Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP"

Transcriptie

1 Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP Arija Maat AMC

2 Geen Belangenverstrengeling

3 Introductie 2009 AGIKO UMC Utrecht (Dr. W. Cahn en Prof.dr. R.S. Kahn) Sociale cognitie en schizofrenie GROUP investigators: Prof.dr. RS Kahn, Prof.dr. DH Linszen, Prof.dr. J van Os, Prof.dr. D. Wiersma, Dr. R. Bruggeman, Dr. W. Cahn, Prof.dr. L de Haan, Prof.dr. L. Krabbendam, Prof.dr. I. Myin-Germeys

4 Inhoud Introductie GROUP en sociale cognitie Methode 4 artikelen (vraag methode resultaten conclusie) Conclusies Discussie

5 Introductie GROUP: Genetic Risk and Outcome in Psychosis Cohort Amsterdam, Utrecht, Maastricht, Groningen 1120 schizofrenie patiënten 1057 gezonde broers en zussen (sibs) 590 gezonde controles Longitudinaal T1: Baseline T2: + 3 jaar T3: + 6 jaar

6 Introductie Sociale cognitie Het geheel van denkprocessen, die ten grondslag liggen aan het verwerken van sociale en emotionele informatie (1) Sociale cognitie is beperkt bij schizofrenie patiënten in vergelijking met gezonde mensen en is positief geassocieerd met functioneren in de maatschappij (2,3) Emotieherkenning en Theory of Mind 1. Couture et al., 2006; 2. Fett et al., 2011; 3. Fett et al., 2010

7 Introductie Emotieherkenning (1) DFAR (0-100%, 64 gezichten, 4 emoties) Theory of Mind (ToM) (2) Hinting Task (0-20) Anne is binnenkort jarig. Ze zegt tegen vader: Ik hou veel van dieren, vooral van honden. Wat bedoelt Anne werkelijk? 2 punt Zou de dierenwinkel open zijn met mijn verjaardag? 1 punt 1. Van t Wout et al., 2004; 2. Corcoran et al., 1995

8 Methode I. Sociale Cognitie en Symptomen (Cross-Sectioneel) II. Sociale Cognitie en Symptomen (Longitudinaal) III. Hersenstructuren en Sociale Cognitie IV. Sociale Cognitie en QOL

9 Deel I Sociale Cognitie en Symptomen Vraag: Zijn defecten in sociale cognitie bij schizofrenie familiair bepaald? Methode: schizofrenie patiënten (n=1032), sibs (n=1017), controles (n=579) PANSS, SIS-R, HT, DFAR (T1) Cross-trait cross-sibling design Resultaten: Sociale cognitie is het best bij co s, daarna sibs, daarna patiënten Sociale cognitie defecten bij patiënten zijn geassocieerd met sociale cognitie defecten bij hun sibs

10 Deel I Conclusies: Defecten in sociale cognitie clusteren binnen families - genetische factoren - omgevings factoren Schizofrenie is een heterogene ziekte, sociale cognitie defecten zijn een meer homogene, mogelijk onderliggende oorzaak van de ziekte, een zgn. trait marker Trait markers kunnen worden gebruikt bij genetisch onderzoek en vroegdiagnostiek naar schizofrenie

11 Deel II Sociale Cognitie en Symptomen Schizofrenie symptomen wisselen over de tijd (psychose vs non-psychose) Vraag: Zijn sociale cognitie defecten bij schizofrenie patiënten stabiel over de tijd of veranderen ze met een toe- of afname van schizofrenie symptomen? Methode: schizofrenie patiënten (n=521), gezonde controles (n=312) DFAR T1 en T2 (3 jaar) Remissie: PANSS remissie tool: 1. RR, 2. RN, 3. NR, 4. NN

12 Deel II 75,00 74,00 73,00 DFAR total 72,00 71,00 70,00 69,00 NN NR RN RR HC 68,00 67, Time

13 Deel II Resultaten: Sociale cognitie defecten veranderen over de tijd afhankelijk van een toe- of afname van schizofrenie symptomen, waarbij een toename van de symptomen tot een slechtere sociale cognitie leidt en vice versa (= state ) Ook al is een patiënt drie jaar in remissie, zijn sociale cognitie is dan nog steeds niet zo goed als die van een gezonde controle (= trait ) Conclusie: Sociale cognitie defecten zijn state en trait afhankelijk

