Duurzame sobere en veilige wegen in Overijssel

Transcriptie

1 Duurzame sobere en veilige wegen in Overijssel Jan Vroonhof 2013 Duurzaamheid CO2 Brede duurzaamheid Soberheid & veiligheid

2 Duurzaamheid wegen Duurzaamheid gaat niet alleen over CO2, maar CO2 zeer belangrijk: broeikasgaseffect Nationaal Energieakkoord gaat over CO2-reductie >> ook bij wegen!! CO2-prestatieladder, een aantal jaren geleden gestart door ProRail. Nu gebruikt door RWS, Defensie, 11 gemeenten, 3 provincies en 2 waterschappen. 360 bedrijven hebben een certificaat waarvan 102 op niveau 5. Met niveau 5 krijgt men gunningsvoordeel. Duurzame, sobere en veilige wegen Page 2

3 CO2-emissie wegen in Overijssel Op basis va enkele studies raam ik de CO2-emissie van de provinciale wegen in Overijssel op grofweg ton CO2. Bijna 2/3 daarvan wordt veroorzaakt door asfalt + fundering; open verharding en beheer beide grofweg ton CO2. Bij deze posten is de meeste CO2-reductie door Overijssel te behalen. Wat is het beste wegprofiel qua CO2: welke fundering, welk asfalt (of beton)? Via CO2-analyses (ook bredere duurzaamheid) is voor de Gooiseweg een analyse gemaakt voor optimale wegprofiel. Dit kan ook voor andere wegen. Brandstofverbruik van verkeer reduceren: o Faciliteiten en promoten meten bandenspanning o Faciliteren nieuwe rijden en elektrisch rijden o Asfalt met lagere rolweerstand Duurzame, sobere en veilige wegen Page 3

4 Duurzaamheid is breder dan CO2 Voor verbetering van de duurzaamheid van materialen is de materialentool (DuMat) ontwikkeld DuMat is ontstaan naar aanleiding van vragen van gemeenten en provincies over duurzaam aanbesteden Het is gebaseerd op LCA s maar vereenvoudigd en inzichtelijk gemaakt. Gericht op materialen in de openbare ruimte Duurzame, sobere en veilige wegen Page 4

5 DuMat is gebaseerd op LCA: ketenbeschouwing Productiefase Winning grondstoffe Winning n grondstoffen Transport van winnings- naar productielocatie Productie. Input van energie en grondstoffen vier criteria voor productie 1. Inzet secundair materiaal 2. Aandeel schone energie 3. CO 2 -emissie productieketen 4. Gezondheid: emissies fijn stof Duurzame, sobere en veilige wegen Page 5

6 DuMat: ketenbeschouwing Vier criteria voor fasen na productie 5. Transport van producent naar gebruiker 6. Gebruiksperiode product 7. Onderhoud (energie) 8. Materiaalhergebruik na gebruiksperiode product Duurzame, sobere en veilige wegen Page 6

7 Weging van de criteria onderling Waardering klant Beleidskeuze Amsterdam Waardering RHDHV 1. Inzet secundair materiaal bij productie Aandeel schone energie CO 2 -emissie productieketen (g CO 2 /kg) 2,5 2,5 4. Gezondheid: emissies fijn stof Transport van producent naar toepassingslocatie Gebruiksperiode product 1,5 1,5 7. Onderhoud Materiaalhergebruik na gebruiksperiode 1 1 Royal HaskoningDHV heeft op basis van zijn LCA kennis de parameters onderling gewaardeerd. Maar desgewenst kan een gebruiker de waardering aanpassen op basis van zijn beleidsvoorkeur. Duurzame, sobere en veilige wegen Page 7

8 Herkenbare systematiek van waardering Het toetsen van materialen is gebaseerd op de zogenaamde DCBAΩ-methodiek D C B A Ω minimale huidige situatie eerste verbeteringsstap verdere verbetering efficiente oplossing effectieve oplossing RHDHV heeft in basismodel elke beoordelingsparameter dezelfde waarde gegeven. Ω A B C D 1,00 0,75 0,50 0,25 0,00 Duurzame, sobere en veilige wegen Page 8

