In hoeverre wordt de consumptie van vlees en vis, en het leed van de dieren dat hiermee gepaard gaat, als ethisch verantwoord beschouwd?

Transcriptie

1 Inleiding ijijij Introductie We zien het maar al te vaak. Een grote groene V: goed voor vegetariërs en veganisten. Vegan, Veggie, ook deze begrippen komen we steeds meer tegen in tijdschriften, maar ook in de al te hippe foodblogs op het internet. Een ware hype lijkt het te worden. Steeds meer mensen kiezen ervoor afstand te doen van vlees en vis. Talloze recepten duiken plots op zonder het rode genot. Maar waar komt deze zogenaamde hype nou precies vandaan? En welke effecten heeft dit nou op de industrie? Dat is wat we in deze essay trachten te ontdekken. Samen met u bekijken we de ethische overwegingen binnen het vegetarisme. We maken hierin een uitwijking naar de filosofie, wat deze essay zal voorzien van een scherp en kritisch randje. Afgezien hiervan, proberen we zo objectief mogelijk te zijn. Wat zeggen de proefpersonen en wat zegt het literatuuronderzoek? Uiteraard is er ook ruimte open gelaten voor de mening van grofweg de meest bekende dierethicus, Peter Singer. Hoofd- en deelvragen In deze essay belichten we verschillende kanten binnen de dierethiek, maar vooral kijken we naar de tak die zich bezig houdt met de vraag of de consumptie van andere dieren wel ethisch verantwoord is. We kijken naar de mening van filosofen, maar ook naar de mening van de maatschappij zelf. Het is nu al vrij duidelijk dat wij onze vraagtekens zetten achter het vegetarisme. Of juist het omgekeerde. We vragen ons af of het eten van dieren wel zo goed is. Dit onderzoek verrichten we onder de volgende hoofdvraag: In hoeverre wordt de consumptie van vlees en vis, en het leed van de dieren dat hiermee gepaard gaat, als ethisch verantwoord beschouwd? We kijken niet alleen naar het slachten van de dieren, maar ook naar het leven dat de dieren lijden, voordat ze uiteindelijk geslacht worden. Ook kijken we ernaar hoe deze kwestie vanuit de maatschappij bekeken wordt. Om het onderzoek zo gericht mogelijk te verrichten, hebben we ook een aantal deelvragen opgesteld. Deze deelvragen kunnen zowel door ons eigen verrichte onderzoek, als door het literatuuronderzoek worden beantwoord. Ook hebben sommige deelvragen sub-deelvragen. Met deze sub-deelvragen wordt het onderzoek enigszins afgebakend, of juist iets breder gemaakt. Op deze manier voorkomen we dat we teveel, maar ook te weinig informatie verschaffen. De deelvragen en hun sub-deelvragen luiden als volgt: Hoeveel leed mag een dier hebben voor een kort moment van genot? o Wat wordt tegenwoordig gezien als dierenleed? o Welke verschillen vallen te bemerken tussen vegetariërs, flexitariërs en vleeseters? Wat is voor vegetariërs en flexitariërs de aanleiding geweest om (gedeeltelijk) afstand te doen van vlees en vis? In hoeverre is men bewust van het leed dat dieren tegenwoordig wordt aangedaan? o Hoe wordt men daar bewust van? o Wat is de invloed van deze bewustwording op de industrie?

2 Welke factoren spelen een rol bij de overweging om wel vlees te eten? o Wat als men voortaan zelf zijn vlees zou moeten slachten? Wat kunt u verwachten? In dit onderzoek proberen wij de consumptie van vlees eens in een ander licht te plaatsen. We proberen het eten van vlees te bekritiseren op het gebied van dierenleed. Alle drie zijn wij actieve tegenstanders van dierenleed en daarom zullen wij ook lichtelijk betogen, waarom het eten vlees niet gebonden ethisch juist is, omdat men het in het westen altijd al gedaan heeft. In de middeleeuwen was het eten van vlees alleen voor de rijkeren. Vlees werd gezien als een delicatesse en zelfs een machtsvertoon. De dieren werden vaak mishandeld, alsof het Veel mensen lijken deze gedachte nog steeds in hun achterhoofd te hebben. Echter is er nu een nieuw tijdperk aangebroken. Het tijdperk waarin we twee keer nadenken over het stukje biefstuk dat op onze borden ligt. Deze gedachte hebben wij onderzocht en in deze essay aan het licht gebracht. We hopen u een inzicht te geven in de vleesindustrie en met name de ethische juistheid van de vleesindustrie.

