Loosdrechtse Plassen weer helder!

Transcriptie

1 P r o v i n c i e N o o r d - H o l l a n d - h o o g h e e m r a a d s c h a p A m s t e l, G o o i e n V e c h t Informatiebulletin Herstel Loosdrechtse Plassen Provincie Noord-Holland en het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht werken samen aan het herstel van de waterkwaliteit van de Loosdrechtse Plassen Loosdrechtse Plassen weer helder! Wat is er aan de hand? De waterkwaliteit van de Loosdrechtse Plassen is niet op orde: het water is troebel, waardoor weinig licht doorgelaten wordt met als gevolg dat er nauwelijks of geen planten op de bodem aanwezig zijn. Ook voldoen de plassen niet aan de wettelijke doorzichtnormen voor zwemwater. Naast de geringe zichtdiepte, gaat de ver troebeling gepaard met een versnelde aanslibbing op ongewenste plekken, zoals jachthavens. Deze situatie moet op korte termijn verbeteren. Het water moet voldoen aan de kwaliteitseisen die gesteld worden door Brussel en Den Haag. Maar ook de provincie Noord-Holland, het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) en de gemeente Wijdemeren zijn het er over eens dat er snel iets moet gebeuren. Jarenlang is onderzocht op welke wijze dit probleem aangepakt moet worden. De door het Hoogheemraadschap AGV voorgestelde aanleg van verdiepingen, in combinatie met een aantal fosfaatverlagende maatregelen, biedt hiervoor de beste oplossing. De gemeente Wijdemeren heeft echter enkele jaren geleden aangegeven niet meer mee te willen werken aan het onderdeel verdiepingen. Ondanks veel en intensief overleg kon er geen oplossing gevonden worden. Uiteindelijk hebben Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, door middel van een

2 zogeheten aanwijzing het initiatief naar zich toe getrokken door het opstellen van een bestemmingsplan. Het bestemmingsplan biedt het planologische en juridische kader om de verdiepingen mogelijk te maken. Gelijktijdig met het bestemmingsplan is een milieueffectrapport (Plan- MER) opgesteld. Tijdens de aanwijzingsprocedure heeft de gemeente Wijdemeren alsnog een alternatief aangedragen. De provincie Noord-Holland heeft zich bereid verklaard om ook dit alternatief mee te nemen in het onderzoek voor het Plan-MER Een stukje geschiedenis De Loosdrechtse Plassen zijn ontstaan in de Middeleeuwen door het winnen van veen. Rond 1850 kreeg het gebied ongeveer zijn huidige vorm. In die tijd was het water kraakhelder en voedselarm. Een eeuw later begon de grote vervuiling. Door de instroming van Vechtwater en door lozingen van huizen zonder riolering, kwamen er fosfaten in de plassen. Het gevolg was, dat het water troebel werd en de waterplanten verdwenen. Met de aanleg van riolering in Loosdrecht verdween eind jaren zeventig de eerste grote vervuilingsbron. Met het stoppen van de inlaat van Vechtwater werd in de jaren tachtig serieus gewerkt aan het verbeteren van de water kwaliteit van de Loosdrechtse Plassen. De fosfaatbelasting is nu terug op het niveau van begin twintigste eeuw, maar daarmee is de situatie van vóór de vervuiling nog niet terug.

