Psychomotorische therapieinterventies. Vrijdag 9 maart 2018 Masterclass NVP Stemming en slaap bij psychose Thomas Scheewe

Transcriptie

1 Psychomotorische therapieinterventies bij psychose Vrijdag 9 maart 2018 Masterclass NVP Stemming en slaap bij psychose Thomas Scheewe

2 Een metafoor: Psychomotorische therapie is als En niet zomaar een vogeltje

3 Een bijzonder vogeltje Maar ja

4 de ijsvogel is als PMT Om het te ervaren moet je van haar bestaan weten

5 Kwetsbaarheid van de ijsvogel én PMT Bron:

6 Een kleine introductie De vaktherapeutische beroepen Vaktherapie: koepelnaam voor beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie, psychomotorische kindertherapie, psychomotorische therapie en speltherapie Psychomotorische therapie (PMT) Mensen met psychische klachten helpen anders met hun klachten om te gaan Creëren van concrete, hier-en-nu situaties waar de cliënt zijn klachten aan den lijve (lichaamservaringen) of in bewegingsgedrag ervaart en kan beïnvloeden

7 PMT algemeen PMT is een beroepsgroep, niet een interventie PMT maakt gebruik van een scala aan methodieken en interventies Preventie, begeleiding, training en behandeling Illustratie breedte van beroep --> enkele PMT-promotietrajecten bij andere doelgroepen: Cees Boerhout (2017) Een PMT-interventie naar overmatig ingehouden woede en agressie bij eetstoornissen Lia van der Maas (2015; VU, Reade revalidatie en Windesheim) Een PMT-interventie gericht op vergroten van lichaamsbewustzijn als aanvulling op een multidisciplinaire pijnrevalidatie behandeling Tina Belemans (loopt) Ontwikkeling, integratie en onderzoek naar effectiviteit van PMT-modulen, gericht op agressieregulatie bij Licht verstandelijk beperkten

8 PMT bij psychose: BEATVIC Kick boxing ter verbetering van lichamelijke en mentale empowerment van mensen met een psychose.

9 Promotieonderzoek Bertine de Vries, Elise vd Stouwen

10 Promotieonderzoek Jeroen Deenik

11 PMT bij psychose algemeen PMT-inzet in zowel acute als rehabilitatiefase Bijdrage PMT in acute fase met name gericht op: Sedentair gedrag Verstoorde lichamelijke sensaties Moeilijkheden in omgang met stress Preventie of behandeling van co-morditeiten (zowel psychiatrisch als somatisch) (Vancampfort et al., 2009) Zorgstandaard Psychotische stoornissen (2017) Optionele additionele behandelvorm, te overwegen bij: (ernstige) negatieve symptomen Spanningsklachten Cognitieve symptomen Depressieve klachten

12 o.b.v. 35 studies (n=3453) Patiënten bewegen significant minder Zowel minder matige als intensieve activiteit dan controles Depressie en hogere leeftijd geassocieerd met minder fysieke activiteit

13 Sedentair gedrag onafhankelijke risicovariabele voor cardiovasculaire aandoeningen, type 2 diabetes en vervroegde mortaliteit (Biswam et al., 2015) Meta-analyse o.b.v. 13 studies (n=2033) Gemiddeld dagelijks 11 uur sedentair tijdens wakkere uren ( 1.5 METs) Objectief gemeten 12.6 uur per dag (95% CI ) Subjectief gemeten 6.85 uur per dag (95% CI ) Gemiddeld 2.8 uur per dag (95% CI ) meer sedentair dan controles

14 Activiteit en sedentair gedrag gemeten binnen de TOPFIT-studie (Scheewe et al., in prep) Opvallend: 1/3 e minder actief dan inactieve gezonde controles 2.8 uur per dag méér sedentair dan inactieve gezonde

15

16

17 o.b.v. 29 studies (n=1109) Positief effect Exercise niet enkel o.v.v. op negatieve symptomen maar ook op positieve en algemene symptomen, kwaliteit van leven, global functioning en depressieve symptomen.

