Op weg naar meer kennis over wat werkt voor multiprobleemgezinnen (MPG) MSc L. (Loraine) Visscher, Universitair Medisch Centrum Groningen

Transcriptie

1 Op weg naar meer kennis over wat werkt voor multiprobleemgezinnen (MPG) MSc L. (Loraine) Visscher, Universitair Medisch Centrum Groningen

2 Consortium ZOP&MPG

3 Aanleiding In de Databank Effectieve Interventies (DEI) van het NJI zijn momenteel 249 interventies opgenomen. Voor ZOP&MPG bevat de databank 30 interventies. Welke (werkzame) elementen bevatten deze interventies? Zit er overlap in de inhoud van deze interventies? Meer onderzoek naar de inhoud van deze interventies is noodzakelijk, met name naar de werkzame elementen.

4 Wat weten we over werkzame elementen? Tot op heden alleen studies die zich richten op het identificeren van (werkzame) elementen binnen: Individuele interventies gericht op specifieke problematiek (o.a. Chorpita et al., 2009). Een bepaalde interventie voor MPG (o.a. Ten Brink et al., 2004). Recent onderzoek: effecten van afzonderlijke werkzame elementen wel statistisch significant, maar klein (o.a. Van der Stouwe et al., 2014). Meer richten op het identificeren van combinaties van potentieel werkzame elementen (o.a. Lee et al., 2014).

5 Wat is een werkzaam element? Een identificeerbaar onderdeel van een interventie dat op zichzelf of in samenhang met andere elementen van invloed kan zijn op het resultaat

6 Acht interventies als startpunt

7 Doelstelling 1: Het onderscheiden van (combinaties van) potentieel werkzame elementen in interventies gericht op ZOP en MPG Resultaat: ZOP&MPG taxonomie Ontwikkeld op basis van informatie uit (inter)nationale literatuur, richtlijnen, interventie handleidingen en een veldraadpleging. Maakt het mogelijk om (potentieel) werkzame elementen in interventies te identificeren

8 De ZOP&MPG taxonomie: acht hoofdcategorieën A Inventariseren en ordenen van informatie B Planning en evaluatie C Werken aan verandering D Leren van opvoedingsvaardigheden E Ondersteuning bij taken F Sociaal netwerk activeren G Professioneel netwerk activeren H Onderhouden van de samenwerking

9 De ZOP&MPG taxonomie: 8 context- en structuurkenmerken Duur Intensiteit Aanwezigheid van supervisie Aanwezigheid van intervisie Aanwezigheid van consultatie 24-uurs bereikbaarheid Overeenstemming over de doelen (Emotionele) band tussen hulpverlener en gezin

10 Welke elementen maken onderdeel uit van de handleidingen van de interventies? 77% van de elementen komen voor in de meerderheid van de handleidingen 23% van de elementen komen voor in minderheid van de handleidingen. Deze elementen vinden we vooral in de hoofdcategorieën: Verlichten van taken Activeren van het sociale netwerk Activeren van het professionele netwerk. De structuur van de interventies verschilt: Duur en intensiteit Intervisie, supervisie en consultatie

11 Doelstelling 2: Het vergroten van de empirische kennis over de (combinaties van) potentieel werkzame elementen voor ZOP en MPG Quasi-experimenteel onderzoek onder ouders en jeugdigen die één van de acht interventies ontvangen: Welke (combinaties van) elementen zijn effectief voor ZOP&MPG gezinnen? Welke (combinaties van) elementen zijn effectief voor subgroepen binnen ZOP&MPG gezinnen? Welke (combinaties van) elementen zijn kosteneffectief voor ZOP&MPG?