3 Het ontwerp-bestemmingsplan en het Plan-milieueffectrapport en onderliggende stukken zijn nu gereed. Vanaf 4 februari 2008 liggen deze documenten gedurende 6 weken ter inzage in de gemeentehuizen van Wijdemeren en Loenen. Op 21 februari 2008 wordt een inloopavond gehouden voor bewoners en belanghebbenden. U kunt dan meer informatie krijgen over de plannen, de uitvoering en de gevolgen voor het woon- en leefklimaat, natuur, recreatie en milieu. De inloopavond vindt plaats in het Ottenhome, te Loosdrecht vanaf tot uur. Het adres is: Oud Loosdrechtsedijk 207, 1231 LW Loosdrecht Het doel van het project Verbetering waterkwaliteit Loosdrechtse Plassen Het doel van dit project is: het watersysteem van de Loosdrechtse Plassen weer helder te maken met een rijke onderwatervegetatie, om beter te voldoen aan de huidige functie van recreatiegebied (o.a. zwemmen en watersport) en natuurgebied (natuurwaarden); een duurzame oplossing te bieden voor de baggerproblematiek van de Loosdrechtse Plassen door het dichtslibben van jachthavens en vaarroutes te verminderen Om dit doel te bereiken worden op drie plaatsen verdiepingen aangelegd om het slib op te vangen. Dit wordt gecombineerd met maatregelen die de fosfaat belasting verder beperken. Na een aantal jaren zal het zicht in de plassen toenemen en zal er plantengroei op de bodem plaats vinden. Verdieping: hoe werkt het? Huidige situatie Wind brengt het water van de plassen in beweging. Omdat de Loosdrechtse Plassen maar zo n 2 meter diep zijn, worden lichte slibdeeltjes, die op de bodem liggen, makkelijk opgewoeld. Ze gaan zweven in het water en zullen langzaam weer grotere slibvlokken vormen en bezinken. Omdat het zelden windstil is, wordt er voortdurend slib opgewoeld en is het water van de Loosdrechtse Plassen eigenlijk altijd troebel. In de winter, wanneer er een ijsdek ligt, zien we heel duidelijk het effect van de afwezigheid van golven: de slibdeeltjes zinken binnen ongeveer een week naar de bodem, ze worden niet opnieuw opgewoeld en het water wordt tijdelijk helder. De wind waait meestal uit het westen. Slibdeeltjes bewegen met de golven mee naar de oostkant van de plassen. Over de bodem van de plassen ontstaat een naar het westen gerichte retourstroom. Juist aan deze luwe westzijde van de plassen zien we de meeste bezinking van slibdeeltjes. Dit is dan ook de beste plek om de slibdeeltjes op te vangen.

4 Situatie na verdieping Slibdeeltjes worden opgevangen in de voorgestelde verdiepingen. Op de bodem van de verdiepingen kunnen de deeltjes niet langer opgewoeld worden door de golven. Verder wordt het volume van de plassen groter waardoor de concentratie van slib lager wordt. De volumevergroting bevordert de vorming van slibvlokken die bezinken. Hierdoor neemt de concentratie slibdeeltjes in het water af. Tevens treed er een bezemeffect op waardoor slib van andere plekken op de bodem van de plassen door stroming in de putten terecht komt. 4

5 Onderzoek naar de milieueffecten: het Milieuefectrapport (Plan-MER) Procedure Twee alternatieven Parallel aan de opstelling van het bestemmingsplan zijn de milieueffecten van de verdiepingen onderzocht. Het resultaat van deze studie is het Plan-milieueffectrapport (Plan-MER). De MER-procedure loopt gelijk op met de bestemmingsplanprocedure. In het Plan-MER zijn twee alternatieven onderzocht: 1 Het AGV-verdiepingenplan:dit is het oorspronkelijke plan van het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht. Tegelijk met het besluit van GS voor het opstellen van een bestemmingsplan is de MER-procedure gestart met de Startnotitie. In deze notitie staan de uitgangspunten voor de studie naar milieueffecten, die uiteindelijk resulteert in het Milieu Effect Rapport (MER). Alle inspraakreacties op de startnotitie zijn toegezonden aan de onafhankelijke Commissie voor de milieueffectrapportage. Deze Commissie heeft op basis daarvan en op basis van haar eigen deskundigheid een advies voor richtlijnen gegeven. Dit advies is op 20 november 2007 door Gedeputeerde Staten overgenomen als Richtlijnen voor het MER verbetering waterkwaliteit Loosdrechtse Plassen onder toevoeging van de voorwaarde het onderzoek ook te richten op verschillende varianten van afvoer van het gewonnen zand via de gemeente Loenen naar het Amsterdam-Rijnkanaal. Deze richtlijnen vormen de basis voor het Milieu Effect Rapport. 2 Het Alternatief:dit plan is aan de orde geweest in de vergadering van de gemeenteraad van Wijdemeren van 10 mei De gemeenteraad vond dat dit plan het waard was om als alternatief te (laten) onderzoeken op zijn effectiviteit en milieueffecten. Uitdrukkelijk wordt vermeld dat de gemeente Wijdemeren niet op voorhand heeft ingestemd met dit alternatief. In het plan-mer en het ontwerp-bestemmingsplan wordt het Alternatief aangeduid als Wijdemerenalternatief. Beide alternatieven moeten zorgen voor een betere waterkwaliteit van de Loosdrechtse Plassen en de aanwas verminderen van baggerslib in de jachthavens en vaarroutes. Uitgangspunten van de beide alternatieven AGV verdiepingenplan Het Alternatief Oppervlak 120 ha 220 ha Diepte verdieping vanaf wateroppervlak 14 meter 8 meter Vrijkomend (ophoog)zand 14 mln. m 3 14 mln. m 3 Afdekken plasbodem buiten verdiepingen met zand (40cm) verkregen d.m.v. onderzuigen (50 cm) Aanvullende maatregelen Verlaging fosfaatbelasting Verlaging fosfaatbelasting Uitvoeringsduur In het Plan-MER is uitgegaan van 10 jaar maar het streven is om het in 5 jaar uit te voeren. 10 jaar In het plan-mer worden de milieu effecten van beide varianten in beeld gebracht en vergeleken. 5

