DE EFFECTIVITEIT VAN ONLINE EN OFFLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE VOOR SUÏCIDE PREVENTIE

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "DE EFFECTIVITEIT VAN ONLINE EN OFFLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE VOOR SUÏCIDE PREVENTIE"

Bertha de Boer
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 DE EFFECTIVITEIT VAN ONLINE EN OFFLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE VOOR SUÏCIDE PREVENTIE SPREKER: JASPER WIEBENGA FUNCTIE: PROMOVENDUS & PSYCHOLOOG, AFDELING PSYCHIATRIE, GGZ INGEEST & VUMC

VAN BLENDED NAAR FACE-TO-FACE Keuze gemaakt

onderzoek te doen naar blended care m.b.v.

2 VAN BLENDED NAAR FACE-TO-FACE Keuze gemaakt voor 100% face-to-face therapie voor suïcide preventie Wel een presentatie op een e-market Informatie over HOE de keuze gemaakt is om GEEN onderzoek te doen naar blended care m.b.v. wetenschappelijke literatuur Informatie over onderzoeksopzet

3 INHOUD 1. Prevalentie/incidentie zelfmoord 2. Algemeen beeld effectiviteit offline and online CGT-behandelingen voor suïcidale patiënten 3. Beschrijving van de GRIP studie

4 PREVALENTIE: ALGEMENE BEVOLKING 5,2 suïcides per dag in NL 1894 suïcides in 2016 in NL Bijna 1 miljoen suïcides per jaar wereldwijd 2e plaats belangrijkste doodsoorzaak tussen jaar oud [Bronnen: CBS, 2017; WHO, 2014]

5 SUÏCIDES IN DE GGZ 40% van de mensen die in Nederland zelfmoord plegen in behandeling bij GGZ instelling (Huisman, Robben, & Kerkhof, 2013) 90-95% van de mensen die zelfmoord plegen heeft psychische stoornis (Cavanagh et al., 2003; Nock et al., 2008) Alle psychische stoornissen gaan gepaard met verhoogd risico op zelfmoordgedachten en suïcidaal gedrag (Angelakis et al., 2015; Franklin et al., 2017; Harris & Barraclough, 1997)

6 CONCLUSIE OP BASIS VAN DE CIJFERS Zelfmoord komt vaak voor en aantal zelfdodingen neemt toe Wil je aantal zelfdodingen drastisch verminderen kies high-impact targets Groot aantal zelfdodingen bij mensen met psychische stoornis in behandeling GGZ = high-impact target waar we met succesvolle interventies een groot verschil zouden kunnen maken (Bertolote et al., 2003)

7 OFFLINE CGT INTERVENTIES VOOR SUÏCIDE PREVENTIE Welke behandelmethode? Volgens de literatuur: CGT een van de meest veelbelovende en meest onderzochte therapeutische behandelvormen voor suïcide preventie (O Connor & Pirkis, 2016) Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag: CGT en probleemoplossingstherapieën kunnen suïcidaal gedrag reduceren in ambulante behandeling van patiënten die suïcidepogingen hebben ondernomen of behandeld worden voor suïcidaal en zelfbeschadigend gedrag

8 WAT ZEGT ONDERZOEK OVER OFFLINE CGT VOOR SUÏCIDE PREVENTIE? (1) Meta-analyse Tarrier et al. (2008): 28 RCT s geïncludeerd met uitkomstmaat suïcidaal gedrag Populaties: adolescenten, volwasennen, suïcide pogers, depressie, psychose en borderline Sterk algeheel significant effect van CGT op reductie suïcidaal gedrag Subgroep analyses: alleen significant effect behandeling van volwassen populaties, individuele behandeling en CGT vergeleken met minimale behandeling of treatment as usual

9 WAT ZEGT ONDERZOEK OVER OFFLINE CGT VOOR SUÏCIDE PREVENTIE? (II) Meta-analyse Mewton & Andrews (2016): Nog niet genoeg bewijs om aan te tonen dat de behandeling van een psychische stoornis met CGT zelfmoordgedachten en suïcidaal gedrag kan verminderen Wel bewijs voor de effectiviteit van direct behandelen suïcidale gedachten en suïcidaal gedrag Dus richten op directe aanpak in onze studie en met CGT valt winst te behalen op gebied van individuele behandelingen voor suïcidale volwassenen met diverse stoornissen

