Nederlandse Pensioenakkoord

Transcriptie

1 Hans Kennis september 2019 Nederlandse Pensioenakkoord W AT K U N N E N W E H I E R VA N L E R E N?

2 Voorstellen en agenda Montae Caribbean Huidige stelsel Problemen huidige stelsel Nederlandse Pensioenakkoord 2

3 Stelling De gemiddelde werknemer gaat liever naar de tandarts dan dat hij zich verdiept in zijn pensioen Ja / Nee 3

4 Stelling We werken gemiddeld een halve dag in de week voor ons pensioen Ja / Nee 4

5 Het huidige stelsel 5

6 Sparen voor je pensioen In de Caribbean zijn er twee belangrijke pijlers die moeten zorgen voor een goed pensioen AOV (basis/minimum) Pensioenopbouw via de werkgever 1 e pijler AOV 2 e pijler via WERKGEVER Pensioen 6

7 Vraag Waarom zou je sparen voor een pensioen? 7

8 Wijze waarop wordt opgebouwd: 2 soorten regelingen Uitkeringsovereenkomst Defined Benefit Middelloon Persoonlijk pensioenvermogen Defined Contribution Beschikbare Premieregeling pensioen pensioen Uitkering is zeker Variabele premie Premie is onzeker Uitkering is onzeker Variabel pensioen Premie inleg ligt vast 8

9 Middelloonregeling Je bouwt per jaar pensioen op over het salaris dat je in dat jaar hebt. Je bouwt geen pensioen op met terugwerkende kracht over salarisverhogingen. Gevolg: uiteindelijk bouw je pensioen op over je gemiddelde salaris. 9

10 Middelloonregeling Premie Gegarandeerd pensioen jaren 65 jaar 10

11 Pensioenopbouw (middelloonregeling) Middelloon Maria is op 1 januari in dienst getreden Ze is 30 jaar en ontvangt een fulltime salaris van $ Opbouw 1,75% per jaar Franchise $ Pensioenleeftijd 65 jaar VRAGEN: Hoeveel pensioen bouwt Maria dit jaar op? Hoeveel pensioen heeft Maria opgebouwd als zij tot 65-jarige leeftijd blijft deelnemen in deze regeling? 11

12 Pensioenopbouw Maria Pensioenberekening.. Pensioengrondslag: $ /- $ = $ Ouderdomspensioen: Opbouw in 1 jaar: 1,75% * $ = $ 350 bruto pensioen per jaar Na 35 jaar werken ontvangt Maria (zonder wijzigingen in het salaris, franchise) op 65-jarige leeftijd: 35 x $ 350 = $ AOV 12

13 Beschikbare premieregeling Premie jaren 65 jaar 13

14 Inleg + rendement Beleggingspot Groot Afhankelijk van het beleggingsresultaat of het gegarandeerd rendement is de pot op pensioenleeftijd 65 jaar 14

15 Inleg + rendement Beleggingspot Minder groot Afhankelijk van de ontvangen beleggingsresultaten of gegarandeerd rendement is de pot op pensioenleeftijd 65 jaar 15

16 Op pensioendatum Beleggingspot Gegarandeerd pensioen 65 jaar 16

17 Pensioenopbouw (beschikbare premieregeling) Middelloon Maria is op 1 januari in dienst getreden Ze is 30 jaar en ontvangt een fulltime salaris van $ Premie inleg is 15% per jaar Franchise $ Pensioenleeftijd 65 jaar VRAGEN: Hoeveel pensioen bouwt Maria dit jaar op? Hoeveel pensioen heeft Maria opgebouwd als zij tot 65-jarige leeftijd blijft deelnemen in deze regeling? 17

18 Pensioenopbouw Maria Pensioenberekening.. Pensioengrondslag: $ /- $ = $ Ouderdomspensioen: Inleg 1 jaar: 15% * $ = $ per jaar / $ 250 per maand Na 35 jaar werken heeft Maria (zonder wijzigingen in het salaris, franchise) met een 4% rente/rendement (en 10% kosten) op pensioendatum een pensioenpot van $ Ze krijgt hiervoor op 65-jarige leeftijd $ pensioen (gebaseerd op een 4% rente) + AOV. 18