6 Doorzicht in de huidige situatie van troebel water. Doorzicht na realisering van de verdiepingen: helder water met plantengroei op de bodem van de plassen. De locatie van de verdiepingen De beoogde verdiepingen, zowel die van het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) als die van het Alternatief liggen in het westelijk deel van de eerste, derde en vierde plas, omdat daar gezien de overheersende windrichting de meeste sedimentatie plaatsvindt. Het slib wordt als het ware door de in tegengestelde richting optredende waterstroom in de verdiepingen geveegd. Daarbij zijn zoveel mogelijk de gunstige plaatsen voor ontwikkeling van waterplanten vermeden, om het ontstaan van een zo groot mogelijk areaal aan waterplanten mogelijk te maken. Door de aanleg van drie verdiepingen kan het zwevend slib uitvlokken en blijvend bezinken. Locaties van de verdiepingen volgens het AGV-alternatief. Locaties van de verdiepingen en bezanding (binnen zwarte lijn) volgens het Alternatief. Hoe gaat onderzuiging in zijn werk? Beide alternatieven gaan uit van aanleg van drie verdiepingen door op geringe diepte (minder dan 25 meter) zand te winnen. Er wordt een buis door de sliblaag en de veenlaag gestoken tot in de onderliggende zandlagen. Via waterinjectie wordt zand opgezogen waardoor deze methode onderzuigen wordt genoemd. Op deze wijze blijft de deklaag zoveel mogelijk in tact: de waterbodem en deklaag blijven liggen en zakken geleidelijk tot de noodzakelijke diepte volgens het gewenste profiel.

