Hart van Zuid - EMGA terrein: staatssteun of nadeelcompensatie? Datum: 7 maart 2013

Transcriptie

1 Staatssteun Advies Hart van Zuid - EMGA terrein: staatssteun of nadeelcompensatie? Datum: 7 maart 2013 Voor de tweede fase van het plan Hart van Zuid wordt een bedrijfsverplaatsing van Stork Thermeq B.V. voorbereid. Deze actie kost geld, omdat een bestaande industriële activiteit afgebouwd en tegelijkertijd weer opgebouwd moet worden. De provincie Overijssel is voornemens deze kosten te dragen. Betrokken partijen hebben afgesproken om tot vaststelling van een schadeloosstelling te komen. Partijen streven er naar een opzet te kiezen waar er geen sprake is van staatssteun, waarbij de overeengekomen compensatie niet hoger is dan de schadeloosstelling waarop Stork Thermeq B.V. recht zou hebben indien er sprake is van onteigening. Waarom is dit nu belangrijk? De Europese staatssteun regels en procedures stellen belangrijke kaders aan het beleid van provincies, gemeenten, waterschappen en andere (semi-) publieke organen. In de Europese Unie geldt een algemeen verbod op staatssteun, gecombineerd met ingewikkelde uitzonderingsclausules uit het Europese Verdrag en secundaire wetgeving. Het bieden van een nadeelcompensatie aan een onderneming mag niet leiden tot een voordeel dat de onderneming onder normale marktcondities niet zou hebben verkregen. Dit voordeel, bijvoorbeeld een te hoog bedrag van compensatie, zou immers verboden staatssteun kunnen behelzen. Een schadevergoeding aan een onderneming voor de schade geleden door rechtmatig overheidshandelen (een nadeelcompensatie) brengt doorgaans geen selectief voordeel voor deze onderneming met zich mee en bevat om die reden daarom geen staatssteun. In september 2012 heeft Lysias een Staatssteun quick scan opgesteld, met een beknopte uitleg van de staatssteunregels en in het bijzonder de regels en praktijkervaring rondom nadeelcompensatie. We hebben vastgesteld dat de volgende uitgangspunten kunnen voorkomen dat een decentrale overheid in strijd handelt met de staatssteunregels. Ten eerste dient de nadeelcompensatie een wettelijke grondslag te hebben, zoals de wijziging van het lokale bestemmingsplan (dit is het geval). Voorts dient er een causaal verband te bestaan tussen het rechtmatig handelen van de lokale overheid en de schade voor een bepaalde onderneming of groep ondernemingen. Als de schade niet behoort tot het normale ondernemingsrisico en de onderneming buiten zijn eigen schuld onevenredig zwaar is getroffen, kan de schade worden gecompenseerd. Daarbij dient de schade op een objectieve wijze te worden berekend en geverifieerd (bij voorkeur door middel van een onafhankelijke taxatie). Deze acties zijn vervolgens in gezet. In opdracht van de gemeente Hengelo heeft Troostwijk Taxaties onlangs een taxatierapport opgesteld (d.d. 18 februari 2013) om te bepalen of de voorgestelde compensatieregeling leidt tot staatssteun conform de richtlijnen van de Europese Commissie. Dit rapport van Troostwijk concludeert dat de totale door de overheden te verlenen compensatie (afgerond) ,- bedraagt. Indien tot onteigening zou zijn overgegaan, zou aan Stork Thermeq B.V. een schadeloosstelling toekomen ter hoogte van ,-. De schadeloosstelling en de waarde van de compensatie verschillen minder van elkaar dan de schattingsmarge van de taxatie zodat zij geacht mogen worden gelijk te zijn. Aangezien de schadeloosstelling niet (noemenswaardig) lager is dan de waarde van de compensatie, concludeert Troostwijk terecht dat er geen sprake is van staatssteun conform de regels van de EU Verdrag. Tenslotte kan er mogelijk enige begripsverwarring ontstaan. Zo spreekt de provincie van een subsidie aan het project, dit is vanuit verschillende redenen wenselijk (o.a. fiscaal en aanbesteden). Op zich is dat prima, zo lang iedereen zich realiseert dat we vanuit staatssteunoptiek spreken over nadeelcompensatie. Melvin Könings LYSIAS ADVIES B.V.