19 Nederlandse problemen huidige stelsel 19

20 premie als percentage van salaris Waarom discussie in Nederland? EFFECT VERGRIJZING GEBREK AAN MAATWERK EN KEUZE HERVERDELING (DOORSNEESYSTEEM) UITLEGBAARHEID EN VERTROUWEN 30% 25% 20% 15% 10% actuarieel benodigde premie werkelijk betaalde premie (doorsneepremie) 5% 0% leeftijd 20

21 Vergrijzing 21

22 Waarom is vergrijzing van invloed op pensioen? Vergrijzing heeft invloed op economische groei. Lagere groei betekent minder rendement op beleggingen. Vergrijzing zorgt ervoor dat het opgebouwde pensioen hoog is. Vergrijzing zorgt ervoor dat het aantal werkenden ten opzichte van het aantal niet werkenden afneemt. Schokken kunnen hierdoor moeilijker worden opgevangen door de premiebetalers. Ofwel: Bij lage rendementen en/of stijging van de levensverwachting moet een fors opgebouwd pensioen gecorrigeerd (gerepareerd) worden. Een relatief kleine groep werknemers moet dit opbrengen. 22

23 Bevolkingsopbouw Aruba 1992 Gemiddelde leeftijd: 31,9 Percentage bevolking boven 65 jaar: 6,2% G Aantal mannen Leeftijd Aantal per leeftijd Aantal vrouwen Aantal per leeftijd 23

24 Bevolkingsopbouw Aruba 2002 Gemiddelde leeftijd: 34,2 Percentage bevolking boven 65 jaar: 7,2% Aantal per leeftijd Aantal per leeftijd

27 Bevolkingsopbouw Curaçao 1992 Gemiddelde leeftijd: 31,5 Percentage bevolking boven 65 jaar: 7,5% Aantal mannen Leeftijd Aantal per leeftijd Aantal vrouwen Aantal per leeftijd 27

28 Bevolkingsopbouw Curaçao 2002 Gemiddelde leeftijd: 35,7 Percentage bevolking boven 65 jaar: 10,5% Aantal per leeftijd Aantal per leeftijd

31 Bevolkingsopbouw Nederland 2017 Gemiddelde leeftijd: 41,6 Percentage bevolking boven 65 jaar: 18% 31

32 Levensverwachting in Nederland op Gemiddelde levensverwachting op 65-jarige leeftijd, (gerealiseerd) en (prognose CBS) Average life expectancy at age 65 Men Women 32

33 Levensverwachting Aruba Geslacht Leeftijd Buck tafel" Aruba 2015 Buck tafel Aruba 2017 Op basis van CBS gegevens Man 65 81,9 82,0 82,6 Vrouw 65 85,7 85,9 86,1 33

34 Levensverwachting Curaçao Geslacht Leeftijd Buck tafel" Aruba 2015 Buck tafel Aruba 2017 Op basis van CBS gegevens Man 65 80,7 80,8 81,5 Vrouw 65 85,1 85,3 85,3 34

35 Conclusie Aruba en Curaçao (maar ook Sint-Maarten, de BES-eilanden en Suriname) zijn minder vergrijst in vergelijking met Nederlanden. Maar de vergrijzing zal ook hier effect hebben. Levensverwachting neemt ook op Curaçao en Aruba toe. Bij krimpende bedrijven of sectoren loopt de pensioenregeling een extra hoog risico aangezien de premie inkomsten hier sterker dalen en daardoor nauwelijks correctie/aanvulling vanuit de premie mogelijk is. 35

36 Uitlegbaar en vertrouwen 36

37 Uitlegbaar en vertrouwen Het pensioen in Nederland is bij de meeste deelnemers al 10 jaar niet meer geïndexeerd Dekkingsgraden bij pensioenfondsen zijn onder de 100% Voor een grote groep hangt een korting op het pensioen boven het hoofd Premies stijgen Pensioenleeftijd stijgt Mensen begrijpen het niet meer, vertrouwen daalt 37

38 Waarom zijn de dekkingsgraden zo laag? Dekkingsgraden bij pensioenfondsen zijn gedaald door stijging levensverwachting en daling van rente. Er is een fundamenteel verschil tussen Nederland en Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Suriname. In Nederland worden de pensioenverplichtingen namelijk uitgerekend op basis van een actuele rentetermijnstructuur. Hier is het gebruikelijk dat de verplichtingen berekend worden op basis van een 4% rekenrente. Ook bij verzekeraars is lage rente een probleem. Bij verzekeraars uit zich dit niet in een dekkingsraad maar in een stijging van de kosten/premie voor de klant en een daling van hun buffers. 38

