Onderwerp : Vaststelling Water- en Rioleringsplan

Transcriptie

1 Raadsvoorstel *Z03823AD88E* Aan de raad Documentnummer : INT Afdeling : Ruimte Onderwerp : Vaststelling Water- en Rioleringsplan Inleiding Voor u ligt Verbinden met water, het Water- en Rioleringsplan voor de planperiode Dit beleidsplan is de opvolger van het Gemeentelijke Rioleringsplan gemeente Beverwijk voor de planperiode De titel Verbinden met water is bewust gekozen. Ons college wil hiermee aangeven dat het stuk gaat over water in de brede betekenis. De term riolering werkt in die zin beperkend op de perceptie dat het plan niet alleen over afvalwater gaat. Sterker nog, ook afvalwater is geen afvalproduct maar wordt steeds meer als een grondstof gezien. De gemeente heeft niet alleen een zorgplicht voor afvalwater, maar ook voor hemelwater (neerslag) en grondwater. En er is oppervlaktewater, het water in sloten en vijvers. Formeel gaat het waterschap daar over. In 2014 is onze gemeente opgeschrikt door een zeer extreme hoosbui met ingrijpende gevolgen voor bewoners. Vlak daarvoor in mei 2014 heeft de KNMI de prognoses gepresenteerd voor de verwachte klimaatontwikkeling. Op 16 april 2016 tijdens de klimaatconferentie heeft Gerrit Hiemstra ons allen uitgelegd wat we mogen verwachten voor de toekomst. Het wordt warmer met langere periodes van droogte. Het gaat vaker en harder regenen. De oorzaken liggen op mondiaal niveau. Ons Milieubeleidsplan is gericht op aanpak bij de bron onder andere door het energieverbruik te verminderen. Voor alle watergerelateerde beleid gaan de gemeente en het waterschap aan de slag om te anticiperen op de gevolgen van klimaatontwikkeling. De laatste jaren blijkt steeds sterker dat alle watergerelateerde onderwerpen vragen om een integrale benadering en een plaats moeten krijgen in de openbare ruimte. Ons college heeft ervoor gekozen om een integraal plan op te laten stellen samen met de gemeente Heemskerk en met het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK). Gemeente Velsen zag geen reden nieuw beleid te formuleren en heeft op 15 december 2016 besloten het Rioleringsplan 2012 te verlengen tot Bij de voorbereidingen zijn diverse beleidsvelden betrokken van deze organisaties om de raakvlakken te verkennen en te verwerken in het beleidsplan. We hebben gekozen voor de nadruk op visie en strategie. Met dit plan geven we aan wat er voor nodig is om onze watertaken goed te kunnen invullen. Dit plan levert ook de onderbouwing van de kosten en hoe deze worden gedekt via de rioolheffing. De operationele uitwerking en afstemming vindt plaats in de jaarlijks op te stellen onderhoudsprogramma s voor het beheer van de openbare ruimte. Deze insteek sluit daarmee goed aan op de lijn van de Omgevingswet.