10 HOE ONDERSCHEIDEN WIJ ONS MET ONZE STUDIE? Low-risk t/m high-risk Meestal hoge cut-off en suïcide poging (recent of in verleden) 95% van high-risk patiënten pleegt geen zelfmoord en 50% van zelfdodingen low-risk patiënten (Large et al., 2016) Transdiagnostisch Meestal specifieke populaties (schizofrenie, borderline, depressie, epilepsie, psychoses, zelfbeschadigers, etc.) Betere externe validiteit

11 WAT ZEGT ONDERZOEK OVER ONLINE CGT VOOR SUÏCIDE PREVENTIE? (1) CGT een van de meest geschikte interventies voor online therapie Veel praktische oefeningen Zelfstandig uitvoerbaar Makkelijk te standaardiseren Goed meetbaar In de praktijk nog weinig succes bereikt met CGT voor suïcide preventie online

12 WAT ZEGT ONDERZOEK OVER ONLINE CGT VOOR SUÏCIDE PREVENTIE? (1I) Meta-analyse and systematic review Leavey & Hawkins (2017) gericht op effect van online en offline CGT op verminderen suïcide ideatie en suïcidaal gedrag 26 face-to-face studies en 5 e-health studies 4 van 5 e-health studies onbegeleide zelfhulp en 1 studie met minimale feedback van therapeut Blended behandelingen nog niet getest Opnieuw positief effect offline CGT-sp (effect sizes klein tot medium van formaat) 3 van de 5 e-health studies niet effectiever dan controle conditie 2 e-health studies wel effectief (één groot en één klein effect) Conclusie kan nog niet getrokken worden over effectiviteit online CGT-sp

13 INVLOED OP UITKOMSTEN ONLINE CGT-SP? Niet alle studies direct gericht op suïcidaliteit, maar op bijv. depressie In alle vijf de studies ook significante verbetering in controle groep Enkel tijd en non-cgt specifieke elementen die suïcidale gedachten of gedrag kunnen verminderen In e-health studies minder suïcidale samples In 4 van de 5 studie waren completion rates lager dan voorgeschreven in protocol In studie Christensen et al. (2013) 6 modules voorgeschreven en gemiddeld 1.5 afgemaakt en gemiddeld 7.4 minuten per website visit en ingeschat nodig om module af te maken

14 IS ONLINE CGT GESCHIKT VOOR SUÏCIDALEN? (I) Bespreking punten voor en tegen Heeft meegespeeld in onze beslissing voor e-health of face-to-face studie

15 IS ONLINE CGT GESCHIKT VOOR SUÏCIDALEN? (II) Lage completion rates zonder begeleiding. Volgens Berk et al. (2004) lastig om suïcide pogers bij behandeling betrokken te krijgen vanwege: Negatieve gedachten over behandeling ( niemand of niks kan mij meer helpen, het gaat mij toch niks opleveren ) Ernstige psychiatrische symptomen Schaamtegevoelens Chaotische levensstijl Berk et al. (2004): zonder case-manager 33% naar 4 of meer sessies, met case-manager 75% naar 4 of meer sessies. Belangrijk dat een therapeut in eerste instantie actieve rol speelt om cliënt in behandeling te krijgen en houden.

16 IS ONLINE CGT GESCHIKT VOOR SUÏCIDALEN? (III) Veel nulresultaten Stimuleert het verdere isolatie? Slaan we een stap over? (eerst face-to-face implementeren en meer bewijs nodig voor face-to-face CGT-sp)

17 IS ONLINE CGT GESCHIKT VOOR SUÏCIDALEN? (IV) Online therapie kan mogelijkheden bieden Kosteneffectief? Meer toegankelijk? Meer patiënten die behandeld kunnen worden?

