Bijlagen 1. Bijlage 1 16 Risicomatrix 2. Bijlage 2 19 Risico-inschatting handhavingstaken gemeente Coevorden 3. Bijlage 3 23 Aanpak

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1 Algemeen 1.1. Inleiding Doelstelling van dit handhavingsprogramma De gevolgde werkwijze 3 Hoofdstuk 2 Uitgangspunten en visie op de handhaving 2.1. Kenmerken handhavingsprogramma Algemene uitgangspunten voor gemeentelijk handhavingsbeleid Inventarisatie Uitgangssituatie Team handhaving in Coevorden De visie op de handhaving Evaluatie 6 Hoofdstuk 3 Afwegingsmodel en aanpak 3.1. Afwegingsmodel Aanpak 8 Controle noodzakelijk Invulling toezichtstrategie Aanvullende maatregelen Integraal toezicht Stichting Veiligheidszorg Drenthe Volgen van een handhavingsstappenplan Registratie nalevingsniveau 3.3. Verzoeken om handhaving Handhavingsstappenplan Stappenplan 10 Onomkeerbare en acute situatie Aanpak van zaken van de prioriteitenlijst 3.6. Oude zaken versus nieuwe zaken Uitzonderingssituaties: gedoogbeleid 11 Hoofdstuk 4 Implementatie 4.1. De integrale handhaver 12 Modellen voor het uitvoeren van integrale handhaving 12 Voorbeeld uitwerking van de toepassing van modellen Communicatie Samenwerking 15 Bijlagen 1. Bijlage 1 16 Risicomatrix 2. Bijlage 2 19 Risico-inschatting handhavingstaken gemeente Coevorden 3. Bijlage 3 23 Aanpak 1

2 Hoofdstuk 1 Algemeen 1.1. Inleiding Veiligheid, gezondheid en duurzaamheid vormen de waarden van de fysieke leefomgeving. Om deze waarden te waarborgen zijn er wetten en regels vastgesteld. Burgers en bedrijven voldoen niet altijd aan de naleving van wetten en regels en is handhaving van de overheid nodig. Handhaving bestaat uit activiteiten die er op zijn gericht dat de geldende voorschriften worden nageleefd. Het doel moet hierbij zijn het vertrouwen met burgers, bedrijven te verkrijgen om in gezamenlijkheid een goede en gewenste fysieke leefomgeving te creëren en te behouden. Er moet ook sprake zijn van een gezamenlijke verantwoordelijkheid met de burger, bedrijven en overheid. De gemeente zal altijd voor een pro-actieve benadering kiezen in het ondersteunen van de diverse groeperingen. Als de diverse groeperingen en organisaties hun verantwoordelijkheid goed oppakken kan het toezicht selectiever en met meer effect worden uitgevoerd.* In april 2003 is door het college van burgemeester en wethouders de nota handhaving De Vesting versterkt vastgesteld. In deze nota zijn diverse aanbevelingen gedaan die het fundament vormen voor de kwantitatieve en kwalitatieve intensivering van de handhaving. Aanbeveling in de nota zijn o.a.: de handhaving dient integraal te worden georganiseerd; de handhavingscultuur dient stapsgewijs tot stand te komen. Een methode om te komen tot integrale programmering van de handhavingstaken (een handhavingsprogramma) is het zogenaamde Programmatisch handhaven Doelstelling van dit handhavingsprogramma. Een handhavingsprogramma is nodig omdat alles handhaven niet mogelijk is. Nog los gezien van de vraag of de overheid alle overtredingen kan voorkomen, verplicht de schaarse capaciteit in combinatie met de grootte van de handhavingstaakstelling van de gemeenten, de gemeente om keuzes te maken: waarop wordt actief en systematisch toezicht gehouden? De verleiding om bij schaarse capaciteit alleen op inkomende externe verzoeken tot handhaving af te gaan en te handhaven is groot. Dit wordt mede ingegeven door het feit dat er een beginselplicht bestaat tot handhaving wanneer een burger hierom verzoekt. De vraag is of zo met de beschikbare capaciteit tot een werkelijke risico-inperking kan worden gekomen. Vandaar de wens om over te gaan tot programmatische handhaving. Programmatisch handhaven wil zeggen een structurele en integrale aanpak van de handhaving. Daarbij zijn prioriteiten gesteld en de handhavingsactiviteiten op afgestemd. Bij een programmatische aanpak worden beleid en uitvoering van beleid opgevolgd door evaluatie en bijsturing. De beschikbare capaciteit moet zo verstandig mogelijk worden ingezet, zodat overtredingen op de meest essentiële zaken worden voorkomen danwel worden aangepakt. Handhaven is dus keuzes (durven) maken. Bestuurlijk zullen prioriteiten moeten worden gesteld, om zo te kunnen bepalen op welke wijze aan de hand van de prioriteiten pro-actief handhavingsprogramma kan worden ingericht. In dit programma is opgenomen welke regels prioriteit moeten krijgen in de handhaving hiervan. *Noot: De klant centraal en de integrale handhaving: Algemeen uitgangspunt voor het beleid van dit college is dat het gemeentelijk handelen moet zijn afgestemd op de behoefte van de burgers, bedrijven en organisaties in Coevorden. Dit betekent niet dat iedereen altijd maar zijn zin moet krijgen. Dat is in een complexe samenleving als de onze onmogelijk en ongewenst. De Overheid is er juist voor om het algemeen belang te dienen. Daarvoor is het vaak nodig om individuele en/of groepsbelangen tegen af te wegen en knopen door te hakken 2

