coverfoto volgt nog...

Transcriptie

1 coverfoto volgt nog...

2 Voorwoord Inhoudsopgave 2 Voorwoord 3 De Vereniging 4 Het werkgebied 4 De leden 4 Het bestuur 4 Werkgroepen 5 Algemene ledenvergadering 2 april Ledenvergadering tevens informatieavond SNL 31 augustus Evaluatie avond 6 november Financiën 8 Financieel jaaroverzicht De Utrechtse Venen 8 Resutatenrekening Voorbereiding Subsidieregeling Natuur en Landschap PSAN 11 Weidevogelbeheer 11 Deelname 11 Resultaten 11 Mozaïek op Maat 15 Verenigingspakketten 17 Predatie 18 SOVON broedvogeltelling Vrijwilligers in Slootkantbeheer 23 Deelname 23 Resultaten 23 Toename 25 Agrotoerisme 25 Jaarverslag werkgroep Agrotoerisme 25 Picknickplaatsen in de wei 26 Projecten 26 De Meijegraslanden 26 Zwarte Stern 27 Broedresultaten Broedgegevens zwarte sterns Utrechtse Venen 27 Groenblauwe Diensten 29 Pilot Groenblauwe diensten Utrecht west 29 Activiteiten 30 Weidevogelavond 30 Slootkantplantenavond 30 Voorlichtingsavond project Mozaïk op maat 31 Belangenbehartiging 31 Stelselherziening Subsidieregeling Natuur en Landschap 31 Gebiedscommissies 31 Public Relations 32 Activiteiten Het jaar 2009 gaat de boeken in als het jaar van de extreem lage melkprijs. Tenminste als je het aan één van onze leden zou vragen. De gemiddelde Nederlander heeft het over de economische crisis. De slechte melkprijs is daar een regelrecht gevolg van. Het is een allesoverheersend thema en je zou bijna vergeten wat er allemaal nog meer gebeurd is. De voorbereidingen binnen onze vereniging naar een nieuwe subsidievorm (SNL) bijvoorbeeld. Dit ging bepaald niet gemakkelijk. Een aantal boeren is geschrokken van de extra bepalingen in de overeenkomst en haakt af in De teruggang in het aantal boeren hoeft niet nadelig te zijn voor het aantal weidevogels in ons werkgebied. Er is tot nu toe ruim 200 ha meer late maaidatum(kuikenland) afgesloten. Helaas zijn er gebieden, zoals de oostkant van het Amsterdam Rijnkanaal, die in 2009 voor het laatst mee mochten doen met de vergoeding voor weidevogelbescherming. De provincie Utrecht heeft dat bepaald, omdat er in het gebied geen weidevogels zouden zitten is ook het jaar waarin we als vereniging voor het laatst de nesten controleerden. Bij het nieuwe subsidiesysteem verandert er in de praktijk niet eens zoveel. U moet net als de vorige jaren, de nesten beschermen. De controle wordt nu door de AID uitgevoerd. Dit geldt overigens ook voor diegenen die geen lid zijn van onze vereniging. De extra pluk gras die u als lid laat staan (50 m2) wordt gecompenseerd. Op het PSAN-systeem was natuurlijk wel wat af te dingen, maar één ding staat vast. Het werkte wel. Of het nieuwe systeem SNL gaat werken hangt helemaal af van vertrouwen. In 2009 was het vertrouwen in de bankwereld en tussen de banken onderling ver te zoeken. Met een crisis tot gevolg. Als we de nesten net als andere jaren beschermen, zonder frequente controle, wordt het vertrouwen met onze subsidieverstrekker niet beschaamd. Zo kunnen we nog jaren bouwen aan een stabiele landbouw met oog voor natuur. Dick Oudijk, voorzitter Boer houdt het hart van de Venen kloppend foto W.Peek. 2 3

3 De Vereniging Het werkgebied Het werkgebied van De Utrechtse Venen bestaat uit de volgende gemeenten of delen daarvan: De Ronde Venen, Abcoude, Breukelen, Woerden, Loenen, Maarssen, Nieuwkoop en Vleuten de Meern. Ofwel: het veenweidegebied tussen de Waver en de Oude Rijn, de Vecht en de Kromme Mijdrecht. De aard en ligging van ons gebied lenen zich bij uitstek voor het weidevogel- en slootkantenbeheer. Op ongeveer de helft van al het agrarisch gebied wordt momenteel aan één of meerdere vormen van agrarisch natuurbeheer gedaan. De leden Eind 2009 telde de Vereniging 505 leden, waarvan er 396 een beheersovereenkomst hebben in het kader van de (Provinciale) Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer ((P)SAN). Er zijn circa 45 burgerleden en nietagrarische grondbezitters. De agrarische leden doen ook mee aan andere projecten, zoals het pachtcontract Meijegraslanden. 37 leden doen aan één of meerdere verbrede agrarische activiteiten, zoals dag- en verblijfsrecreatie, educatie of het maken van streekproducten. Het bestuur De bestuurssamenstelling per 31 december 2009 : Voorzitter Dick Oudijk Wilnis Vice-voorzitter Willeke Peek Wilnis Secretaris Coby de Bruyn Waverveen Penningmeester Hans van Rossum Haarzuilens Lid Theo de Boer Mijdrecht Lid Pieter Kruijswijk Loenersloot Lid Bert de Kruijf Zegveld Lid en Veldwerkcoördinator Gerard van Zuijlen Kockengen Administrateur Gijs Bouwman Kamerik Het dagelijks bestuur (DB) bestaande uit de voorzitter, de vice-voorzitter, de secretaris en de penningmeester, bijgestaan door de administrateur, heeft als hoofdtaak het voorbereiden van de ledenvergaderingen. De projectgroep PSAN, bestaande uit de voorzitter, secretaris, administrateur en veldwerkcoördinator, is het uitvoerende orgaan van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer van de Utrechtse Venen. Vanaf 1 juli 2009 heet deze projectgroep voortaan PSNL, de Projectgroep Subsidieregeling Natuur en Landschap. Tot 31 december 2009 is de projectgroep bijgestaan door Bert de Groot, nadien is de penningmeester weer toegevoegd aan de projectgroep. De Projectgroep vergadert tweemaal per maand en vaker indien nodig. Het bestuur vergadert maandelijks (m.u.v. vakantieperioden). In 2009 kwamen de negen/acht bestuursleden, bijgestaan door de administrateur, tien keer bijeen. Hoofdpunt van elke bestuursvergadering is het beleid en de uitvoering van de PSAN (voorbereid door de projectgroep PSAN), gevolgd door alle andere projecten en de lopende verenigingszaken. Het jaar heeft vanaf juli 2009 bijna volledig in het teken gestaan van de stelselherziening en de voorbereiding naar de invoering van de Subsidieregeling Natuur en Landschap Werkgroepen De Vereniging heeft drie werkgroepen die in opdracht van het bestuur projecten uitvoeren of ondersteuning bieden. Dat zijn in de eerste plaats de werkgroep Zwarte Stern en de werkgroep Agrotoerisme. De werkgroep Public Relations (PR) ondersteunt de Vereniging in voorlichting en communicatie naar leden en relaties van de Vereniging. Algemene ledenvergadering 2 april 2009 De voorzitter opent deze avond zijn twaalfde maar tevens laatste jaarvergadering van de Utrechtse Venen. Het komende jaar staat in het teken van grote veranderingen voor onze Vereniging. Een stelselherziening subsidieverlening voor agrarisch natuurbeheer dat ook nog eens gebaseerd is op andere uitgangspunten zorgt voor veel werk met voorlopig nog een onzekere uitkomst. Er wordt een tijdlijn gegeven waarbij iedereen na de zomer zal worden opgeroepen zijn pakketwensen voor het komende contract kenbaar te maken. De financiële stukken worden toegelicht door de administrateur dhr. G. Bouwman. 4 5