3 Werkwijze Voor ons onderzoek hebben wij twee soorten onderzoek gedaan. Een enquêteonderzoek, waarbij we maar liefst 136 mensen hebben geënquêteerd en een literatuuronderzoek. Enquête De gevraagde vrijwilligers hadden de mogelijkheid om de enquête online in te vullen. Alle ondervraagden werd gevraagd om hun mening te geven. Geen enkel antwoord zal dus als goed of fout worden beschouwd. Echter zullen de antwoorden door ons wel bekritiseerd worden. We geven objectieve gegevens, harde feiten, maar ook kijken we kritisch naar de antwoorden die mensen geven. In de enquête wordt er telkens een onderscheid gemaakt tussen vegetariër, geen vegetariër en een flexitariër. De enquête bestond uit de zes onderstaande secties. Wanneer in sectie één men heeft aangegeven wat van toepassing is, zal hij/zij nog extra vragen ontvangen die betrekking hebben op zijn/haar haar. De ondervraagden hoeven dus niet alle vragen te beantwoorden. Secties van de enquête: SECTIE INVULLEN 1 Algemene vragen; moeten door iedereen beantwoord worden 2 Vegetariërs 3 Niet- vegetariërs 4 Flexitariërs 5 Dilemma s; moeten door iedereen beantwoord worden 6 Overige vragen; moeten door iedereen beantwoord worden De enquête zelf is in de bijlage toegevoegd.

4 1. Dierenleed Wat is dierenleed volgens de wet? Omdat dierenleed in veel verschillende vormen voorkomt, is het moeilijk om er een definitie op te plakken. Wel zijn er wetten en regels opgesteld, waarin het begrip dierenleed gecategoriseerd wordt. Dit helpt te begrijpen wat de staat onder dierenleed verstaat. De wet maakt onderscheid tussen twee verschillende vormen van dierenleed: Dierenmishandeling Dierenverwaarlozing Dierenmishandeling Dierenmishandeling is kort gezegd het pijn doen van een dier zonder dat daar enige reden voor is. Omdat het zo n groot begrip is en dus moeilijk en onduidelijk kan zijn, heeft de wet lijsten opgesteld met punten die absoluut onder dierenmishandeling vallen. Hieronder volgen een aantal voorbeelden; Een dier schoppen Een dier slaan Een dier in contact laten komen met een bijtende of explosieve stof Een dier werk laten doen dat een negatief effect heeft op de gezondheid Een andere hond dan een sledehond als trekkracht gebruiken Deze wetten gelden niet alleen voor huisdieren of vee maar voor alle dieren die er zijn, dus ook tijgers en olifanten. 1 Dierenverwaarlozing Ook wordt in de wet dierenverwaarlozing beschreven. Dierenverwaarlozing houdt in dat het dier geen toegang heeft tot wat het nodig heeft. Dierenverwaarlozing geldt alleen voor dieren die gehouden worden. Om een idee te krijgen wat de verwaarlozing van een dier precies inhoud kan gekeken worden naar de vijf vrijheden die door de British Farm Animal Welfare Council zijn opgesteld: Het dier moet vrij zijn van honger en dorst en het moet de juiste voeding krijgen Het dier moet vrij zijn om zijn natuurlijk gedrag te kunnen vertonen Het dier moet vrij zijn van ziektes, pijn en verwoningen Het dier moet vrij zijn van constante angst Als aan deze vrijheden wordt voldaan mag er gesproken worden van dierenwelzijn

