Betreft: klacht over de lidstaat Nederland wegens bestuurlijke onregelmatigheid inzake de staatssteunzaak nr. NN 43/2009.

Transcriptie

1 Aan mevrouw Catherina Day Secretaris Generaal van de Europese Commissie Wetstraat 200, B BRUSSEL Eexterzandvoort, 25 februari 2011 Betreft: klacht over de lidstaat Nederland wegens bestuurlijke onregelmatigheid inzake de staatssteunzaak nr. NN 43/2009. Geachte mevrouw Day, A. Verzoek en omschrijving van de klacht. Hierbij verzoeken wij u een onderzoek in te stellen naar aanleiding van onderstaande klacht over de lidstaat Nederland in verband met bestuurlijke onregelmatigheid inzake de behandeling van de zaak Steunmaatregel NN 49/ Nederland, Maatregelen ten gunste van Groningen Airport Eelde N.V. Het betreft met name de bestuurlijke onregelmatigheid bij het verstrekken van nadere informatie over de staatssteun met betrekking tot de exploitatieverliezen in de periode 2001 tot en met Deze informatie was zowel onvolledig als misleidend. Op grond van deze informatie heeft het Directoraat Generaal TREN in de beschikking van 19 november 2009 ten onrechte aangenomen dat de betreffende staatssteun onder de categorie "bestaande steun" valt en derhalve besloten deze staatssteun verder te onderzoeken in een afzonderlijke procedure overeenkomstig artikel 17 van de Verordening (EG) nr. 659/1999. Indien de informatie uit Nederland volledig en integer zou zijn geweest was DG TREN onvermijdelijk tot de slotsom gekomen dat de betreffende exploitatiesteun "nieuwe steun" betreft en verder overeenkomstig hoofdstuk III van deze Verordening "Procedure betreffende onrechtmatige steun" moet worden onderzocht. B. Substantiëring van de klacht. Onderstaand substantiëren wij onze klacht. 1. Met brief gedateerd 19 november 2009 heeft de Europese Commissie de heer Maxime Verhagen, Minister van Buitenlandse Zaken van de lidstaat Nederland, in kennis gesteld van de besluiten met betrekking tot de steunmaatregelen ten gunste van Groningen Airport Eelde N.V.; zaaknummer NN 43/2009 (bijlage 1).

2 2. Onder punt 4."Toepassingsgebied van het onderhavige besluit", paragraaf 29. (pagina 6.) preciseert de Commissie het toepassingsgebied van het onderhavige besluit:"dit besluit heeft betrekking op alle hierboven omschreven maatregelen, met uitzondering van maatregel d), "Compensatie van de exploitatieverliezen van GAE sinds de oprichting van de N.V.". 3. Eveneens onder punt 4."Toepassingsgebied van het onderhavige besluit", paragraaf 30. (pagina 6/7.) stelt de Commissie de Minister voorts in kennis van het voornemen de exploitatiesteun in een afzonderlijke procedure overeenkomstig artikel 17 van Verordening (EG) nr. 659/1999 te onderzoeken. Zoals bekend gaat artikel 17 over bestaande steun. 4. De Commissie heeft dit voornemen uitsluitend gebaseerd op informatie welke verstrekt is door de lidstaat Nederland. De Commissie schrijft hierover onder het eerdergenoemde punt 4., paragraaf 30.:"De Nederlandse autoriteiten hebben beklemtoond dat deze maatregel een bestaande maatregel is." 5. Uit nader onderzoek onzerzijds is gebleken dat de Nederlandse autoriteiten deze informatie hebben verstrekt met een brief gedateerd 26 oktober 2009 (zie ook punt 1., paragraaf 2., pagina 1. van de brief van de Commissie gedateerd 19 november 2009). Na een confirmatief verzoek om openbaarmaking heeft u ons enige tijd geleden (gedeeltelijk) inzage verleend in deze brief van 26 oktober 2009 (bijlage 2). 6. De brief van de Nederlandse autoriteiten van 26 oktober 2009 is zowel onvolledig als misleidend. Onderstaand zullen wij dit standpunt substantiëren en documenteren. 7. De desbetreffende compensatie van de exploitatieverliezen in de periode 2001 tot en met 2010 door de Staat, de regionale en locale bestuursorganen betreffen (zie ook punt 3., paragraaf 26. en 27., pagina 6. van de beschikking van 19 november 2009): (1) de afkoop op 1 januari 2002 van toekomstige exploitatieverliezen door de Staat ten bedrage van Euro 4,3 miljoen (bijlage 3, artikel 1.1.); (2) de (over)compensatie in 2001 voor het verlies van inkomsten ten gevolge van het verbod van opleidingsvluchten met grote vliegtuigen, ten bedrage van Euro 2,9 miljoen (bijlage 3., artikel 1.3.); (3) de jaarlijkse vaste kapitaalinjecties sedert 1 januari 2003 gedurende 10 jaar ten bedrage van Euro 1 miljoen door de regionale en locale bestuursorganen (bijlage 4: Statenstuk , Provincie Drenthe, december 2003). 8. Van essentieel belang in deze zaak zijn de juridische opinies van de Directeur Generaal van de Juridische Dienst van de Europese Commissie, de heer Michel Petite, zoals hij deze op verzoek van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van Nederland met brief van 23 november 2007 heeft toegelicht (bijlage 5). Dit geldt a fortiori voor zijn opinie naar aanleiding van de vraag van de Raad van State:"Kan een -2-