3 Hoofdthema s in de prioriteitsstelling voor een effectieve handhaving waarop we onze inspanningen moeten richten zijn veiligheid en leefomgeving. Op het gebied van veiligheid loopt de samenleving van Coevorden bij niet of onvoldoende uitoefening van de handhavingstaken de grootste risico s. Houden we niet of onvoldoende toezicht op de directe leefomgeving van de burgers dan ervaren veel van onze inwoners hiervan direct last. In dit programma kunt u lezen welke regels prioriteit moeten krijgen in de handhaving ervan. Uit deze prioriteitstelling komt naar voren op welke thema s onze inspanningen moeten worden gericht voor een effectieve handhaving De gevolgde werkwijze Bij de opstelling van dit handhavingsprogramma is gebruik gemaakt van het Expertisecentrum Rechtshandhaving van het Ministerie van Justitie. Het Ministerie van justitie heeft in opdracht van de Stuurgroep Handhaven op niveau een leidraad programmatisch handhaven ontwikkeld. Deze leidraad is gehanteerd voor de totstandkoming van dit handhavingsprogramma. Hoofdstuk 2 Uitgangspunten en visie op de handhaving 2.1. Kenmerken handhavingsprogramma Programmatisch handhaven is een cyclisch (jaarlijks), democratisch (communicatieplan), integraal (unit handhaving) en bovendien een transparant proces (openbaar). Programmatisch handhaven is ook het bewust voeren van een handhavingsbeleid. Cyclisch : het handhavingsbeleid wordt vastgesteld voor een bepaalde periode en regelmatig geëvalueerd. Deze periode wordt afgerond, waarna het proces weer opnieuw begint; Democratisch : het handhavingsbeleid is vastgesteld door het college en ter kennis gebracht aan de raad; Integraal : het handhavingsbeleid overstijgt de verschillende bestuurssectoren, en wordt al bij de vaststelling van het beleid meegenomen; Transparant : prioriteiten zijn duidelijk vastgesteld, het gewenste handhavingsniveau is geformuleerd, de manier waarop de handhaving plaats vindt is beschreven en er is heldere communicatie hierover met zowel de doelgroep ( burgers en bedrijven) als het handhavingsteam van de gemeente; Samenwerkend : het kan hierbij gaan om integrale controles, maar vooral om de samenhang in het werk van verschillende interne en externe handhavingsdiensten. Handhaving is een vast onderdeel van de totale gemeentelijke beleidscylus: Visie beleid regelgeving vergunningen toezicht/handhaving inzicht in naleefgedrag 2.2. Algemene uitgangspunten voor gemeentelijk handhavingsbeleid Uitgangssituatie Het formuleren van het handhavingsprogramma is een logisch gevolg van de organisatieontwikkeling die Coevorden heeft ingezet. In het afdelingsplan 2006 van de Publieksafdeling Loket Bouwen en Wonen/Veiligheid is dan ook opgenomen dat er een integraal, cyclisch en programmatisch handhavingsprogramma wordt opgesteld. Een programma waarin de handhaving vorm krijgt in de ontwikkeling naar routinematige activiteiten, toezicht, controles, uitbreiding van branchegerichte controles en toezicht en de verwerking van klachten Het college van burgmeester en wethouders wordt op korte termijn verplicht om op diverse onderdelen van met name de Vrom wetgeving een handhavingsbeleid te formuleren. Jaarlijks dient het college 3

4 hierover verantwoording af te leggen aan de gemeenteraad. Daarnaast voert de Vrom-inspectie, als tweedelijns toezichthouder, in een cycli van 4 á 5 jaren een z.g. Vrom onderzoek uit bij de gemeente. Na de vaststelling van de nota de Vesting Versterkt is verder ontwikkeld en geïntroduceerd: a. De ontwikkeling van de publieksafdeling binnen de op te zetten Nieuwe Opstelling. Onderdeel hiervan is het omschrijven van de werkprocessen met een verbeterproces dat is afgestemd op de modernisering van de regelgeving, efficiëntie en integraliteit. b. Het project Professionalisering van de milieuhandhaving. c. Het benoemen van een interim coördinator handhaving inzake de verdere afstemming en splitsing van vergunningverlening en handhaving van de afdeling Veiligheid, de Publieksafdeling Bouwen en Wonen en de afdeling BOU. d. O.a. op basis van de uitkomsten van een inventarisatie in het najaar van 2005 is per 1 maart 2006 een team handhaving geformeerd en een juridisch medewerker Handhaving in dienst getreden. Coevorden is een gemeente met meerdere kernen, een groot grondgebied en diverse industrie- en bedrijven terreinen en recratieterreinen. De afgelopen jaren heeft de nadruk van de systematische toezichtfunctie vooral op milieu en brandveiligheid gelegen. Opgemerkt wordt dat de provincie Drenthe op basis van het Inrichtingen en Vergunningenbesluit van de Wet milieubeheer bij een aantal instellingen rechtstreeks toezichthouder is. Denk hier bijvoorbeeld aan gemeentelijke en grotere bedrijven binnen de gemeente Inventarisatie In de maanden augustus en september 2005 hebben interviews plaatsgevonden met de medewerkers van de afdeling Veiligheid, de Publieksafdeling Bouwen en Wonen en BOU. Deze interviews zijn naast inventariserend ook gericht op de toekomstige ontwikkelingen in de vorming van een team handhaving. De inventarisatie heeft ook plaats gevonden in 2002 bij de ontwikkeling van de handhavingsnota. Maart 2006 Vesting Versterkt bestaand (2003) Vesting Versterkt gewenst (2003) Technisch: Milieu: Milieu: Milieu: 2 fte Technisch/juridisch 3,5 fte Technisch/ juridisch 4,8 fte Bouw 1 fte Veiligheid: 1 fte BOU 0,2 fte Juridisch 2 fte Veiligheid: Technisch Bouw: Technisch 0,5 fte 0,35 fte Veiligheid Technisch 1 fte Bouw Technisch/juridisch 3,1 fte Sub-totaal 6,2 fte BOU: Technisch 0,2 fte Stadswachten: Technisch 0,55 fte Sub-totaal 5,1 fte BOU Stadswachten: Technisch Sub-totaal 0,2 fte 0,55 fte 9,65 fte In bovengenoemde inventarisatie is rekening gehouden met toezicht, controle en handhaving excl. een coördinator/beleidsmedewerker handhaving. Het verschil in fte s van de situatie in maart 2006 t.o.v. de Vesting Versterkt gewenst 2003 is o.a. gelegen in het feit dat de ervaring heeft geleerd dat planmatig en integraal werken met een zorgvuldige controle en nazorg op termijn voordeel oplevert op meerdere vlakken maar zeker v.w.b. het aantal Fte s. 4

5 2.4. Uitgangssituatie Voor een groot deel is de werkwijze van de gemeente Coevorden al programmatisch. Momenteel worden er een drietal methodes gehanteerd, die in stand blijven in dit handhavingsprogramma. Het gaat daarbij om: 1. Het Handhavings Uitvoerings Programma (HUP) In het kader van het project Professionalisering van de milieuhandhaving is op basis van een risicoanalyse een totaaloverzicht vastgesteld van het totaal aan toezicht en te controleren bedrijven van Het Preventie Activiteitenplan waarin de planning is opgenomen van het toezicht en de te controleren instellingen inzake de brandveiligheid. 3. Het Lokaal Handhavingsoverleg waarin de toezicht en controletaken worden afgestemd met de gemeente, Politie, Waterschap Velt en Vecht en Provincie Drenthe. Bij een uit te voeren toezicht en/of controle is er in de gemeente Coevorden al sprake van integraal handhaven. Dit is enerzijds vanuit het oogpunt dat degene die gecontroleerd wordt niet door verschillende gemeentelijke medewerkers lastig gevallen wordt. Anderzijds om op korte termijn efficiencywinsten te bereiken doordat één toezichthouder op meerdere aspecten kan controleren. Werkprocessen: Zoals in het deelrapport van oktober 2005 door BMC is aangegeven, is het thema bouwen milieu veiligheid het meest uitgebreide thema binnen de gemeentelijke organisatie. De processen zijn zeer complex en kennen diverse aspecten. De vergunningssprocessen van de afdeling bouwen, milieu en veiligheid zijn beschreven. Het verbetertraject moet echter nog worden afgerond, waarbij met name de onderlinge afstemming en integratie tussen de verschillende afdelingen een hoofdthema is. Bij de beschrijving van de werkprocessen is er tot nu toe te veel van uitgegaan van wat er totaal kan spelen bij een vergunningverlening. Het lijkt echter efficiënter om de meest voorkomende vergunning- en handhavingsprocedures te stroomlijnen. Een voorstel kan dan ook zijn om de werkprocessen te beschrijven, te stroomlijnen en te implementeren, te evalueren en mogelijk cyclisch te verbeteren. Ontwikkelingen modernisering regelgeving: Deregulering: Vanuit het perspectief van handhaving begint de handhaving bij regelgeving c.q. vergunningverlening. Wat doen we langer met regelgeving of een vergunning die niet handhaafbaar is. Een vergunning moet zodanig zijn ingericht dat de vergunning handhaafbaar is. Een Pro-actieve actie kan zijn om alle (overbodige) regelgeving nog eens kritisch te bezien vanuit de handhaafbaarheid. Dit begint b.v. al bij het vaststellen van een bestemmingsplan, verordeningen etc. tot en met vergunningen, vrijstellingen en ontheffingen. Een taakstelling, die in de begroting 2006 is opgenomen, is om gemeentebreed tenminste 10 dereguleringsvoorstellen te doen. 5