2 Staatssteun Quick Scan Hart van Zuid - EMGA terrein - nadeelcompensatie Waar vroeger het bedrijvig hart van Hengelo klopte, verrijst nu het Hart van Zuid. Een nieuw stadsdeel waar iedereen naast elkaar kan wonen, werken, leren en recreëren. Tot 2018 wordt Hart van Zuid, een van de grootste naoorlogse stadsvernieuwingsprojecten, in delen opgeleverd. Het is onder meer de bedoeling de Laan Hart van Zuid door te trekken. Voor de tweede fase van dit plan wordt een deel van het terrein van EMGA Noord verworven. De huidige stand van zaken in de onderhandelingen is vastgelegd in een concept afsprakenkader tussen EMGA en de samenwerkende partijen in Hart van Zuid. Om tot overeenstemming hierover te komen is het noodzakelijk om tot vaststelling van de schadeloosstelling te komen. Voor het bereiken hiervan wordt enerzijds gedacht aan een financiële schadeloosstelling en anderzijds aan een compensatie door middel van ontwikkelingsmogelijkheden voor woningbouw op het resterende terrein van EMGA. Om verdere voortgang mogelijk te maken, dient onder meer getoetst te worden in hoeverre de voorgenomen schadeloosstelling overeenkomt met EU wetgeving inzake staatssteun. U werkt naar een opzet waar er geen sprake is van staatssteun, omdat de overeengekomen compensatie niet hoger is dan de schadeloosstelling waarop EMGA recht zou hebben indien er sprake is van onteigening. De Europese staatssteun regels en procedures stellen belangrijke kaders aan het beleid van provincies, gemeenten, waterschappen en andere (semi-) publieke organen. In de Europese Unie geldt een algemeen verbod op staatssteun, gecombineerd met ingewikkelde uitzonderingsclausules uit het Europese Verdrag en secundaire wetgeving. In bijlage 1 staan de hoofdlijnen van het staatssteunbeleid nog eens toegelicht. 1. Financiële schadeloosstelling Om tot overeenstemming hierover te komen is het noodzakelijk om tot vaststelling van de schadeloosstelling te komen. Voor het bereiken hiervan wordt enerzijds gedacht aan een financiële schadeloosstelling conform de reguliere onteigeningsystematiek. Een onafhankelijke taxateur bekijkt daarbij welke nadeelcompensatie volgens het reguliere recht opportuun is. In de praktijk gebeurt dit natuurlijk vaker. Zo is er voor openbare infrastructuur of nieuwe gebiedsontwikkeling soms sloop van bestaande panden noodzakelijk. Uit staatssteunoptiek is dan een financiële tegemoetkoming van de overheid geen staatssteun, indien daarbij de reguliere wettelijke onteigeningsprocedure wordt gelopen. De financiële compensatie, of een compensatie in een vergelijkbare en te kwantificeren vorm, is dan dus geen subsidie. Een schadevergoeding aan een onderneming voor de schade geleden door rechtmatig overheidshandelen (een nadeelcompensatie) brengt doorgaans geen selectief voordeel voor deze onderneming met zich mee en bevat om die reden daarom geen staatssteun. Een voorbeeld is een compensatie voor een gedwongen bedrijfsverplaatsing als gevolg van de aanpassing van het bestemmingsplan. Het spreekt wel voor zich dat de overheid wel de verantwoordelijkheid heeft zo'n bestemmingsplan daadwerkelijk aan te nemen en toe te passen. Het lokale wettelijke kader moet ook daadwerkelijk worden ingeregeld. Het bieden van een nadeelcompensatie aan een onderneming mag niet leiden tot een voordeel dat de onderneming onder normale marktcondities niet zou hebben verkregen. Dit voordeel, bijvoorbeeld een te hoog bedrag van compensatie, zou immers verboden staatssteun kunnen behelzen. Een overcompensatie moet als staatssteun gemeld worden bij de Europese Commissie, tenzij een vrijstellingsverordening van toepassing is. De meest eenvoudige weg voor een decentrale overheid is het besluit van nadeelcompensatie rechtstreeks te baseren op nationale regels. Zo kan een gemeente, een provincie of een waterschap