4 De vorderingen zijn substantieel, het bestuur heeft zorgen over de continuïteit vanwege de achterblijvende betalingen. Op diverse momenten is dit aangekaart bij de Provincie. De financiën van de vereniging zijn op orde, het financieel jaaroverzicht 2008 is beoordeeld door de accountant en akkoord bevonden. Aan dhr.j. Kooyman wordt de beker uitgereikt voor het eerste kievitsei. Het ei is gevonden door zijn vrijwilliger, dhr van het Klooster. Dhr. G. Hiemstra neemt namens hem een aandenken in ontvangst. Bestuursverkiezing. Dhr. H. van Rossum en mevr. C. de Bruyn worden herkozen voor 4 resp. 2 jaar. De voorzitter L. de Groot is aftredend en heeft zich niet meer herkiesbaar gesteld. Het bestuur heeft dhr. D. Oudijk bereid gevonden de nieuwe voorzitter te worden. Na afloop van deze kortere vergadering is er gelegenheid om al dan niet vanachter de microfoon, afscheid te nemen van de voorzitter. Namens de Gebiedscommissie de Venen roemt de heer Boogaard zijn inzet en typeert hem als de bruggenbouwer met een stevige mening. Jaarvergadering, afscheid voorzitter. foto: C. Oudijk Ledenvergadering tevens informatieavond SNL 31 augustus Op 31 augustus wordt een informatieavond georganiseerd over de invoering van het nieuwe stelsel dat per 2010 zal ingaan. Voordat er een nieuwe aanvraag gedaan kan worden in november 2009, worden de leden zo goed mogelijk geïnformeerd en worden hun pakketwensen geïnventariseerd..voor de uitleg over het nieuwe systeem en de nieuwe pakketten is dhr. F. van Leeuwen uitgenodigd. Namens de Provincie Utrecht is ook dhr. M.Hoevenaars aanwezig om vragen te beantwoorden. De hernieuwde koppeling van de probleemgebiedentoeslag aan het agrarisch natuurbeheer leidt tot pittige discussies. Het bestuur maakt het bestuursbesluit bekend dat met ingang van 2010 het systeem van collectieve heffingen en uitbetalingen naar nestresultaten zal worden afgeschaft. Het nieuwe stelsel waarin de nadruk ligt op het totale weidevogelbeheer van nest tot en met vliegvlug verdraagt zich minder met een vergoedingensyteem waar de bonus vooral ligt op het vinden van nesten. De onzekerheid over de grootte van het gebied dat mee mag doen en het totaal aantal deelnemers c.q afhakers maken het voor het bestuur in de zomer vrijwel onmogelijk een resultaatbeloning naar nesten te formuleren. Daarbij komt de verandering in de technische uitvoering van de subsidieregeling, van de aanvraag tot en met de uitbetaling wordt een puur individuele aangelegenheid waarbij de ANV een andere rol krijgt toebedeeld. Evaluatie avond 6 november 2009 In het najaar wordt altijd het afgelopen seizoen nog eens doorgelopen. De veldwerkcoordinator doet verslag van een succesvolle inventarisatie slootkantenplanten. Het aantal plantjes per meetvak is opnieuw gestegen en dat bewijst dat het beheer van niet bemesten en wat later maaien wel degelijk tot resultaten leidt. In dit weidevogelseizoen 2009 werd ook een SOVON telling gedaan, helaas is een achteruitgang geconstateerd ten opzichte van vorige jaren. De eigen tellingen laten niet zo n slecht beeld zien en in de Mozaïek op Maatgebieden is zelfs een vooruitgang te zien. De administrateur Gijs Bouwman meldt alvast dat de aanvraag eindbeschikking PSAN naar de leden gestuurd wordt. Om verwarring met de nieuwe aanvraag SNL te voorkomen wordt hiermee gewacht tot half december. In verband met de eindbeschikking zal de laatste collectieve heffing en uitbetaling wat later gaan plaats vinden dan normaal.per 16 november zal de officiële SNL aanvraag opengaan en als voorbeeld wordt live een digitale aanvraag gedaan door Bert en Marieke de Groot. Op een groot scherm is dit goed te volgen, maar voor veel deelnemers is dit nog geen dagelijkse kost. 6 7

5 Financiën Financieel jaaroverzicht 2009 Balans Activa Vorderingen Vereniging Psan SNL Natuurbeheer Liquide middelen Resultatenrekening 2009 Baten Lasten Vereniging Vereniging Contributies Bestuurskosten Susidies projecten Werkgroepen Opbrengst projecten Organisatiekosten Rente bank Kosten projecten Totaal Passiva Algemene reserve Vereniging Resultaat boekjaar PSAN PSAN Subsidie SAN-OS Organisatiekosten PSAN SNL SNL Subsidie Prov. Utrecht Voorbereidingskosten Natuurbeheer Natuurbeheer Collectieve heffing Vergoeding nesten Bestemmingsreserves Vereniging Natuurbeheer Resultaat boekjaar Natuurbeheer Subsidie Mozaik op maat Vergoeding planten Vergoeding Zwarte Stern Verenigingspakketten Niet-subs. kosten PSAN Kortlopende schulden Vereniging PSAN Natuurbeheer Resultaat Vereniging Resultaat Natuurbeheer Totaal Totaal

