Gespreksverslag deskundigenbijeenkomst blauwalg bestrijding Kralingse Plas.

Transcriptie

1 Stadsbeheer Van: Carmen van der Burg-Catsman Gespreksverslag deskundigenbijeenkomst blauwalg bestrijding Kralingse Plas. Datum: 3 juni 2019 Locatie: Voorzitter: Experts: Toehoorders: Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard, Maasboulevard 123 te Rotterdam Anne Mollema (gem. Rotterdam) Fons Smolders (B-ware) Guido Waajen (Waterschap Brabantse Delta) Miguel Dionisio (Deltares) Edwin Kardinaal (Bureau Waardenburg) Miquel Lurling (WUR) Laurence Peels (gem. Rotterdam) Carmen van der Burg-Catsman (gem. Rotterdam) Saskia van Duinen (gem. Rotterdam) Marijn Meijer (gem. Rotterdam) Alex Langerak (gem. Rotterdam) Petra van Rijswijk (gem. Rotterdam) Johan van Tent (HHSK) Robert Goudriaan (HHSK) Inleiding De vorige deskundigenbijeenkomst heeft plaatsgevonden in Daarin werden met name de mogelijke bronnen en maatregelen besproken tegen blauwalg in de Kralingse Plas. Ondertussen zijn er verschillende maatregelen opgesteld, in voorbereiding en binnenkort in uitvoer. Van de experts wordt gevraagd om opnieuw hun deskundige mening te geven over de te maatregelen. Zo wordt geverifieerd of we nog steeds op de goede weg zijn, niets over het hoofd wordt gezien en er nieuwe ontwikkelingen zijn op het gebied van blauwalg.

2 Blad: 2/3 Samenvatting deskundigenbijeenkomst 3 juni 2019 De deskundigen hebben de volgende punten besproken: 1. De Kralingse Plas is eigenlijk in best goede staat qua helderheid, hoeveelheid waterplanten en gebrek aan bodem woelende vis. Alleen het fosfaatgehalte van het water is echt te hoog. Dit moet je aanpakken, omdat dit een bron is voor toekomstige (blauw)algenbloei. Een volledige inzet op de uitvoering van de flankerende maatregelen (externe bronnen) is nodig vooruitlopende op de hoofdmaatregel (interne bron). 2. Je moet alle externe bronnen zoveel mogelijk beperken. Bij externe fosfaatbronnen moet ook gelet worden op niet water gerelateerde bronnen als bladval en indirecte effecten zoals mobiliseren van fosfaat door organisch koolstof uit bladval en vogelpoep en de recreanten zelf zijn ook een belasting op het gebied. Deze niet water gerelateerde externe bronnen missen nog in de waterstoffen balans. De water gerelateerde externe bronnen zitten wel in de waterbalans, al wordt aangegeven dat de belasting door riool overstorten onderschat kan zijn. 3. De frequentie van lozing van de riool overstorten werd niet gemeten in het verleden maar ingeschat, daardoor is er relatief weinig bekend over de fosfaat- en stikstofgehaltes die in de Kralingse Plas terecht komen. Inmiddels worden de overstorten gemeten. Er is een kans dat de riool overstorten meer bijdragen aan het fosfaat (en stikstof) gehalte dan nu in rekening is gebracht. Dit zorgt voor grote piekbelastingen op ongunstige momenten, waardoor een impuls voor blauwalggroei kan plaatsvinden. De deskundigen vinden meten en monitoren van essentieel belang voor de Plas. En het is de moeite waard om te kijken hoe de first flush is op te vangen/filteren. 4. Bij het aanpakken van externe bronnen kan je prioriteit geven aan bronnen die op een ongunstig moment een piekbelasting geven. Een ongunstig moment is tijdens het badseizoen, dan is vaak ook de temperatuur optimaal voor blauwalggroei. Piekbelastingen die zorgen voor extra toevoer van fosfaten in een kort tijdsbestek zijn sluis schuttingen, waterpeilbeheersing in warme perioden en riool overstorten tijdens een zomerstorm. Ook wordt het natuurlijke proces van desorptie genoemd, waardoor extra fosfaat uit de bodem in het water terecht komt in een ongunstige periode. Dit proces vindt plaats in de periode dat waterplanten groeien. De ph gaat omhoog en zorgt ervoor dat er fosfaat uit de bodem wordt losgemaakt. Dit concurreert met het feit dat waterplanten ook fosfaat opnemen als voedingsstof. 5. De natuurvriendelijke oevers (noord en west) die gemaakt zijn met slib zijn niet binnen hun grenzen gebleven, aangezien de wiepenschotten kapot zijn gegaan. Daarnaast ligt over de gehele plas bodem een dun sliblaagje. De sliblaag mengt zich met de zandlaag eronder door biologische activiteit, gebruik en aanvoer van externe bronnen. Voor de natuurvriendelijke oevers geldt dat baggeren en verwijderen geen optie is, maar dat wijze van afdekken (zand, worteldoek) nog wel een aandachtspunt is. Ook moet de horizontale stabiliteit geborgd worden. 2