3 voorkomen dat te veel wordt betaald en dat nadeelcompensatie een vorm van staatssteun is. Relevante nationale wettelijke regelingen zijn bijvoorbeeld de Wet milieubeheer, de onteigeningswet, de Wet op de Ruimtelijke Ordening en de Boswet. De Regeling nadeelcompensatie Verkeer & Waterstaat 1999 en de Circulaire Schadevergoedingen Wet Milieubeheer zijn voorbeelden van een relevante beleidsregel. Bij het ontbreken van een algemene schadevergoedingsregeling moet de compensatie terug te voeren zijn op algemeen geldende rechtsbeginselen en de rechtspraak over nadeelcompensatie. De volgende uitgangspunten kunnen voorkomen dat een decentrale overheid in strijd handelt met de staatssteunregels. Ten eerste dient de nadeelcompensatie een wettelijke grondslag te hebben, zoals de wijziging van het lokale bestemmingsplan. Voorts dient er een causaal verband te bestaan tussen het rechtmatig handelen van de lokale overheid en de schade voor een bepaalde onderneming of groep ondernemingen. Als de schade niet behoort tot het normale ondernemingsrisico en de onderneming buiten zijn eigen schuld onevenredig zwaar is getroffen, kan de schade worden gecompenseerd. Daarbij dient de schade op een objectieve wijze te worden berekend en geverifieerd (bij voorkeur door middel van een onafhankelijke taxatie). Praktijkvoorbeeld Bedrijfsverplaatsing Steenbergen (2006) Autodemontagebedrijf Steenbergen, dat gevestigd was aan de rand van een woonwijk, veroorzaakte geluids- en stankoverlast voor omwonenden en de beschermingszone in de zin van artikel 4 van de Habitatrichtlijn. Steenbergen had sinds 1983 een milieuvergunning en overtrad de nationale regelgeving niet. Op Europees niveau was er geen gemeenschapsrecht dat een maximum stelt aan geluid. De provincie Gelderland en de gemeente Zevenaar hadden geen rechtsgrondslag om een einde te maken aan de situatie zonder schadevergoeding uit te keren. Er werd gekeken naar de mogelijke aanpassing van het bestemmingsplan, het intrekken van de milieuvergunning en onteigening. Deze juridische middelen zouden geen stand houden voor de rechter. Daarom werd met Steenbergen afgesproken dat het bedrijf verplaatst moest worden in ruil voor een schadevergoeding en het intrekken van de milieuvergunning. De schadevergoeding werd analoog aan de Circulaire schadevergoedingen Wet milieubeheer van het ministerie van VROM berekend. Het schadebedrag was door een onafhankelijke taxateur getaxeerd op grond van de systematiek bij onteigeningen. Hierbij waren de omvang en de rechten van de huidige locatie geprojecteerd op de nieuwe locatie en werden de voordelen van de verplaatsing in mindering gebracht. De vergoeding, die de provincie en gemeenten voor de schade gingen vergoeden waren 80% van de in aanmerking genomen kosten. De Commissie oordeelde dat deze schadevergoeding geen staatssteun in de zin van artikel 107 lid 1 VWEU was. Zij heeft bevestigd dat de vergoeding aan Steenbergen in overeenstemming was met nationaal recht, dat de nationale autoriteiten verplicht waren een compensatie te betalen, welke geen ruimte geeft om de hoogte van het te betalen bedrag aan te passen en toepasbaar was voor alle ondernemingen in alle sectoren in Nederland. Een uitgebreide toelichting op de regels en de praktijk vindt u in de Handreiking Staatssteun en Nadeelcompensatie uit Deze handreiking bevat ook een handzaam stroomschema, deze is opgenomen in bijlage Ontwikkelmogelijkheden Het voornemen is niet alleen een rechtstreekse financiële nadeelcompensatie te verschaffen, maar ook een compensatie te verstrekken door middel van ontwikkelingsmogelijkheden voor woningbouw op het resterende terrein van EMGA. Uit staatssteunoptiek is dit een interessante situatie. Het wijzigen van een bestemmingsplan dat negatieve resultaten heeft voor een ondernemer of burger leidt namelijk tot de mogelijkheid van nadeelcompensatie (lees: geen staatssteun). Het wijzigingen van een bestemmingsplan dat positieve gevolgen heeft (namelijk ontwikkelkansen of waardestijging van de grond) wordt beschouwd als een fijne lokale toevalstreffer waar de begunstigde partij in principe niet voor hoeft te betalen. Het eerste criterium van de algemene staatssteun regels stellen namelijk dat er sprake moet zijn van een financiële transactie die invloed heeft op de begroting van de overheid. Dit kwam naar voren toen Madrid in 2001 haar bestemmingsplan wijzigde, waardoor voetbalclub Real Madrid een megagroot voordeel naar binnen sleepte. Ze mochten kantoorgebouwen gaan ontwikkelen op hun