5 Hoeveel leed mag een dier hebben voor een kort moment van genot? We hebben de proefpersonen gevraagd hoeveel leed zij acceptabel vinden, zodat zij een kort moment van genot kunnen ondervinden. Met het kort moment van genot wordt dus het avondmaal genoemd. Deze vraag is alleen gesteld aan vleeseters en flexitariërs. Veel mensen zijn zich bewust van het leed dat dieren wordt aangedaan. Toch is, ondanks deze bevinding, met merendeel van de ondervraagden wel een vleeseter. We vroegen ons af of er bepaalde grenzen zitten aan het leed van een dier. Maakt het men niet uit hoeveel een dier lijdt, zolang ze maar een stukje vlees op hun bord liggen of wilt men juist een stukje vlees van een dier dat een gelukkig leven heeft geleden. De antwoorden die door de proefpersonen werden gegeven konden zeer bekritiseerd worden. Het correspondeert namelijk niet altijd met het feit dat de betreffende proefpersoon nog vlees eet. Wat ons direct opviel, was dat er een grote groep mensen was die vonden dat dieren zoveel moesten lijden als maar nodig was en dat er aan de andere kant juist een grote groep mensen was die vond dat leed helemaal niet acceptabel was. Verder waren er nog een aantal antwoorden tussenin. De resultaten van deze vraag zijn als volgt: VLEESETERS FLEXITARIËRS TOTAAL 11% 9% 17% 15% 14% 14% 18% 18% 61% 11% 28% 17% 14% 25% 32% 15% 12% 11% 18% Dieren mogen niet mishandeld worden Dieren mogen geen extra leed dan nodig worden aangedaan Zoveel leed als nodig is Dieren mogen helemaal geen leed worden aangedaan Dieren moeten zonder pijn geslacht worden Anders 25% 15% Wat meteen opvalt is dat de flexitariërs verdeeld zijn over 3 van de 5 mogelijke antwoorden. Het overgrote merendeel van de flexitariërs is het ermee eens dat de dieren helemaal geen leed mag worden aangedaan. De laagste grens die de flexitariërs hebben, is dat dieren geen extra leed dan nodig mag worden aangedaan. Bij de vleeseters zien de resultaten er heel anders uit. Een aantal vleeseters hebben als antwoord dat de dieren zoveel leed aan mag worden gedaan als nodig is. Dit kwam bij de flexitariërs niet voor. Het merendeel van de vleeseters vindt net als de flexitariërs dat dieren helemaal geen leed mag worden aangedaan. Als naar het totaal wordt gekeken is te zien dat de grootste groep geënquêteerde niet wil dat dieren moeten lijden. Een ander antwoord dat vaak is gegeven is dat de dieren geen extra leed dan nodig is aan mag worden gedaan. Uit de antwoorden die gegeven zijn kunnen we concluderen dat de flexitariërs absoluut niet gericht zijn op dierenleed, ze kiezen voor de diervriendelijkste antwoorden. Bij de vleeseters is juist te zien dat er ook enquêteurs zijn die niets geven om dierenleed. Volgens hun mogen de dieren net zo veel

6 lijden als nodig is. Het grootste deel van de vleeseters vindt toch dat dieren helemaal geen leed aan mag worden gedaan. Toch is dit een verbazingwekkend resultaat. Het is vreemd dat volgens de meeste mensen dieren geen leed mogen lijden, maar dat door hun toch vlees gegeten wordt. Dieren lijden vooral bij de slachting veel pijn. Sterker nog, ze worden van hun leven ontnomen. Een contradictie als deze komt later in het verslag ook naar voren. Ook de bekende dierethicus Peter Singer heeft hier een goed geformuleerde mening over. Peter Singer Peter Singer is een Australische filosoof. Hij is geboren op 6 juli 1946 en hij is een atheïst. Peter Singer heeft een boek geschreven over dierethiek met de naam Animal Liberation. In dit boek legt hij zijn theorie over dierenethiek uit. Peter Singer is van mening dat het utilitarisme, een theorie waarbij de juiste handeling de handeling is die voor het meeste geluk zorgt voor de grootste groep mensen, evengoed voor dieren geldt als voor mensen. Vooral het utilitaristische idee over het minimaliseren van lijden is voor Singer erg belangrijk. Singer schrijft in zijn boek dat er duidelijk verschillen zijn tussen men en dier. Daarom moeten er ook verschillen zijn in de rechten die ieder heeft. Hij is tegen speciesisme, ofwel discriminatie op grond van het feit dat een wezen tot een bepaalde soort behoort. Singer zou graag willen alle wezens gelijk worden gevonden, en dat wezens niet onderverdeeld worden in soorten of bijvoorbeeld gediscrimineerd worden vanwege huidskleur. Wat in zijn theorie ook naar voren komt is dat dierenrechten gebaseerd moeten worden op het vermogen van pijngevoelens bij het dier en niet op hoe intelligent het dier is. Singer beweert dat, hoewel dieren laten zien dat ze een lagere intelligentie hebben dan de mens, veel ernstig intellectueel gehandicapte mensen een verminderd of zelfs lager mentaal vermogen hebben dan sommige dieren. Soms ligt de intelligentie van bijvoorbeeld bepaalde primaten, zelfs op één lijn met die van mensen kinderen. Dit is de reden dat intelligentie niet gebruikt kan worden om mensen en niet-menselijke wezens van elkaar te scheiden en mensen met een lagere intelligentie dan bepaalde wezens toch meer aandacht te geven. Singer heeft ook een affectie tegen vivisectie, het testen van medicijnen op levende wezens. Hij vindt het alleen goed als het voordeel opweegt tegen de schade van de gebruikte dieren. Als laatste concludeert Peter Singer dat het volgen van een vegetarisch of veganistisch dieet de beste oplossing is om dierenrechten te steunen