6 2.5. Team handhaving in Coevorden Structuur team handhaving: Raad** College B&W Afdeling i.o. Vergunningverlening* Bouw Ruimtelijke Ordening Milieu Brandveiligheid APV Bijzondere wetten Handhaving Bouw Ruimtelijke Ordening Milieu Brandveiligheid APV Bijzondere wetten Externe Actoren zoals Politie Waterschap Provincie AID Etc. Externe Actoren zoals Politie Waterschap Provincie AID Veiligheidszorg Drenthe Etc. BOU * Anticiperen op de omgevingsvergunning ** Verantwoording jaarverslag handhaving college aan de raad De visie op handhaven De gemeente Coevorden wil door middel van een helder en duidelijk geformuleerd beleid handhaven. Het doel van de professionalisering van de handhaving is dat aan de hand van kwaliteitscriteria en handhavingsbeleid bepaald wordt hoe tot een goede en adequate uitvoering van de handhavingstaken gekomen kan worden, met als voornaamste doel: het verbeteren van het naleefgedrag van burgers en bedrijven. Daarbij worden het niet optreden en passief gedogen als ongewenst beschouwd. Met dit programma wordt het handhaven in Coevorden uniform en transparant. Daarmee is de eenduidigheid en rechtsgelijkheid gediend. Voor de burger betekent dit duidelijkheid over wat wel en niet kan en wat de consequenties van zijn handelen zijn. Juridisch gezien zijn eventuele rechtszaken bij de rechter beter verdedigbaar Evaluatie Dit handhavingsprogramma loopt tot Jaarlijks zal er een verslag aan het college worden gepresenteerd op basis waarvan het college verantwoording kan afleggen aan de raad over juist de niet gerealiseerde activiteiten. Eventueel kan dit leiden tot een bijstelling van het programma. 6

7 Hoofdstuk 3 Afwegingsmodel en aanpak 3.1. Afwegingsmodel Het maken van handhavingsbeleid begint normaal gesproken bij het maken van een handhavingsprogramma. Voor het opstellen van ons gemeentelijk handhavingsprogramma is gekozen voor de uitgangspunten van het afwegingsmodel van de prijswinnaars van het landelijk project Handhaven op niveau. Het in samenwerking met het Ministerie van Justitie ontwikkelde afwegingsmodel is een praktisch instrument en wordt ook aanbevolen door Vrom. De volgende stappen moeten hierbij worden doorlopen: Stap 1: Stap 2: inventariseer alle handhavingstaken van alle afdelingen voor wat betreft vergunningverlening, vrijstellingen, ontheffingen en handhaving; definieer de beoordelingcriteria. Vanuit het afwegingsmodel zijn voor Coevorden de volgende beoordelingscriteria gehanteerd: Fysieke veiligheid : letsel al dan niet dodelijk; Maatschappelijke veiligheid : kwaliteit maatschappelijk leven: gevoel van veiligheid; Financieel economische schade : wat kost het om de schade te herstellen. Leefomgeving/milieu : verlies, aantasting van natuur, milieu of omgeving; Volksgezondheid : schade of gevaar aan gezondheid, ziekte; Stap 3: op elke geïnventariseerde taak (stap 1) worden vervolgens de beoordelingscriteria (vanuit stap2) toegepast. Hierbij is een maximale calamiteit bedacht, die zich mogelijk kan voordoen als gevolg van het feit dat de gemeente haar handhavingstaak niet of niet goed uitvoert. Bij elk criterium is de calamiteit vervolgens beoordeeld op omvang, de impact en de frequentie. Dit levert een score op tussen de 0 en 5. Op deze manier wordt er een totaalscore per taak bepaald. Deze totaalscore van een taak is het gemiddelde van de scores voor de beoordelingscriteria van die taak. Elke taak heeft zo een eindscore gekregen tussen de 1 en de 5 ( zie risicomatrix bijlage 1) Stap 4: Op basis van de eindscore in het afwegingsmodel is de prioriteit bepaald per handhavingstaak, zowel binnen een bepaald kleurspoor* als in het totaaloverzicht van te handhaven taken. (zie bijlage 2). * Scope In het afwegingsmodel is uitgegaan van de gemeentelijke handhavingstaken voortvloeiend uit de Algemeen Plaatselijke Verordening, Woningwet, Bouwverordening, Brandweerwet 1985, de Brandbeveiligingsverordening, Wet Milieubeheer, Monumentenwet, Bomenverordening, Wet op de Ruimtelijke Ordening (Bestemmingsplan), Wet op de Kansspelen, Drank- en Horecawet, Wet Bodembescherming, Bouwstoffenbesluit, Winkeltijdenwet, Luchtvaartwet, Marktverordening, Havengelden en ligplaatsen en de Wet op de Openluchtrecreatie. Als deze teken zijn verdeel in een kleurenspoor: Rood: Bouwregelgeving, Ruimtelijke Ordening en Brandveiligheid en BOU. Grijs: Milieuwetgeving. Groen: Natuur en monumenten. Paars: Regelgeving Openbare Orde 7

