet Geeft me (zelf)vertrouwen, en hoop Maakt van praten een echt gesprek Neemt de tijd om met mij/ons te spelen Houdt rekening met mij en pusht me soms Houdt me een spiegel voor (maar niet té veel!) Wil weten of wat we samen doen mij echt helpt Bron: voormalige cliënten jeugdzorg (pers. comm.) 6

7 Hubris bij deskundigen (& leken) Volkskrant Jeugdhulp - ook: ontvang, deskundigheid, sensitiviteit, responsiviteit, betrouwbaarheid 7

8 23/09/2015 Jeugdhulp: ook samenwerking in stelsel NRC Magazine Kinderen van de verwijsmachine Jeugdzorgstelsel onverantwoord complex Nationale Ombudsman Alexander Brenninkmeijer 8

9 23/09/2015 Factoren die de effectiviteit van jeugdhulp: beïnvloeden: een bonte familie (mi-me-ma) Zorgen dat het werkt Schilderij: Esther Schrijver Werkzame factoren: Assay & Lambert s veelgeciteerde meta-analyse Hoop & verwachting ( placebo -effect) Model & techniek (evidence based treatments) Buitentherap. & Cliëntfactoren Relatie van cliënt en hulpverlener Bronnen: o.a. Assay & Lambert (1999); Wampold (2001) 9

10 Conceptueel model gemist/gezocht Integratief Werkzame Factoren (IWF) model Basis: Working Alliance model (Bordin, 1979) Revised Theory of the Therapeutic Alliance model (Ross, Devon, Polaschek & Ward, 2007) (reclassering) Resultaten onderzoek naar (algemeen en specifiek) werkzame factoren Integratief Werkzame Factoren-model voor de Jeugdsector (Pijnenburg, 2010, 2011, 2013) Kennis & Kwaliteit Invloedsfeer jeugdige / opvoeder & professional Praktijk & Beleid MACRONIVEAU MESONIVEAU MICRONIVEAU gezamenlijk doel / plan ALLIANTIE persoonlijk / emotioneel MICRONIVEAU MESONIVEAU MACRONIVEAU Kennisbestand : emp. onderbouwde interventies, generieke componenten, alg. werkzame factoren OPVOEDER / JEUGDIGE persoonlijke kenmerken/kracht soc. positie/ maatsch. relaties hoop / verwachting / motivatie Educatie, gezondheidzorg en andere (in)formele steunbronnen in sociale systeem jeugdige/opvoeder Richtlijnen Databanken Kwaliteitsbeleid Professionalisering Implementatie/benutting Resultaatmeting Empiricaly HULPVERLENER Supported Houding / expertise Practice verwachting / allegiance persoonlijke kenmerken Feedback / Intervisie ROUTINEMATIGE PROCES- EN RESULTAATMONITORING VERANDERINGSTHEORIE JEUGDIGE/OPVOEDER Dienstverlenende organisatie Pedag. Visie / Normen Beleid / Stelsel INTERACTIE Sectorimago Professionele organen Registratie / Toetsing Samenwerking organisaties Practice Supported Evidence RESULTAAT (Post-)initiële Opleidingen 10