7 2. Het vegetarisme Het komt nu steeds vaker voor dat men twee keer nadenkt over wat ze op hun bord hebben liggen. Het vegetarisme is een concept dat steeds meer aanhanger begint te krijgen. Wij hebben onderzocht wat de voornaamste redenen zijn voor vegetariërs en flexitariërs om (gedeeltelijk) afstand te doen van vlees en vis. De resultaten van deze vraag zijn hieronder weergegeven. Vlees eten is slecht voor het milieu VEGETARIËRS FLEXITARIËRS Ik vind het zielig voor de dieren Ik lust geen vlees Ik ben vegetarisch vanwege religie Anders Ik weet het niet 8% 8% 8% 8% 9% 38% 16% 10% 32% Ik ben vegetariër vanwege gezondheidsredenen Ik ben tegen het doden van levende wezens 8% 13% 26% 16% Uit ons onderzoek is gebleken dat de voornaamste reden om vegetariër te worden te maken heeft met dierenleed. Deze mensen zijn vegetariër geworden omdat zij het niet rechtvaardig vinden hoe de mens met dieren omgaat. Dieren worden volgens hen niet met (genoeg) respect behandeld. Zij willen hier een verandering in brengen door minder vlees te eten. Hierdoor zal de totale behoefte aan vlees afnemen. Dit heeft tot het gevolg dat er minder dieren nodig zijn voor de vleesindustrie. Dieren hoeven nu niet meer gedurende een korte periode tientallen kilo s aan te komen. Hiernaast is een diagram weergegeven, dat de leeftijd van de vegetariërs laat zien. De ondervraagde vegetariërs vielen vooral in de leeftijdscategorie jaar en jaar. Deze verdeling is erg logisch. Het vegetarisme is pas de laatste jaren bekend aan het worden. Ouder mensen zijn over het algemeen niet erg bekend met het vegetarisme en hebben er ook niet zoveel baat bij om nu hun levensstijl in hun laatste levensfase nog compleet te veranderen. Vandaar dat er slechts een klein aantal vegetariërs in de leeftijdscategorie 50+ valt. De jongeren zijn over het algemeen wat meer bekend met de term vegetarisch. Het vegetarisme wordt steeds populairder. Ook bedrijven, winkels en restaurant doen volop aan deze trend mee. Jongeren krijgen dus vaak genoeg met dergelijke situaties te maken. Hierdoor voelen steeds meer jongeren zich aangetrokken om ook met deze trend mee te doen. Leeftijd vegetariërs 10 of jonger jaar jaar jaar jaar 70+