8 3.2. Aanpak De handhavingstaken met prioriteit zijn in bijlage 3 per kleurspoor uitgewerkt naar handhavingsomvang, een toezichtstrategie, aanvullende maatregelen en een handhavingsstappenplan. Daarbij is aangegeven welke taken met de beschikbare huidige capaciteit conform het handhavingsstappenplan systematisch opgepakt en afgewerkt kunnen worden. Controle noodzakelijk: De handhavingsomvang is de totale hoeveelheid te controleren objecten of gebieden. Een toezichtstrategie bepaalt welke activiteiten worden ondernomen om te zien of de bepalingen worden nageleefd. Illegale activiteiten zijn vaak moeilijk systematisch op te sporen. Daarom is het noodzakelijk om programmatisch controles te blijven uitvoeren. Daarnaast is het nodig om capaciteit te reserveren voor steekproefsgewijze hercontroles. Een controle mag niet leiden tot het gedrag: de gemeente komt maar 1 keer per 5 jaar, dus we kunnen voorlopig weer onze gang gaan. Invulling toezichtstrategie: Bij de invulling van de toezichtstrategie en het aantal uitgewerkte prioriteiten is uitgegaan van de huidige beschikbare capaciteit. In totaal wordt voor het invullen van het programmatisch handhaven 80% van de beschikbare handhavingscapaciteit van het team Handhaving van de Publieksafdeling Loket bouwen en wonen en Bou ingezet. Van de beschikbare handhavingscapaciteit wordt 20% gereserveerd voor calamiteiten en verzoeken om te handhaven. Aanvullende maatregelen: Aanvullende maatregelen zijn maatregelen om overtredingen zoveel mogelijk te voorkomen. Bijvoorbeeld voorlichting, het verstrekken van informatie of vooraankondigingen van een controle bezoek. Deze proactieve maatregelen worden voor een deel uitgevoerd in samenwerking met de afdeling communicatie. Integraal toezicht: Voor een deel zullen de toezicht en controletaken integraal worden uitgevoerd in combinaties met de kleurensporen. Alvorens een toezicht wordt uitgevoerd zal worden geïnventariseerd welke vergunningen in dat betreffende kleurenspoor of ander kleurenspoor voor de desbetreffende inrichting van toepassing zijn. Voor de klant heeft dit het voordeel dat hij maar één keer in de cycli wordt bezocht. Voor de gemeente heeft het een voordeel om zo efficiënt mogelijk met de beschikbare tijd om te gaan. Naast de integrale opzet binnen de gemeente zijn er afspraken met de provincie Drenthe en het Waterschap Velt en Vecht om waar mogelijk de controle en het toezicht te combineren. Stichting Veiligheidszorg Drenthe: Veel van de controle en toezichthoudende taken in het paarse kleurspoor zijn uitbesteed aan de Stichting Veiligheidszorg Drenthe. Wekelijks vindt overleg en registratie plaats van de werkzaamheden. Naast het paarse kleurspoor is aan de voornoemde Stichting uitbesteed: - een project reclame en ontsiering centrum Coevorden; - eerste onderzoek inzake klachten - toezicht stationsgebied en op de stadsvloer; - toezicht op lichte bouwvergunningen. Volgen van een handhavingsstappenplan: Voor elke taak is aangegeven welk handhavingsstappenplan wordt gevolgd bij een overtreding. In paragraaf 3.4 is dit nader uitgewerkt. Bij bepaalde overtredingen kan een andere wijze soms effectiever zijn. Dit is in de tabel in bijlage 3 expliciet aangegeven. Registratie nalevingsniveau: Momenteel wordt er gewerkt met hoofdzakelijk drie programma s inzake de vergunningverlening en toezicht bij de Publieksafdeling bouwen en wonen/afdeling Veiligheid. Milis : registratie milieuvergunningen en milieumeldingen inzake vergunningverlening en toezicht. Nadeel van Milis is dat het niet beschikt over een Word koppeling. Provas : registratie bouw- en sloopvergunningen. Fire Watch : registratie en planning gebruiksvergunningen bouw- en brandbeveiligingsverordening. 8

9 Deze drie programma s Milis, Provas en Fire-Watch kunnen niet met communiceren. Verder is het momenteel nog niet zeker of de hiervoor genoemde software beschikbaar blijft i.v.m. de introductie van de omgevingsvergunning. Er zal derhalve op termijn een keuze moeten worden gemaakt in de vorm van een nieuw automatiseringspakket met de functionaliteit gegevensuitwisseling tussen de werkprocessen van vergunningen en handhaving. Op deze manier wordt het eenvoudiger het integraal toezicht te bewerkstelligen. De momenteel voorhanden zijnde checklisten worden handmatig ingevuld en vervolgens verwerkt in een controlerapport. Met de afstemming en keuzes in automatiseringsprogrammatuur kan de afweging worden meegenomen om de checklisten volledig te digitaliseren. Het gebruik van gedigitaliseerde checklisten kan worden geïmplementeerd in de z.g. Pda s (Personal digital assistant) in een koppeling met de computer. Vanuit deze werkwijze is met name in de administratieve werkzaamheden een efficiëntie te bereiken. 3.3.Verzoeken om handhaving De verleiding is groot om op elke melding af te gaan en juridisch te handhaven. De vraag hierbij is of zo tot een werkelijke risico-inperking kan worden gekomen. Vooral de juridische/administratieve afhandeling van dergelijke zaken is groot en kost relatief veel tijd. Voor het uitvoeren van de controles naar aanleiding van verzoeken om te handhaven wordt beoordeeld of het acuut is of dat het meegenomen kan worden in één van de programmatische controles. Er zullen dan ook nadere protocollen worden gemaakt over de wijze waarop verzoeken worden opgepakt. Hierbij worden o.a. de volgende uitgangspunten gehanteerd: De verzoeken om te handhaven en meldingen over mogelijk illegale activiteiten van burgers, bedrijven en eigen medewerkers over geconstateerde illegale activiteiten worden geregistreerd. Als er sprake is van een mogelijk acute (en niet onomkeerbare) situatie, wordt direct een bezoek afgelegd en wordt een controle uitgevoerd. In de overige gevallen wordt de melding meegenomen/ingepland bij het uitvoeren van de programmatische controle. De indiener van een mondeling en/of schriftelijk verzoek tot handhaving krijgt binnen een week een ontvangstbevestiging en binnen zes weken schriftelijk bericht op welke wijze zijn melding wordt opgepakt. De gemeente heeft in beginsel een plicht tot handhaving wanneer de burger hierom verzoekt Handhavingsstappenplan Op welke wijze wordt gehandeld wanneer een overtreding wordt geconstateerd? De meeste overtredingen worden bestuursrechtelijk aangepakt. Daarnaast kan in bepaalde situaties sprake zijn van strafrechtelijke trajecten. De gemeente Coevorden beschikt niet over Boa s en derhalve zijn afspraken gemaakt met de (milieu) politie inzake het opmaken van een proces verbaal c.q. strafrechtelijke vervolging. Het is van belang om vast te leggen in welke volgorde handhavingszaken worden opgepakt, en welke strategie daarbij wordt gevolgd. Voorgesteld wordt om de handhavingstaken in de onderstaande volgorde in te zetten: 1. Onomkeerbare en gevaarlijke zaken, die terstond actie vragen. 2. Aanpak van andere zaken, volgens vastgestelde prioriteitenlijst (bijlage 2) Voorrang op de prioriteiten (bijlage 2) hebben dus de onomkeerbare en gevaarlijke zaken, die terstond om actie vragen. Dit is nodig om negatieve effecten zoveel mogelijk te voorkomen, dan wel te beperken. Concreet gaat het hier in elk geval om de volgende mogelijke onomkeerbare en gevaarlijke zaken: 1. de afgifte van gevaarlijk afval aan een niet vergunninghouder; 2. de opslag van gevaarlijke (afval-)stoffen zonder voorziening(en); 3. lozen of storten van afval in oppervlaktewater; 4. illegaal kappen van bomen en houtopstanden; 5. het zonder vergunning of onjuist verwijderen van asbesthoudende materialen, incl. bouwstop; 6. overtredingen van het Vuurwerkbesluit; 7. overtredingen van het LPG besluit; 8. illegale bouw- en sloopwerkzaamheden en in het bijzonder van monumenten; 9. illegaal evenement. 9