2 Relatie met collegeprogramma geen Relatie met gemeentebegroting / budgetregels Ter bestrijding van kosten van de watertaken kan de gemeente (artikel 228a Gemeentewet) een rioolheffing in rekening brengen. In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV, Staatscourant ) zijn de regels vastgelegd die gelden voor de wijze waarop de rioolheffing wordt verwerkt in de gemeentelijke begroting. Daarnaast gelden voor riolering specifieke regels (Notitie Riolering BBV november 2014) voor met name de investeringen. In het voorliggende plan Verbinden met water zijn deze voorschriften gevolgd. De onderbouwing voor de heffing is over de volledige levensduur van gemiddeld 60 jaar voor riolering bekeken. Jaarlijks stelt de gemeenteraad het tarief vast via de verordening rioolheffing. Onderstaand zijn de belangrijkste voorschriften van het BBV en de notitie Riolering weergegeven en de wijze waarop Beverwijk hier mee om gaat. 1. De rioolheffing mag ten hoogste kostendekkend zijn. Dit betekent dat de begrote inkomsten niet hoger mogen zijn dan de begrote lasten. De begrote inkomsten mogen wel lager zijn dan de begrote lasten. 2. Investeringen in het riool worden aangemerkt als investeringen met economisch nut, omdat de gemeente baten via de rioolheffing krijgt (bijdragen van derden die in directe relatie staan tot het riool). Deze investeringen moeten worden geactiveerd. Onder investeringen verstaat men de uitgaven ter vervanging of verbetering die levensduur verlengend zijn. 3. Specifiek voor riolering geldt dat het is toegestaan om bijdragen voor toekomstige vervangingsinvesteringen op te nemen in de heffing. De spaarbedragen moeten worden gestort in een voorziening en worden gebruikt ter dekking van de investeringen. Dit betekent dat vanuit de voorziening wordt bijgedragen aan de investering waardoor de boekwaarde van de investering daalt. De kapitaallasten van de eventueel resterende boekwaarde komen ten laste van de heffing. De resterende boekwaarde mag ook versneld worden afgeboekt met later te ontvangen spaarbedragen. Zo kan de gemeente besparen op rentelasten in de heffing. 4. Het is ook toegestaan om bijdragen voor groot onderhoud op te nemen in de heffing. De lasten van groot onderhoud kunnen direct ten laste van de exploitatie worden geboekt of er kan een voorziening groot onderhoud worden gevormd waarin jaarlijks een bedrag wordt gestort. Ons college kiest ervoor om de spaarbedragen voor groot onderhoud via dezelfde voorziening te laten lopen als voor vervanging. Dat mag op grond van het BBV mits het onderscheid achteraf inzichtelijk wordt gemaakt via de jaarrekening. Groot onderhoud wordt immers niet geactiveerd. 5. De geraamde BTW op zowel goederen als diensten en investeringen mag in het tarief van de rioolheffing worden meegenomen. De lasten moeten exclusief BTW worden geraamd en de BTW moet apart inzichtelijk worden gemaakt. Beverwijk heeft de laatste jaren een vast bedrag geraamd voor BTW. Ons college heeft de voorkeur om de BTW te relateren aan het geraamde bedrag voor goederen, diensten en investeringen. Indien de raming wijzigt, wijzigt ook de berekende BTW. 6. Met ingang van begrotingsjaar 2018 moet worden voldaan aan de verwerking van de rentelasten en baten in de begroting en jaarstukken zoals is voorgeschreven in de Nota Rente van de commissie BBV. Op dit moment is nog niet duidelijk of dit gevolgen heeft voor de rente die geldt voor activa van rioolinvesteringen. In het voorliggende plan is daarom gerekend met de huidige rekenrente van 6%. Indien de rekenrente wijzigt, kan dit effect INT pagina 2

3 hebben op de heffing. In de in het voorjaar aan te bieden Financiële verordening zullen de voorschriften m.b.t. de rekenrente en de effecten daarvan worden verwerkt. Relatie met regionale samenwerking / MRA Beverwijk, Heemskerk en Hollands Noorderkwartier hebben in 2012 een overeenkomst gesloten om de samenwerking in de waterketen te bevorderen. Het opstellen van een gezamenlijk beleidsplan was één van de doelen van deze samenwerking. Verbinden met water is tot stand gekomen als gezamenlijk beleidsplan voor alle water gerelateerde beleidsonderwerpen van deze organisaties. Eerdere besluiten / bestaand beleid / nieuw beleid Het vorige GRP (nr. 10/35692) is vastgesteld op 28 oktober Met dit plan is de periode van 10 jaar afgesloten die gold als termijn om ultimo 2015 te voldoen aan de vergunningseisen die in 2005 aan onze gemeente zijn opgelegd door Rijkswaterstaat en HHNK. Beverwijk heeft in 2005 het GRP vastgesteld met in totaal 36,7 miljoen aan maatregelen. Voortdurend is gestuurd op maatregelen die minimaal het beoogd resultaat halen tegen maximaal de geraamde kosten. Door mee te liften op lopende ontwikkelingen en gericht onderzoek te doen naar optimalisatie van maatregelen is uiteindelijk veel geld bespaard. Met het GRP is het totale investeringsvolume afgeraamd met 12,3 miljoen. De strategie bleef ongewijzigd. Op Prinsjesdag 2016 is het Deltaprogramma 2017 aangeboden aan de Tweede Kamer. Met dit Deltaprogramma is de ambitie uitgesproken dat Nederland in 2050 zo goed mogelijk klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht. De overheden zijn hier gezamenlijk mee aan het werk, zodat ons land beter bestand wordt tegen hitte, droogte en wateroverlast. Van gemeenten en waterschappen wordt dus verwacht dat zij deze ambitie delen en meehelpen deze te realiseren. De eerste stap is deze ambitie over te nemen in de nieuwe beleidsplannen vanaf Motivering voorgesteld besluit Evaluatie planperiode Afgelopen planperiode vanaf 2010 zijn maatregelen uitgevoerd om te voldoen aan de vergunningseisen uit 2005 teneinde de emissie naar oppervlaktewater vanuit riolering via overstorten te reduceren. Dit doel is behaald met een doorloop in 2016 voor de deelprojecten aan de kop van de haven en bij de Aagtenpoort. Deze deelprojecten zijn samen met HHNK uitgevoerd. De samenwerking maakte het mogelijk niet alleen de emissie te verminderen, maar ook de capaciteit te verbeteren van zowel riolering als oppervlaktewater. Beverwijk heeft vanaf 2005 stevig ingezet op afkoppelen (scheiden van afvalwater en hemelwater), door zoveel mogelijk mee te liften met lopende projecten. Gaandeweg ontstond het inzicht om water eerst vast te houden alvorens het af te voeren naar oppervlaktewater. Deze aanpak bleek effectief tegen extreme neerslag. Uiteindelijk zijn de doelen gerealiseerd binnen de gestelde termijn tegen lagere kosten dan oorspronkelijk geraamd. Periode krediet uitgaven uitgesteld restant projecten rioolvervanging maatregelen onderzoek Totaal GRP-MJP INT pagina 3