8 Als we kijken naar de motivatie van de flexitariërs, zien we dat het overgrote deel flexitarisch is omwille van het milieu. De laatste tijd wordt er veel omgeroepen dat de opwarming van de aarde al een stuk verminderd zou worden, als men het stukje vlees voor een of meerdere dagen in de week zou laten liggen. Het gaat deze groep dus niet zozeer om het leed dat de dieren wordt aangedaan, maar vooral om de bijdrage aan het milieu. Ook is er een groep die flexitarisch vanwege het geloof. Een grappig feit is dat al deze mensen hindoeïstisch zijn. Echter staat het hindoeïsme achter een volledig geweldloze wereld. Helaas kunnen de meeste ondervraagde hindoes dus niet van vlees afblijven. De omgang met het vegetarisme Hoe wordt er nu met het vegetarisme omgegaan? Vroeger waren er veel mensen die raar opkeken tegen het vegetarisme. Het vegetarisme was zelfs heibel, voor mensen van de lagere standen. Zij konden vlees namelijk niet betalen. Tegenwoordig is de kijk naar het vegetarisme enorm veranderd. We hebben vegetariërs gevraagd wat zij vinden van de omgang met het vegetarisme. De resultaten daarvan zijn hieronder weergegeven. Er zijn veel alternatieven voor vlees 11% Er zijn te weinig alternatieven voor vlees Vaak moet je verantwoorden waarom je vegetarisch bent 5% 32% Je wordt goed geaccepteerd 26% geen mening Er wordt veel aandacht aan besteed 10% 16% Het vegetarisme wordt met de dag bekender. In Nederland besteden ook de supermarkten, winkels, bedrijven en restaurants steeds meer aandacht aan het vegetarisme. Onder de vegetariërs is er een grote splitsing te vinden. Een deel van de vegetariërs vindt dat ze nog niet goed genoeg worden geaccepteerd. Ook vinden ze dat er te weinig alternatieven zijn voor vlees. De andere vegetariërs vinden dat er wel genoeg alternatieven voor vlees te vinden zijn en ze worden goed gerespecteerd. Echter is er ook een grote groep die zich geen mening weet te vormen. Alternatieven zijn er sowieso, de schappen liggen er namelijk vol mee. Maar de vraag is of deze alternatieven wel voldoende zijn om de tegenwoordige vleeseters ook de vegetarische kant op te halen.

9 3. De bewustwording Tegenwoordig komt het steeds vaker voor, onenigheden over een normatief-ethische reflectie over de moreel verantwoorde omgang met dieren. Merendeel van deze discussies gaan over de lijdenscapaciteit van de dieren. Maar ook over hun rechten en de plichten van de mens is men het nog steeds niet eens. Door onder andere het nieuws en de politiek worden steeds meer mensen bewust van het onderwerp dierethiek. Dagelijks staat wel ergens in de krant of op het internet een artikel over dierenmishandeling. Dierenmishandeling wordt tegenwoordig niet meer zoveel geaccepteerd als vroeger. In het verleden maakte het merendeel van de mensen niet uit wat er met dieren gebeurde, zolang de mens er maar geen last van had. Langzamerhand beginnen steeds meer mensen zich te realiseren dat het lijden van dieren niet meer kan. Ook in de politiek krijgen de dieren een steeds grotere rol. Zo krijgt de partij voor de dieren steeds meer aanhangers. Doordat steeds meer mensen zich bewust worden van de dierethiek ontstaat er een grote scheiding tussen het volk. Hierdoor ontstaan er 2 groepen die het totaal niet met elkaar eens zijn op het gebied van de rechten van een dier. De ene groep bestaat uit mensen die totaal niets om dieren geven en er ook geen probleem van maken om dieren op te offeren voor eigen belang. De steeds groter wordende groep bestaat uit mensen die meeleven met dieren en dieren echt gaan zien als iets waardevols. Tevens is er ook een 3 e groep. Deze groep bestaat uit mensen die geen mening hebben, maar zonder dat ze het door hebben toch deel uitmaken van de strijd voor de rechten van een dier. De opkomst van het vegetarisme Tegenwoordig wordt het vegetarisch zijn steeds meer in het zonnetje gezet. Een deel van de bevolking was al vegetarisch vanwege zijn/haar religie, maar ook kiezen steeds meer andere mensen ervoor om vegetarisch te worden. Het vegetarisch zijn wordt steeds vaker genoemd. Ook komen er steeds meer alternatieven. Zelfs restaurants en supermarkten gaan steeds meer inspelen op het vegetarisme, door aangepaste menu s, recepten en producten aan te bieden. Doordat steeds meer mensen vegetarisch of flexitarisch worden, wordt echt vlees steeds minder gegeten. Het aandeel vleeseters krimpt, dus ook de behoefte naar vlees daalt. Vegetariërs en flexitariërs eten alleen maar/heel vaak groenten en vleesvervangers. Het aandeel vegetariërs en flexitariërs neemt de laatste jaren fors toe. Ook de behoefte naar vleesvervangers neemt dus toe. Hierdoor is de industrie van de vleesvervangers de laatste jaren aanzienlijk gegroeid, ook het assortiment breidt zich steeds verder uit. Door deze daling van het aantal vleeseters zijn in een korte tijd veel minder dierennodig. Dieren krijgen nu een kans op een mooier leven. Ze hoeven nu niet meer in een korte tijd vet te worden, omdat er anders vleestekorten zullen ontstaan. Dieren krijgen niet alleen een langer en gezonder leven, maar ook een blijer leven. Aangezien er niet meer zoveel dieren nodig zijn, kunnen de dieren ook in grotere verblijven komen.