10 Bij deze onder 1 tot en met 9 genoemde overtredingen geldt, dat ze moeten voldoen aan de navolgende criteria: er is sprake van een overtreding met een dreigende en/of onomkeerbare schade van enige betekenis; er is sprake van een overtreding met (dreigende) risico s voor de volksgezondheid; er is sprake van een overtreding die duidt op grove nalatigheid, calculerende en/of malafide instelling van de overtreder Stappenplan Onomkeerbare en acute situaties In het geval van onomkeerbare en gevaarlijke situatie wordt er gekozen om bestuursdwang (feitelijk handelen) toe te passen en/of een proces-verbaal op te maken. Onomkeerbare en acute situaties Bestuursdwang, geen begunstigingtermijn Proces verbaal, evt. voorlopige maatregel Aanpak van zaken van de prioriteitenlijst: Wanneer bij andere zaken wordt overgegaan tot bestuursrechtelijk handhaven wordt het volgende stappenplan gevolgd. Rapport van bevindingen opmaken en waarschuwingsbrief/ constateringsbrief, termijn stellen 1 week Overtreding geconstateerd 6 weken of variabel* Hercontrole: voornemen bestuurlijke handhaving bekend maken (vooraankondiging) Afweging flankerende brief OM 2 weken Beoordelen zienswijze, hercontrole, sanctiebeschikking. Dwangsom bestuursdwang Informatieuitwisseling Proces verbaal Effectueren sanctiebeschikking * In bijzondere gevallen kunnen zich omstandigheden voordoen dat wordt afgeweken van de termijn van 6 weken. In protocollen wordt nader verfijnd uitgewerkt welke soort overtreding wordt gehanteerd. Tevens zullen richtlijnen worden opgesteld voor de hoogte van de op te leggen dwangsommen, alsmede over de keuze tussen dwangsom en bestuursdwang. 10

11 3.6. Oude zaken versus nieuwe zaken Handhaven is niet nieuw binnen de gemeente Coevorden. Een aantal zaken is dan ook momenteel in behandeling en een aantal zaken wacht nog op behandeling. Via diverse programma s en nota s vindt toezicht en controle plaats: Meerjarenplan Handhavings Uitvoerings Programma (HUP); Toezicht en handhaving brandveiligheid, Preventie activiteitenpan (Prevap); Verdere uitvoering van het plan van aanpak/verbeterplan Vrom-onderzoek Probleemsituaties en - bedrijven ; Vrom opdracht Onderzoek lichte en platte daken ; Externe Veiligheid in milieuvergunningen en bestemmingsplannen; Ad hoc: verwerking van klachten, toezicht en handhaving bijzondere wetten en Algemeen Plaatselijke Verordening (APV). Afspraken zijn gemaakt met de Stichting Veiligheidszorg Drenthe inzake: Toezicht en controle reclame-uitingen; Toezicht op lichte bouwvergunningen; Algemene controle op het illegaal storten van afval; Toezicht op de stadsvloer en het stationsgebied te Coevorden. Uitvoering moet nog worden gegeven aan het besluit van het college van burgemeester en wethouders: Aanpak permanente bewoning van recreatiewoningen. Tevens moet nog uitvoering worden gegeven aan een project van de inspectie van Vrom te weten: Inzicht naleefgedrag gemeentelijke inrichtingen. Om te voorkomen dat zaken op de plank terechtkomen, waarna handhaving juridisch steeds moeilijker wordt, krijgt de overtreder een brief waarin wordt vermeld dat er een overtreding is geconstateerd. Een dergelijke wrakingsbrief voorkomt dat er op een later tijdstip niet meer kan worden opgetreden doordat een overtreding verjaard is Uitzonderingssituaties: gedoogbeleid In deze nota is tot nu toe uitgegaan van een zwart-wit situatie: een situatie is legaal of illegaal. Tegen de laatste situatie moet worden opgetreden. Er zijn echter situaties denkbaar waarin er gekozen kan worden voor bestuurlijk gedogen. Deze specifieke situaties moeten dan vastgelegd worden. Bestuurlijk gedogen wordt in de literatuur omschreven als het niet optreden tegen overtredingen van rechtsregels, door een orgaan dat tot zodanig optreden in beginsel juridisch bevoegd en feitelijk in staat is. Gedogen is daarmee gerelateerd aan de handhavingsbevoegdheid van het bestuur. In de nota Grenzen aan gedogen van het Ministerie van Justitie worden grenzen aan een gedoogsituatie gesteld, alsmede welke voorwaarden bij het gedogen in acht genomen moeten worden. Uitgangspunt is dat alleen in uitzonderingsgevallen gedogen aanvaardbaar of zelf geboden kan zijn, waarbij het gedogen in tijd gelimiteerd moet zijn en er sprake is van een zwaarder wegend belang waarom van handhaving wordt afgezien. Hierbij is sprake van het z.g. actief gedogen, waarbij een gedoogbeschikking wordt afgegeven. Dit in tegenstelling tot het z.g. passief gedogen, waarbij er van gemeentewege geen actie wordt ondernomen. In de volgende situaties kan gedogen gerechtvaardigd of soms geboden zijn: Handhaving zou leiden tot onmiskenbare onbillijkheden. Hierbij moet worden gedacht aan overmachtsituaties of sommige overgangsituaties. Het achterliggende belang is evident beter gediend met gedogen. Er is zicht op toekomstige legalisatie door wetwijziging, nieuw bestemmingsplan ed. 11

