Educatiesessie 3 1 M E I

Transcriptie

1 Solange Denters Margo Lelieveld Hans Kennis Educatiesessie 3 1 M E I

2 Agenda Educatiesessie 14.00: Welkom door Solange Denters Tot 15.15: IORP 2: Governance vanuit risicobeheersing, ESG en Communicatie Margo Lelieveld Pauze Pensioenontwikkelingen in Nederland: Wat kunnen we hiervan leren Hans Kennis Vanaf napraten met hapje en drankje 2

3 Montae - Aruba Montae bestaat sinds 1997 en hebben ruim 80 mensen in dienst Sinds 2010 zijn we ook werkzaam in de Dutch Caribbean We adviseren over collectieve pensioenen waarbij we alle benodigde disciplines in huis hebben. Dit zijn bijvoorbeeld: actuariaat, vermogensbeheer, risicomanagement, governance en communicatie We ondersteunen met name pensioenfondsen en werkgevers Kort samengevat wij snappen pensioen 3

4 Kantoor Aruba We hebben vijf vestigingen, drie in Nederland, één op Curaçao en één op Aruba Morgen (vrijdag 1 juni) openen we officieel ons kantoor op Aruba Vanaf aan de Vondellaan 19-B U bent van harte welkom! 4

5 IORP 2 R E L E VA N T E A S P E C T E N V O O R P E N S I O E N F O N D S E N I N D E D U T C H C A R I B B E A N 5

6 IORP 2 IORP: Institutions for Occupational Retirement Provision Europese regelgeving voor pensioenfondsen Van toepassing op alle EU-lidstaten In Nederland: aanpassing Pensioenwet Inwerkingtreding 13 januari

7 Relevantie IORP 2 voor Dutch Caribbean Welke aspecten van IORP 2 zijn ook relevant voor pensioenfondsen in de Dutch Caribbean? Governance met risicobeheersing als uitgangspunt Introductie van sleutelfuncties Eisen aan beloningsbeleid bij uitbesteding Three lines of defence Risicomanagement Eigen Risico Beoordeling Milieu, governance en sociale factoren Communicatie Aanvullende eisen voor het pensioenoverzicht Transparantie 7

8 IORP 2: Governance S L E U T E L F U N C T I E S E N T H R E E L I N E S O F D E F E N C E 8

9 Governance vanuit risicobeheersing Introductie van drie sleutelfuncties Actuariële functie Taken zoals van de certificerend actuaris met een aantal uitbreidingen Beoordeelt, monitort en rapporteert over risicobeheersysteem Risicobeheer functie Audit functie Voert de interne audit uit binnen de bedrijfsvoering van het pensioenfonds 9

10 Sleutelfuncties: taken Risicobeheer functie Beoordeelt, monitort en rapporteert over het risicobeheersysteem Initieert en adviseert bij het vormgeven van het risicobeheer Draagt bij aan het functioneren van het risicobeheer Actuariële functie Ziet toe op de berekening van de technische voorziening Geeft een oordeel over de algehele gedragslijn voor het aangaan van verzekeringstechnische verplichtingen Geeft een oordeel over de adequaatheid van de verzekeringsregelingen Interne audit functie Ziet toe op het adequaat en doeltreffend functioneren van de interne controle mechanismen en andere procedures en maatregelen ter waarborging van de integere en beheerste bedrijfsvoering 10

11 Sleutelfuncties: inrichting Onderscheid tussen Houders van de sleutelfunctie - eindverantwoordelijk Personen die de sleutelfunctie uitvoeren Alle personen die betrokken zijn bij het uitvoeren van de sleutelfunctie dienen geschikt en betrouwbaar te zijn niet alleen de houder van de functie Pensioenfonds is zelf verantwoordelijk voor toetsing DNB toetst indien daar aanleiding toe is De sleutelfunctie kan Door een bestuurslid worden ingevuld Worden uitbesteed De actuariële functie mág belegd worden bij de certificerend actuaris. Dit hoeft niet. De werkzaamheden blijven van controlerende aard. 11