3 Blad: 3/3 6. De Plas afzanden is een passieve barrière die het fosfaat in de bodem tegenhoudt. Het bindt geen fosfaat en na 10 à 15 jaar is de zandlaag waarschijnlijk verzadigd doordat fosfaatrijke bodem van onder het zand oplaadt vanuit de fosfaatrijke bodem die er onder zit. De zandlaag heeft dan minder reducerende werking. Aluminium- of ijzerhoudend zand kan in de Kralingse plas wel eens minder effectief zijn dan je op grond van de theorie zou kunnen verwachten. Ook bestaat het risico dat een deel van het slib wat nu over het grootste deel van de bodem ligt op wervelt tijdens het afzanden en dan weer bovenop de zandlaag terecht komt. Als extra maatregel bij het afzanden of als alternatief wordt Phoslock aangedragen. Phoslock is een soort klei die een sterke binding kan aangaan met fosfaat. Het fosfaat is dan niet meer beschikbaar voor (blauw)algenbloei. Dit is een actieve barrière die fosfaat uit bodem en water bindt, zodat het uit het water verdwijnt. 7. Het is te overwegen Phoslock toe te passen in plaats van afzanden. Afhankelijk van de dosering is het laagje enkele mm dik, waardoor de plas niet verontdiept wordt. Het kan ook gunstiger zijn voor behoud van bedekkingsgraad van de waterplanten op de bodem, aangezien waterplanten concurreren met blauwalg voor het fosfaat. Ook is het mogelijk om Phoslock te gebruiken als beheersmaatregel in de vorm van een onderhoudsdosering. Als fosfaat van buitenaf in de plas blijft komen raakt ook Phoslock op den duur verzadigd met fosfaat. Deze optie moet je testen in de plas zelf, monitoren en na gebleken succes uitrollen. In het land is inmiddels ervaring met Phoslock. In Noord-Brabant wordt het naar verwachting binnenkort toegepast in een plas die groter is dan de Kralingse Plas. Phoslock zou zeer effectief zijn wanneer het toegepast wordt op het moment dat er een hele hoge fosfaatconcentratie in de Kralingse plas aanwezig is, zoals nu het geval is. 8. Met het nemen van deze maatregelen kunnen de blauwalguitbraken worden beperkt, maar niet volledig worden voorkomen. Wel kan het risico worden verkleind. Er was eensgezindheid over het gegeven dat de Kralingse plas extra aandacht en intensief beheer nodig heeft om blauwalguitbraken te blijven beperken. In een stedelijke omgeving en een intensief gebruikt recreatiegebied zullen nooit alle externe fosfaatbronnen in zijn geheel kunnen worden beperkt. Een structurele aanpak omvat daarom ook een continu proces van monitoren en zo nodig beheersmaatregelen nemen. 9. De deskundigen zijn bereid om in de toekomst nog eens mee te denken over deze maatregelen, de gesteldheid van de Kralingse plas en de aangedragen ideeën deze middag. 3

4 Onderwerp: Oplegnotitie bij het verslag van de deskundigenbijeenkomst Project: Aanpak blauwalgoverlast in de Kralingse Plas Van: Projectorganisatie Rotterdam en HHSK Datum: 3 september 2019 Inleiding: Op 3 juni 2019 hebben landelijke deskundigen de aanpak van de blauwalg in de Kralingse Plas besproken. Het doel van de bijeenkomst was het verkrijgen van een bevestiging van externe deskundigen op de gekozen aanpak voor de Kralingse Plas. Vragen die aan de orde kwamen waren: Wat vinden de deskundigen van de huidige stand van de waterkwaliteit? Klopt het maatregelenpakket uit 2017 nog steeds? Zijn er een alternatieve maatregelen die interessant zijn voor de Kralingse Plas? In deze oplegnotitie geven we als projectorganisatie aan hoe we naar de uitkomsten van de deskundigenbijeenkomst kijken en wat wij verder met de uitkomsten van de bijeenkomst gaan doen. Conclusie over de huidige toestand: De deskundigen vinden dat de waterkwaliteit van de Kralingse Plas op de goede weg is. Dat is gebaseerd op de helderheid van het water, de hoeveelheid waterplanten en het gebrek aan bodem woelende vis. Alleen het fosfaatgehalte van het water is echt te hoog. Maatregelen: De deskundigen hebben aangegeven dat het belangrijk is om de externe fosfaatbelasting naar de plas zoveel als mogelijk te verminderen en staan daarmee volledig achter het realiseren van de flankerende maatregelen. Ook onderschrijven zij dat er iets gedaan moet worden aan het fosfaat dat uit de bodem vrijkomt. Kijkend naar de huidige situatie waarin de plas zich nu bevindt is door de deskundigen voorgesteld om te onderzoeken of het toepassen van Phoslock een alternatief zou kunnen zijn voor het afzanden. De deskundigen hebben aangegeven dat het toedienen van een dosis Phoslock al een groot effect zou kunnen hebben. Phoslock is een product dat fosfaat permanent vastlegt. Net als afzanden voorkomt Phoslock dat fosfaat in het water terecht kan komen. Het effect van Phoslock is daarom ook vergelijkbaar met het effect van afzanden. Phoslock is op diverse plaatsen in de wereld al met succes toegepast. Tot slot verwachten de deskundigen dat de Plas blijvend intensief beheer nodig zal blijven houden.

5 Vervolgaanpak: Naar aanleiding van de deskundigenbijeenkomst is tussen de gemeente Rotterdam en het hoogheemraadschap afgesproken om zorgvuldig te onderzoeken of Phoslock kan worden toegepast in de Kralingse Plas en wat eventuele (meerjarige) effecten en (financiële) consequenties zijn. Om die reden nemen we een onafhankelijke deskundige in de arm, stellen we een onderzoeksvoorstel op en gaan we in overleg om te weten te komen of en welke vragen er leven betreffende de eventuele toepassing van dit product. De resultaten van dit gezamenlijk onderzoek worden in 2020 verwacht