12 Concrete situaties die zich in Coevorden kunnen voordoen zijn o.a.: 1. Er is sprake van een overtreding die wordt gelegaliseerd in een bestemmingsplan dat minimaal als ontwerp ter visie is gelegd. Meer nog dan voorheen moet er in bij het ontwerpen van een bestemmingsplan sprake zijn van een inventarisatie met belangenafweging. 2. Er is sprake van een overtreding die wordt gelegaliseerd via een vergunning die minimaal als ontwerp ter visie is gelegd. 3. Er is sprake van een overtreding die binnen een korte periode (b.v. één jaar) na constatering kan worden gelegaliseerd door te anticiperen op nieuwe regelgeving. Uitgangspunt hierbij is dat de nieuwe wetgeving al ter vaststelling naar de eerste Kamer is gezonden, dan wel via Algemene Maatregel van Bestuur die binnen één jaar na constatering van de overtreding van kracht wordt. 4. Er is sprake van een overtreding die gelegaliseerd was middels een vergunning, maar deze vergunning is op formele gronden door de rechter vernietigd. Het is uiteraard niet vanzelfsprekend dat vanuit bovenstaande situaties een gedoogbeschikking wordt genomen. Elk gedoogbesluit moet immers expliciet en na zorgvuldige belangenafweging worden genomen. Het gedoogbesluit moet uiteraard ook voldoen aan o.a. de eisen die de Algemene wet bestuursrecht stelt, zoals de motiveringseisen. Alleen dan weten alle betrokkenen waar zij aan toe zijn en kunnen eventuele derde belanghebbenden in staat worden gesteld om hun rechtsmiddelen aan te wenden. Een gedoogbeschikking is immers een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Hoofdstuk 4 Implementatie In dit hoofdstuk is uitgewerkt welke activiteiten worden uitgevoerd om te komen tot een goede uitvoering. Hierbij wordt zoveel mogelijk geanticipeerd op de komst van de omgevingsvergunning. Als de omgevingsvergunning meer een instrument wordt om de kwaliteit van de leefomgeving te waarborgen en te verbeteren, zal dit ook voor de integrale handhaving moeten gelden. Naast het uitstippelen en afspreken van de werkwijze binnen de gemeentelijke organisatie hebben we ook te maken met instellingen waar meerderde organisaties bevoegd gezag zijn, zoals b.v. provincie en waterschap De integrale handhaver De handhaver kan worden geplaatst in een piramidemodel. In deze piramide zijn drie type handhavers te herkennen: 1. Specialisme op hbo/wo niveau. 2. Het middenkader als generalist en enig specialisme op hbo/mbo niveau. 3. Generalist inzake routinematige activiteiten op mbo/vmbo niveau. Modellen voor het uitvoeren van integrale handhaving: 1. Met contoleren: Vanuit de disciplines binnen het team Handhaving gezamenlijk een controle uitvoeren. Dit is vooral van belang in complexere situaties waar milieu, bouw, brandveiligheid en andere aandachtpunten meerdere specialismen vragen voor een goede integrale beoordeling van de situatie. Dit model is van toepassing op de zwaardere instellingen waarvoor een specialisme is vereist op het gebied van milieu, geluid, bouw en brandveiligheid. Voor de uitvoering van deze handhavingstaken moeten de data per bedrijf of object worden gerubriceerd. Als een handhaver een bedrijfsbezoek vanuit zijn vakgebied plant krijgen de andere handhavers een seintje en worden afspraken gemaakt. 12

13 2. Na controleren: De controle wordt niet gezien als één inspectie maar een aantal inspectiemomenten binnen een kort tijdsbestek. Dit maakt het wel mogelijk om over de planning met degene die gecontroleerd wordt, afspraken te maken. Een voordeel kan zijn de preventieve werking die hiervan uitgaat. De achterliggende gedachte bij deze variant is dat het zonde is om dure vakspecialisten deel te laten uitmaken van relatief eenvoudige controles. Vanuit de piramide gedachte kan kennisoverdracht plaats vinden naar andere medewerkers handhaving. Deze vorm van kennisontwikkeling moet ervoor zorgen dat alle typen handhavers efficiënt en effectief worden ingezet om integraal toezicht te kunnen verrichten. Een voorbeeld hiervan is reeds ontwikkeld v.w.b. de horeca. Indien in deze sector sprake is van een overschrijding van b.v. de geluidsnormen wordt een specialist ingezet. 3. Voor controleren: Integrale controle, bouw, milieu en ander aandachtpunten door één toezichthouder. Dit werkt vooral bij relatief eenvoudige situaties waar geen bijzondere of specialistische kennis van bouwen, milieu of andere facetten is gevraagd. Hierbij moeten we denken aan de lichtere bouw- en gebruiksvergunningen en meldingen op grond van de Wet Milieubeheer. De handhaver brandveiligheid houdt naast toezicht op de brandveiligheid ook toezicht op kansspeelautomaten, inrichtingseisen drank- en horeca en milieuwetgeving. 4. Voor signaleren: Facet controle door één toezichthouder. Op hoofdpunten kijkt deze ook naar andere facetten en meldt bijzonderheden aan collega s. Dit werkt vooral in situaties waar bij bouw- of milieuactiviteiten (of een ander facet) specialistische kennis is vereist. En waar de overige facetten op basis van meer generieke kennis en vaardigheden kunnen worden gecontroleerd. In de situatie in Coevorden is gekozen om de toezichthouders in één werkruimte te plaatsen. Hierdoor is sprake van samenwerking en ontstaan leermomenten met steeds meer inzicht in de taken van. Vanuit bovenstaande opties kan de integrale invulling van toezicht door de tijd veranderen. Denk daarbij aan de stadia als realisatie, oplevering en exploitatie (gebruik) van een inrichting. Uit onderstand figuur blijkt als voorbeeld op welk moment welke vorm van integratie het meest voor de hand ligt. Voorbeeld uitwerking van de toepassing van modellen voor het uitvoeren van integrale controles Complexe inrichtingen cat. 4 Cat. 3 WM Cat. 1 en 2 Woningen en niet-wm bedrijven. Realisatie (tijdens de bouw) Vanuit Bouwen: signaleren voor Vanuit Bouwen: Signaleren voor Vanuit Bouwen: Signaleren voor Vanuit Bouwen: Signaleren voor Oplevering (na de bouw) Samen of na controleren Samen of na controleren Vanuit Bouwen: Controleren voor Vanuit Bouwen: Controleren voor Exploitatie (bouw in gebruik Vanuit Milieu: Signaleren voor Vanuit Bouwen: Signaleren of controleren voor Vanuit Milieu: Controleren voor Vanuit Bouwen; Controleren voor Sloop verbouw en renovatie Vanuit Bouwen: Signaleren voor Vanuit Bouwen: Signaleren voor Vanuit Bouwen: Signaleren voor Vanuit Bouwen: Controleren voor Naast bovenstaande zijn er afspraken: met de provincie en het waterschap, via het Lokaal Handhavingsoverleg om te informeren wanneer er toezicht gepland staat; bij het doen van het z.g. effectief toezicht bij instellingen waar een gezamenlijke toezichtactie wordt voorbereid; 13