6 Voorbereiding Subsidieregeling Natuur en Landschap 2010 De vereniging heeft met nieuwsbrieven in het voorjaar van 2009 aan haar leden steeds iets verteld over het nieuwe stelsel vanaf In juli is daar zelfs een speciale nieuwsbrief aangewijd. Begin augustus hebben de leden een nieuw pakkettenboekje ontvangen waarin alle relevante pakketten en voorlopige prijzen voor het weidevogelbeheer uitvoerig zijn beschreven; ingedeeld van vestigingsfase tot en met de kuikenfase. Ook de pakketten botanische weide- of hooilandrand zijn er in opgenomen. Eind augustus is er een grote voorlichtingsavond georganiseerd waarop zo n 250 leden en ook niet-leden aanwezig waren. Direct aansluitend op de voorlichtingsavond hebben onze leden een bedrijfskaartje ontvangen van hun huidige beheer, plus een weidevogeldichtheidskaartje van de polder waarin hun land ligt. In totaal zijn er dichtheidskaartjes gemaakt van 24 polders. De begrenzing van deze polders zijn grotendeels gebaseerd op de indeling die de provincie heeft toegepast in haar begrenzingenplan. We hebben onze leden gevraagd om aan de hand van alle informatie die ze van ons ontvangen hebben, gecombineerd met hun eigen kennis over nesten en kuikens op hun eigen land, te bepalen waar op hun bedrijf welk beheer gewenst en inpasbaar is. We hebben aangegeven dat voor een juist mozaïek in de polder er een goede verhouding moet zijn tussen de diverse pakketten. Als uitgangspunt voor een goed mozaïek streefden we naar 10% kuikenland van het totale nieuwe weidevogelbeheer per polder. Vervolgens zijn de leden en ook niet-leden uitgenodigd op onze 7 intekendagen in respectievelijk Wilnis, Kockengen, Kamerik en Zegveld. Deze dagen zijn druk bezocht. Met een aantal bestuursleden werden de boeren te woord gestaan en werd het gewenste weidevogelbeheer op hun bedrijfskaartje ingetekend en een contract ingevuld en ondertekend. Bij het intekenen werd de weidevogelkaart ernaast gehouden om er voor te zorgen dat het beheer zoveel mogelijk op de goede plekken kwam te liggen. Op dat moment konden deze intekeningen nog niet in de Toolkit worden ingevoerd en werden alle intekeningen met de hand overgenomen op grote kaarten die tezamen met een beschrijvend gedeelte aangeleverd werden aan de provincie. Zo is het collectieve beheerplan de Venen tot stand gekomen. In de loop van november werd de digitale Toolkit operationeel en zijn de intekeningen digitaal ingevoerd in een systeem dat in 2010 direct gaat corresponderen met het GDI van DR. Van 16 november tot 15 januari kon de aanvraag SNL gedaan worden, schriftelijk of digitaal via mijn dossier. Veel leden hebben op 10 november gebruik gemaakt van de speciale Help-deskdag die de ANV georganiseerde in Zegveld. Ook telefonisch of via bezoek aan huis is ondersteuning verleend bij de subsidieaanvraag. PSAN Weidevogelbeheer Deelname In het laatste jaar van de (P)SAN zochten de leden en vrijwilligers weer intensief naar weidevogelnesten en zijn, waar nodig, de nesten beschermd. In 2009 belden 147 deelnemers (een meer dan in 2008) de veldcoördinator voor het laten controleren van de nesten. Resultaten Na een strenge winter volgde een zacht, zonnig en droog voorjaar. Het was een van de zachtste lentes sinds Al vroeg kwamen de Grutto s uit Afrika en maakten gretig gebruik van nieuwe plasdras-percelen in ons werkgebied (zie foto pagina 12). Intekendag Zegveld. Foto C. Oudijk 10 11

7 Vrijwilliger Arie van t Klooster uit Vleuten bij eerste Kievitsnest in Haarzuilens Na die eerste melding van de Kievit bleef het opvallend rustig met meldingen van nesten van deze soort. De Kievit houdt van korte vegetatie om te broeden. Door de snelle grasgroei hadden ze wellicht problemen om te beginnen. Of het moet zijn dat de nesten daardoor minder snel werden gevonden. Uiteindelijk viel het aantal meldingen van Kievitsnesten aan het eind van het seizoen nog mee. Grutto s in plasdras-percelen langs de Grechtkade foto G. van Zuijlen April, de maand waarin de meeste weidevogels hun eieren leggen, kende temperaturen die ver boven de normale waarden lagen en het was vrij droog. De grasgroei kwam snel op gang en de grutto s vestigden zich al vroeg. De snelle grasgroei betekende dat er in 2009 vroeg kon worden gemaaid. Rond 20 april werden de eerste gemaaide percelen gezien. In mei bleven de temperaturen ruim boven normaal en door welkome regenbuien was er geen sprake van droogte, terwijl er iedere week gelegenheid tot maaien was. Kortom: de weidevogels waren sterk afhankelijk van het kuikenlandbeheer (uitgesteld maaien, vluchtstroken). Ook de Kievit was er dit voorjaar redelijk vroeg bij. Op 13 maart (in 2008 een dag eerder) werd op het land van Jan Kooijman in Haarzuilens door de vrijwillige weidevogelbeschermer Arie van t Klooster uit Vleuten het eerste Kievitsei in ons werkgebied gevonden. Op onze ledenavond van 2 april is de wisselbeker uitgereikt aan Jan en Arie heeft een aandenken gekregen. De bijbehorende taart was al eerder bij hen thuis bezorgd. Van bijna alle weidevogelsoorten zijn dit jaar bij de vereniging meer nesten gemeld dan in Het totaal aantal nesten nam toe van nesten vorig jaar naar nesten dit jaar; een lichte stijging van 5 %. In het topjaar 2006 werden nesten gemeld. Bekijken we de ontwikkeling in het aantal nestmeldingen over een reeks van jaren (zie grafiek), dan valt op dat 2009 voor de Kievit, Tureluur en Scholekster op zich nog niet zo slecht scoort. aantal nesten Ontwikkeling in aantal nestmeldingen kievit grutto tureluur scholekster 12 13

8 De grootste toename zien we bij de Kievit; bijna 12 % meer dan in Een mooi herstel, maar nog altijd beduidend minder dan de jaren 2005 en De afname van de Grutto is fors te noemen; ruim 16 % minder dan in Het is het laagste aantal gemelde nesten sinds we dit bijhouden. Opmerkelijk is dat het aantal territoria van de Grutto in de Mozaïekgebieden polders Wilnis Veldzijde en Bosdijk-Demmerik (vastgesteld met SOVONtelling) ook dit jaar weer is toegenomen (zie elders in het jaarverslag). Het aantal nestmeldingen van de Tureluur is nagenoeg gelijk gebleven aan dat van Met 264 nesten scoort de soort nog steeds hoog. Ook de Scholekster deed het wat beter met 272 nesten; in 2008 waren dat er nog 209. Van een afname lijkt, in tegenstelling tot landelijke trends, in ons gebied niet echt sprake (zie grafiek), maar misschien gaat dat nog komen. Scholeksters kunnen soms op rare plekken broeden. Dit jaar werd bij Kockengen een nest ontdekt in een knotboom. Broedende Scholekster in knotboom nabij Kockengen foto: Ineke de Bruin De Slobeend kon zijn hoge score van 2008 niet vasthouden. Er werden 8 nesten minder gemeld. Het aantal nesten van de Kuifeend daarentegen is opgelopen tot 42 nesten; een nieuw record. Van Krakeend, Zomertaling, Veldleeuwerik werden weinig nesten gevonden en van de Graspieper helemaal niet meer. Van het Visdiefje, welke in 2007 aan de lijst is toegevoegd, werden weer enkele nesten gevonden. Tabel: Resultaten nesten weidevogels Soort Kievit Scholekster Grutto Tureluur Slobeend Krakeend Kuifeend Zomertaling Wintertaling Veldleeuwerik Graspieper Visdiefje Totaal Aantal melders Gemidd. aantal nesten per melder 19,2 18,1 18,2 18,9 De laatste nestmelding van dit jaar kwam binnen op 30 juni. Het betrof een hele late Kievit in Spengen. Volgens de boer zijn de eieren uitgekomen. Mozaïek op Maat Voor het vierde achtereenvolgende jaar hebben de ANV s in Utrecht (Utrechtse Venen, Ark- en Eemlandschap en Lopikerwaard) in samenwerking met Veelzijdig Boerenland en Landschapsbeheer Utrecht het project Mozaïek op Maat uitgevoerd. De Provincie Utrecht ondersteunt dit project met subsidie. In het nieuwe Programma Beheer (SNL), dat in 2010 van start gaat, zal het weidevogelbeheer meer gericht zijn op gebiedsgericht werken. Met het project Mozaïek op Maat wordt daar binnen onze vereniging ervaring mee op gedaan in de polders WV: Wilnis Veldzijde (vanaf 2006) en BD: Bosdijk-Donkereind (vanaf 2007); de laatste sinds 2008 uitgebreid met polder Demmerik, inclusief natuurgebied van Staatsbosbeheer. Om onze ervaringen met gebiedsgericht werken nog meer te vergroten is dit jaar in nog twee gebieden gewerkt volgens het projectplan Mozaïek op Maat. Het zijn de polders Spengen-Portengen-Oud Aa (SPO) en polders Kockengen- Teckop (KT). Het project Mozaïek op Maat is in belangrijke mate bedoeld om in samenwerking met de agrariërs, door middel van flexibel Mozaïekbeheer, de overlevingskansen van de weidevogelkuikens te vergroten