14 Deel III Hersenstructuren en Sociale Cognitie Vraag: Zijn hersenstructuren die relevant zijn voor sociale cognitie (amygdala en PFC) afwijkend bij patiënten met schizofrenie? Methode: schizofrenie patiënten (n=166), gezonde controles (n=134) DFAR, HT, Structurele MRI Resultaten: Schizofrenie patiënten hebben een kleinere amygdala en PFC Pars triangularis (PFC) volume ~ emotie herkenning Pars medialis (PFC) volume ~ ToM Amygdala volume is niet geassocieerd met sociale cognitie

15 Deel III

16 Deel III Conclusie PFC volume is geassocieerd met sociale cognitie bij schizofrenie, amygdala volume niet Spiegel neuronen Ontwikkeling hersenen

17 Deel IV Sociale Cognitie en Kwaliteit van leven Vraag: Is sociale cognitie geassocieerd met kwaliteit van leven (QOL)? Methode: schizofrenie patiënten (n=1032), siblings (n=1011), controles (n=552) WHO-QOL, DFAR, HT, PANSS Resultaten: Schizofrenie patiënten hebben een slechtere QOL dan controles Emotieherkenning is niet geassocieerd met QOL ToM is negatief geassocieerd met QOL (inzicht?)

18 Deel IV

19 Conclusies I.Defecten in sociale cognitie zijn geassocieerd zijn met het hebben van een kwetsbaarheid voor de ziekte, ook wel een trait- marker genoemd. II.Defecten in sociale cognitie zijn geassocieerd met het wel of niet in symptomatische remissie zijn tijdens de ziekte, ook wel een state-marker genoemd. III.Defecten in sociale cognitie zijn geassocieerd met een afname van het volume van de grijze stof van de prefrontale cortex. IV.Theory of mind is negatief geassocieerd met de kwaliteit van leven van schizofrenie patiënten

20 Referenties Maat A, van Montfort SJ, de Nijs J, Derks EM, GROUP Investigators. Emotion processing in schizophrenia is state and trait dependent. Schizophr Res Dec 24. A Maat, Fett AK, Derks E; GROUP Investigators. Social cognition and quality of life in schizophrenia. Schizophr Res May;137(1-3): Fett AK, Maat A; GROUP Investigators. Social cognitive impairments and psychotic symptoms: what is the nature of their association? Schizophr Bull Jan;39(1): Maat A, van Haren NEM, Bartholomeusz CF, Kahn RS, Cahn W. Emotion recognition and theory of mind are related to gray matter volume of the prefrontal cortex in schizophrenia. Submitted

21 Vragen?

Van genetische kwetsbaarheid naar herstel

Van genetische kwetsbaarheid naar herstel Kwetsbaarheid en Veerkracht bij mensen met een psychose Van genetische kwetsbaarheid naar herstel 10 jaar GROUP onderzoek GROUP-Investigators centrale vragen van GROUP Bestaat er een genetische kwetsbaarheid

Nadere informatie

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica

Nadere informatie

Schizophrenia spectrum and other psychotic disorders (dsm5.org) profile-based psychosen-zorg. Dr. Richard Bruggeman

Schizophrenia spectrum and other psychotic disorders (dsm5.org) profile-based psychosen-zorg. Dr. Richard Bruggeman Rethinking emotion in schizophrenia van categorie via dimensie naar symptoom Richard Bruggeman UCP - UMCG Groningen Rob Giel Onderzoekcentrum De Haan et al, TvP 12 Schizophrenia spectrum and other psychotic

Nadere informatie

LAVEREN DOOR HET SOCIALE LEVEN: OVER SOCIALE COGNITIE IN GEZONDHEID EN PSYCHOSE SAMENVATTING

LAVEREN DOOR HET SOCIALE LEVEN: OVER SOCIALE COGNITIE IN GEZONDHEID EN PSYCHOSE SAMENVATTING LAVEREN DOOR HET SOCIALE LEVEN: OVER SOCIALE COGNITIE IN GEZONDHEID EN PSYCHOSE SAMENVATTING Navigating Social Life Samenvatting Sociale cognitie ligt ten grondslag aan succesvol sociaal functioneren.

Nadere informatie

Dingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen. Even voorstellen.. Inhoudsopgave. Introductie. Doel onderzoek.

Dingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen. Even voorstellen.. Inhoudsopgave. Introductie. Doel onderzoek. Dingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen Even voorstellen.. Marouska van Ommen Promotie-onderzoek tijdens studie Geneeskunde Onderzoek bij afdelingen Neurologie en Psychiatrie, UMC Groningen

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 9. Beeldvorming van het brein. Hoofdstuk 1 Postnatale hersenontwikkeling in de mens 13 Harry Uylings

Inhoud. Voorwoord 9. Beeldvorming van het brein. Hoofdstuk 1 Postnatale hersenontwikkeling in de mens 13 Harry Uylings Inhoud Voorwoord 9 Deel 1 Beeldvorming van het brein Hoofdstuk 1 Postnatale hersenontwikkeling in de mens 13 Harry Uylings Hoofstuk 2 Magnetische-resonantie-spectroscopie 23 Anouk Marsman Hoofstuk 3 Invloed

Nadere informatie

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer Linking Depression Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder Esther Opmeer Nederlandse Samenvatting Depressie staat in de top 3 van ziekten die de meeste ziektelast geven

Nadere informatie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is

Nadere informatie

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl VMBO-congres, 9 november 2009 Ontwikkelende hersenen Eveline Crone Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl b l Brein en onderwijs Op welke leeftijd zijn scholieren in staat om keuzes

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 188 Type 1 Diabetes and the Brain Het is bekend dat diabetes mellitus type 1 als gevolg van hyperglykemie (hoge bloedsuikers) kan leiden tot microangiopathie (schade aan de kleine

Nadere informatie

Cannabis & psychosen: alleen risico s of ook kansen?

Cannabis & psychosen: alleen risico s of ook kansen? Universitair Docent Hersencentrum Rudolf Magnus Afdeling Psychiatrie Universitair Medisch Centrum Utrecht Cannabis & psychosen: alleen risico s of ook kansen? Matthijs Bossong Overzicht Psychotische stoornis

Nadere informatie

Science

Science Science Fiction ? No Mijlpalen in de behandeling van psychose Lieuwe de Haan, Zorglijn Vroege Psychose Uitvoeren wat we al weten Bron en disclaimer Waar kunnen we de meeste winst halen? I. Hoop II. Zelfvertrouwen

Nadere informatie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral

Nadere informatie

11-10-2014. Ypsilon 30 jaar. Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart

11-10-2014. Ypsilon 30 jaar. Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht - Ypsilon en onderzoekers trekken sinds die tijd met elkaar op Wat hebben we gezamenlijk bereikt!

Nadere informatie

Herstel van symptomen en stigma en de rol van ervaringsdeskundigheid Catherine van Zelst Afdeling Psychiatrie en Psychologie, Universiteit Maastricht

Herstel van symptomen en stigma en de rol van ervaringsdeskundigheid Catherine van Zelst Afdeling Psychiatrie en Psychologie, Universiteit Maastricht Herstel van symptomen en stigma en de rol van ervaringsdeskundigheid Catherine van Zelst Afdeling Psychiatrie en Psychologie, Universiteit Maastricht Nascholing Psychosen Oranjewoud, 13 maart 2015 Disclosure

Nadere informatie

De redactie, Wiepke Cahn Lydia Krabbendam Inez Myin Germeys Richard Bruggeman Lieuwe de Haan

De redactie, Wiepke Cahn Lydia Krabbendam Inez Myin Germeys Richard Bruggeman Lieuwe de Haan Ten geleide Voor u ligt het Handboek schizofrenie. Als u het boek leest, zult u zich realiseren dat de kennis over schizofrenie de laatste decennia rap is toegenomen. Er is veel ten goede veranderd, zowel

Nadere informatie

Samenvatting. Waarom?

Samenvatting. Waarom? IMAGING THE VULNERABLE BRAIN: Functional and Structural MRI in Psychosis Proneness Samenvatting Waarom? Als u stemmen tegen u hoorde praten terwijl er in werkelijkheid niemand was, of als u onterecht zou

Nadere informatie

Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?*

Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?* Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?* Floor Ploos van Amstel, RN, MSc, verpleegkundig expert, afd. Medische Oncologie Maaike

Nadere informatie

Veranderend onderwijs. Hersenontwikkeling in de adolescentie. Onderwijs en het brein. Onderwijs en het brein. Waar of niet waar? Waar of niet waar?