14 Noot: met de Stichting Veiligheidszorg Drenthe inzake de controle en toezicht betreffende de toepassing Algemeen Plaatselijke verordening; over het gebiedsgewijs houden van controles: milieu, reclame, bestemmingsplannen en illegale bouwactiviteiten. voor alle toezichthouders geldt dat v.w.b. de handhavingstoets leermomenten van wat wel en niet handhaafbaar is worden genoteerd en besproken. Uiteindelijk zal dit op termijn een lijst ontstaan waaruit geconcludeerd kan worden of de niet handhaafbare regels nog in een vergunning moeten worden opgenomen Communicatie Publieksinformatie: Hierbij gaat het vooral om de bekendheid van het handhavingsbeleid en de handhavingsorganisatie. Door duidelijkheid te verschaffen over regels en aanpak krijgen mensen een duidelijk beeld van het gemeentelijk beleid en worden handhavers en hun werk meer bekend. Terugkoppeling over de handhavingsresultaten is daar ook onderdeel van. Voorwaarde hierbij is dat alle handhavingspartners het op dezelfde manier uitdragen. Het resultaat hiervan moet een preventieve werking hebben. Marketingcommunicatie: Hier gaat het om een benadering van de inhoud van het programma. Wat houdt het programma in (kleursporen) en wat doen we om aandacht te vragen voor handhavingsacties, zoals controles. Tevens is het productenaanbod* in de cycli van het handhavingsproces te weinig bekend. Producten zijn: meldingen controleaankondigingen, waarschuwingsbrief, aanschrijving, bestuursdwang/dwangsom en proces-verbaal. Organisatie- en managementcommunicatie: Als de gemeente Coevorden zich wil profileren en positioneren als handhavende gemeente, dan dient het management gericht te zijn op het kwalitatief goed functioneren van de handhavingsorganisatie in al haar facetten. Incidentencommunicatie: Doet zich een acuut incident voor dan moet de communicatie daarop afgestemd worden. Hoe en waarmee is afhankelijk van het incident. Bij risicovolle dossiers moeten knelpunten gesignaleerd worden en het opstellen van draaiboeken kan een handvat bieden. Voorbeelden hiervan zijn de z.g. aanvalsplannen, brandbestrijdingsplannen, bereikbaarheidskaarten, bestemmingsplannen, risicoanalyse inzake de Externe Veiligheid. Het karakter van de gemeente Coevorden en de potentiële risico s op het grondgebied zijn van invloed op de veiligheidsbeleving van onze inwoners. Door stelselmatig en zo maximaal mogelijk aandacht te vragen voor de veiligheid ontstaat vertrouwen als optreden bij een incident toch noodzakelijk is. Ergo door een pro-actieve houding wordt de gemeente bij het ontstaan van een incident niet in een defensieve rol gebracht. Communicatiemiddelen: De in te zetten communicatiemiddelen zijn onder te verdelen in: Persoonlijke communicatie; Gedrukte media, zoals folders, dag- en weekbladen. Elektronische media, zoals internet, teletekst. Bij te ontwikkelen communicatiemiddelen en -activiteiten is het noodzakelijk de volgende vragen te beantwoorden: Hoe effectief en efficiënt wordt de doelgroep bereikt en wat is de meerwaarde van het gekozen middel? Kan aansluiting worden gevonden bij landelijke activiteiten zoals bijvoorbeeld: Postbus 51, Sire en de Nationale Brandpreventieweek? 14

15 Kritische succesfactoren: Communicatie staat niet op zichzelf. Communicatie als instrument in het handhavingsbeleid en de uitvoering daarvan kan succesvol zijn als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: De politieke keuze van de profilering van de gemeente Coevorden als handhaver moet helder zijn. De afgegeven vergunningen, vrijstellingen etc. moeten handhaafbaar zijn. Een duidelijk en helder handhavingsbeleid en -programma. Een transparant handhavingsproces (zeg wat je doet en doe wat je zegt: lik op stukbeleid) Samenwerking tussen alle handhavingspartners. Interne communicatie (communicatieve vaardigheiden van individuele handhavers als ook tussen de partijen die zich met handhaving bezig houden Samenwerking Er zijn een aantal overlegstructuren inzake een goede onderlinge afstemming: Bestuurlijk provinciaal handhavingsoverleg: Wethouder met ambtelijke ondersteuning (milieu). Ambtelijk provinciaal handhavingsoverleg: Ambtelijk vertegenwoordiger van het team handhaving (milieu). Lokaal handhavingsoverleg: vertegenwoordigers van het gemeentelijk team handhaving (milieu/bouw/brandveiligheid/apv) vertegenwoordiger van de provincie Drenthe; vertegenwoordiger van het Waterschap Velt en Vecht; vertegenwoordiger van de milieupolitie Drenthe; coördinator Stichting Veiligheidszorg Drenthe. Overleg Fysieke veiligheid Drenthe: vertegenwoordiger van de gemeente, namens het district Zuid-oost Drenthe. Overleg Fysieke veiligheid Zuid-oost Drenthe: vertegenwoordigers van de gemeente (handhaving en vergunningen). Overleg team handhaving: intern afstemmingsoverleg. De doelstelling van het samenwerken met interne en externe actoren is ontstaan vanuit de gedachte de klant centraal. Ook hier geldt dat de ondernemer die gecontroleerd wordt niet hoeft mee te maken dat hij keer op keer verschillende overheidsinstanties aan zijn deur krijgt. Het streven binnen de gemeente Coevorden, na de instelling van een team handhaving, is erop gericht dat handhaving vanuit één loket gebeurt. Alle handhavingszaken in Coevorden worden bij dit loket aangemeld en verder in de organisatie uitgezet. Dit betekent dat in het concept gemeentewinkel de één loket gedachte v.w.b. handhaving moet worden ingepast. De één loket gedachte: één meldpunt voor alle handhavingszaken in Coevorden. 15