4 De aanleg van een verbindingsriool in de Parallelweg ad ,- is uitgesteld ivm de samenloop met de werkzaamheden aan de Velsertunnel. Het werk is opgenomen in de komende planperiode. Zie verder in Verbinden met water, Bijlage 1: Evaluatie GRP Klimaatontwikkeling Volgens de deskundigen gaat het klimaat veranderen. Met name de extremen worden groter. Meer dagen per jaar boven de 30 graden Celsius. Langere perioden van droogte. Regenbuien worden heviger en komen vaker voor. De kern van de problematiek zit in de opwarming van de aarde. Op de schaal van Beverwijk kunnen we daar weinig aan veranderen, al nemen we wel onze verantwoordelijkheid met ons Milieubeleidsplan. Hitte betekent een verhoogd gezondheidsrisico (bron: Nationaal Hitteplan RIVM) voor ouderen, mensen in verzorgingshuizen, chronisch zieken en mensen met overgewicht. De behoefte naar koeling van gebouwen neemt toe. Dat vraagt veel energie en dat staat weer haaks op het milieubeleid om het energieverbruik te verminderen. De groene aankleding van de openbare ruimte kan bijdragen aan verkoeling. Duurzamere verwarmingstechnieken kunnen ook gebouwen verkoelen. Er is nog veel onbekend over welke technieken effectief kunnen bijdragen aan de vermindering van hittestress. De oplossingen liggen in het verbinden van kennis over water, inrichting, bouwen, groen en energie. Droogte leidt tot een stijgende vraag naar water voor gewassen en doorspoeling van de stad. Zonder maatregelen zal de land- en tuinbouw meer water uit de grond moeten halen en dat werkt verdroging van de bodem juist meer in de hand. In de stad dreigt watertekort om bomen en groen van voldoende water te voorzien. Samen met HHNK gaan we beleid ontwikkelen om problemen te voorkomen en ons beter voor te bereiden op droge perioden. Extreme neerslag dwingt gemeente en waterschap tot nieuwe inzichten. De riolering van Beverwijk is ontworpen op een regenbui van 20 mm in 1 uur die eens per 2 jaar kan voorkomen. In de zomer van 2014 viel bijna 60 mm in 1 uur, ofwel 3 keer de hoeveelheid neerslag dan waarop de riolering is ontworpen. Vergroten van riolen is om meerdere redenen niet wenselijk. Het is kostbaar, ingrijpend en tijdrovend om alle circa 200 km riolering van Beverwijk aan te passen. Bovendien ligt er dan een voorziening die afgestemd is op een gebeurtenis die misschien maar eens per 100 jaar voor komt en voor de rest nauwelijks wordt gebruikt. Dat is kapitaalvernietiging. En al dat water moet allemaal naar het oppervlaktewater. Juist op de plekken waar dat nodig is binnen de stad is geen ruimte voor uitbreiding van oppervlaktewater. De gemeente zadelt het waterschap dan op met een onmogelijke taak om alle water af te voeren. Uitgangspunt is dat we schade door wateroverlast willen vermijden, maar natuurlijk moeten we ook realistisch blijven. De investeringen om de stad waterrobuust te maken moeten in verhouding staan tot de mogelijk te lijden schade. Water hoort niet in een buis. Ons college verkiest de strategie om de neerslag zoveel mogelijk ter plaatse te verwerken. Als het kan in de bodem of op een verlaagd grasveld. Onder normale omstandigheden wordt het oppervlaktewater ontzien door een vertraagde afvoer. Bij extreme neerslag is dan ruimte beschikbaar om al het extra water op te vangen en daarmee overlast te voorkomen. De gemeente beheert zelf ongeveer de helft van alle oppervlak dat nu afstroomt in de riolering. De andere helft is particulier terrein. Ons college gaat in het openbaar gebied aan de slag en wil het gesprek aangaan met bewoners en bedrijven om hemelwater meer op eigen terrein te verwerken. Wij zetten hierbij samen met Heemskerk en HHNK in op het vergroten van het waterbewustzijn. De aanmelding van onze gemeente bij Operatie Steenbreek sluit hier goed op aan. INT pagina 4