9 Het accent van het onderzoek richt zich met name op de Grutto. Onderzoeksbureau NatuurBeleven voerde het Grutto-onderzoek uit. De agrariërs in alle bovengenoemde polders deden dit voorjaar enthousiast mee. In de nieuwe poldergebieden moesten ze even wennen aan de persoonlijke benadering door de gebiedsregisseurs, maar gaandeweg werden de contacten beter. Er zijn diverse beheercontracten afgesloten naast de bestaande SAN-contracten. In WV sloten we ca. 13 ha. extra éénjarige contracten af, in BDD ca. 67 ha., in SPO 70 ha en in KT 34 ha. In WV en BDD werden in 2008 respectievelijk 21 ha. en 122 ha. eenjarige contracten afgesloten. De afname in BDD van 122 naar 67 is het gevolg van het feit dat het pakket maaitrappen niet kon worden afgesloten. De contracten varieerden van vluchtstroken (ca. 14 ha), verlengen vluchtstroken (ca.5 ha) tot de contracten voor uitgesteld maaien (ca. 25 ha), verlengen uitgesteld maaien (ca. 6 ha), voorweiden (ca 20 ha), extensief beweiden (ca. 7 ha) en het nieuwe pakket hergroei (ca. 101 ha) met verlenging van dit hergroeipakket (ca. 5 ha). Om uiteindelijk te kunnen vaststellen of al dit extra werk gunstig is geweest voor de gruttopopulatie, zijn in alle gebieden territorium- en alarmtellingen uitgevoerd. De resultaten laten een overwegend positief beeld zien. Zo is het opmerkelijk dat de gruttopopulatie in de polders WV en BDD voor het tweede achtereenvolgende jaar toenam. In WV van 88 paar in 2007 naar 129 paar in 2008 naar 131 paar dit jaar. En in polder BDD van 169 paar in 2007 naar 213 paar in 2008 naar 230 paar dit jaar; een stijging van 36 % ten opzichte van het beginjaar 2007! De alarmtellingen geven een beeld van het overleven van de gruttokuikens. Er werd driemaal geteld in mei en juni. Met uitzondering van WV (48%) komt het bruto territoriaal succes (BTS; een maat voor de kuikenoverleving) in alle poldergebieden ruim boven de 50 % uit (BDD 76%; KT 74% en SPO 69%). Dit betekent dat de gruttopopulatie in deze polders groeit. Een niet onbelangrijk gegeven, gezien de negatieve landelijke trend. Van de resultaten van ieder poldergebied is door bureau NatuurBeleven een rapport gemaakt. Verenigingspakketten Ook dit jaar konden weer verenigingspakketten worden afgesloten. Het voordeel van de verenigingspakketten is dat ze flexibel zijn, jaarlijks inzetbaar en ook tijdens het broedseizoen zijn in te vullen naar tijd en kwaliteit. Uiteraard worden alleen pakketten afgesloten op plaatsen waar weidevogels in ruime mate aanwezig zijn (o.a. bekend van nestmeldingen en terreinbezoek). Met deze pakketten hopen we betere kansen te creëren voor weidevogelkuikens, zodat deze vliegvlug kunnen worden. De ervaringen met de verenigingspakketten komen goed van pas in de nieuwe subsidieregeling SNL die volgend jaar van start gaat. We hebben dit jaar met 56 leden een verenigingspakket afgesloten. Vorig jaar waren dat er 38. In 2009 zijn er dus weer nieuwe deelnemers bijgekomen, met name in de nieuwe Mozaïek op Maat-gebieden Kockengen-Teckop en Spengen-Portengen-Oud Aa. In deze gebieden is, net zo als in de Mozaïek op Maat-gebieden Wilnis-Veldzijde en Bosdijk-Donkereind-Demmerik, intensief met de beheerders gesproken om het project te laten slagen. De verdeling over de verschillende pakketten ziet er als volgt uit: aantal deelnemers totale oppervlakte 164,8 ha 172,5 ha 198,2 238,0 maaitrappen 99,0 87,3 70,2 maaibeheer 12,0 21,1 21,2 25,0 verlengen (SAN)-maaibeheer 7,6 1,2 8,5 verenigingsvluchtheuvel 26,8 22,7 62,9 46,3 verlengen (SAN)-vluchtheuvel 15,4 19,4 28,3 20,6 voorweiden 8,3 9,4 11,8 19,8 greppelplasdras 0,1 0,1 0,1 0,1 plasdras 1,5 vroeg maaien 3,5 1,8 verlengen vroeg maaien 1,8 hergroei 101,2 verlengen hergroei 5,3 maisakker braak tot 1 juni 3,2 extensief weiden 2,3 6,8 80 m2 om nest 10 /33 21/