11 Integratief Werkzame Factoren-model voor de Jeugdsector (Pijnenburg, 2010, 2011, Pijnenburg & Van Hattum, 2013) Kennis & Kwaliteit Invloedsfeer jeugdige / opvoeder & professional Praktijk & Beleid MACRONIVEAU MESONIVEAU MICRONIVEAU gezamenlijk doel / plan ALLIANTIE persoonlijk / emotioneel MICRONIVEAU MESONIVEAU MACRONIVEAU Kennisbestand : emp. onderbouwde interventies, generieke componenten, alg. werkzame factoren OPVOEDER / JEUGDIGE persoonlijke kenmerken/kracht soc. positie/ maatsch. relaties hoop / verwachting / motivatie Educatie, gezondheidzorg en andere (in)formele steunbronnen in sociale systeem jeugdige/opvoeder Richtlijnen Databanken Kwaliteitsbeleid Professionalisering Implementatie/benutting Resultaatmeting Empiricaly HULPVERLENER Supported Houding / expertise Practice verwachting / allegiance persoonlijke kenmerken Feedback / Intervisie ROUTINEMATIGE PROCES- EN RESULTAATMONITORING VERANDERINGSTHEORIE JEUGDIGE/OPVOEDER Dienstverlenende organisatie Pedag. Visie / Normen Beleid / Stelsel INTERACTIE Sectorimago Professionele organen Registratie / Toetsing Samenwerking organisaties Practice Supported Evidence RESULTAAT (Post-)initiële Opleidingen 11

12 IWFJ-model & m.p.-cliënten/-gezinnen (Bron: Nji Handreiking Wat werkt in m.p.gezinnen. Citaat: AWFn zijn hier extra van belang ) Micro/Hulpverlener: respectvol; betrokken; alliantie opbouwen en motiveren (interactie is de kern; vaak wantrouwige cliënten/transgen. prob.); aansluiten bij hulpvraag; empowerend (erken wat goed gaat; praktische hulp/zaken regelen; focus op bredere sociale omgeving), betrouwbaar/duidelijk/transparant/flexibel; heldere concrete doelen/plan/fasering interventie bewaken; interventies integer en flexibel uitvoeren; emotionele stabiliteit; veerkracht; ondernemend/innovatief; gericht op reflectie/feedback, brede oriëntatie, helpen én coördineren. Meso/Organisatie(s): Focus: hele gezin; supervisie/coaching/steun; desk. bevordering; hanteerbare caseload; oog voor veiligheid hulpverlener; adequate financiering (lange, intensieve hulp, in context gezin geboden; samenwerking); onderscheid div. soorten mp-gezin/strategieën. Macro/beleid:? (Experimenteerruimte (fin./op.); effectond.) 2012: nieuwe visie Nederlands kabinet op effectiviteit Beginpunt voor medewerkers in de jeugdzorg is om een zodanige relatie op te bouwen dat het kind zich in veilige handen voelt Dit is voorwaardelijk voor het samen formuleren van de bij het kind passende doelen Jeugdzorgmedewerkers dienen te beschikken over de competenties die leiden tot dat doel (Staatssecretaris M. Veldhuijzen van Zanten-Hyllner, Kamerbrief Kwaliteitsbeleid in de brede zorg voor jeugd, ) 12

13 H Pijnenburg VUB ZonMw studie Jeugdsector domeinen Preventie Jeugdgezondheid Jeugd-ggz Jeugd & Opvoedhulp Barnhoorn e.a. (2013) Duncan e.a. (2010) 13

14 Aanvullende suggesties rond dagthema probleemgezinnen.pdf 14

15 Gedragswerk businesscard (Van der Horst, Van Kessel, e.a. (2015) Om wie gaat het? Wie heeft u nodig om deze cliënt(en) te helpen? U bent aan zet Weet u wat voor uw (pot.) bondgenoten belangrijk is? Toon telkens weer uw betrokkenheid bij deze cliënten Vraag kritische vrienden waar u sterker van wordt Experimenteer met oplossingen Omhels weerstand/bezwaren als bron van inspiratie Bewaak uw grenzen; zeg op tijd nee Doe! Vier uw successen Dank voor uw aandacht.. maar één ding nog: Zorgen dat het werkt h.pijnenburg@han.nl / 15