10 In de praktijk Bio-industrie Hoe worden de dieren behandeld die op ons bord komen te liggen? Dit is een belangrijke vraag die helaas niet altijd positief beantwoord kan worden. De meeste dieren die voor hun vlees, melk of eieren worden gehouden leven in kleine hokken, stallen of kooien. Ze komen niet buiten, kunnen geen natuurlijk gedrag vertonen en hebben geen bewegingsvrijheid. De dieren leven in angst en in de ergste gevallen worden ze verminkt zodat ze in hun te kleine hokken passen. Kortom, de bioindustrie. In de bio-industrie wordt niet gedacht aan het welzijn van de dieren, maar slechts om de opbrengst. Biologische industrie Lijnrecht tegenover de bio-industrie ligt de biologische veehouderij. In de biologische veehouderij hebben dieren de gelegenheid om naar buiten te gaan, waar ze genoeg bewegingsruimte hebben en waar ze hun natuurlijke gedrag kunnen tonen. In de biologische veehouderij staat het welzijn van de dieren op de eerste plek. De opbrengst komt daarna nog wel. Echter leeft slechts 2% van het vee in een biologische veehouderij. Een cijfer waar wij zelf erg van schrokken. 4 Het Beter Leven Keurmerk Waarschijnlijk heeft u het al eens gezien, de sterren op vleesverpakkingen, eierdozen en melkpakken. Dit is het Beter Leven keurmerk dat sinds 2007 gehandhaafd wordt. Dit keurmerk helpt de consument bij het maken van een diervriendelijke en dus een dier ethisch-juiste keuze. Het beter leven keurmerk laat zien hoeveel rekening er is gehouden met het dier. De veehouderij waar het product vandaan komt heeft 1, 2 of 3 sterren gekregen voor het welzijn van de dieren. Voorbeeld: de legkip Een doos eieren met 1 Beter Leven ster betekent dat de eieren van een kip komen die met acht andere kippen op een vierkante meter leeft. De kippen kunnen naar buiten maar dit is een overdekt gebied. De kippen hebben frisse lucht, strobalen om op te zitten, zand om in te rollen en stenen om de nagels te slijten. De snavels van de kippen worden nog wel gekapt maar niet zo ver als de snavels van kippen uit kippenstallen zonder Beter Leven ster. Een doos eieren met 2 Beter Leven sterren betekent dat deze kip ook met 8 andere kippen op een vierkante meter leeft. Deze kippen hebben ook beschikking over een overdekte uitloopt maar kunnen ook nog eens naar buiten zonder overdekking. Hier mogen ze minimaal 8 uur rondlopen tussen de bomen, struiken en door het gras. Ook de snavels van deze kippen worden net zoals de snavels van 1 ster kippen gekapt. Een doos eieren met 3 Beter Leven sterren betekent dat deze kip met 5 of 6 andere kippen op een vierkante meter leeft. De kippen hebben een overdekte uitloop en een vrije uitloop met bomen struiken en gras. De snavels van 3 sterren kippen mogen niet gekapt worden. Om te voorkomen dat de kippen elkaar gaan pikken is er voldoende afleiding. De kippen hebben veel ruimte en bewegingsvrijheid, veel frisse lucht en ze gaan op tijd op stok