7 Samenvatting van de conclusies van het MER Beide verdiepingen-alternatieven werken ( ze doen het ) en hebben een gelijkwaardig effect op het lichtklimaat en het herstel van plantengroei. De verdiepingen en de bezinking van het slib scheppen de voorwaarden voor voldoende lichtinval en vervolgens het begin van herstel plantengroei. Zodra de plantengroei een bepaald niveau heeft gehaald ontstaat er een zelfversterkend effect. De verdiepingen in combinatie met maatregelen gericht op verlaging van de fosfaatbelasting (P-reductie, defosfatering) is nog effectiever en geven de grootste kans op succesvol herstel van de plantengroei en omslag naar helder water. De aanleg van verdiepingen leidt tot vermindering van de hoeveelheid onderhoudsbagger. De alternatieven verschillen niet noemenswaardig in permanente effecten: beide alternatieven scoren in gelijke mate positief op hydrologie en waterbodemkwaliteit, slibhuishouding, ecologie en recreatie. Voor de overige thema s - geluidhinder, luchtkwaliteit, landschap, cultuurhistorie en veiligheid is de effectscore voor beide neutraal: voor de meeste van de deze aspecten is alleen sprake van een effect tijdens de werkzaamheden. Tijdens de uitvoering is wel sprake van een verschil tussen de alternatieven. Het Alternatief scoort vanwege het grotere areaal waarover de werkzaamheden zich uitstrekken (verdiepen en bezanden) negatiever dan het AGV-alternatief voor de thema s ruimtebeslag, recreatie, geluidhinder en slibhuishouding. Voor de overige thema s, ecologie, luchtkwaliteit, landschap, cultuurhistorie en veiligheid scoren beide alternatieven gelijk. Gevolgen van aanleg van de verdieping op en rond de Plassen. Door GeoDelft (augustus 2007), is onderzoek gedaan naar de geotechnische stabiliteit van de onderwatertaluds van de verdiepingen en van de omringende oevers en kaden. De conclusie is dat de beoogde taluds van de verdiepingen van 1:7 (aan de zijde van de Veendijk) en 1:4 zowel bij traditionele zandwinning als door middel van onderzuigen stabiel zijn. Er hoeft dus niet gevreesd te worden voor instabiliteit van de omliggende oevers en de oevers van de eilanden. Gevolgen van aanleg van de verdieping voor de afvoer van het zand. In beide alternatieven zal het zand/watermengsel via een persleiding richting een overslagdepot aan het Amsterdam-Rijnkanaal worden gepompt. Hier moet het zand bezinken en overgeslagen worden op schepen voor verder transport. Het perswater gaat via een retourleiding terug naar de Loosdrechtse Plassen. Verschillende opties voor de ligging van de persleiding zijn onderzocht. Een tracé via de Polder Mijnden, onder de Vecht door, over de N402, door de polder Sticht en langs het afwateringskanaal heeft de minste nadelige effecten op de woon- en leefomgeving en ecologie. In (de samenvatting van) het PlanMER treft u een uitgebreide beschrijving van de effecten aan. Het plan MER en het ontwerp-bestemmingsplan zijn tegen kostprijs verkrijgbaar. De samenvatting en het hoofdrapport van het plan-mer zijn gratis. U kunt hiervoor contact opnemen met het Hoogheemraadschap AGV, mevrouw N. Parsram, tel.: (020) Het ontwerp-bestemmingsplan kunt u opvragen bij de provincie Noord- Holland, mevrouw J. Hoogendijk, tel.: (023) De keuze van Gedeputeerde Staten In het ontwerp-bestemmingsplan Waterkwaliteitsverbetering Loosdrechtse Plassen hebben Gedeputeerde Staten de verdiepingen volgens het AGV-alternatief planologisch vastgelegd. Het AGV-alternatief heeft over het geheel gezien minder negatieve effecten voor het milieu en leefomgeving dan het Alternatief. Bovendien zijn de uitvoeringskosten lager. 7

8 Belangrijke data en activiteiten in januari Gedeputeerde Staten hebben het ontwerp bestemmingsplan en het planmer vastgesteld. 21 februari Inloopavond in Ottenhome, Loosdrecht, van uur. 4 februari tot en met 17 maart Gelegenheid tot het indienen van zienswijzen inzake het ontwerp-bestemmingsplan en schriftelijke reacties op het plan MER. Documenten liggen ter inzage op de gemeentehuizen van Wijdemeren en Loenen en het provinciekantoor Houtplein 33 te Haarlem en op de website: 17 maart Laatste dag om schriftelijk te reageren op het plan MER en het bestemmingsplan. Uiterlijk 9 mei Gedeputeerde Staten stellen het bestemmingsplan vast. Uiterlijk 6 juni Ter visie legging van vastgesteld bestemmingsplan: mogelijkheid van het indienen van bedenkingen bij de minister van VROM. Januari 2009 of later Minister van VROM beslist over de bedenkingen en de goedkeuring van het bestemmingsplan. COLOFON Uw reactie U kunt uitsluitend schriftelijk reageren: of per brief of per fax. Uw zienswijze kunt u uiterlijk tot en met 17 maart 2008 sturen aan: Gedeputeerde Staten t.a.v. mevrouw J. Hoogendijk, directie Beleid, sector RI Postbus DA Haarlem Uitgave: Provincie Noord-Holland, Postbus 123, 2000 MD Haarlem Tekst: DHV/AGV/ Provincie Noord-Holland Foto s: DHV/AGV Redactie: Provincie Noord-Holland/Hoogheemraadschap AGV Grafische vormgeving: Thieme GrafiMedia Groep Papier: Chloorvrij Oplage: exemplaren Informatie: vindt u ook op de websites en 8 Haarlem, februari 2008