12 Quasi-experimenteel onderzoek Looptijd: februari 2017 t/m april deelnemende instellingen Op dit moment 420 deelnemende gezinnen Vragenlijst ouders en jeugdigen: bij start, bij afsluiting en drie maanden na afsluiting van de interventie Vragenlijst hulpverleners: bij start en bij afsluiting en maandelijkse registratie van elementen Figuur 1. Spreiding deelnemende instellingen

13 Wat levert dit onderzoek de praktijk op? Meer kennis over de (combinaties van) werkzame elementen voor ZOP&MPG Wat werkt voor wie? Zorgaanbod kan beter worden afgestemd op specifieke doelgroepen Kennis over de optimale duur, volgorde en dosis waarin deze (combinaties van) elementen zouden moeten worden aangeboden. Kennis over de kosten die zijn verbonden aan de interventies en (combinaties van) werkzame elementen.

14 Uit welke elementen bestaan de interventies voor multiprobleemgezinnen in de praktijk?

15 Aantal ingevulde taxonomieën 1468

16 Context & structuur Gemiddeld aantal bezoeken in de afgelopen vier weken Het gaat hier om de face-to-face contacten 5 Gemiddelde duur van de bezoeken in de afgelopen vier weken (in minuten) Het gaat hier om de face-to-face contacten 81 Afgelopen vier weken telefonisch contact gehad tussen de bezoeken door 69% Afgelopen vier weken intervisie gehad over het gezin Met intervisie wordt bedoeld: het bespreken van het gezin met collega s tijdens een georganiseerde bijeenkomst Afgelopen vier weken supervisie gehad over het gezin Met supervisie wordt bedoeld: het bespreken van het gezin met een begeleider (gedragswetenschapper, supervisor etc.) tijdens een georganiseerde bijeenkomst. Afgelopen vier weken consultatie gehad over het gezin Met consultatie wordt bedoeld: het bespreken van het gezin met een onafhankelijke expert vanuit het kenniscentrum tijdens een georganiseerde bijeenkomst. 49% 65% 33%

17 Bereikbaarheid & alliantie Afgelopen vier weken 24 uur bereikbaar voor het gezin Ja ik was zelf 24 uur bereikbaar 3% Nee, maar als ik zelf niet bereikbaar was had een collega bereikbaarheidsdienst 42% Nee er is geen 24 uurs bereikbaarheidsdienst 48% Anders* 7% *Bijvoorbeeld: bereikbaar op mijn werkdagen, collega neemt waar vanwege mijn vakantie, i.v.m. vakantie geen contact, wel eventuele crisisdienst.. Gemiddelde Overeenstemming over de doelen tussen hulpverlener en gezin 1 = zeer slechte overeenstemming, 10 = zeer goede overeenstemming (Emotionele) band tussen hulpverlener en gezin 1 = zeer slechte band 10 = zeer goede band

18 Geregistreerde technieken 100% 90% Inventariseren en ordenen van informatie A1) Bespreken hulpvraag A2) Inventariseren van competenties 80% 76% A3) Inventariseren van het netwerk 70% 60% 50% 40% 30% 20% 51% 44% 46% 59% 42% 56% 48% 55% 43% 30% 24% 59% A4) Inventariseren van de veiligheid A5) Inventariseren van het gezinssysteem A6) Inventariseren van de vrijetijdsbesteding A7) Inventariseren van het functioneren op school A8) Inventariseren van de dagelijkse routine A9) Inventariseren van individuele problemen A10) Werken met observatie- en (registratie) opdrachten A11) Afnemen van vragenlijsten 10% 0% A12) Nabespreken van vragenlijsten A13) Probleemformulering

19 Geregistreerde technieken 100% Planning en evaluatie 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 47% 67% 70% 47% B1) Opstellen van een hulpverleningsplan B2) Opstellen van werkpunten of (gedrags)afspraken B3) Evalueren van werkpunten of (gedrags)afspraken B4) Evalueren van het hulpverleningsplan 20% 10% 0%

20 Geregistreerde technieken 100% 90% Werken aan verandering C1) Werken aan het herkennen van aanleidingen voor probleemgedrag en ondersteuning bij het wegnemen van deze aanleidingen C2) Werken aan gedachten 80% 73% 75% 74% C3) Werken aan emoties 70% C4) Werken aan gewenst gedrag 60% 50% 40% 52% 58% 48% 55% 42% 43% 40% C5) Werken aan ongewenst gedrag C6) Werken aan de communicatie en interactie C7) Werken aan de gezagsverhoudingen 30% C8) Werken aan de dagelijkse routine 20% C9) Werken aan de veiligheid 10% C10) Werken aan de generalisatie 0%