Veranderend onderwijs. Hersenontwikkeling in de adolescentie. Onderwijs en het brein. Onderwijs en het brein. Waar of niet waar? Waar of niet waar? Hersenontwikkeling in de adolescentie Dr. Linda van Leijenhorst www.brainandeducationlab.nl Veranderend onderwijs Onderwijs nu ziet er anders uit dan onderwijs in het verleden tegenwoordig 1915 1953 Onderwijs

Nadere informatie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie

MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1. Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie MEMANTINE-ADDITIE AAN CLOZAPINE 1 Memantine-additie aan Clozapine bij Therapieresistente Schizofrenie (Memantine Add-On Therapy to Clozapine in Refractory Schizophrenia) David M.H. Buyle David M.H. Buyle

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 207 Hoe handhaaf je jezelf in een sociale omgeving? Welke psychologische processen liggen hieraan ten grondslag? Welke delen van de hersenen zijn hierbij betrokken? En is zijn deze processen en/of hersengebieden

Nadere informatie

Weerbaarheid tegen stigmatisering bij mensen met psychose

Weerbaarheid tegen stigmatisering bij mensen met psychose Weerbaarheid tegen stigmatisering bij mensen met psychose Catherine van Zelst Afdeling Psychiatrie en Psychologie, Universiteit Maastricht Masterclass Netwerk Vroege Psychose 6 februari 2015 Disclosure

Nadere informatie

SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS. Dr. Marcia Goddard Project Manager YoungCapital

SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS. Dr. Marcia Goddard Project Manager YoungCapital SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS Dr. Marcia Goddard Project Manager R&D @ YoungCapital ONS SOCIALE BREIN ONS SOCIALE BREIN ONS SOCIALE BREIN DE AMANDELKERNEN Essentieel voor sociale prikkelverwerking

Nadere informatie

SUMMARY Chapter 1 Chapter 2

SUMMARY Chapter 1 Chapter 2 SUMMARY SUMMARY The presence of neurocognitive impairment is a core feature of schizophrenia, and it has been suggested that it may similarly be a trait characteristic in patients diagnosed with bipolar

Nadere informatie

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Max de Leeuw, psychiater en senior onderzoeker GGZ Rivierduinen/LUMC KenBiS, 17 juni 2016 Leiden Inhoud Emotieverwerking Werkgeheugen Beloning Eerstegraads

Nadere informatie

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress.

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Vraag 1 (10 punten) A. Wat is het Circuit van Papez en welke hersenstructuren maken hier deel van uit? (5 punten) B. Welke extra hersenstructuren zijn

Nadere informatie

Is het depressie? Dr. M. Zuidersma, UMCG of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Maar is dit wel zo? Disclosure belangen spreker

Is het depressie? Dr. M. Zuidersma, UMCG of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Maar is dit wel zo? Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker Is het depressie? of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Marij Zuidersma Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation (ICPE) 7 mei 2019 (potentiële)

Nadere informatie

Cannabis als risicofactor voor psychose: een update

Cannabis als risicofactor voor psychose: een update korte bijdrage Cannabis als risicofactor voor psychose: een update r. kuepper, r. van winkel, c. henquet achtergrond Cannabisgebruik is geassocieerd met een verhoogd risico op psychose, onafhankelijk van

Nadere informatie

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Onderzoek met het Virtuele Lab Social Cognition in Psychologically Healthy Adults Research with the Virtual Laboratory Anja I. Rebber Studentnummer: 838902147

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45136 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Werff, S.J.A. van der Title: The stressed brain - discovering the neural pathways

Nadere informatie

Puberende Hersenen. Wat is er met de puber aan de hand?

Puberende Hersenen. Wat is er met de puber aan de hand? Alumni Lezing UvA, 7 november 2009 Puberende Hersenen Eveline Crone Afdeling Ontwikkelingspsychologie Leiden Institute for Brain and Cognition Wat is er met de puber aan de hand? Jeugd van tegenwoordig:

Nadere informatie

Samenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift,

Samenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift, Samenvatting, implicaties en aanwijzingen voor verder onderzoek Dit laatste hoofdstuk geeft een samenvatting van de bevindingen uit dit proefschrift, bespreekt de implicaties van deze bevindingen en doet

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische

Nadere informatie

Depressie op latere leeftijd, kenmerken van de hersenen en ECT respons.