12 Sleutelfuncties: inrichting Proportionaliteit Pensioenfondsen zijn zelf verantwoordelijk voor het inrichten van de sleutelfuncties Zij mogen rekening houden met: De omvang en interne organisatie van het pensioenfonds De aard, schaal en complexiteit van de werkzaamheden van het pensioenfonds 12

13 Vraag Welke elementen uit het principe van de sleutelfuncties kunnen van toegevoegde waarde zijn binnen de governance van pensioenfondsen in de Dutch Caribbean? 13

14 Vraag Wat zijn bepalende factoren met betrekking tot de proportionaliteit? 14

15 Sleutelfuncties: uitbesteding Uitbesteding De sleutelfuncties kunnen worden uitbesteed Uitbesteding mag niet als Het operationele risico hierdoor onnodig toeneemt De continuïteit en de toereikendheid van de dienstverlening aan de deelnemers hierdoor wordt ondermijnt Het uitbesteden van de rol van houder van de risicobeheerfunctie is waarschijnlijk niet mogelijk: Dit kan de verantwoordelijkheid van het pensioenfonds voor de organisatie en beheersing van bedrijfsprocessen en het toezicht daarop kan ondermijnen De houder van de risicobeheerfunctie moet in staat zijn alle relevante (strategische) risico s en beheersmaatregelen integraal te overzien en het bestuur hierover op totaal niveau kunnen informeren 15

16 Sleutelfuncties: uitbesteding Het uitbesteden van de rol van houder van de interne auditfunctie is waarschijnlijk ook niet mogelijk omdat dit afbreuk doet aan de kwaliteit van de onafhankelijke interne toetsing bij de pensioenuitvoerder De concrete (ondersteunende) werkzaamheden kunnen wél worden uitbesteed Het beloningsbeleid van het pensioenfonds is ook van toepassing op dienstverleners waaraan taken zijn uitbesteed 16

17 Sleutelfuncties: rapporteren De houders van de sleutelfuncties rapporteren materiële bevindingen en aanbevelingen aan het bestuur van het pensioenfonds Als de houder zelf bestuurder is wordt óók gerapporteerd aan de raad van toezicht of de visitatiecommissie De houders zijn verplicht melding te doen bij DNB als het bestuur niet tijdig passende corrigerende maatregelen treft na op de hoogte gesteld te zijn van substantiële risico s of significante inbreuk op wet- en regelgeving De houder geniet rechtsbescherming Er geldt een benadelingsverbod Bescherming o.b.v. een klokkenluidersregeling 17

18 Three lines of defence Raad van Toezicht Bestuur 1st Line of Defence: risico-eigenaar - Bestuurlijke commissies - Bestuursbureau - Uitbestedingspartijen 2nd Line of Defence: controlefuncties - Risicobeheerfunctie - Actuariële functie - Compliance officer 3rd Line of Defence: internal audit - Interne Audit functie 18

19 IORP 2: Risicomanagement 19

20 Risicomanagement in IORP 2 Naast de sleutelfunctie en de governance rondom de inrichting van het risicomanagement in de organisatie kent IORP 2 de volgende technische onderwerpen rondom risicomanagement: Eigen risicobeoordeling (ERB) Milieu, governance en maatschappelijke factoren (ESG) Stress testen Eigen risicobeoordeling Pensioenfondsen zijn verplicht elke drie jaar een ERB uit te voeren Het betreft de beoordeling van alle materiële risico s en de verbinding van de strategie met het risicoprofiel Aan de hand van de ERB kan het bestuur sturen op hun strategie De ERB raakt zowel de governance als het risico- en balansmanagement van het pensioenfonds 20