18 o.b.v. 10 studies (n=385) Verbetering global cognitief functioneren werkgeheugen, sociale cognitive en aandachtsfunctie Geen effect op verwerkingssnelheid, verbal geheugen, visueel geheugen en probleemoplossend vermogen Hogere exercise dosis beter effect Begeleiding door professioneel expert beter effect

19 TOPFIT studie: resultaten o.v.v. mentale gezondheid Fitnesstherapie, één tot twee keer per week (65% van geïncludeerde patiënten): Verbetering van primaire symptomen (p=.001) Verbetering van depressieve symptomen (p=.01) Vermindering zorgbehoefte (p=.05) 25% Verschil in veranderscores o.v.v. psychotische en depressieve symptomen Intention-to-treat analyse, fitnesstherapie: trend verbetering depressieve symptomen (p=.07) (Scheewe et al. 2012)

20 Resultaten recente studie (2)

21

22 Twee anekdotes TOPFIT-onderzoek bij GGZ Friesland

23 Verbetert fitnesstherapie VO 2peak (in ml/min/kg) in patiënten met schizofrenie en controles? Fitness Activiteiten beg Fitness Life as usual tijd X interventie: p=.03 (Scheewe et al. 2012)

24 Resultaten voor andere lichamelijke gezondheidsparameters Fitnesstherapie % Actieve controle groep % = + = - * Conclusie: Nauwelijks effect fitnesstherapie. Alle veranderingspercentages wel in de te verwachte richting

25 International Diabetes Foundation (2005) Resultaten TOPFIT-studie vwb HDL-cholesterol (let wel: n.s.) Patiënten Fitness Patiënten Act. Beg. Controles Fitness Controles LaU

26 Andere PMT-methodieken Yoga Verbetering depressie en angst (Bussing et al., 2012) Systematic reviews bij patiënten met schizofrenie Oa. verbetering van kwaliteit van leven (Broderick et al., 2017; Broderick et al., 2016) Te weinig gedegen onderzoek om conclusies te trekken (Broderick & Vancampfort, 2017) te vroeg voor standaard care Progressieve spierrelaxatie Zowel in acute als in chronische fase in te zetten, geen adverse events Mogelijk vermindering angst en spanning en verbetering subjectief gevoel van welbevinden (Melo-Dias et al., 2014; Vancampfort et al., 2012) Conclusie vergelijkbaar aan Yoga. Mindfullness RCT (n=90; Moritz et al., 2015): Zowel mindfulness als spierrelaxatiegroep vermindering van depressieve en obsessief-compulsieve maar niet van psychotische symptomen RCT (pilot n=10; Tabak & Granholm, 2014) Conclusie: nog voorzichtiger dan bij Yoga en Spierrelaxatie.

27 Brain changes are progressive through-out the illness Hulshof Pol & Kahn 2008; Kempton 2010; Olabi 2011; Pantelis 2005 Schizophrenia Structural brain abnormalities consistently found Van Haren 2011; Wright 2000 Brain changes appear related to disease outcome Cahn 2009; Hulshof Pol & Kahn 2008; Pantelis 2005; van Haren 2008 (but not Delisi 2004) Inactive & poor fitness level Exercise affects the brain Lindamer 2008; Scheewe et al Underlying mechanisms largely unknown Van Praag 2008,2009; Pajonk 2010

28 Samenvatting MRI-resultaten TOPFIT studie Geen RCT fitnesstherapie effect op globale breinvolumes in patiënten of controles (Scheewe et al., 2013) Toename van fitheid (W peak ) geassocieerd met vermindering ernst breinvolume veranderingen in patiënten met schizofrenie (Scheewe et al., 2013) Toename van fitheid (W peak ) geassocieerd met toename van corticale dikte in patiënten en controles, vooral in de linker hemisfeer (Scheewe et al., 2013) Fitnesstherapie verbetert bij patiënten en controles de integriteit van witte stofbanen, met name in bij motorische activiteit betrokken banen (Svatkova et al., 2015)

29 Systematische review 14 onafhankelijke studies, 423 patiënten met schizofrenie 7 neuro-imaging studies: OVERALL CONCLUSIE fysieke activiteit leidt tot verbetering Veranderingen breinvolume Verandering integriteit witte stofbanen Diverse studies invloed fysieke activiteit op Brain Derived Neurotropic Factor (BDNF) ( belangrijk voor neurogenese) Diverse maar niet alle studies vinden toename BDNF correlatie verandering BDNF en verbetering cognitie