Depressie op latere leeftijd, kenmerken van de hersenen en ECT respons. NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING Nederlandstalige samenvatting Depressie op latere leeftijd, kenmerken van de hersenen en ECT respons. Inleiding Wereldwijd neemt het aantal mensen met een leeftijd ouder dan

Nadere informatie

Nieuwsbrief nummer 16 december 2013

Nieuwsbrief nummer 16 december 2013 Nieuwsbrief nummer 16 december 2013 Interview met Catherine van Zelst Wat is je achtergrond? Hoe kan je de weerbaarheid tegen mogelijke stigma s bij mensen die een psychose hebben (gehad) vergroten? Op

Nadere informatie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Jojanneke is een studente van 24 jaar en kampt al een tijdje met depressieve klachten. Het valt haar huis-

Nadere informatie

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student Definitie trauma in de kindertijd Emotioneel misbruik Emotionele verwaarlozing Fysiek misbruik Fysieke verwaarlozing Seksueel misbruik

Nadere informatie

Schizofrenie. René S. Kahn en Wiepke Cahn Department of Psychiatry Rudolf Magnus Institute for Neuroscience University Medical Center Utrecht

Schizofrenie. René S. Kahn en Wiepke Cahn Department of Psychiatry Rudolf Magnus Institute for Neuroscience University Medical Center Utrecht Schizofrenie René S. Kahn en Wiepke Cahn Department of Psychiatry Rudolf Magnus Institute for Neuroscience University Medical Center Utrecht De oude generatie - historie Professor sinds 1994 De normale

Nadere informatie

Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan

Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan drs. Ellen Wingbermühle GZ psycholoog / neuropsycholoog GGZ Noord- en Midden-Limburg Contactdag 29 september 2007 Stichting Noonan Syndroom 1 Inhoud Introductie

Nadere informatie

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?

Nadere informatie

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers 20 30 Willem Bossers - Kennis in Beweging 15 40 10 60 5 80 0 100 Bewegen door het leven heen Door: Dr. Willem Bossers @willembossers Bewegen Norm Gezond Bewegen: gericht op het onderhouden van gezondheid

Nadere informatie

De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen.

De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen. De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen. 1 Symposium Krachtige Kinderen in de opvang. Driebergen, 29 oktober 2012 Mirjam Wouda, kinder- en jeugdpsychiater Mutsaersstichting

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Peters, B. D. (2010). Diffusion tensor imaging in the early phase of schizophrenia

Citation for published version (APA): Peters, B. D. (2010). Diffusion tensor imaging in the early phase of schizophrenia UvA-DARE (Digital Academic Repository) Diffusion tensor imaging in the early phase of schizophrenia Peters, B.D. Link to publication Citation for published version (APA): Peters, B. D. (2010). Diffusion

Nadere informatie

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Emerging symptoms on the pathway to psychosis Klaassen, Rianne. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Emerging symptoms on the pathway to psychosis Klaassen, Rianne. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Emerging symptoms on the pathway to psychosis Klaassen, Rianne Link to publication Citation for published version (APA): Klaassen, M. C. (2013). Emerging symptoms

Nadere informatie

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding

Nadere informatie

Challenges of brain imaging in psychiatry: understanding brain structure and function in schizophrenia da Silva Alves, F.

Challenges of brain imaging in psychiatry: understanding brain structure and function in schizophrenia da Silva Alves, F. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Challenges of brain imaging in psychiatry: understanding brain structure and function in schizophrenia da Silva Alves, F. Link to publication Citation for published

Nadere informatie

Op weg naar vermindering van negatieve symptomen/apathie en een betere toekomst in de maatschappij voor mensen met psychosen.

Op weg naar vermindering van negatieve symptomen/apathie en een betere toekomst in de maatschappij voor mensen met psychosen. Op weg naar vermindering van negatieve symptomen/apathie en een betere toekomst in de maatschappij voor mensen met psychosen. Rikus Knegtering 10 September 2015 Lentis, NIC, RGOc, UMCG Abstract: Op weg

Nadere informatie

Nederlandse samenva ng

Nederlandse samenva ng Nederlandse samenva ng Vast In Een Cirkel: hersenscanonderzoek naar cognitieve controle in de obsessievecompulsieve stoornis. De obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) is een invaliderend psychiatrisch

Nadere informatie

Dr. C. Slofstra, Lentis

Dr. C. Slofstra, Lentis Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld Bedrijfsnamen Menzis Gemeente Groningen Christien Slofstra Hoe zorg je voor een sterk herstelondersteunend netwerk

Nadere informatie

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally

Nadere informatie

Indeling. Heritabiliteit. Erfelijkheid psychiatrische aandoeningen. Erfelijkheid

Indeling. Heritabiliteit. Erfelijkheid psychiatrische aandoeningen. Erfelijkheid De (nog( nog) niet uitgekomen belofte van de psychiatrische genetica Dr. Marco Boks, psychiater UMC Utrecht Ter gelegenheid Publieksdag Fonds psychische gezondheid Indeling Zijn psychiatrische aandoeningen

Nadere informatie

Dutch summary 1. Dutch summary. Dutch summary

Dutch summary 1. Dutch summary.   Dutch summary http://hdl.handle.net/1765/105797 Dutch summary Dutch summary 1 Dutch summary 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Dutch summary 3 Introductie Kinderen die in de neonatale periode zeer ernstig ziek zijn

Nadere informatie

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,

Nadere informatie

TO CONTINUE OR NOT TO CONTINUE. Hersteld van een eerste psychose: doorgaan of stoppen met antipsychotica?