21 Eigen risicobeoordeling Governance Beoordeling opzet, bestaan en werking van risicomanagement Beoordeling belangenverstrengeling bij uitbesteding sleutelfuncties Risicomanagement Beoordeling van de effectiviteit van beheersmaatregelen aan de hand van stress testen en scenario analyse Risicoanalyse van operationele risico s Risicoanalyse van beleggingsrisico s m.b.t. ESG Balansmanagement Kwantitatieve beoordeling door middel van een ALM studie Kwalitatieve beoordeling rondom de bescherming van de pensioenuitkeringen 21

22 Milieu, governance en maatschappelijke factoren Pensioenfondsen dienen maatschappelijk verantwoord beleggen in te bedden in de gehele beleggingscyclus Zij dienen ook te communiceren aan de deelnemers over het beleid ten aanzien van milieu, klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen in de beleggingen De factoren dienen ook geïntegreerd te zijn in het risicomanagement 22

23 Stress testen DNB kan eisen dat een pensioenfonds een stress test uitvoert De stress test wordt ook verondersteld onderdeel uit te maken van de ERB 23

24 Stelling De punten die in het kader van risicomanagement worden voorgesteld in IORP 2 zijn logisch en zouden we sowieso al moeten toepassen 24

25 IORP 2: Communicatie 25

26 Communicatie Algemeen Verklaring beleggingsbeginselen moet gepubliceerd worden op het openbare gedeelte van de website Deelnemers worden geïnformeerd over ESG beleid Deelnemers moeten geïnformeerd worden over significante wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen: het gaat in ieder geval om meldingen wanneer de dekkingsgraad wijzigt door veranderingen in de voorziening. Dit mag op het gesloten gedeelte van de website van het pensioenfonds 26

27 Communicatie Algemeen De verantwoordelijkheid voor de communicatie met deelnemers verschuift van werkgever naar pensioenfonds: het pensioenfonds is onder IORP 2 eindverantwoordelijk voor de communicatie Deelnemers dienen direct bij toetreding tot het pensioenfonds geïnformeerd te worden - nu is dat nog binnen drie maanden Informatie over korten wordt ten minste drie maanden van tevoren gecommuniceerd aan de pensioengerechtigden voor de overige deelnemers blijft dit één maand 27

28 Pensioenoverzicht Alle deelnemers krijgen jaarlijks een pensioenoverzicht nu is dat voor slapers slechts eens in de vijf jaar Op het pensioenoverzicht wordt opgenomen: Te bereiken pensioenaanspraken voor het ouderdomspensioen op basis van scenario s: Een pessimistisch, verwacht en optimistisch scenario Een uniforme rekenmethodiek is hierbij van belang Een waarschuwing dat de definitieve hoogte van de pensioenuitkering af kan wijken van de projecties Informatie over garanties Informatie over de werkgevers- en werknemerspremie Informatie over de dekkingsgraad Informatie over ingehouden kosten bij een DC-regeling 28

29 Stelling IORP 2 heeft goede voorstellen rondom communicatie. Ik ga ze direct overnemen! 29

30 Bedankt voor uw aandacht

31 Hans Kennis 31 mei 2018 Pensioenontwikkelingen in NL WAT K U N N E N W E H I E R VA N L E R E N?

32 Laten we positief beginnen Veruit de meeste werknemers bouwen in Nederland pensioen op bij een pensioenfonds in de vorm van een middelloonregeling tegen een doorsnee premie Ook in de Caribbean is dit een veel gebruikt stelsel/regeling VRAAG: Wat zijn de sterke punten van een dergelijk pensioenstelsel? Risicodeling binnen collectief. Dit geeft bescherming tegen grote fluctuaties en levert een beter pensioen op Door collectiviteit relatief lage uitvoeringskosten Hoge deelname onder werknemers. Probleem zit hem in Nederland bij zzp-ers Scoort internationaal gezien (nog) goed op hoogte pensioenen 32

33 Waarom discussie in Nederland? Veruit de meeste werknemers bouwen pensioen op bij een pensioenfonds in de vorm van een middelloonregeling tegen een doorsnee premie Huidige stelsel bevat een aantal nadelen die duidelijk(er) naar voren kwamen in de crisis: Pensioentoezegging kon niet worden waargemaakt Afstempelen Geen indexatie Stijging premies 33