3 bijdrage die in 2003 is verleend aan een luchthaven, gelet op de Wet houdende oprichting van naamloze vennootschappen voor de luchtvaartterreinen Eelde, Zuid-Limburg en Texel en gelet op Verordening (EG) nr. 659/1999 van de Raad van 22 maart 1999 tot vaststelling van nadere bepalingen voor de toepassing van artikel 93 (oud) van het EG-verdrag, worden aangemerkt als bestaande steun, of is er sprake van nieuwe steun?". Het antwoord van de DG Juridische Dienst is kort, maar krachtig:"nee, die bijdrage kan niet als bestaande steun worden beschouwd." De heer Petite geeft vervolgens een nadere toelichting op zijn opinie. De Nederlandse autoriteiten waren via de Raad van State terdege op de hoogte van deze opinie van de Directeur Generaal. 9. Evenzeer van essentieel belang in deze is dat de hierboven onder punt 7. genoemde compensatie van de exploitatieverliezen nimmer door de Nederlandse autoriteiten aan de Europese Commissie zijn gemeld en ter goedkeuring zijn voorgelegd. En steun die niet is aangemeld kan per definitie nimmer "bestaande steun" zijn. 10. Voorts is gebleken dat de hierboven onder 7. (3) genoemde steun: de jaarlijkse vaste kapitaalinjectie van Euro 1 miljoen nimmer in een overeenkomst tussen de regionale respectievelijk locale bestuursorganen en de Groningen Airport Eelde N.V. is vastgelegd. Uiteraard zijn hieraan dus ook geen voorwaarden verbonden. Deze wijze van handelen is in strijd met de bepalingen van mededeling nr. 2005/C 312/01 van 9 december 2005 onder punt 4.2. "inzake communautaire richtsnoeren voor financiering van luchthavens en aanloopsteun van de overhead voor luchtvaartmaatschappijen met een regionale luchthaven als thuishaven. Deze staatssteun kan derhalve op geen enkele wijze voldoen aan de criteria van het Altmark-arrest. C. Belang. Volgens de Europese klachtenregelgeving behoeven klagers niet aan te tonen dat zij belanghebbenden zijn in de zaak waarover zij een klacht indienen. Toch hechten wij er in deze aan in het kort te schetsen wat ons belang is. Gemotiveerd door bescherming van natuur en milieu zijn wij al geruime tijd appellant in een beroepsprocedure die dient bij de Raad van State in Nederland tegen het besluit van de Minister van Infrastructuur en Milieu (oude benaming: Verkeer en Waterstaat) inzake de verruiming van de geluidcontour en de verlenging van de starten landingsbaan van de Groningen Airport Eelde van 1800 meter naar 2500 meter. Deze uitbreiding van het vliegveld wordt gefinancierd met publieke middelen en is een vorm staatssteun. De Europese Commissie heeft met besluit van 19 november 2009 verklaard geen bezwaar te maken tegen deze staatssteun voor de verlenging van de start- en landingsbaan. Naast deze investeringssteun ontvangt de N.V. Groningen Airport Eelde al jarenlang aanzienlijke bedragen aan staatssteun in de vorm van exploitatiesteun; zie punt 7. onder B van deze brief. Deze exploitatiesteun is onderwerp van nader onderzoek door de Europese Commissie zoals hierboven uiteengezet. Zonder deze exploitatiesteun is het vliegveld -3-