10 Het verenigingspakket maaitrappen zat dit jaar niet in het projectplan Mozaïek op Maat. De pakketten maaibeheer en extensief weiden konden alleen in de Mozaïek op Maat-gebieden worden afgesloten. Deze pakketten zijn onderdeel van het projectplan, zoals we dat met de andere partners van het project hebben afgesproken. Een nieuw pakket in het project Mozaïek op Maat was het pakket Hergroei; ook wel uitstel 2e snee. Van dit pakket is veel gebruik gemaakt. Het pakket is met name van belang voor jonge kuikens. Die werden hier in grote getale waargenomen. Ook het pakket vluchtheuvel scoort met 46,3 ha hoog. Het pakket is een goed voorbeeld van een Last-Minute-pakket, dat in het broedseizoen kan worden afgesloten op plaatsen waar weidevogels in ruime mate aanwezig zijn. Vluchtheuvels (20,6 ha) en maaibeheerpercelen (8,5 ha) zijn in sommige gevallen nog met een of twee weken verlengd, omdat er nog veel jonge vogels in voorkwamen. Ook dit jaar kon weer gebruik gemaakt worden van het pakket 80 m2 om nest laten staan van Grutto, Tureluur, Slobeend en Zomertaling. In totaal hebben 21 leden hieraan meegedaan; een verdubbeling ten opzichte van Het aantal nesten dat op deze wijze extra is beschermd is opgelopen naar 85 (33 in 2008). Het betrof 41 keer een Gruttonest, 41 keer een Tureluurnest, tweemaal een Slobeendnest en eenmaal een Zomertaling. In 2008 waren dat er respectievelijk 12, 20, 1 en 0. In de nieuwe subsidieregeling SNL moet verplicht 50 m2 om alle nesten blijven staan. We moeten daarbij wel in ogenschouw nemen dat het maar één momentopname betreft, n.l. bij de controle van het nest door de controleur van de vereniging. De Kievit verloor de meeste nesten (122), vervolgens de Grutto (42), de Tureluur (25) en de Scholekster (14). Bekijken we het procentueel ten opzichte van het totaal aantal nesten van iedere soorten, dan valt op, dat de Tureluur met 8,9% het grootste verlies heeft, gevolgd door grutto met 7,6%, Kievit met 6,9% en Scholekster 4,9%. Vorig jaar waren deze percentages respectievelijk 8,7%, 9,6%, 8,7% en 9,1%. Met name het verminderde verlies van de Scholekster (met 4,2%) valt hierbij op. De verliesoorzaken van de 210 nesten waren: predatie (59%; %), verlaten (32%: in %), onbekend (5%; %), werkzaamheden (2%; %) en vee (1%; %). Ook dit jaar is, net als vorig jaar, het verlies door verlaten van het nest aan de hoge kant. Het is niet duidelijk wat de oorzaak daarvan is. Als predatoren werden dit jaar opgegeven: Kraai (2x), meeuw (1x), vos (1x), kat (1x) en ooievaar (1x). Opmerkelijke predatiegevallen zijn dit jaar niet gemeld. vrijwilligers vogelaars foto: I. de Bruin. De ervaringen met de verenigingspakketten zijn ook dit jaar weer positief geweest. We hopen volgend jaar van deze ervaringen gebruik te kunnen maken in de nieuwe subsidieregeling SNL. Predatie De vereniging probeert ieder jaar gegevens boven tafel te krijgen over predatie in ons gebied. In 2006 en 2007 vroegen we de deelnemers hun eigen nestgegevens op te sturen om daarmee een completer beeld van de predatie te krijgen. Helaas gaven de leden aan ons verzoek nauwelijks gehoor. Vorig jaar en dit jaar zijn de predatiegegevens weer via het nestmeldingsformulier verzameld. Het formulier is zodanig aangepast, dat ook de oorzaken van predatie en ook andere verliezen van het nest kunnen worden vermeld. Het lijkt er op dat er dit jaar minder nesten verloren zijn gegaan dan in In 2009 werden 210 van de 2995 gecontroleerde nesten als verloren gemeld. Dit is een verlies van 7%. In 2008 bedroeg dit percentage nog 9,5%. Landelijk gezien is een verlies van 7% bepaald niet hoog te noemen. SOVON broedvogeltelling 2009 In het voorjaar van 2009 heeft SOVON weer een broedvogeltelling uitgevoerd in ons werkgebied. Deze telling is verplicht op gronden waarop een weidevogelpakket in het kader van de SAN rust. De resultaten hebben tot doel om de doelmatigheid van de huidige (P)SAN-weidevogelpakketten te kunnen evalueren. De telling heeft ook in 2006 plaatsgevonden. Op onze ledenavond van 6 november zijn enkele resultaten van de telling gepresenteerd en zijn verschillen ten opzichte van 2006 getoond. Interessant is de vraag hoe deze verschillen er uit zien. Daarnaast kan gekeken worden in hoeverre onze nestgegevens overeen komen met die van de SOVON-telling

11 In de terreinen van ons werkgebied werden door SOVON in 2009 in totaal 18 soorten weidevogels vastgesteld, met een totaal binnen de SAN-oppervlakte van territoria (zie tabel). In 2006 bedroegen deze aantallen respectievelijk 17 soorten en territoria. Het totaal aantal territoria is dus binnen de SAN-oppervlakte afgenomen met 30% in 3 jaar tijd! Hoewel 2006 een uitzonderlijk goed weidevogelbroedseizoen was, is deze afname wel buitengewoon hoog te noemen. De landelijke trend van de afgelopen jaren ligt op een afname van zo n 5% per jaar. De SOVON-telling in ons gebied wijst op een afname van het dubbele per jaar. De indruk bestaat dat de SOVON-telling dit jaar in ons gebied, in tegenstelling tot 2006, niet optimaal is verlopen. Er waren problemen tussen tellers en boeren in het veld en in sommige gebieden zien we duidelijk minder SOVON-aantallen vergeleken met onze nestmeldingen. Dit laatste komt sterk naar voren bij een vergelijking van de afname van de vier belangrijkste weidevogelsoorten volgens de SOVON-telling en volgens de nestmeldingen ( ). Volgens de SOVON-telling is de afname van de Kievit 34% (zie tabel); de afname bij de nestmeldingen bedraagt in dezelfde periode slechts 12%. Hetzelfde geldt voor de Tureluur. Volgens de SOVON-telling een afname van 31 % en bij de nestmeldingen slechts een afname 17%. De afname van de Scholekster is volgens SOVON ook hoger dan volgens onze nestmeldingen; respectievelijk 23 en 20%. Alleen bij de Grutto komen beide afnames overeen; respectievelijk 32 en 31%. Het zou goed zijn als deze grote verschillen nog eens nader geanalyseerd zouden worden. Zoals uit de tabel hiernaast blijkt zitten er ook behoorlijke verschillen tussen de SOVON-telling van 2009 en onze nestmeldingen. In zijn algemeenheid zien we dat de SOVON-telling, met uitzondering van de Kievit, beduidend meer broedparen heeft opgeleverd dan onze nestmeldingen. Dit komt deels doordat van sommige soorten, zoals de Tureluur, de eendensoorten, Veldleeuwerik en Graspieper de nesten moeilijk zijn op te sporen. Daarnaast zullen er wellicht deelnemers zijn die wat minder fanatiek naar nesten hebben gezocht. Het verschil bij de Kievit wordt in belangrijke mate veroorzaakt door de vele vervolglegsels van deze soort. Daardoor worden er in bepaalde gebieden meer nesten gemeld dan er broedparen aanwezig zijn. Het belang van de SOVON-telling is in ieder geval, dat het de grote betekenis van het veenweidegebied voor de weidevogels onderstreept. Tabel: Vergelijking van aantallen van de SAN-soorten in de SAN-terreinen van ANV De Utrechtse Venen in 2006 en 2009 Resultaten weidevogeltelling door SOVON N SAN N SAN nestmeldingen Binnen de grenzen van SAN-pakketten ha ha? ha Soort Kievit Scholekster Grutto Tureluur Slobeend Krakeend Kuifeend Zomertaling Wintertaling Watersnip Veldleeuwerik Graspieper Wulp Gele Kwikstaart Visdief Totaal Vrijwilligers in 2009 Voor het eerst in de vereniging werd het 1e kievitsei gevonden door een vrijwilliger. Op 13 maart vond Arie van t Klooster, uit Harmelen, bij boer Jan Kooijman, Haarzuilens, het eerste ei. Beiden kregen een taart en een aandenken. Vorig jaar lukte het niet, dit jaar wel: op 22 januari werd bij de fam. Segers aan de Wagendijk in Kockengen de groep Breukelen/Kockengen nieuw leven ingeblazen. De al langer bestaande groep uit Breukelen werd opgenomen in de nieuwe groep. Ruim 16 vrijwilligers werden min of meer actief en volgden allemaal de beginnerscursus die door het Landschap Erfgoed Utrecht werd gegeven. Vervolgens werden ze aan boeren toegewezen om daar het legselbeheer te doen