TO CONTINUE OR NOT TO CONTINUE. Hersteld van een eerste psychose: doorgaan of stoppen met antipsychotica? HAMLETT* TO CONTINUE OR NOT TO CONTINUE Hersteld van een eerste psychose: doorgaan of stoppen met antipsychotica? Prof. dr. Iris Sommer Dr. Marieke Begemann * Handling Antipsychotic Medication: Long-term

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20120 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bogaard, Simon Johannes Adrianus van den Title: Huntington's disease : quantifying

Nadere informatie

WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning

WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum. Tom J de Koning WetenschappelijkOnderzoekin het Expertisecentrum Tom J de Koning Afdeling Neurologie, Genetica en Kindergeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Waaromdoenwe wetenschappelijk onderzoek? Academische

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Het doel van dit proefschrift was om te onderzoeken of klinische verschijnselen (fysieke beperkingen en cognitieve stoornissen) bij MS verklaard konden worden door verstoring van functionele hersenennetwerken

Nadere informatie

SLE patiëntensymposium

SLE patiëntensymposium SLE patiëntensymposium 16 november 2017 Amstelzaal, VU medisch centrum Afdeling Reumatologie Amsterdam Rheumatology and immunology Center, locatie Vumc Amsterdam Programma Voorzitter Prof.dr. Alexandre

Nadere informatie

Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons?

Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Hanneke Geugies Dr. H.G. Ruhé Studiedag NNNSA 25 september 2015 Achtergrond Non-respons antidepressiva (TRD) Voornaamste oorzaak aanhoudende

Nadere informatie

BANG, BANGER, BOOST DR. DELPHINE VANHAMME KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER DE DAUW, MOREGEM

BANG, BANGER, BOOST DR. DELPHINE VANHAMME KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER DE DAUW, MOREGEM BANG, BANGER, BOOST DR. DELPHINE VANHAMME KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER DE DAUW, MOREGEM BANG, BANGER, BOOST Voorstelling De Dauw Autismespectrumstoornis en emoties In de praktijk VOORSTELLING DE DAUW Kleinschalig

Nadere informatie

Begeleide lotgenotengroepen voor mensen met een psychose: Werkwijze en effecten

Begeleide lotgenotengroepen voor mensen met een psychose: Werkwijze en effecten Begeleide lotgenotengroepen voor mensen met een psychose: Werkwijze en effecten Dr. Stynke Castelein Dr. Richard Bruggeman Dr. Jooske T. van Busschbach Dhr. Pieter Jan Mulder Dr. Rikus Knegtering Prof.dr.

Nadere informatie

Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk

Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk Dr. Marrit K. de Boer Psychiater / onderzoeker Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure Twee

Nadere informatie

Het verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong

Het verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Het verlichte brein als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Postdoctoral Research Fellow Institute of Psychiatry King s College London De grootte van het risico hangt samen met de mate van gebruik,

Nadere informatie

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen 1. Wat is begrijpend lezen? Anne Helder 2. Wat weten we over de ontwikkeling van begrijpend lezen? 3. Wat weten

Nadere informatie

University of Groningen. Cognitive impairments in schizophrenia Pijnenborg, Gerdina Marieke

University of Groningen. Cognitive impairments in schizophrenia Pijnenborg, Gerdina Marieke University of Groningen Cognitive impairments in schizophrenia Pijnenborg, Gerdina Marieke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

Nadere informatie

Brein in brand! De rol van ontstekingsprocessen in psychiatrische aandoeningen. Dr. Violette Coppens.