11 We hebben de ondervraagden gevraagd in hoeverre zij bewust zijn van het dierenleed.

12 Welke factoren spelen een rol? Wat als men voortaan zelf zijn eigen vlees moet slachten? We hebben flexitariërs en vleeseters gevraagd of ze nog steeds vlees zouden eten als ze het zelf zouden moeten slachten. Voor het slachten van een dier wordt mentaal veel vereist. Het lijkt ons zelf namelijk zeer moeilijk om een dier te slachten, om het leed van het dier waar te nemen. Her is de vraag of anderen het wel zin zich hebben om het leven van een dier af te nemen. Deze vraag is een pure gewetensvraag; slacht je eigenhandig een dier om jezelf een genot te doen of laat je het dier leven en eet je voortaan geen vlees? De antwoorden die men op deze vraag konden geven waren simpelweg ja, nee en misschien. Ook hebben we de proefpersonen gevraagd om een motivatie voor hun antwoord te geven. Wat ons opviel, was dat veel verklaringen een tegenstrijdige ondertoon hadden. TOTAAL Ja Nee Misschien VLEESETERS Ja Nee Misschien FLEXITARIËRS Ja Nee Misschien 32% 28% 33% 30% 28% 20% 40% 37% 52% De kleine meerderheid is het ermee eens dat ze zelf geen dieren zouden slachten. Echter is deze vraag alleen gesteld aan mensen die wel vlees eten. Waarom zou het verschil maken of het dier voor je geslacht wordt of dat je het dier zelf moet slachten? Wat opvalt is dat de groep die zelf geen dieren zou slachten veel groter is bij de flexitariërs, dan bij de vleeseters. Waarschijnlijk is dit te verklaren doordat de flexitariërs al redelijk bewust zijn van het leed dat dieren wordt aangedaan en hoeveel leed de dieren tijdens de slachting lijden. Ze zijn immers niet voor niets flexitarisch geworden. De meesten zouden hun eigen vlees niet slachten. We kunnen zeggen dat een kleine meerderheid het dierenleven boven het eigen genot stelt. De proefpersonen hebben ook een reden gegeven voor hun antwoord. Er kwamen veel verschillende soorten antwoorden voorbij van Dat kan ik echt niet aan tot Ik vind het zielig om dieren af te slachten. De redenen waarom men zelf geen dieren zou slachten, hebben we gecategoriseerd en op een rijtje gezet. Deze helpen ons namelijk om de dierethiek naar voren te brengen. De meest voorkomende reacties waren: Ik kan het mentaal niet aan 13% Ik weet het niet Ik vind het zielig voor de dieren 17% 49% Anders 21%

13 Te zien is dat een groot deel het slachten van een dier mentaal niet aan kan. Het is daarom een verstandige keuze om dit over te laten aan een professional. Wel vragen wij ons af in hoeverre men het slachten dan een ethisch verantwoordde keuze vindt. Ook hebben wij zo onze kritiek op het antwoord ik vind het zielig. Hier zit namelijk een enorme contradictie in. De proefpersonen vinden het dus zielig dat de dieren geslacht worden. Zelf vinden wij dat begrijpelijk. Meestal als we naar beelden kijken van geslachte dieren, worden we daar niet al te vrolijk van en voelen we een vorm van medelijden voor de beesten. Maar wat maakt het dan niet meer zielig? Dat het dier geslacht wordt door een slager of dat het dier geslacht wordt door jezelf, zou geen verschil moeten maken. Het dier wordt geslacht en dat vindt men zielig. Maar waarom eet deze groep dan nog vlees? Daarnaast was er ook nog een kleine groep die een ander antwoord gaf. Deze antwoorden hebben we gecategoriseerd als anders. Het meest bijzondere antwoord wat ertussen zat was Iets doden en zelf eten, dan lijk je een kannibaal. Eigenlijk is dit een contradictie voor het feit dat deze proefpersoon wel vlees eet. Is dan puur het feit dat het dier niet door jezelf geslacht wordt de factor die je niet op een kannibaal doet lijken? Een andere uitspraak met een contradictie is Omdat ik geen dieren kan slachten, dan zou ik een moord plegen en dit is zielig en onmenselijk. Waarom is het dan wel goed als iemand anders het doet?