12 Echter, in een enkel geval lukte het om legsels te vinden, in een aantal gevallen was de frustratie groot als de vogels bij de buurman zaten. Toch hebben de meesten te kennen gegeven in 2010 weer beschikbaar te zijn. Resultaten: Van de 1644 in de vereniging aangemelde nesten van de Kievit werden er 713 door vrijwilligers gevonden; Grutto 509 aangemeld (158 door vrijw.); Tureluur 264 (71) en Scholekster 272 (94). Bij de groepen was in Woerden het meest opvallend de forse verdubbeling van de Kievit. Van 78 naar 185! Ook Tureluur ( van 20 naar 38) en Scholekster (19 naar 33) gingen vooruit. Men heeft in Woerden bewust boeren met veel nesten uitgezocht. In Harmelen bleef het aantal Kieviten bijna gelijk, van 345 naar 318, Scholekster ging behoorlijk achteruit ( van 35 vorig jaar naar 25 in het verslagjaar). Grutto (13) en Tureluur(5) zijn nauwelijks aanwezig. Breukelen/Kockengen telde 60 Kievitsnesten, 27 Grutto,Tureluur en Scholekster beide 2. Van vorig jaar zijn geen gegevens bekend. In De Ronde Venen bleef de Kievit gelukkig dit jaar stabiel: 150 nesten, maar nu kreeg de Grutto de klappen, van 108 naar 60 nesten in het verslagjaar. Ook de Tureluur verloor terrein, van 42 naar 21. De Scholekster zat in de lift van 21 naar 34. Bij de zeldzamere weidevogels was Mike Birnage, groep Woerden, spekkoper: hij vond op een perceel van onze oud-voorzitter het nest van de veldleeuwerik! Open Dagen LTO-Noord in Zegveld: Op verzoek van het bestuur stonden vrijwilligers op de stand van de vereniging bij de Open Dagen voor de basisschooljeugd in Zegveld. Ruim 1200 leerlingen uit de wijde omgeving kwamen in twee dagen voorbij en hoorden in een korte uitleg dat de boeren niet alleen melk maken maar ook natuur. Opgezette vogels, vlotjes voor zwarte sterns, bloeiende slootkantplanten en veel folders fleurden dit verhaal op. Bijna in het verborgene werken vrijwilligers in hun zwarte stern-kolonies. Trouw tellen ze minstens één keer in de week de resultaten, nemen ontwikkelingen waar en mailen hun ervaringen door naar Leen Heemskerk. Volgens hem zijn er 15 vrijwilligers. Volgend jaar zullen ze uitgenodigd worden voor de volgende bijeenkomst van de werkgroep. Slootkantbeheer Deelname Met een ploeg van 7 mensen zijn dit jaar de meldingen van slootkantplanten gecontroleerd. Het was een mooie zomer, dus controles konden goed worden uitgevoerd. Het aantal deelnemers lag dit jaar iets hoger dan in In totaal zijn 316 kaartjes met meetvakken (van 100 m) verstuurd. In 2007 waren dat er 310. Van de 316 deelnemers heeft 80 % (253) zich gemeld voor controle. In 2007 lag het aantal controles iets hoger op 83 % (257). Deze lichte afname komt doordat deelnemers die geen planten van de lijst met indicator-plantensoorten in hun meetvakken hadden, o.a. in en rond Waverveen, zich deze keer niet hoefden te melden voor controle. Het totaal aantal meetvakken bedroeg 2.805, wat gemiddeld ongeveer neerkomt op 9 meetvakken per deelnemer. Informatiestand scholendag Zegveld. foto: G. Hiemstra Resultaten Van deze meetvakken zijn er (= 85 %) gecontroleerd. Dat is een mooie hoge score. In deze meetvakken zijn in totaal planten geteld, die voor vergoeding in aanmerking kwamen. Dit komt neer op 4,6 plantensoorten per meetvak. Dat is hoger dan in 2007 en 2005, want toen kwamen we uit op respectievelijk 4,3 en 4,1 plantensoorten per meetvak. Het slootkantbeheer begint, zo te zien, zijn vruchten af te werpen. De verschraling heeft, zoals het zich laat aanzien, meer slootkantplanten opgeleverd

13 In 2007 bleek dat het Vergeet-mij-nietje beduidend minder voorkwam dan in Nader onderzoek bij 100 deelnemers met in totaal 951 meetvakken bevestigde dat. In 2005 werd deze plant in 76 % van de 951 meetvakken waargenomen. In 2007 was dit teruggelopen naar 65 %. Ook in 2009 is hier naar gekeken. Tijdens de controles viel het al op dat de plant in het hele werkgebied weer veel voorkwam. Onderzoek in 951 meetvakken bevestigde deze waarneming. De plant kwam in 78 % van de meetvakken voor. De reden van deze schommeling is niet bekend, maar zal vermoedelijk met veranderende weersomstandigheden samenhangen. Moeras-vergeet-mij-nietje Toename Tot slot nog een overzicht van het aantal plantensoorten per meetvak. In onderstaande grafiek is goed te zien dat dit jaar meetvakken met 0 t/m 4 planten minder voorkwamen en meetvakken met 6 en 7 planten juist meer. Ook in 2007 was deze trend reeds waarneembaar. In 2005 kwam vier plantensoorten per meetvak het meeste voor. In 2007 scoorden 4 en 5 plantensoorten per meetvak ongeveer even hoog. Maar in 2009 is er een nieuwe koploper met 6 plantensoorten per meetvak. Deze verschuivingen wijzen op een duidelijke toename van het aantal indicator-plantensoorten in de slootkanten van ons werkgebied. Door een goed slootkantbeheer (geen bagger, geen mest) is een grote verschuiving naar rechts in de grafiek gerealiseerd. Jammer dat deze ontwikkeling na dit jaar niet meer gevolgd kan worden vanwege de afschaffing van de resultaatbeloning. overzicht van het aantal plantensoorten per meetvak De zeldzame Wateraardbei werd weer in meer meetvakken en op nieuwe locaties in ons werkgebied aangetroffen. Het gaat hierbij in totaal om 13 deelnemers met in totaal 23 meetvakken. Bert de Kruijf aan de Rondweg in Zegveld spande de kroon; in al zijn 10 meetvakken kwam de soort voor. Ook het voor ons gebied zeldzame Moeraszoutgras werd op enkele nieuwe plaatsen gezien. Deze plant valt niet zo op in de slootkanten en zal daarom nog wel eens over het hoofd worden gezien. De soort werd bij 7 deelnemers in totaal 10 meetvakken gescoord; het meest in Wilnis (6 meetvakken). Een soort die ook niet zo veel in ons werkgebied voorkomt is de Wilde Bertram. Bij de controles ging het om 11 deelnemers en 15 meetvakken, met Teckop als nieuwe locatie. Een soort die het steeds beter doet in de slootkanten is de Brunel. Bij 24 deelnemers (7,5 %) werd de soort gezien in totaal 59 meetvakken; met name in de gebieden Nieuwer ter Aa, Vinkeveen en Wilnis (49 meetvakken). aantal meetvakken Agrotoerisme aantal plantensoorten Jaarverslag werkgroep Agrotoerisme De werkgroep is het afgelopen jaar 6 maal bij elkaar gekomen in hun totale bezetting, verder werd er rond de projecten in deelgroepen vergaderd. Marianne Hoekstra is definitief tot de werkgroep toegetreden, zij heeft samen met haar man boerderij camping Hazenveld te Kockengen. Er is 1 maal overleg geweest met het bestuur, waarbij besloten is dit zeker als vast punt op de agenda te plaatsen.het wordt door de werkgroep als zeer zinvol ervaren, juist omdat er momenteel geen afvaardiging van het bestuur in de werkgroep zit