39 Dalende rente In Nederland moet de pensioenverplichting van een pensioenfonds berekend worden aan de hand van een rentetermijnstructuur De rente(termijnstructuur) daalt al een groot aantal jaar en is op dit moment zeer laag 2,50% 2,00% 1,50% De Nederlandsche Bank Rentetermijnstructuur 30 jaar 1,00% 0,50% 31 augustus 2019: 0,343% 0,00%

40 Lage rente Een lage rente is geen Nederlands fenomeen. Het is een wereldwijd een trend. Augustus 2019: overheidsobligaties USA onder de 2%. 40

41 Staatsobligaties 30 jaar 1 jaar geleden nu China 4,26% 3,72% Japan 0,98% 0,37% Australie 3,14% 1,83% Duitsland 1,09% 0,11% United Kingdom 1,84% 1,22% Canada 2,36% 1,71% Mexico 8,13% 7,68% 41

42 Ook rente op bedrijfsopbligaties daalt 42

43 November

44 Vraag Ik verwacht dat een rendement van 4% de komende 10 jaar haalbaar is Ja, 4% is haalbaar / Nee, 4% is niet haalbaar 44

45 Stelling Als de komende jaren minder dan 4% rendement wordt gehaald zal dit grote gevolgen hebben in het vertrouwen in pensioenregelingen Ja / Nee 45

46 Inleg en rendement: defined contribution Uit het eerdere voorbeeld Maria stort $ 250 per maand, na 35 jaar met een rente van 4% heeft ze een vermogen van vermogen $ en een pensioen van $ Bij 3% rendement daalt het vermogen met 18% tot $ Bij 2% daalt het ca 32% tot $ Maar let op: Maria wordt dubbel getroffen, naast het lagere garantierendement worden ook de kosten van pensioenaankoop hoger. De rente op pensioendatum is cruciaal voor Maria. 46

47 Inleg en rendement: middelloon (pensioenfonds) Bij een pensioenfonds werkt deze berekening hetzelfde waarbij er een nóg groter risico is Namelijk om de pensioenen te garanderen wordt gerekend met een verwacht rendement van meestal 4% Er is een hogere premie nodig voor nieuwe pensioenopbouw Er is extra premie nodig om het tegenvallende rendement op te vangen voor de al opgebouwde pensioenen en om korting te voorkomen 47

48 Conclusie Het is cruciaal dat de rekenrente of het gegarandeerde rendement wordt gehaald. Als de 4% niet wordt gehaald zal de rekenrente moeten worden verlaagd naar bijvoorbeeld 3% (of nog lager). Dit zal de premie bij een middelloon doen stijgen en zal het pensioenresultaat bij een beschikbare premie doen dalen. Om de pensioenen te kunnen verhogen (indexeren) is het echter noodzakelijk dat een hoger rendement wordt gehaald dan 4%. 48

49 Herverdeling 49

50 Premiesystematiek pensioenfonds Actuarieel benodigde premie = kostprijs om een gelijk pensioen op te bouwen 50

51 Defined Contributionregeling omgezet naar actuariële premie (pensioenfonds) In Nederland is het gebruikelijk om in een defined contributionregeling een staffel te gebruiken Gedachten hierachter: inleg voor jongeren is lager dan voor ouderen. Jongeren ontvangen over een langere periode rendement. Hierdoor is het kapitaal hetzelfde en zou de opbouw hetzelfde moeten zijn. Leeftijdscohort Voorbeeld beschikbare premieregeling 20 t/m 24 7,70% 25 t/m 29 8,90% 30 t/m 34 10,30% 35 t/m 39 12,00% 40 t/m 44 13,90% 45 t/m 49 16,20% 50 t/m 54 18,90% 55 t/m 59 22,30% 60 t/m 64 26,40% 65 t/m 67 30,50% 51

52 Conclusie Een doorsneepremie is minder een probleem als werknemers 40 jaar deelnemen in dezelfde pensioenregeling/pensioenfonds. Let op: bij krimpende pensioenfondsen kan er wel een probleem zijn. Jongeren moeten dan een relatief hoge bijdrage doen richting de ouderen. 52