4 trainingsvelden naast het stadion en verdienden als club met die deal meer dan 300 miljoen. Met die opbrengst werd overigens daarna voor tientallen miljoenen een sterrenelftal samengesteld met Van Nistelrooij, Beckham en later Ronaldo (transfer van 94 miljoen!). Uit het Europees parlement werden in 2002 vragen gesteld over deze deal aan de Europese Commissie. De Commissie kwam vervolgens met een helder standpunt naar buiten dat het wijzigen van een bestemmingsplan op zich geen staatssteun aan de sportclub bevat, omdat dit een administratieve handeling is waarbij geen financiële middelen gemoeid zijn. Hierdoor werd niet voldaan aan de eerste voorwaarde van het staatssteunverbod. In 2011 vond overigens een soortgelijke operatie plaats in Eindhoven, waar de gemeente een gronddeal sloot op basis van de grondwaarde van potentiële woningbouw op het huidige stadionterrein. Praktijkvoorbeeld Real Madrid Op 7 mei 2001 werd door de president van het autonome gewest Madrid, de burgemeester van Madrid en de voorzitter van de voetbalclub Real Madrid een overeenkomst getekend betreffende stedenbouwkundige ontwikkeling van een grondstuk dat wordt begrenst door de Paseo de la Castellana, Avenida de Monforte de Lemos en de straten Pedro Rico en Arzobispo Morcillo, in het district Fuencarral-El Pardo. In de overeenkomst wordt bepaald dat de betrokken overheden zich verplichten de nodige procedures te starten om het bestemmingsplan van ongeveer 120 ha. grond, waarin op dat moment de sportstad van Real Madrid is gevestigd, zodanig te wijzigen dat m2 grond, die voorheen bestemd was voor particuliere sportinrichtingen, een generieke bestemming krijgt voor de tertiaire sector, d.w.z. kantoren, bedrijven, hotels enz. In het nieuwe bestemmingsplan voor dit grondstuk is voorzien in de bouw van vier kantoortorens van 54 verdiepingen, waarvan de verkoop en/of exploitatie Real Madrid een aanzienlijke atypische inkomstenbron zou bieden, waarmee niet alleen de enorme schuldenlast van de club zou kunnen worden betaald, doch die tevens een financieel voordeel zou bieden ten opzichte van de concurrenten van deze club. Hoofdvraag was of deze operatie kan worden gekwalificeerd als staatssteun aan Real Madrid. Achter de juridische constructie van wijziging van een bestemmingsplan ging ook expliciet een vorm van overheidssteun schuil, de burgemeester pochte ook nadrukkelijk met zijn ondersteuning. De sportclub onderhandelde ook nadrukkelijk over wijziging van het bestemmingsplan voor aan haar behorende grond en het leverde buitensporige voordelen op voor de belangrijkste eigenaar (Real Madrid), die tot dan toe in de sportwereld én in de bouwsector zonder precedent waren. De Commissie gaf vervolgens aan dat een eventuele inbreuk op de regels inzake overheidssteun volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie, alleen voordelen die direct of indirect met staatsmiddelen zijn bekostigd, als staatssteun moeten worden beschouwd. De Commissie wees er vervolgens op dat de nieuwe bestemming van het betrokken terrein geen betrekking blijkt te hebben op enige directe of indirecte overdracht van middelen door de stad Madrid of door de autonome gemeenschap van Madrid. De omstandigheid dat Real Madrid een voordeel ontleent aan de nieuwe bestemming, volstaat niet om deze bestemming als staatssteun aan te merken. De Commissie was derhalve van mening dat er geen voldoende redenen waren om de zaak te onderzoeken op grond van de staatssteunbepalingen van het EG-verdrag. 3. Conclusie Een schadevergoeding aan een onderneming voor de schade geleden door rechtmatig overheidshandelen (een nadeelcompensatie) brengt doorgaans geen selectief voordeel voor deze onderneming met zich mee en bevat om die reden daarom geen staatssteun. Het is verstandig daarbij de Handreiking Staatssteun en Nadeelcompensatie uit 2007 stap voor stap te volgen, deze is samengevat in een stroomschema, opgenomen in bijlage 2. Bedoeling is niet alleen een rechtstreekse financiële nadeelcompensatie te verschaffen, maar ook een compensatie te verstrekken door middel van ontwikkelingsmogelijkheden voor woningbouw op het resterende terrein van EMGA. Het wijzigingen van een bestemmingsplan dat positieve gevolgen heeft (namelijk ontwikkelkansen of waardestijging van de grond) wordt uit staatssteunoptiek beschouwd als een lokale meevaller, waar de begunstigde partij doorgaans niet voor hoeft te betalen. Zelfs in het geval deze meevaller te kwantificeren is, is er geen sprake van staatssteun, omdat de betrokken overheid geen staatsmiddelen besteed (zie praktijkvoorbeeld Real Madrid).