16 Bijlage 1 Risicomatrix Risicoanalyse Gemeente Coevorden Inleiding De hier beschreven risicomatrix is een instrument voor een bestuursorgaan van bijvoorbeeld een gemeente met handhavingstaken. Het bestuursorgaan kan de matrix (laten) gebruiken bij het stellen van prioriteiten bij de uitvoering van handhavingstaken. De risicomatrix past in het beleidsconcept programmatisch handhaven. Dit houdt kort gezegd in dat een bestuursorgaan handhavingsbeleid zou moeten voeren. De eerste twee stappen van dat beleid zijn een inventarisatie van de concrete handhavingstaken en een prioritering binnen die taken met behulp van handhavingsthema s. De risicomatrix is een hulpmiddel bij het stellen van prioriteiten. Wat de matrix wel en niet doet Een waarschuwing vooraf. Hoewel de risicomatrix met cijfers werkt is de uitkomst niet objectief, maar subjectief. Dit is het gevolg van een keuze. De matrix helpt bij het rationaliseren van die keuze. De matrix is zoals gezegd niet exact. De matrix vertelt evenmin wat moet worden gehandhaafd. Immers, niet is gezegd dat een lage prioriteit ook betekent dat het bestuursorgaan aan de desbetreffende handhavingstaak niets hoeft te doen. Handhaven Het bestuursorgaan handhaaft tot de burgers gerichte gedragsregels. Als de burgers zich overeenkomstig die gedragsregels gaan gedragen moeten beleidsdoelen worden bereikt. Dat is althans de gedachte. Voorbeeld: Het doel is minder verkeersdoden. Het middel is beperking van de maximumsnelheid (gedragsvoorschrift). De handhavingsactiviteit is controle en bekeuring van overschrijding van de maximumsnelheid. Proces Beleid voeren op het terrein van handhaving is nodig, omdat het bestuur niet alle handhavingstaken volledig kan (laten) uitvoeren. Beleid voeren betekent kiezen wat het bestuur wel en niet doet en/of wat het eerst doet en wat later. Om die keuze te kunnen maken inventariseert het bestuur eerst welke handhavingstaken er zijn en welke evenementen (bijv. een openlucht dansfestijn), objecten (bijv. LPG - stations) en concrete gedragingen (bijv. parkeren) om handhaving vragen. Daarn a stelt het bestuur prioriteiten. Ambtelijk wordt een voorstel tot prioritering aan het bestuur gedaan. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van onderstaande risicomatrix. Risico Er zijn verschillende manieren om het verschijnsel risico te benaderen. Wij gebruiken slechts een invalshoek: risico (r) is negatief effect (ne) maal de kans (k) dat het effect zich voordoet (r = ne x k). Vanuit deze invalshoek zijn er zes soorten negatieve effecten te onderscheiden die de overheid met gedragsvoorschriften tracht te voorkomen: 1. Fysieke veiligheid : letsel al dan niet dodelijk; 2. Maatschappelijk veiligheid : kwaliteit maatschappelijk leven: gevoel van veiligheid; 3. Financieel economische schade : wat kost het om de schade te herstellen. 4. Leefomgeving/milieu : verlies, aantasting van natuur, milieu of omgeving; 5. Volksgezondheid : schade of gevaar aan gezondheid, ziekte; 6. Bestuurlijk : imago en belangen Invullen van de tabel: negatieve effecten en kans In de tabel kunnen in de verticale kolommen naast de handhavingstaken scores worden ingevuld die betrekking hebben op te verwachten negatieve effecten. De kans wordt gescoord op grond van de verwachte overtredingskans van die regels zonder handhavingsinspanning. Met ander woorden: in welke mate worden opgelegde regels spontaan (d.w.z. zonder concrete druk van de overheid) nageleefd? Hoe groter de kans op spontane naleving, hoe kleiner de overtredingskans en hoe kleiner de handhavingsbehoefte. 16

17 Er zijn vijf items die van invloed zijn op spontane naleving. 1. Kennis van regels: Hoe meer regels, hoe ingewikkelder en onduidelijker, hoe kleiner de kans op spontane naleving 2. Kosten/baten: Hoge kosten, weinig baten, kleinere kans op spontane naleving; lage kosten, veel baten, grotere kans op spontane naleving 3. Mate van acceptatie bij de doelgroep: Hoge acceptatie leidt tot een grotere kans op spontane naleving, lage acceptatie leidt tot een kleinere kans op spontane naleving 4. Gezagsgetrouwheid doelgroep: Hoe meer vertrouwen in het gezag, hoe groter de kans op spontane naleving; hoe minder vertrouwen, hoe kleiner de kans op spontane naleving. 5. Informele controle: Hoe meer informele controle, hoe groter de kans op spontane naleving, mits er in het algemeen sprake is van acceptatie van de regels bij de doelgroep. Schalen Bij het invullen van de risicomatrix wordt een vijfpunten schaal gebruikt. Bij zowel de zes negatieve effecten als de kansfactor geldt voor de te gebruiken waarden het volgende: 0 = niet van toepassing 1 = zeer klein 2 = klein 3 = gemiddeld 4 = groot 5 = zeer groot Het gemiddelde en de score berekent de matrix zelf en hoeft niet te worden ingevuld. Voor wat betreft de scores geldt voor wat betreft het risico het volgende: Zeer klein = <3; Klein = <6; Gemiddeld = <12; Groot = <20; Zeer groot = <25. Voorbeeld algemene risicomatrix in vijfpunt-schaal: Beleidsveld Fys Kwa Finec Nat Gez Im Gem Kans Risico In woorden Zwerfafval , Gemiddeld Redenering: Het gedragsvoorschrift moet ertoe leiden dat afval niet rondzwerft. Het gevaar of beter het negatieve effect van zwerfvuil op de fysieke integriteit is zeer klein; mensen krijgen er doorgaans geen pijn of letsel van. Er is een klein risico als het zwerfafval scherp glas betreft of blik. Op de sociale veiligheid is het negatieve effect gemiddeld. Mensen storen zich er wel aan, maar vinden het nu ook weer geen halszaak. Per slot van rekening komt het zwerfafval bij de mensen zelf vandaan. Het negatief effect van zwerfvuil op de financieel economische situatie is groot, want het kost veel extra geld (ook in termen van menskracht om dat soort afval op te ruimen). Het negatieve effect op de natuur is klein. Als het afval niet wordt opgeruimd blijft het zichtbaar en verstoort het afval het natuurschoon. Ook hiervoor geldt dat mensen zich storen aan de verstoring van het landschapschoon maar het nu ook weer niet een halszaak is. Bovendien tast het de biodiversiteit maar zeer beperkt aan. Dat zou anders zijn als het afval zou bestaan in chemische stoffen, maar dat is niet het geval. Een vergelijkbare redenering geldt voor het negatieve effect op het bestuurlijke imago. De kans dat mensen de regels overtreden die moeten voorkomen dat er buiten een inrichting wordt gestort en zwerfafval ontstaat is groot. Dit alles leidt tot een gemiddeld risico. Bovenstaande is een subjectieve opvatting. 17

18 Benoeming cijfers Er staat de benoeming van de waarden die gelden voor de negatieve effecten. Fysieke veiligheid 0 geen effect 1 pijn of letsel bij een individu 2 pijn of letsel bij meerdere individuen 3 zwaar letsel bij een enkeling of gering letsel bij velen 4 dood van een enkeling of ernstig letsel bij velen 5 meer doden Maatschappelijke veiligheid (kwaliteit) 0 geen effect 1 nauwelijks toename van het gevoel van onveiligheid 2 enige toename van het gevoel van onveiligheid 3 gemiddelde toename van het gevoel van onveiligheid 4 grote toename van het gevoel van onveiligheid 5 zeer grote toename van het gevoel van onveiligheid Financieel economisch 0 geen effect 1 1 tot tot tot tot en meer Leefomgeveing/milieu 0 geen effect 1 enige verstoring van het aanzien 2 aanzienlijke verstoring van het aanzien 3 aantasting leefomgeving van enige duur 4 aantasting leefomgeving van lange duur 5 vernietiging van een deel van de leefomgeving Volksgezondheid 0 geen effect 1 gering gevaar voor de volksgezondheid 2 gevaar voor de volksgezondheid 3 groot gevaar voor de volksgezondheid 4 veel ziektegevallen en/of enkel sterfgeval 5 meerdere sterfgevallen Bestuurlijk (Imago gemeente) 0 geen effect 1 nauwelijks bestuurlijk belang of aantasting imago 2 klein bestuurlijk belang of aantasting imago 3 gemiddeld bestuurlijk belang of aantasting imago 4 groot bestuurlijk belang of aantasting imago 5 zeer groot bestuurlijk belang of aantasting imago 18