14 Wij bezochten 3 maal een overleg met project groene hart kloppend hart, waarbij in 2009 het vermarkten en promoten van streekproducten centraal stond. Er werd weer een streekproducten wedstrijd gehouden. Vermeld mag worden dat Leon en Annie van der Arend op een gedeelde eerste plaats eindigden met hun Vinkenthaler kaas. Ook participeerden wij in de werkgroep recreatie van programmabureau De Venen, en werden bijeenkomsten van Lekker Utregs bezocht. Met Struinen en Vorsen wordt contact gehouden over samenwerking bij projecten die door beider gebied lopen. Op de vakantiebeurs en de fiets/wandelbeurs vertegenwoordigden wij het gebied van de Utrechtse Venen d.m.v. het aanbieden van de Recreatie in de Venen map. Dit werd mogelijk gemaakt door participatie in een stand van Groene hart Kloppend hart. Picknickplaatsen in de wei Het project is door leader positief ontvangen en wij zijn de laatste vergaderingen hier steeds mee aan de slag geweest. Het project omvat een negental informatiepunten in het werkgebied van onze ANV.Deze panelen geven voor de passant interessante informatie over de agrarische economische waarde van het gebied. Ook krijgt de cultuur-landschappelijke en agrarische natuurwaarde op de plek waar men zich bevindt, aandacht. Wij hopen in 2010 dit project af te kunnen ronden. Projecten De Meijegraslanden Het vijfjarige project De Meijegraslanden liep einde boekjaar 2009 af. De ANV De Utrechtse Venen en de ANV De Parmeij vormden in die vijf jaar een samenwerkingsverband met Natuurmonumenten om ruim 180 ha natuurgrasland in de Nieuwkoopse Meije bij gemiddeld 18 pachters in beheer onder te brengen. Uit de pachtopbrengsten werden vergoedingen voor natuurbeheer zoals maaibeheer, randenbeheer en het uitrijden van ruige mest, weer aan betrokken boeren terugbetaald. Zoals de bestemming al eerder heeft bepaald, gaat Natuurmonumenten het gebied nu verder voor natuur inrichten. Het overblijvende saldo uit het samenwerkingsverband zal met de pachters worden verrekend. Zwarte Stern Al vanaf de oprichting van de Utrechtse Venen is de Zwarte Stern een paradepaartje van onze vereniging. Door de inzet van de werkgroep Zwarte Stern, agrariërs en vrijwilligers lukt het ieder voorjaar weer deze mooie vogel voor ons werkgebied te behouden en waar mogelijk de broedomstandigheden te verbeteren. Ook dit voorjaar zijn op veel plaatsen door u weer vlotjes uitgelegd. Om verstoring door vee tegen te gaan, worden door agrariërs draadafzettingen geplaatst bij broedkolonies. Met grote regelmaat worden de broedkolonies door boeren en vrijwilligers geteld. Het resultaat is een berg aan informatie die onder andere van groot belang is om bekendheid te geven aan onze succesvolle activiteiten. Broedresultaten 2009 Zoals onderstaande tabel laat zien, is 2009 een goed jaar geweest met als uitschieter de 217 kuikens die vliegvlug werden. Dat is bijna anderhalf keer zoveel als in Niet eerder sinds de start van ons project kregen we zoveel jongen groot. Het hoogste broedsucces haalden we in Kamerik- Kockengen, waar de 59 broedparen verdeeld over 10 locaties een broedsucces realiseerden van 1,6 jong vliegvlug per broedpaar. Broedgegevens zwarte sterns Utrechtse Venen Aantal broedparen Aantal locaties met vlotjes waarvan bezet door zwarte sterns Aantal legsels waarvan succesvol uitgekomen legseloverleving in procenten 82% 68% 88% 78% 85% 76% 71% 65% 73% Aantal jongen vliegvlug per broedpaar 1,2 0,9 1,2 1,0 1,0 1,0 1,0 0,9 0,9 - per uitgekomen nest 1,2 1,0 1,1 1,1 1,0 1,1 1,1 1,1 1,

15 Kijken we naar het aantal broedparen dan plussen we zeven paar, maar dat zal niet iedere agrariër of vrijwilliger zo hebben beleefd. Het is namelijk het saldo van een toename van 34 paar in het noordelijk deel van ons werkgebied en een afname van 27 paar in het zuidelijk deel. De vogels uit Zegveld- Kamerik zijn waarschijnlijk uitgeweken richting Bodegraven waar in 2009 in de graslanden 39 paar meer werden geteld dan in 2008, daar een toename van 24 naar 63 paar (bron rapport Landschapsbeheer Zuid-Holland). Verder was in 2009 opvallend dat de vogels laat met broeden zijn begonnen. Werd de afgelopen 3 jaar gemiddeld over alle eerste legsels het eerste ei gelegd op 16 mei, dit jaar was dat 5 dagen later op 21 mei. Aan het eind van week 19 rond 15 mei, had 20 % van de broedparen pas eieren. Ter vergelijking in 2008 was dat ruim 50%. Voor records moeten we in 2009 dan ook aan het eind van het seizoen zijn en wel de kolonie Mijzijde waar rond 25 juni nog zes paar een nest begon met als resultaat 11 vliegvlugge jongen op 7 augustus. Positief waren ook de geringe nestverliezen na de zware storm van 25 op 26 mei. Van de ruim 100 op dat moment aanwezige nesten werden er de week erna 10 gemeld als verloren gegaan. Hoewel het dubbele van de nestverliezen de weken er omheen, (de storm heeft dus waarschijnlijk wel hogere nestverliezen veroorzaakt) is dat toch betrekkelijk weinig. De meevallende verliezen hebben we te danken aan de minder windgevoelige vlotjes, en dat is in het verleden wel eens anders geweest. Door de waarnemingen van alle deelnemers weten we dat de sterns in het voorjaar de nodige locaties met vlotjes afgaan alvorens er een keuze wordt gemaakt en kunnen we zelfs volgen waarheen ze verhuizen als de nesten op een locatie worden gepredeerd. De werkgroep hoopt dat ook het komende jaar een ieder zich weer wil inzetten om er voor ons Blauw Jantje een succesvol broedseizoen van te maken. Groenblauwe Diensten Pilot Groenblauwe diensten Utrecht West Na jaren van voorbereiding was 2009 het eerste jaar waarin grondeigenaren in Utrecht West daadwerkelijk met groenblauwe diensten aan de slag zijn gegaan. In totaal heeft de projectleider in aanmeldingen van grondeigenaren ontvangen voor het leveren van één of meerdere van de zes mogelijke groenblauwe diensten. Nagenoeg al deze grondeigenaren zijn door de projectleider in 2009 bezocht. Dit heeft geresulteerd in totaal 233 afgesloten contracten. 7 aanmeldingen zagen af van een contract en 4 aanmeldingen waren van grondeigenaren buiten het gebied. Gemiddeld is er 1,3 contract per grondeigenaar afgesloten. Gebleken is dat de gekozen strategie van een persoonlijk bezoek goed uitpakt. In nauw overleg kan met agrariërs besproken worden welke diensten voor hen, toegesneden op de specifieke situatie, wenselijk zijn. Aanmerkelijk meer contracten dan verwacht zijn reeds afgesloten voor de diensten wandelpaden (10 contracten), beheer geriefhoutbosjes (51 contracten), natuurlijk slootschonen(18 contracten) met de hulpdiensten veedrinkplaats(6 contracten) en raster(7 contracten), en baggerspuiten(137). Voor de diensten aanleg en beheer natuurvriendelijke oevers(3 contracten) en open water graven(0 contracten) is weinig interesse. Van de dienst beheer Zwarte Stern is in 2009 geen gebruik gemaakt omdat het beschikbare pakket niet goed werkbaar bleek in de praktijk. Voor de Zwarte Stern wordt een nieuw pakket samengesteld voor De stuurgroep vanuit de ANV s alsmede de projectleider kijken met grote tevredenheid terug op het jaar De workload voor de projectleider was door de vele, en soms pieksgewijs binnenkomende, aanmeldingen aanmerkelijk groter dan verwacht. Desondanks zijn de contracten steeds met een volgens ons zeer acceptabele doorlooptijd afgesloten. Hoogtepunt van de pilot in 2009 was op 9 juli 2009, toen gedeputeerde Krol door middel van het openen van het eerste wandelpad en het geven van een demonstratie baggerspuiten onder grote belangstelling liet zien wat de eerste tastbare resultaten van de pilot zijn