9 Wijze van waardering van de criteria Voorbeeld: Criterium 1: Inzet secundair materiaal voor de productie Het percentage secundaire grondstof dat wordt gebruik voor de productie. D 0% - 25% C 25% - 50% B 50% - 75% A > 75% Ω > 95% Duurzame, sobere en veilige wegen Page 9

10 DuMat bij aanbestedingen Getoetst op duurzaamheid met DuMat Gemeente Materialen voorschrijven (RAW) Beoordelen duurzaamheid (EMVI) Aannemer Duurzame keuze met DuMat Duurzame, sobere en veilige wegen Page 10

11 Enkele DuMat projecten voor verduurzamen RAW handboeken en EMVI aanbestedingen Gemeente Amsterdam Aanpassen basismodel op basis van eisen en wensen van Amsterdam Materialenboek dat gebruikt wordt voor RAW aanbestedingen in de openbare ruimte in Amsterdam wordt getoetst mbv DuMat aan duurzaamheid Flevoland, verbreding Gooiseweg In de aanbesteding geven we duurzaamheidsprofielen van de materialen die in het wegpakket worden toegepast en een minimale vereiste duurzaamheidsscore. Amsterdam Nieuw West Pilot: aanbesteding voor wijkverbetering, meest voorkomende mat. volgens EMVI met DuMat. Pilot is succes: de meest duurzame aanbieder heeft gewonnen, geen noemenswaardige problemen. Duurzame, sobere en veilige wegen Page 11

12 Relatie DuMat DuboCalc Dubokeur- NLGreenlabel DuMat: Is gebaseerd op LCA en gegevens Nationale Milieudatabase. Via 8 criteria kun je snel een keuze maken tussen materialen en producenten. Het is inzichtelijk, toegankelijk. Een opdrachtgever kan eigen prioriteiten aangeven (op basis van collegeprogramma raadsbesluit). Het inzichtelijk maken, spreken over...geeft al een bijdrage aan verandering richting duurzaamheid. Desgewenst kun je de snelle keuze verfijnen met DuboCalc. DuboCalc maakt gebruik van de Levens Cyclus Analyse methode (LCA). Alle milieu-effecten van wieg tot graf worden berekend. Gemeenten - provincies blijken er moeite mee te hebben. NLGreenlabel is een duurzaamheids label voor producten in de buitenruimte. Inmiddels hebben 80 producten een label. De duurzaamheidscriteria komen vrijwel overeen met DuMat. Dubokeur is een keurmerk voor bouwproducten van het Nibé, ook gebaseerd op complete levenscyclusanalyse. Studie gaat van start naar samenvoegen DuMat, Dubokeur en NLGreenlabel. Duurzame, sobere en veilige wegen Page 12

13 Sobere en Veilige Weginrichting Versoberen waar mogelijk en toevoegen waar nodig Resultaten iroom sessie & Doorkijk naar het vervolg Bijeenkomst Innovatie en Duurzaamheid 30 oktober 2013 Provincie Overijssel Wegen en Kanalen Henri Bijkerk, Peter Morsink

14 Aanleiding & Doelstelling Efficiënt verbeteren van de kwaliteit van de Overijsselse wegen Stapeling van maatregelen laatste decennia (overlap en overdaad) Past huidige inrichting bij eisen vanuit beleid en uitvoering? Centrale vraag: kan de weginrichting soberder zonder afbreuk te doen aan de thema s van de omgevingsvisie? Balans tussen prestatie, kosten en risico s. Krijg inzicht in: Wat is nodig voor veilig, vlot en comfortabel gebruik van de weg Hoe voorkomen dat onnodige kosten gemaakt worden Mogelijkheden voor efficiënte verbeteringen Duurzame, sobere en veilige wegen Page 14