16 Reflectie/dialoog n.a.v. presentatie 1 Noteer maximaal drie punten die: - u opvielen / u aanspraken/nieuw voor u waren; - vragen/associaties oproepen waar u graag over wil door wil praten; - u doen denken: hier ben ik het echt mee oneens, of - die u om een andere reden wil vasthouden 2 Wissel daarover kort uit met uw naaste buur: - overlap en/of verschillen? - toelichting/reactie/gedachtenwisseling? - (noteer ev. waardevolle nieuwe inzichten aub ook) Aanvullende referenties American Psychological Association (2005). Policy statement on Evidence-Based Practice in psychology. Washington DC: APA. Dowload from: Assay, T.P., & Lambert, M.J. (1999). The empirical case for the common factors in therapy: Quantitative findings. In M.A. Hubble, B.L. Duncan, & S.D Miller (Eds.), The heart and soul of change: What works in therapy (pp ). Washington, DC: APA Press. Barnhoorn, J., Broeren, S., Distelbrink, M., De Greef, M., Van Grieken, A., Jansen, W., Pels, T., Pijnenburg, H., & Raat, H. (2013). Cliënt-, professional-en alliantiefactoren: hun relatie met het effect van zorg voor jeugd. Ver-kenningvan kennis en kennishiaten voor het ZonMw-programma Effectief werken in de jeugdsector. Den Haag: ZonMw. Barth, E. (2014). Common components of evidence base practices. Key note address at EUSARF 2014 Conference: Making a difference, 2-5 Septembrer, Copenhagen. Download from: Bordin, E.S. (1979). The generalizability of the psychoanalytic concept of the working alliance. Psychotherapy: Theory, Research and Practice 16, Hermanns, J. (2010). Goed geregelde jeugdzorg? In H. Pijnenburg (Ed.), Zorgen dat het werkt. Werkzame factoren in de zorg voor jeugd (pp ). Amsterdam: SWP. Kahneman, D. (2011). Thinking fast and slow. New York: Farrar, Straus and Giroux Lambert, M.J. (1992). Psychotherapyoutcomeresearch: Implicationsforintegrativeandeclectic therapists. In J.C. Norcross, & M.R. Goldfried (Eds.), Handbook of psychotherapy integration(pp ). New York: Basic books. Norcross, J. C., & Wampold, B. E. (2011). Evidence-based therapy relationships: Research conclusions and clinical practices. Psychotherapy, 48, Saffran, J.D., Muran, J.C., Samstag, L. W., & Stevens, C. (2002). Repairing alliance ruptures. In J.C. Norcorss (ed.), Psychotherapy relationships that work(pp ) New York: Oxford University Press. Pijnenburg, H.M. (2010). Zorgen dat het werkt. In H. Pijnenburg (red.), Zorgen dat het werkt. Amsterdam: Uitgeverij SWP (English versionof IntegrativeChange Factors Model publishedin: Journal of Social Intervention: Theory and Practice(2010), 19 (3). Homepage: Pijnenburg, H.M. (2011). Werkzame factoren in jeugdhulp: Een integratief model. In: De Koster, K, De Vos, K., Kerger, D., Roets, G., & Roose, R.(red.), Handboek integrale Jeugdhulp. Aflevering 10: Effectiviteit en efficiency(pp ). Brussel: Uitgeverij Politeia. Pijnenburg, H.M., & Van Hattum, M. (2013). Herzieneversie van het Integratieve WerkzameFactorenmodelvoor de jeugdsector. Intern rapport. Nijmegen: HAN University of Applied Sciences. Rosenzweig, S. (1936). Some implicit factors in diverse forms of psychotherapy. American Journal of Orthopsychiatry, 6(3), doi: /j tb05248.x Van Yperen, T., Van der Steege, M., Addink, A., & Boendermaker, L. (2010). Algemeen en specifiek werkzame factoren in de jeugdzorg: Stand van de discussie. Utrecht: Nederland Jeugdinstituut. Wampold, B.E. (2001). The great psychotherapy debate: Models, methods and findings. Hillsdale NJ: Erlbaum. 16

17 Spannende tijden voor de psychologie Sign. results: 97% down to 36% Mean ES:.4 down to.2 17