34 Defined Benefit regelingen onder druk HERVERDELING (DOORSNEESYSTEEM) GEBREK AAN MAATWERK EN KEUZE premie als percentage van salaris 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% leeftijd actuarieel benodigde premie werkelijk betaalde premie (doorsneepremie) EFFECT VERGRIJZING UITLEGBAARHEID EN VERTROUWEN 34

35 Stelling Gegarandeerde pensioenen staan wereldwijd onder druk Levensverwachting Onzekere economische vooruitzichten Volatiele financiële markten 35

36 De pensioendiscussie

37 Discussie: loopt al een tijdje Discussie loopt al sinds 2010 en gaat nog steeds door Rapport Commissie Goudswaard 2010: Een sterke tweede pijler. Meer aandacht en analyse naar toekomstbestendigheid huidige pensioenstelsel Nationale Pensioendialoog 2014 (bepalen nationale pensioenambitie) Kernthema s Nationale Pensioendialoog: Keuzevrijheid en maatwerk deelnemer Solidariteit Wie doet mee en in welk collectief? Wie is verantwoordelijk? De Sociaal Economische Raad (SER) advies Toekomst Pensioenstelsel (februari 2015) Onderdeel Nationale Pensioendialoog 37

38 Veel gebruikte termen Uitkeringsovereenkomst Defined Benefit Middelloon Persoonlijk pensioenvermogen Defined Contribution Beschikbare Premieregeling pensioen pensioen Defined pension Uitkering is zeker Variabele premie Premie is onzeker Defined contribution Uitkering is onzeker Variabel pensioen Premie inleg ligt vast 38

39 Discussie: SER februari varianten onderzocht: I. Uitkeringsovereenkomst met degressieve opbouw II. Nationale Pensioenregeling III. Persoonlijk pensioenvermogen met vrijwillige risicodeling IV. Persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling 39

40 Discussie: SER februari 2015 Variant I-A Variant I-B Variant IV-A Variant IV-B Variant IV-C Huidige systeem (zekerheid, buffers etc) Uitkeringsovereenkomst, echter met degressieve opbouw Ambitie overeenkomst, pensioen volgt waardeontwikkeling van het vermogen. Is winstdeling ipv indexatie (met uitsmeren) Voorwaardelijke uitkeringsovereenkomst met degressieve opbouw Persoonlijk pensioen vermogen met collectieve Risicodeling Beleggingsrisico individueel Persoonlijk pensioen vermogen met collectieve Risicodeling Beleggingsrisico gedeeld in uitkeringsfase Persoonlijk pensioen vermogen met collectieve risicodeling Beleggingsrisico gedeeld met toekomstige opbouw om gezamenlijk klappen op te kunnen vangen Verder onderzoeken Verder onderzoeken 40

41 Discussie: kabinetsreactie juli 2015 Hoofdlijnen toekomstbestendig stelsel (kamerbrief juli 2015) SER-variant IV Afschaffen doorsneepremie (degressieve opbouw, progressieve premie) Toereikend adequaat pensioen voor iedereen (ZZP, flexwerkers) Meer maatwerk en keuzevrijheid 41

42 Discussie: regeerakkoord Kern: arbeidsvoorwaarde pensioen is en blijft verantwoordelijkheid sociale partners, overheid schept kaders en bewaakt de (inter)nationale grenzen Behouden: verplichtstelling, collectieve uitvoering, risicodeling en fiscale ondersteuning Veranderen: op weg naar een persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling en afschaffen doorsneesystematiek 42

43 Regeerakkoord

44 Wat wil het kabinet terugzien? Nieuwe stelsel past binnen Europeesrechtelijke kaders Premie blijft leeftijdsonafhankelijk... met degressieve opbouw Collectieve risicodeling blijft Meer mogelijkheden voor pensioen ZZP ers binnen pensioenfondsen Meer keuzevrijheid voor deelnemers 44

