Biomanipulatie met mosselen

Transcriptie

1 Biomanipulatie met mosselen Mogelijkheid om algenoverlast te lijf te gaan? Resulten enclosureproef Guido Waajen Waterschap Brabantse Delta Boxtel, 1 maart 2013 Platform Blauwalgen Inhoud Aanleiding, kader Uitvoering proef Resultaten Vervolg 2

2 Aanleiding: overlast blauwalgen wijdverbreid probleem Overlastlocaties Noord- Brabant Start 2007: vraagstelling waterschapsbestuur Welke maatregelen kan het waterschap in de komende jaren uitvoeren om voor de direct betrokkenen (burgers, gemeenten, terreinbeheerders) op korte termijn merkbare verbetering te bereiken om de overlast ten gevolge van blauwalgen te verminderen? 4

3 2007: aanpak 20 locaties opknappen Jaarlijks 4-5 locaties Doorloop 4-5 jaar : Plan van aanpak voor eerste serie van vijf stadswateren, waaronder Linievijver Breda 6

4 Driehoeks mosselen Richter 1986 Hydrobiological Bulletin 20: Uitwerking Linievijver Uitzetten driehoeksmosselen Uitzetten waterplanten Visstandopname, zonodig afvissen Natuurvriendelijke oevers Drijfbalken in lobben aan noordzijde Voeren van eenden en vissen beperken (informatieborden) Prullenbakken voor deponeren hondenpoep Communicatie naar bewoners over gevolgen eenden voeren, honden uitlaten, vis uitzetten, vis voeren Tijdens voorbereiding: steeds meer karakter leer/proefproject

5 Niet uitgewerkt P-belasting Kritische P-belasting 9 Oppervlakte 1,1 ha Waterdiepte gem. 2 m, max. 3 m Oevers beschoeid Voeding: neerslag, kwel Geen afvoer Fontein Overlast door Microcystis, Aphanizomenon in 2003, 2005, 2006, 2008,

6 Driehoeksmosselen (Dreissena polymorpha) Uit Ponto Kaspische regio Sinds 1826 in Nederland Onderdeel KRW-maatlatten (positieve indicator; stapelvoedsel duikeenden) Krachtige filter-feeder direct effect consumptie (blauw)algen indirect effect helder water (waterplanten!) 11 Sinds 2006: quagga mosselen (Dreissena bugensis) 2006: eerste waarneming 2006: 1% Hollandsch Diep 2007: 40% Rijn Snelle opmars in Nederland 12

7 Uitwerking 2012: kweek mosselen (bureau Waardenburg) 2013: uitzetten mosselen 20 augustus 3 september 2012 enclosureproef 13 Enclosureproef: woonwijk Hoge Vucht (Breda) juli-augustus 2012: bloei Anabaena cyano chlorofyl-a 73,7 µg l -1 totaal chlorofyl-a 88,3 µg l -1 14

8 16/8: nulmeting vijver 17/8 Enclosureproef plaatsing 8 enclosures 20/8 start proef: 4 controles, 4 enclosures met mosselen 3/9 einde proef 15 Mosselkrat (bureau Waardenburg) 16

9 *Begroeide mosselkrat : in 4 delen, 1 deel/enclosure *Onbegroeide mosselkrat : in 4 delen, 1 deel/enclosure (controle) mosselen: 183 Dreissena bugensis 17 Dreissena sp., te klein voor determinatie op soort 18

10 Na 10 dagen controle mosselen 19 Na 14 dagen 20

11 20 turbiditeit Controle mosselen vijver plaatsing enclosures 15 turbiditeit (FTU) dagen 21 Doorzicht Controle Mosselen Vijver Plaatsing enclosures 0,8 doorzicht m 0,6 0,4 0, dagen

12 chlorofyl-a Totaal chlorofyl µg/l Controle Mosselen Vijver Plaatsing enclosures dagen Cyano chlorofyl-a Cyano chlorofyl-a µg/l Controle Mosselen Vijver Plaatsing enclosures Dagen

13 zwevend stof Controle mosselen vijver plaatsing enclosures zwevend stof mg/l dagen TP Controle mosselen vijver Plaatsing enclosures 0,4 0,3 TP mg/l 0,2 0,1 0, dagen

14 Microcystine (totaal) ug l -1 controle mosselen vijver 16-8 nb nb 0, ,01 0,01 0, ,04 0,02 0, ,41 hoogst gemeten waarden boven detectiegrens nb = niet bepaald (geen enclosures aanwezig) 27 Microcystines µg l -1 Meetdata: 16/8 (vijver); 20/8, 27/8, 3/9 (vijver+enclosures) Regelmatig voorkomende taxa: Microcystis Anabaena Aphanizomenon Planktothrix controle mosselen vijver dmmc-lr alle <0,01 alle <0,01 27/8 0,02 overig <0,01 dmmc-rr alle <0,03 alle <0,03 27/8 0,14 overig <0,03 MC-LF alle <0,03 alle <0,03 alle < 0,03 MC-LR 20/8 1x0,01 20/8 1x0,01 16/8 0,05 27/8 2x0,01, 27/8 2x0,02 20/8 0,05 1x0,02, 1x0,04 overig <0,01 27/8 0,37 3/9 0,21 overig <0,01 MC-LW alle <0,07 alle < 0,07 alle < 0,07 MC-LY alle <0,14 alle <0,14 alle <0,14 MC-RR alle <0,02 alle < 0,02 27/8 0,36 3/9 0,17 overig <0,01 MC-YR alle <0,01 alle < 0,01 27/8 0,05 3/9 0,03 overig <0,01 28

15 Zoöplankton 20/8/12 3/9/

16 * * * * * * = overlast 31 Waterplanten: 2010: Drijvend 2% Submers 0% 2012: Drijvend 10% (veel draadalgen) Submers 45% (Elodea nuttallii)

17 vervolg Voorjaar/begin zomer 2013: uitzetten mosselen in Linievijver (50%) overige 50% op andere locatie 33 Conclusies Proef met enclosures geeft inzicht in te verwachten effecten Afname algen Toename doorzicht Geen duidelijk effect op toxines Kans op woekering ondergedoken waterplanten en draadalgen Wat gebeurt bij blauwalgenbloei? Effecten monitoren en ervaringen delen

18