21 Geregistreerde technieken 100% Leren van opvoedingsvaardigheden 90% D1) Leren hanteren van beloningen en positieve consequenties 80% D2) Leren hanteren van milde straffen en negatieve consequenties 70% D3) Leren toezicht houden op het kind 60% 50% 40% 55% 42% 37% 43% 54% 54% 46% 50% D4) Leren betrokkenheid te tonen D5) Leren conflicten te hanteren D6) Leren regels te stellen 30% 20% 10% 0% 28% D7) Leren responsief te zijn D8) Leren uitvoeren van sociale vaardigheden D9) Leren samenwerken tussen ouders

22 Geregistreerde technieken Ondersteuning bij taken 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 24% 17% 55% 14% E1) Zelfzorg E2) Administratie en financieel beheer E3) Contact met school en/of instanties E4) Huishouding Sociaal netwerk activeren 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 33% 30% 43% F1) Mobiliseren en uitbreiden van sociale steun F2) Onderhouden van het sociaal netwerk F3) Vrijetijdsbesteding stimuleren

23 Geregistreerde technieken 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 65% Professioneel netwerk activeren 29% 28% 10% Onderhouden van de samenwerking G1) Afstemmen met andere betrokken hulpverleners en/of organisaties G2) Eindverantwoordelijk zijn voor de samenwerking met andere betrokken instanties en/of hulpverleners G3) Verwijzen naar diensten of hulpverlenende instanties 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 72% 39% 51% 74% 67% 52% H1) Bespreken van de verwachtingen H2) Bespreken van de weerstand H3) Werken aan de motivatie H4) Bieden van emotionele steun H5) Werken aan de kwaliteit van de relatie H6) Evalueren van de relatie 10% 0%

24 Geregistreerde vormen 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 28% 24% 13% 19% 16% 10% 0% Psycho-educatie Instructie Voordoen Oefenen Huiswerk Figuur 1. Percentage geregistreerde vormen binnen de hoofdcategorieën werken aan verandering en het leren van opvoedingsvaardigheden.

25 Geregistreerde vormen 100% 90% 80% 70% 60% 58% 50% 40% 30% 27% 20% 15% 10% 0% Zelf helpen Advies geven Doorverwijzen Figuur 2. Percentage geregistreerde vormen binnen de hoofdcategorie ondersteuning bij taken.

26 Geregistreerde ontvangers 100% 90% 80% 70% 60% 60% 50% 40% 30% 30% 20% 10% 6% 4% 0% Jeugdige Ouder Broers/zussen Omgeving Figuur 3. Percentage geregistreerde ontvangers.

27 Geregistreerde hoofdcategorieën H) Onderhouden van de samenwerking 14% G) Professioneel netwerk activeren 5% F) Sociaal netwerk activeren 4% E) Ondersteuning bij taken 4% D) Leren van opvoedingsvaardigheden 16% C) Werken aan verandering 22% B) Planning en evaluatie 9% A) Inventariseren en ordenen van informatie 26% Figuur 4. Percentage geregistreerde hoofdcategorieën. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

28 In gesprek

29 Bespreking in drie subgroepen Subgroep 1: De hulpverleners Subgroep 2: Beleidsmakers Subgroep 3: Cliënten

30 Het bespreekstramien Herkennen Begrijpen Zijn de ingezette elementen te plaatsen? Wat zijn zaken die opvallen? Zijn de ingezette elementen te begrijpen/verklaren? Waarderen Verbeteren Vinden we de ingezette elementen goed genoeg? Wat betekent meer kennis over de werkzame elementen voor ons? Moet er iets veranderen in de hulp aan multiprobleemgezinnen? Wat hebben we nodig om werkzame elementen te implementeren?

31 Plenaire terugkoppeling Belangrijkste conclusies per subgroep

32 Vragen?

33