16 Activiteiten Weidevogelavond Om iedereen weer breed te informeren over het weidevogelbeheer werd, zoals gebruikelijk voor de start van het weidevogelseizoen, een informatieavond georganiseerd in het Praktijkcentrum te Zegveld. Op deze avond (9 maart) werd aandacht besteed aan de nieuwe subsidieregeling die volgend jaar ingaat, de mogelijkheden van verenigingspakketten, de SOVON-telling en het project Mozaïek op Maat, dat dit jaar in vier polders wordt uitgevoerd. Na de pauze hield Gruttokenner en -fotograaf Astrid Kant een lezing over het broedgedrag en de bescherming van deze weidevogel. Slootkantplantenavond Dit jaar konden voor de laatste keer de planten weer gemeld worden. In de nieuwe subsidieregeling SNL, die volgend jaar ingaat, vervalt dit systeem van resultaatbeloning. Om het geheugen van de plantjes op te frissen, werd op 25 mei in Zegveld op de Praktijkboerderij, zoals gebruikelijk, een veldexcursie slootkantplanten georganiseerd. Onder leiding van ervaren gidsen konden de plantjes worden geleerd. Daarna hield Elza Vis een presentatie over libellen en vlinders in relatie tot de bonte weiderand. Aansluitend informeerde Karel van Houwelingen de deelnemers over het beheer van slootkanten. Voorlichtingsavond project Mozaïek op Maat Het project Mozaïek op Maat is dit jaar uitgebreid met de Polders Kockengen-Teckop en polders Spengen-Portengen-Oud Aa. Voor de agrariërs in deze polders is op 16 februari een voorlichtingsavond georganiseerd bij Koos Segers, Wagendijk 1 te Kockengen. Volgend jaar staan we voor nieuwe uitdagingen om het weidevogelbeheer een nieuwe impuls te geven in de SNL. Met de deelnemers is het project besproken. Belangenbehartiging De stelselherziening Subsidieregeling Natuur en Landschap Het jaar 2009 stond bijna volledig in het teken van de voorbereidingen voor de invoering van het nieuwe stelsel van agrarisch natuurbeheer. Zoals zoveel nieuwe regelingen gaat dit gepaard met de nodige haperingen en wellicht is het allemaal wel te snel gegaan. Tegelijk met de invoering moest er nog zoveel worden uitgedacht, het concept was verre van compleet en niet tot in de puntjes uitgedacht. De ANV heeft waar mogelijk gewezen op de nodige aanpassingen en verbeteringen. Gebiedscommissies In de gebiedscommissie De Venen komen veel en ook moeilijke onderwerpen op tafel. De natuur opgaven vanuit het Rijk en de Provincie dringen zich meer en meer op en de ooit gegarandeerde vrijwilligheid staat onder zware druk en bezwijkt in gebieden die in de 2009 worden aangewezen als prioritaire gebieden. In Groot Wilnis Vinkeveen ligt ons grootste weidevogel kerngebied. Dwars door dit veenweidegebied heeft men de Groene Ruggegraat gepland. De Ecologische Hoofdstructuur is gebaseerd op formules van aantallen hectaren, stapstenen en leefgebieden en zoekt door en over alles heen zijn weg. Het gebiedsproces Groot Wilnis Vinkeveen verloopt anders dan in de andere gebieden zoals de Bovenlanden en Groot Mijdrecht Noord. Er is meer ruimte voor inbreng vanuit de landbouw en de weidevogels zullen hun plekje behouden. Aan het einde van het jaar 2009 ligt er een concept Convenant waarin de gebiedspartijen invulling geven aan vijf doelen: schoon water, beperkte bodemdaling, veelzijdige natuur, vitale landbouw en weidse recreatie. Slootkanten informatie avond, veldexcursie. foto: C. Oudijk

17 ...Public Relations Activiteiten 2009 In 2009 was de werkgroep PR weer een aantal maal op pad om het Agrarisch Natuurbeheer te promoten. Traditiegetrouw is de Vereniging altijd aanwezig tijdens de open dag van Kom in de Kas in gemeente de Ronde Venen. Dit jaar waren we present op het opengestelde bedrijf van familie Peek in Wilnis. De fototentoonstelling is in juni afgesloten, nadat deze nog een tijd in het dorpshuis De Boei in Vinkeveen tentoongesteld was. Tijdens de Dag van de Venen in augustus, werd op de locatie Oortjespad, in samenwerking met de werkgroep Agrotoerisme, een mooie belevingsstand ingericht waarin de bezoeker kon kennismaken met het veelzijdige werk van de Vereniging. Op de jaarmarkt in Woerden werd eveneens een promotiestand ingericht. Stand op Dag van het Veen foto: W.Peek Dit jaarverslag is een beknopte weergave van ons werk in het afgelopen jaar. Voor meer inhoudelijke en actuele informatie kunt u ook eens kijken op onze website Redactie: Secretariaat: Mw. C. de Bruyn Veldweg 6, 3646 AP Waverveen Telefoon: Foto s omslag: W.Peek, G. van Zuijlen, Maarten Koch?? 32