5 Bijlage 1: De Europese staatssteunregels in het kort De Europese staatssteunregels en procedures stellen belangrijke kaders aan het beleid van provincies, gemeenten, waterschappen en andere (semi-) publieke organen. In de Europese Unie geldt een algemeen verbod op staatssteun, gecombineerd met ingewikkelde uitzonderingsclausules uit het Europese Verdrag en secundaire wetgeving. De Europese Commissie heeft de exclusieve bevoegdheid om steunmaatregelen goed of af te keuren. Overheden dienen hun steunmaatregelen vooraf in Brussel aan te melden. Volgens artikel 107 lid 1 VWEU (het nieuwe Verdrag van de Werking van de Europese Unie, voorheen artikel 87 van het EG Verdrag) is er sprake van staatssteun als er aan alle vier volgende criteria is voldaan: 1. de steun wordt door de overheid verleend of met de overheidsmiddelen bekostigd; 2. het verschaft een economisch voordeel aan onderneming(en) die zij niet langs de normale commerciële weg zouden hebben verkregen; 3. het voordeel is selectief, d.w.z. het komt ten goede aan bepaalde onderneming(en); 4. het voordeel moet een (potentiële) invloed op de handel tussen Lidstaten hebben. Zodra een maatregel niet aan één van de hierboven genoemde criteria voldoet (geen staatsmiddel, geen voordeel, een generieke maatregel of geen invloed op de handel tussen EU Lidstaten) is de maatregel geen steunmaatregel meer volgens het Europees Verdrag. De staatssteunprocedure werkt met het nee, tenzij principe. Staatssteun is verboden, tenzij het Verdrag uitzondering toelaat en de Europese Commissie toestemming geeft. De uitzonderingen staan in het Verdrag vrij vaag omschreven, maar de Europese Commissie heeft vrij lijvige en complexe hoeveelheid secundaire regelgeving opgesteld waar, hoe en wanneer staatssteun toegestaan is. Een onjuiste staatssteunprocedure kan in het uiterste geval vervelende gevolgen hebben, zoals terugbetaling van oneigenlijk betaalde steun en het niet na kunnen komen van politieke of bestuurlijke toezeggingen. Soms moet terugbetaling plaatsvinden (met rente en zonder compensatie), zelfs met terugwerkende kracht, wat soms tot faillissement kan leiden. De Europese Commissie heeft de exclusieve taak en bevoegdheid om vooraf te beoordelen of aan de uitzonderingscriteria van het EG Verdrag is voldaan. Iedere overheidsinstantie dient elk voornemen tot verlening van steun vooraf bij de Commissie aan te melden. Deze meldingsprocedure duurt gemiddeld 3 tot 9 maanden, bij ingewikkelde zaken kan de procedure soms wel 18 maanden duren. Steun mag niet verleend worden voordat de Commissie goedkeuring heeft verleend via een beschikking. Bepaalde soorten steunmaatregelen zijn vrijgesteld van voorafgaande melding. Deze steunvormen zijn uitgewerkt in de zogeheten algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV) en gaan o.a. over MKB steun, milieumaatregelen, innovatie, opleidingen en regionale investeringssteun. Centrale vraag is altijd eerst of er wel sprake is van staatssteun, en zo ja aan wie. Bij subsidiemaatregelen levert dat bestuurlijk soms een rare paradox op. Beleidsmakers en politici willen meestal nadrukkelijk de economie met hun maatregelen beïnvloeden. Dat is vaak een beleidsdoel op zich, voor stimulering van de werkgelegenheid, innovatie of bijvoorbeeld voor een beter milieu. Hoewel sommige maatregelen op het eerste gezicht op staatssteun lijken, heeft de Europese Commissie en de jurisprudentie van het Hof van Justitie ook belangrijke piketpalen vastgelegd wanneer overheidsfinanciering geen staatssteun bevat. Geen staatssteun betekent dus geen notificatie, geen noodzakelijke goedkeuring en indien gewenst kan 100% steun gegeven worden. Eerste stap van een staatssteunanalyse is of er sprake is van economische activiteiten. Wie deze activiteiten ontplooit maakt uit staatssteunoptiek niet uit, dat kan een ondernemer, overheidsorganisatie of bijvoorbeeld stichting zijn. Wel moet er sprake zijn van een zekere markt met vraag en aanbod. Voor publieke activiteiten of taken (ook wel niet economische activiteiten genoemd), is het staatssteunrecht niet van toepassing. Voorbeelden zijn het aanleggen van wegen en dijken, de kosten voor onderwijs aan jongeren, de politie en bijvoorbeeld het leger. Naast het onderscheid tussen economische en niet-economische activiteiten is het onderscheid in eigendom ook van belang: publiek of privaat. Overheden mogen en kunnen ook economische