Brein in brand! De rol van ontstekingsprocessen in psychiatrische aandoeningen. Dr. Violette Coppens. Brein in brand! De rol van ontstekingsprocessen in psychiatrische aandoeningen Dr. Violette Coppens violette.coppens@uantwerpen.be Overzicht 1. Inleiding a. SINAPS? b. Schizofrenie, depressie, bipolaire

Nadere informatie

140 Nederlandse samenvatting

140 Nederlandse samenvatting 140 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De dagelijkse klinische praktijk heeft geïnspireerd tot het schrijven van dit proefschrift. Hoewel er tot een jaar of tien geleden nog weinig aandacht

Nadere informatie

Preventieve psychotherapie

Preventieve psychotherapie Preventieve psychotherapie Dr. Dorien Nieman, klinisch psycholoog en cognitief gedragstherapeut Academisch Medisch Centrum, Afd. Psychiatrie, Amsterdam d.h.nieman@amc.nl Overzicht Belang van vroegdetectie

Nadere informatie

Autisme spectrum stoornissen: van molecuul tot maatschappij. Wouter Staal, 19 mei, 2017

Autisme spectrum stoornissen: van molecuul tot maatschappij. Wouter Staal, 19 mei, 2017 Autisme spectrum stoornissen: van molecuul tot maatschappij Wouter Staal, 19 mei, 2017 Autisme spectrum stoornissen: van molecuul tot maatschappij Kenmerken van autisme Genetica van autisme Hersenen en

Nadere informatie

Neurobiologische achtergronden van agressie

Neurobiologische achtergronden van agressie Neurobiologische achtergronden van agressie Studiedag EFCAP 2010 arne popma vumc, academische afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie 1 2 boodschap om mee naar huis te nemen biologische factoren alleen kunnen

Nadere informatie

Een dynamische netwerk benadering van psychopathologie.

Een dynamische netwerk benadering van psychopathologie. Voorbij diagnostische labels: Een dynamische netwerk benadering van psychopathologie. Marieke Wichers, Adjunct-hoogleraar Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation University Medical

Nadere informatie

Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011

Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011 Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde 13 september 2011 Dr. Brigit A. de Jong, neuroloog Medisch Hoofd Radboud MS Centrum Afdeling Neurologie

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Amyloïdose informatiedag Hans Nienhuis Inhoud Amyloïd en amyloïdose ATTR amyloïdose Ontstaanswijze Erfelijke versus ouderdoms vorm Behandelopties: Huidige

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 5 Nederlandse samenvatting FUNCTIONELE EN PERFUSIE MRI BIJ DEMENTIE Dementie kan worden veroorzaakt door een groot aantal verschillende ziekten. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende neurodegeneratieve

Nadere informatie

Neurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom

Neurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom Neurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom Dr. Sasja N. Duijff, GZ-psycholoog io tot IMH specialist Divisie Kinderen: Medische psychologie & Maatschappelijk Werk

Nadere informatie

Comorbiditeitspatronen bij OCD. Resultaten van de NOCDA studie

Comorbiditeitspatronen bij OCD. Resultaten van de NOCDA studie Comorbiditeitspatronen bij OCD Resultaten van de NOCDA studie Patricia van Oppen, Harold J. van Megen, Neeltje M. Batelaan, Danielle C. Cath, Nic J.A. van der Wee, Brenda W. Penninx Marcel A. van den Hout,

Nadere informatie

Start EPO 1997 eerste psychosen onderzoek. 25 jaar psychosen afdeling: na 25 jaar nog spring levend! Start EPO 1997 eerste psychosen onderzoek

Start EPO 1997 eerste psychosen onderzoek. 25 jaar psychosen afdeling: na 25 jaar nog spring levend! Start EPO 1997 eerste psychosen onderzoek Groningen 25 jaar psychosen afdeling: na 25 jaar nog spring levend! Start EPO 1997 eerste psychosen onderzoek 2 jaar behandelen!! 30 30 30-10% Wat zijn we er beter van geworden? Wat hebben we gedaan al

Nadere informatie

Dr. W. Veling, UMCG

Dr. W. Veling, UMCG Disclosures: ZonMw en NWO subsidies. Bedrijven: Samenwerking CleVR. Angst en Psychose dansen de tango Turning and turning in the widening gyre, the falcon cannot hear the falconer. Things fall apart; the

Nadere informatie

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING?

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? Siméa congres, 6 april 2017 Lizet Ketelaar & Sigrid Kok 1 VANDAAG Deel 1: Theoretische introductie Onderzoeksuitkomsten Deel 2: Behandelervaringen

Nadere informatie

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback

Nadere informatie

Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening

Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening zorggebruik, resultaten 1 dr. Wilma Swildens a, dr. Fabian Termorshuizen b,c, drs. Alex de Ridder M.D. a, dr. Hugo Smeets, M.D. b,d,, prof dr.