18 IS ONLINE CGT GESCHIKT VOOR SUÏCIDALEN? (V) Geeft patiënt tijd om informatie te verwerken en vast te houden Zorgt voor continuïteit Verlaagt drempel om hulp te zoeken Wetenschap kan ontwikkelingen e-health niet bijhouden (Ruwaard, 2015)

19 CGT-SP E-HEALTH JA OF NEE? Zou zorg wellicht goedkoper kunnen maken, leiden tot meer behandelingen, betere toegankelijkheid en verlagen van drempel voor suïcidalen MAAR Stevigere basis nodig voor face-to-face CGT-sp in verschillende populaties en settingen en deze stap niet overslaan Online CGT-sp nog niet veelbelovend Menselijk contact belangrijk bij doelgroep die vaak geïsoleerd leeft en lage treatment compliance heeft

specialistische GGZ (sggz) als toevoeging op de standaard reguliere behandeling Meten of CGT-sp samen met

20 ONDERZOEK GRIP: GGZ INTERVENTION IN PREVENTION OF SUICIDAL BEHAVIOR HOOFDDOELEN Een cognitief gedragstherapie protocol voor suïcide preventie (CGT-sp) transdiagnostisch implementeren in de specialistische GGZ (sggz) als toevoeging op de standaard reguliere behandeling Meten of CGT-sp samen met treatment as usual (TAU) effectiever is in het verminderen van de intensiteit en ernst van suïcide ideatie en suïcidaal gedrag dan TAU alleen

21 ONDERZOEK GRIP: GGZ INTERVENTION IN PREVENTION OF SUICIDAL BEHAVIOR ONDERZOEKSOPZET RCT (CGT-SP + TAU vs. TAU) Multi-center onderzoek, samenwerking met twee instellingen Meerdere afdelingen (bijv. depressie, angst, persoonlijkheid, FACT, etc.)

22 ONDERZOEK GRIP: GGZ INTERVENTION IN PREVENTION OF SUICIDAL BEHAVIOR INCLUSIE CRITERIA Patiënt is een volwassene van 18 jaar of ouder en is nieuw verwezen naar één van de twee deelnemende GGZ instellingen Patiënt scoort 1 op de ernst suïcide ideatie subschaal van de Columbia-Suicide Severity Rating Scale (C-SSRS) in de afgelopen maand. Daarnaast scoort patiënt 3 op item 1, 2 en/of 3 van de intensiteit suïcide ideatie subschaal van de C-SSRS in de afgelopen maand en/of de patiënt geeft aan op de suïcidaal gedrag subschaal dat hij/zij een suïcide poging heeft gedaan in zijn/haar leven.

23 ONDERZOEK GRIP: GGZ INTERVENTION IN PREVENTION OF SUICIDAL BEHAVIOR EXCLUSIE CRITERIA Actieve (manisch)psychotische episode of cognitieve beperking vanwege dementie, een verstandelijke beperking of chronische desorganisatie (verwardheid in doen, denken en voelen, ook bekend als een positief symptoom van een psychose) Onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal

24 DEELNAME AAN STUDIE

25 CGT-SP BEHANDELPROTOCOL Op basis van behandelprotocol CGT-sp van Wenzel, Brown & Beck (2009) 10 wekelijkse sessies 3 fases Behandeling op maat

26 CONCLUSIE Er is een noodzaak voor: Meer onderzoek naar CGT voor suïcidale patiënten Het implementeren van CGT behandelingen specifiek gericht op suïcidaliteit in de Nederlandse GGZ Handvatten voor behandelaren om suïcidale patiënten goed te kunnen behandelen Meer innovatie op het gebied van behandelingen voor suïcidale patiënten in het algemeen In de toekomst, onderzoek naar blended CGT-sp en meer onderzoek naar online CGT-sp in het algemeen, de discussie is nog maar net begonnen!

Vergelijkbare documenten

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe?

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Effecten en Werkingsmechanismes van Cognitieve Therapie en Interpersoonlijke Therapie voor Depressie Dr. Lotte Lemmens Maastricht University Psychotherapie