15 Aanpak: iroom brainstorm Brainstorm in de vorm van virtuele ontwerpsessie in de iroom Beleid- en vakdeskundigen van Provincie, Politie en RHDHV Multidisciplinair: ontwerp, gedrag, beheer & onderhoud, politie Interactief opbouwen van de kale weg, daglicht en duisternis Integrale afweging van nut & noodzaak inrichtingselementen m.b.t. omgevingsvisiethema s, kosten (indicatief) en risico s Drie situaties: rechtstand, boog, kruispunt (voorbeeld N333) Duurzame, sobere en veilige wegen Page 15

16 Afweging op basis van omgevingsvisiethema s Verkeersveiligheid: ongevallen, onveilig gedrag Bereikbaarheid: vlotte doorstroming Ruimtelijke kwaliteit: landschappelijke inpassing Duurzaamheid Leefbaarheid: licht, lucht en geluid Kosten: aanschaf, beheer & onderhoud Risico s: effect in relatie tot veiligheid Resultaat per situatie: afgewogen minimale set van inrichtingselementen en -kenmerken Duurzame, sobere en veilige wegen Page 16

17 Inrichtingselementen Verhardingskleur Belijning Wegdekreflectoren Reflectorpaaltjes Hectometerpaaltjes Natuurlijke elementen (groen) Verlichtingsmasten Duurzame, sobere en veilige wegen Page 17

18 Resultaten rechtstand Uitgangssituatie Animaties Elementen en kenmerken Zwart asfalt Spetterspray belijning (EHK) Wegdekreflectoren in as (25m) Hm-paaltjes (200m, alternerend) Boom, haag (situatie afhankelijk) Duurzame, sobere en veilige wegen Page 18

19 Resultaten kruispunt: variant 2 Uitgangssituatie Animaties Elementen en kenmerken Twee lichtmasten, twee lampen(led) Glasbollen in de as (verdicht) Reflectorpaaltjes (verdicht) Duurzame, sobere en veilige wegen Page 19

20 Kruispunt variant 2 (2 lichtmasten, 2 Maatregel lampen) Per 400 m/40 jr Minder reflectorpaaltjes Versobering Toevoegen Opmerking Obstakelvrij maaien Vervanging reflectorpaaltjes Wassen paaltjes glasbollen in de as Markering Spetterspray vervangen bij GO, tussentijds oplappen % duurder Minder lichtmasten+ armaturen Van 10 SOX naar 2 LED Energiebesparing TOTALEN Duurzame, sobere en veilige wegen Page 20

21 Kruispunt variant 2 (2 lichtmasten, 2 lampen) Per 400 m / 40 jaar Versobering Toevoegen 7.800,-- Per saldo ,-- Stel 300 kruispunten Besparing ca ,--/jaar Conclusie: Duurzame, sobere en veilige wegen Page 21

22 Indicatieve besparing / jaar Rechtstand ,-- (- PM) (600 km lengte) Bochten ,-- (- PM) (50 km lengte) Kruispunten ,-- / ,-- (300 kruispunten) Opmerking: Besparingen afhankelijk van meeliften bij trajectonderhoud Duurzame, sobere en veilige wegen Page 22

23 Conclusies Versoberen waar dat kan: Helft minder hectometerpalen Reflectorpalen kunnen beduidend minder (mits goede reflecterende markering), deels vervangen door wegdekreflectoren Van 10 lichtmasten per kruispunt terug naar 6 of 2 i.c.m. extra reflectorpaaltjes Extra maatregelen waar nodig: Reflecterende materialen op kruispunten en rotondes Wegdekreflectoren bij nadering bochten kruispunten, rotondes Eventueel extra bomen en hagen op basis van knelpuntenanalyse Markering aanpassen bij eerstvolgend GO Duurzame, sobere en veilige wegen Page 23

24 Vervolgstappen Hoe functioneert de aangepaste inrichting bij slecht weer condities (regen en mist)? In afrondingsfase. Hoe verandert het gedrag van weggebruikers? En hoe beleven weggebruikers de aangepaste inrichting? Weggebruikers onderzoek op kruispunten (2013), rotondes, rechtstanden en bochten (2014). Duurzame, sobere en veilige wegen Page 24

25 Vragen / discussie Duurzame, sobere en veilige wegen Page 25