45 Kijk kabinet op nieuwe pensioencontract Collectieve buffer werkt beschermend en zorgt voor vermindering generatieeffecten In geval van buffervorming wettelijke regels tussen 0 (dus niet negatief!) en bepaald maximum Collectiviteit tijdens de uitkeringsfase Hoogte, stabiliteit en volatiliteit uitkering belangrijk aandachtspunt bij verdere invulling 45

46 Tijdlijn SER krijgt de tijd voor gedragen voorstel, maar. streven begin 2018 overeenstemming sociale partners en kabinet over invulling en 2020 einde wetgevingstraject, 2021 start implementatie Deze tijdlijn is inmiddels opgerekt.ser krijgt nog steeds de tijd. Er is geen harde datum genoemd door minister Koolmees (minister van SZW) 46

47 Stelling Wensen wat betreft evenwichtigheid, transparantie, vertrouwen en keuzevrijheid zijn typisch Nederlands. De discussie hierover hebben/krijgen we in de Caribbean niet 47

48 SER H O E V E R L O O P T D E D I S C U S S I E? 48

49 Discussie gaat door Binnen de SER wordt gezocht naar een gezamenlijke oplossing Inmiddels zijn er varianten op varianten. En is er discussie waarom het huidige stelsel niet zou passen na aanpassingen De vakbonden hebben de afgelopen tijd extra punten ingebracht die men wil oplossen: Stijging AOW leeftijd Zware beroepen 49

50 Variant I-B: hoe werkt het? Ambitieovereenkomst = uitkeringsovereenkomst zonder zekerheidsmaat Deelnemer bouwt toekomstige uitkering op: U ontvangt vanaf uw pensioenleeftijd een pensioenuitkering ter hoogte van Bekend recept: collectief vermogen, uniform beleggingsbeleid, collectieve dekkingsgraad Echter, aanspraak is expliciet voorwaardelijk Degressieve opbouw! 50

51 Variant I-B: hoe werkt sturing? Symmetrische sturing rondom dekkingsgraad 100% Verhogen / verlagen volgens mechanische formule: (DG 100%) / 10 Als DG = 130% 3% verhoging Als DG = 85% 1,5% verlaging Dus: winstdeling i.p.v. indexering In de meeste plaatsen in de Caribbean wordt gewerkt met een vaste rekenrente. In Nederland werken met de rentetermijnstructuur. In variant I-B denkt men aan twee varianten voor discontovoet: Macrostabiele discontovoet Actuele rentetermijnstructuur 51

52 Stelling Degressieve opbouw om de solidariteit te beperken? Solidariteit van de doorsneepremie moet gehandhaafd blijven. 52

53 Variant IV-C: hoe werkt het? Persoonlijk pensioenvermogen Ingelegde (vlakke) premie gaat naar persoonlijk pensioenvermogen (= kapitaal) Kapitaal wordt belegd volgens een life cycle mix Richting pensioendatum wordt persoonlijk vermogen ingebracht in collectieve uitkeringsfase Hoogte uitkering afhankelijk van hoogte kapitaal, levensverwachting en marktrente Met collectieve risicodeling Naast persoonlijke vermogens één buffer om financiële risico s te delen 53

54 Variant IV-C: de buffer 54

55 Variant IV-C: de buffer Verschillen t.o.v. het huidige contract: Buffer kan niet negatief worden Buffer wordt gemaximeerd Hoe wordt de buffer ingevuld? Beleggingsportefeuille bestaat uit zakelijke waarden en vastrentende waarden Als rendement op zakelijke waarden > bovengrens meerdere naar buffer Als rendement op zakelijke waarden < ondergrens aanvullen vanuit buffer (mits ) 55