Nadere informatie

De effecten van MRI gerelateerde magneetvelden op cognitieve functies en houdingsevenwicht

De effecten van MRI gerelateerde magneetvelden op cognitieve functies en houdingsevenwicht Faculty of Veterinary Medicine Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) De effecten van MRI gerelateerde magneetvelden op cognitieve functies en houdingsevenwicht Lotte van Nierop NVvA symposium,

Nadere informatie

Hersenonderzoek en intelligentie

Hersenonderzoek en intelligentie 45 Hersenonderzoek en intelligentie U werkt als psycholoog-onderzoeker aan de universiteit. Binnenkort bezoekt u samen met een collega het symposium Hersenen en intelligentie. U hebt afgesproken dat ieder

Nadere informatie

SIMVASTATINE VOOR VERBETERING VAN SYMPTOMEN, DENKVERMOGEN, METABOOL SYNDROOM EN BEWEGINGSSTOORNISSEN BIJ PATIËNTEN MET RECENT ONTSTANE PSYCHOSE

SIMVASTATINE VOOR VERBETERING VAN SYMPTOMEN, DENKVERMOGEN, METABOOL SYNDROOM EN BEWEGINGSSTOORNISSEN BIJ PATIËNTEN MET RECENT ONTSTANE PSYCHOSE PETER MARTENS WORKSHOP BRABANT ACADEMIE - 31-05-2018 SIMVASTATINE VOOR VERBETERING VAN SYMPTOMEN, DENKVERMOGEN, METABOOL SYNDROOM EN BEWEGINGSSTOORNISSEN BIJ PATIËNTEN MET RECENT ONTSTANE PSYCHOSE SCHIZOFRENIE

Nadere informatie

A1 Gedragsveranderingen door stoornissen in de sociale cognitie

A1 Gedragsveranderingen door stoornissen in de sociale cognitie A1 Gedragsveranderingen door stoornissen in de sociale cognitie Behandelen is zinvol! Marjon Westerhof-Evers Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling - De betrokken relaties bij

Nadere informatie

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie Anja Huizink Adolescentie = grenzen verkennen Op zoek naar prikkels Brein in ontwikkeling Nucleus accumbens (basale ganglia): -

Nadere informatie

Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater

Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater Ziekte Gezondheid Gek Normaal Wat is een psychose? Waarnemen Denken Betekenis geven Wat is een psychose? Hallucinatie Waan Hallucinaties

Nadere informatie

Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić

Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić Rode wangen, zweethanden en coy-smiles: De rol van emotionele en socio-cognitieve

Nadere informatie

Frailty Screening Tools for Elderly Patients Incident to Dialysis

Frailty Screening Tools for Elderly Patients Incident to Dialysis Frailty Screening Tools for Elderly Patients Incident to Dialysis Clin J Am Soc Nephrol sept 2017 09-02-2018 Drs. Ismay van Loon, aios Interne, Drs. Namiko Goto, aios geriatrie UMCU/Dianet Dr. M. Hamaker,

Nadere informatie

Depressie bij ouderen Trends over de tijd

Depressie bij ouderen Trends over de tijd DEPARTMENT OF PSYCHIATRY Disclosure belangen spreker Depressie bij ouderen Trends over de tijd Hans Jeuring Psychiater en onderzoeker, UMCG Afdeling Ouderenpsychiatrie (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts

Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse

Nadere informatie

Richtlijnen Goede Voeding

Richtlijnen Goede Voeding ParkinsonNet 29 november2013 Voeding en het brein: een samenspel Food for thought Voeding en cognitie Lisette CPGM de Groot Ondine van de Rest Sturend (eetlust) en afhankelijk (adequate voeding) Risico

Nadere informatie

Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling?

Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling? Afhankelijkheid binnen het therapeutische contact: Ongewenst of cruciaal ingrediënt van een succesvolle behandeling? Naline Geurtzen PhD-student Radboud Universiteit Behavioural Science Institute Nijmegen

Nadere informatie

H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L

H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L Brein in het onderwijs Sprookjes bestaan niet... H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L Of toch wel? Inhoud Anatomie 5 breinprincipes Brein-feiten en fabels Voorstellen

Nadere informatie

Autisme, wat weten we?

Autisme, wat weten we? Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3

Nadere informatie

Het (on)meetbare brein

Het (on)meetbare brein Het (on)meetbare brein Proost op de wetenschap, SPUI25 Lukas Snoek Universiteit van Amsterdam Even voorstellen... Wie ben ik? Lukas Snoek, promovendus psychologie ("Brein & Cognitie") aan de UvA Interesse

Nadere informatie