53 Gebrek aan maatwerk en keuze 53

54 Vraag Welke keuze zou u willen hebben binnen uw pensioenregeling? Wat zou u willen veranderen binnen uw pensioenregeling? 54

55 Conclusie De wens tot maatwerk en keuze is afhankelijk van de wensen van huidige en toekomstige generaties Maatwerk en keuzes kan invloed hebben op het vertrouwen in pensioenfondsen Maatwerk en keuze heeft invloed op de solidariteit binnen een pensioenfonds 55

56 Het Nederlandse pensioenakkoord W AT K U N N E N W E H I E R VA N L E R E N? 56

57 Nieuw pensioenstelsel: discussie liep al een tijdje Discussie loopt al sinds 2010 Rapport Commissie Goudswaard 2010: Een sterke tweede pijler. Meer aandacht en analyse naar toekomstbestendigheid huidige pensioenstelsel. Nationale Pensioendialoog 2014 (bepalen nationale pensioenambitie) De Sociaal Economische Raad (SER) advies Toekomst Pensioenstelsel (februari 2015) Wensen huidige kabinet Premie blijft leeftijdsonafhankelijk... met degressieve opbouw Collectieve risicodeling blijft (pensioen is levenslange uitkering) Behoud arbeidsmobiliteit door dekking nabestaanden- en arbeidsongeschiktheidspensioen Meer mogelijkheden voor pensioen ZZP ers binnen pensioenfondsen Meer keuzevrijheid voor deelnemers 57

58 premie als percentage van salaris En toen.was er een pensioenakkoord Tussen 2015 en 2019 overleg en discussie over het gewenste pensioenstelsel Zomer 2019: akkoord kabinet met sociale partners over het nieuwe pensioenstelsel! 30% 25% actuarieel benodigde premie 20% 15% 10% werkelijk betaalde premie (doorsneepremie) 5% 0% leeftijd 58

59 Wat gaat er veranderen? Stijging AOW-leeftijd gaat minder snel Pensioenregelingen gaan rigoureus wijzigen Inzet op duurzame inzetbaarheid (mensen moeten gezond langer kunnen doorwerken) 59

60 AOW leeftijd / AOV leeftijd Deze was bezig om te stijgen naar 67 jaar (2021) Stijging AOW 1 op 1 gekoppeld aan de levensverwachting. Namelijk een toename van de levensverwachting met 1 jaar had tot gevolg dat je ook 1 jaar langer moest werken. 60

61 AOW-leeftijd Minder snelle stijging AOW-leeftijd In 2020 en 2021 bevriezing op 66 jaar en 4 maanden In jaar en 7 maanden In jaar en 10 maanden In 2024 AOW-leeftijd naar 67 jaar Vanaf 2025 koppeling ontwikkeling AOWleeftijd voor 2/3 aan de ontwikkeling van de resterende levensverwachting op 65 jaar Elk jaar langer leven betekent 8 maanden langer doorwerken en 4 maanden langer AOW dan nu 61

62 Prognose AOW leeftijd: 62

65 Stelling Het is goed om de AOV te koppelen aan de stijging van de levensverwachting Ja / Nee 65

66 Fundamentele verandering pensioenregeling 1. Tijdsevenredige opbouw wordt degressieve opbouw 2. Pensioenaanspraken zijn niet meer gegarandeerd, maar voorwaardelijk 3. Begrenzing fiscaal kader op maximale premie 4. Nabestaandenpensioen wordt aangepast 66

67 Degressieve opbouw Vervanging doorsneesystematiek door Leeftijdsonafhankelijke premie in combinatie met Leeftijdsafhankelijke pensioenopbouw Geldig voor alle pensioencontracten! Dus ook voor beschikbare premieregelingen o.b.v. staffels Van staffel over naar flat rate beschikbare premie 67

68 Degressieve opbouw Degressief?! Gaan jongeren dan bijvoorbeeld 3,25% per jaar opbouwen en ouderen 1%? Nee we praten niet meer over opbouw. Jongeren en ouderen krijgen allemaal dezelfde premie. Indirect is de opbouw hierdoor voor jongeren meer! In Nederland kennen we straks geen middelloonregelingen meer! We spreken alleen nog maar over premieregelingen Iedereen moet over naar een vlakke premie 68