4 niet levensvatbaar en is het project baanverlenging niet realiseerbaar. Met de Directeur Generaal van de Juridische Dienst van de Commissie zijn wij van mening dat deze exploitatiesteun "nieuwe steun" is. Bovendien is steun niet aangemeld en zou derhalve overeenkomstig artikel 10 van de Verordening (EG) nr. 659/1999 onderzocht moeten worden. Ons belang is derhalve zeer gediend bij een onderzoek van deze exploitatiesteun door de Commissie om daarmee duidelijkheid te krijgen over de toelaatbaarheid van deze steun. D. Nationale rechtsmiddelen. Wij hebben de zaak van de exploitatiesteun aangekaart bij de Raad van State in onze brief van 12 mei 2010: zie de punten 10, 40 en 41 (bijlage 6). Wij hopen en vertrouwen dat we dusdoende gevolg hebben gegeven aan het dringende advies uit de Europese klachtenregeling ook de Nationale rechtsmiddelen in te zetten om deze bestuurlijke onregelmatigheid te herstellen. Echter, in kwesties van staatssteun prevaleert het oordeel van de Europese Commissie en is het aan het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen een definitieve en bindende uilegging van het Gemeenschapsrecht te geven. E. Conclusie. Als gevolg van de onvolledige en misleidende informatie die door de Nederlandse autoriteiten werd verstrekt heeft het Directoraat Generaal TREN bij haar besluit van 19 november 2009 in juridische zin gedwaald. F. Verzoek. Wij verzoeken u bij deze een onderzoek te starten naar onze klacht en het daarheen te leiden dat de betreffende dienst van de Commissie, thans het Directoraat Generaal Mededinging, volledig en integer over deze zaak wordt geïnformeerd, zodat deze dienst op basis van deze volledige en integere informatie tot een heroverweging van het besluit van 19 november 2009 kan komen. Naar onze mening moet deze heroverweging tot gevolg hebben dat het verdere onderzoek naar deze staatssteun overeenkomstig Hoofdstuk III "Procedure betreffende onrechtmatige steun" van de Verordening (EG) nr. 659/1999. wordt uitgevoerd. Desgewenst zijn wij vanzelfsprekend bereid u schriftelijk en/of mondeling alle gewenste nadere informatie en documentatie te verstrekken. -4- Gaarne ontvangen wij een ontvangstbevestiging van onze klacht. Met vriendelijke groet,

5 -5- Bijlagen: 1. Brief gedateerd 19 november 2009 van de Europese Commissie aan de heer Maxime Verhagen, Minister van Buitenlandse Zaken. 2. Brief gedateerd 26 oktober 2009 van de Permanente Vertegenwoordiger van Nederland aan de Europese Commissie. 3. Overeenkomst beëindiging subsidierelatie Staat/Groningen Airport Eelde N.V., gedateerd 12 december Statenstuk , Provincie Drenthe, december Brief gedateerd 23 november 2007 van de Directeur-Generaal van de Juridische Dienst van de Europese Commissie, de heer Michel Petite aan de Raad van State. 6. Brief van 12 mei 2010 van advocaat Mr. A.H.J. van den Biesen, namens de Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde (VOLE), aan de Raad van State betreffende Aanvulling beroepsgronden. Kopie: Directeur-Generaal Juridische Dienst van de Europese Commissie, Luis ROMERA REQUENA, Wetstraat 200, B BRUSSEL