6 activiteiten verrichten, zo lang zij dit onder dezelfde voorwaarden doen als het bedrijfsleven. Een gemeente kan bijvoorbeeld haar drukkerij inzetten voor drukwerk van de lokale middenstand of met de eigen huisvuilwagens bedrijfsafval inzamelen. Daarmee beïnvloedt deze gemeente haar lokale drukwerk- en afvalmarkt. Betrokken overheden mogen dit transparant en onder marktconforme condities doen, de voorwaarden daarvoor staan opgesomd in de Europese Transparantierichtlijn (nr. 2006/111/EG). Overheden mogen dus ook risicovolle deelnemingen aangaan of bijvoorbeeld bankgaranties verschaffen. Deze activiteiten mogen uit publieke middelen gefinancierd worden, maar dienen dan wel onder marktconforme condities aan de klant en markt te worden aangeboden. In dat geval is er geen sprake van staatssteun. Als we de parameters activiteiten en eigendom tegen elkaar zetten, ontstaat een model met vier kwadranten. Hieronder staat dit schematisch weergegeven: Niet-economische activiteiten: Economische activiteiten: Publiek eigendom Overheid: Rijk, provincies, regio's, gemeenten, waterschappen, etc. Entiteiten in publiek eigendom die economische activiteiten verrichten, zoals energiebedrijven, OV- en afvalbedrijven. Ook de meeste ontwikkelingsbedrijven zitten in dit kwadrant. Privaat eigendom Private entiteiten met publieke taken, zoals universiteiten, scholen, branche organisaties, het Leger des Heils, de reddingsmaatschappij. Markt: Bedrijfsleven, consumenten, vraag en aanbod, commerciële financiering. Binnen, maar ook tussen deze kwadranten vinden transacties plaats tussen partijen: afspraken, taakopdrachten, aanbestedingen, subsidies, etc. Grofweg bevatten alle transacties binnen en tussen de twee linkerkwadranten geen staatssteun, want het zijn geen economische activiteiten. Ook de transacties binnen en tussen de twee onderste kwadranten bevatten doorgaans geen staatssteun, want dan zijn er geen overheidsmiddelen aan de orde, transacties zijn dan in het private domein. Bij transacties tussen het overheidskwadrant (linksboven) en de twee rechtse kwadranten moet goed worden gekeken of er wel of niet sprake is van staatssteun. De vier staatssteuncriteria moeten aan de orde zijn (staatsmiddelen, voordeel, specifiek en invloed op de handel). In de volgende gevallen is er geen sprake van staatssteun, omdat er geen voordeel is voor de betrokken ontvanger. Voorbeelden: als de betrokken overheid volledig marktconform handelt (volgens de EU Transparantierichtlijn); als de betrokken overheid een dienst of werk inkoopt volgens de openbare aanbesteding; als er sprake is van een dienst van algemeen economisch belang (in jargon: DAEB), maar dan moeten er wel zeer specifieke voorwaarden gevolgd worden (in jargon: de Altmark criteria). Als geen van deze drie scenario's aan de orde is en staatsmiddelen zijn betrokken voor een specifieke begunstigde die actief is of kan zijn op een internationale markt is er snel sprake van staatssteun. Op zich is dat nog geen ramp, want de staatssteunregels maken het mogelijk rechtmatig subsidies te verschaffen voor maatregelen ter bevordering van werkgelegenheid, innovatie, milieubescherming etc. Maar de staatssteunregels moeten dan worden toegepast (de steun moet gelimiteerd worden) en er gelden dan ook staatssteun procedures (aanmelding of kennisgeving).

7 Bijlage 2: Stroomschema Staatssteun en Nadeelcompemsatie