69 Oude systematiek Leeftijd 69

70 Nieuwe systematiek X X X X X X Leeftijd 70

71 Premieregelingen: keuze uit 2 contracten Twee contracten: Premieregeling met beperkte risicodeling Premieregeling met uitgebreide risicodeling 71

72 Premieregeling met beperkte risicodeling Premie komt in een persoonlijke pensioenpot Belegging passend bij de risicohouding van de deelnemer Behaalde rendementen worden toegevoegd aan de persoonlijke pensioenpot Geleidelijke omzetting persoonlijke pensioenpot voor de pensioendatum (10 jaar) in een voorwaardelijke annuïteit en overheveling naar het collectief Binnen het Collectief: Delen van beleggings- en sterfterisico s in de uitkeringsfase Spreiding mee- en tegenvallers over maximaal 10 jaar 72

73 Premieregeling met beperkte risicodeling COLLECTIEVE BUFFER OPBOUWFASE Persoonlijk pensioenvermogen CONVERSIEFASE Geleidelijke omzetting UITKERINGSFASE Pensioenuitkering in collectief 73

74 Premieregeling met uitgebreide risicodeling Deelnemer bouwt toekomstige uitkering op: U ontvangt vanaf uw pensioenleeftijd een pensioenuitkering ter hoogte van Bekend recept: collectief vermogen, uniform beleggingsbeleid, collectieve dekkingsgraad Echter, premie is altijd dekkend: de kostendekkende premie Ambitieovereenkomst = uitkeringsovereenkomst zonder zekerheidsmaat, aanspraak is expliciet voorwaardelijk Directe omzetting premie in voorwaardelijk pensioen en is rente-afhankelijk Degressieve opbouw! Binnen een risicodelend collectief van deelnemers en gepensioneerden 74

75 Premieregeling met uitgebreide risicodeling Verhoging of verlaging voorwaardelijk pensioen op basis van de dekkingsgraad Vaste formule (dekkingsgraad 100%)/10 Spreiden mee- en tegenvallers over 10 jaar voor alle deelnemers 75

76 Stelling Doorsneepremie (jongeren betalen voor ouderen) is geen probleem in de Caribbean Klopt, dit is hier geen probleem/ Onzin, dat gaat ook hier een probleem vormen 76

77 Stelling Om de pensioenregelingen betaalbaar te houden is het goed als wordt overgestapt naar een regeling waar de premie gegarandeerd is (en niet de aanspraak gegarandeerd is) Ja / Nee 77

78 Een fiscaal kader Gelijke behandeling van alle pensioencontracten Fiscale grens op de premie, niet op de opbouw m.a.w. premie is leidend, eerste berekeningen gaan uit van maximaal 27% Maar wel op basis van een ambitie: opbouw 80% middelloon bij 42 jaar (75% bij 40 jaar) en marktrente In dat geval is de 27% te weinig.de discussie is gestart 78

79 Overig Nabestaandenpensioen standaardisering en begrijpelijkheid (advies door Stichting van de Arbeid najaar 2019) Heldere communicatie over opgebouwd voorwaardelijk pensioen Inzicht in ontwikkeling waarde (aandeel) pensioenvermogen Opname ineens van maximaal 10% pensioenuitkering op de pensioendatum (vrij besteedbaar) Inzet pensioenpremie voor aflossing hypotheek Belegging premie in groene beleggingen 79

80 Stelling 10% vrij op te nemen pensioenvermogen op pensioendatum vind ik een goed idee Ja / Nee 80

81 Proces hoe gaat het verder? Uitwerking van de afspraken door kabinet en door STAR Instelling van brede stuurgroep met sociale partners, kabinet, pensioenuitvoerders, toezichthouders en deskundigen voor uitwerking pensioencontracten Kabinet pakt wetswijzigingen op Vanaf 1 januari 2022 een nieuw wettelijk kader Start onderhandelingen arbeidsvoorwaardenoverleg voor nieuw contract en overgang van oud naar nieuw (compensatie en overzetten oude rechten naar nieuwe regeling) Gevolgd door implementatie door pensioenuitvoerders De transitie van oud naar nieuw voor toekomstige opbouw en opgebouwde pensioenen duurt een aantal jaren (5 tot 10 jaar?) 81

82 Stelling Nu ik gehoord heb wat ze in Nederland gaan wijzigen denk ik: wij hoeven niks aan te passen, laten we houden wat we nu hebben Ja / Nee 82

83 Bedankt voor uw aandacht