56 Variant IV-C: de buffer Openstaande vragen: Hoe wordt de buffer belegd? Wie is eigenaar van de buffer? Wat gebeurt er met de buffer bij waardeoverdracht? 56

57 Variant IV-C: communicatie Uw pensioenrekening begin 2018 Ingelegde premie + Financieel rendement +/- Biometrisch rendement +/- Ingehouden kosten - Bijdrage risicodeling +/ Uw pensioenrekening eind

58 Transitie Grootste uitdagingen zijn: Wat te doen met de bestaande pensioenaanspraken en -rechten? Afschaffen doorsneesysteem Daarnaast vraagstukken over: Verplichtstelling houdbaar? Aanpassen administratiesystemen Hoe communiceren richting deelnemers? 58

59 30 mei 2018 W E R K G E V E R S E N W E R K N E M E R S D I C H T B I J E E N P E N S I O E N A K K O O R D 59

60 Akkoord? Werkgevers en werknemers zouden een akkoord hebben gesloten Komt in de buurt van SER variant I-B Daarnaast een fors pakket aan wensen over AOW, transitie en doorsneepremie Dit ligt waarschijnlijk ver af van wensen van het Kabinet en de Kroonleden binnen de SER Ofwel.als dit het resultaat is van jarenlang onderhandelen dan zou dit voor D 66 een politieke nederlaag zijn en moet de minister (citaat Volkskrant) een complete skippybal inslikken 60

61 AOW-leeftijd Verhoging van de AOW-leeftijd wordt afgeremd: Op dit moment is AOW-leeftijd 66-jaar Deze zou in 2021 stijgen naar 67 jaar Werkgevers en werknemers willen een bevriezing van de AOW-leeftijd en pas in 2025 naar 67 jaar Stijging van levensverwachting en daaraan 1 op 1 gekoppelde stijging van de AOWleeftijd moet verder onderzocht worden. Waarom niet 50/50 stijging? Mensen met zware arbeid moeten eerder kunnen uittreden. Dit moet door overheidsbeleid worden gefaciliteerd 61

62 Introductie nieuwe pensioenregeling Nieuw type pensioencontract Streven is een geïndexeerd pensioen te bieden Huidige stelsel: de uitkering wordt bepaald en de premie varieert Nieuwe stelsel: de premie wordt berekend aan de hand van het gewenste te bereiken pensioen. De premie wordt vervolgens vastgezet en in het arbeidsvoorwaardenoverleg afgesproken. Daarmee is het een premieovereenkomst Dit komt overheen met variant I-B Resultaten op rendement en levensverwachting worden gespreid verwerkt in de waarde van het pensioen (bijvoorbeeld ieder jaar 1/10 e deel) Er is geen nominale zekerheid Bij aanvang iedereen een uniforme beleggingsmix. Maar maatwerk in risicoprofiel mogelijk 62

63 Afschaffen doorsneepremie Werkgevers en werknemers stellen stringente voorwaarden aan een eventuele afschaffen van de doorsneepremie Bij een transitie moeten deelnemers met een lager pensioenperspectief worden gecompenseerd Arbeidsmarktpositie van cohorten mag niet worden geschaad Evenwichtige spreiding van financiering tussen deelnemers, werkgevers en overheid Maximale duur vaststellen Kabinet helpt hierin door fiscale kader te verruimen 63

64 ZZP-ers ZZP-ers mogen zich aansluiten bij een pensioenfonds en worden mogelijk verplichtgesteld. Wellicht opting-out mogelijk 64

65 TOT SLOT S T E L L I N G E N 65

66 Stelling Variant I-B (ambitie)is voor ons een vooruitgang t.o.v. de huidige uitkeringsovereenkomst 66

67 Stelling Wij hoeven niet te veranderen Onze regeling is toekomstbestendig 67

68 Stelling Een premieovereenkomst is prima, maar dan zonder risicodeling tussen generaties 68

69 Stelling Een premieovereenkomst, dat past helemaal niet bij ons fonds 69

70 Bedankt voor uw aandacht