5 Samenwerking In 2011 is het nationaal bestuursakkoord water ondertekend door de koepels van drinkwaterbedrijven VEWIN, waterschappen UvW en gemeenten VNG. Het akkoord heeft tot doel de verwachte kosten in 2020 minder te laten stijgen. Hierbij is sterk aangedrongen op het versterken van samenwerking tussen de verschillende partijen. Beverwijk heeft samen met Heemskerk en HHNK een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Het voorliggende plan is één van de resultaten van deze samenwerking. Naast beleid en kennisuitwisseling is de samenwerking vormgegeven bij uitvoering van diverse beheertaken. De samenwerking is doorgetrokken naar de schaal van het werkgebied van HHNK, het gedeelte van Noord-Holland boven het Noordzeekanaal: het Noorderkwartier. De samenwerking richt zich op de gezamenlijke besparingsdoelstelling en het delen van kennis. Zo stelt HHNK kaarten ter beschikking voor de klimaatthema s hitte, droogte en extreme neerslag. Ook zijn de regenmeters binnen Noorderkwartier gekoppeld en beschikken alle inliggende gemeenten nu over nauwkeuriger informatie over neerslag. Samen met Rijnland is kennis gedeeld over grondwater. Noorderkwartier gaat gebruik maken van de Grondwaternota die in het werkgebied van Rijnland is opgesteld. Exploitatiebegroting De gemeente kan alle kosten die direct of indirect worden gemaakt voor de watertaken in rekening brengen via de rioolheffing. De begroting maakt onderscheid tussen beheerkosten en investeringen. De beheerkosten zijn in principe jaarlijks hetzelfde. Deze lasten zijn gespecificeerd in de begroting onder taakveld 7.2 Riolering. De primaire begroting 2017 is nog gebaseerd op de vorige begroting in afwachting van dit voorliggende plan. Per 2017 moeten overheadkosten apart inzichtelijk worden gemaakt. Kosten voor onderzoek werden tot vorig jaar als kredietuitgaven verwerkt met 1-jarige afschrijving. Het voorstel is om jaarlijks een bedrag ad ,- (gelijk aan de gemiddelde onderzoekskosten over de afgelopen 6 jaar) op te nemen binnen de exploitatiebegroting. De BTW van rioolactiviteiten is in dit voorstel volledig (zie Budgetregels punt 5) toegerekend aan de heffing; dat is een verhoging ten opzichte van de primaire begroting 2017 op het taakveld 7.2 Riolering. Tabel 1: Exploitatie riolering Kosten * PB2017 Voorstel 2017 Onderhoud Personeel Vervanging Inningskosten Kapitaallasten Sub producten Overhead BTW Totaal Investeringen Investeringen zijn meer projectgebonden en kunnen jaarlijks verschillen. Alle investeringen die levensduur verlengend zijn vervanging en verbetering moeten volgens het BBV worden geactiveerd. De kapitaallasten die voortvloeien uit investeringen komen wel ten laste van het product. Lasten voor groot onderhoud mogen niet worden geactiveerd. Om de hoogte van de rioolheffing goed te bepalen is het nodig de lange termijn te bekijken. Voor investeringen is uitgegaan van een jaarlijks vast vervangingsvolume. INT pagina 5

6 In het vorige GRP is uitgegaan van een jaarbudget van 1,25 miljoen op basis van een gemiddelde levensduur van 60 jaar. Uit een evaluatie van de afgelopen 10 jaar blijkt dat het vervangingsbudget omlaag kan worden bijgesteld naar 1,007 miljoen met behoud van het gewenst kwaliteitsniveau. De verwachte klimaatontwikkeling dwingt onze gemeente hierop te anticiperen. We streven naar klimaatbestendigheid in Het beleidsuitgangspunt is hemelwater zoveel mogelijk ter plaatse te verwerken. Dat betekent dat de gemeente als beheerder van de openbare ruimte zelf aan de slag moet. We willen hier de tijd voor nemen in het tempo van lopende projecten. De verwerking van hemelwater is een integraal onderdeel van het ontwerp van de openbare ruimte. Binnen het plan is hiervoor ,- (afkoppelen) per jaar gereserveerd. Afkoppelen houdt tevens in dat er een waterstroom ontstaat apart van de riolering, waardoor het water voorheen werd afgevoerd. Tabel 2: Investeringen planperiode prijspeil 2017 Investering Totaal Parallelweg Breestraat Gr.Janstraat e.o Heemskerkerweg Waterstructuur Afkoppelen Totalen Het investeringsvolume van 4,4 miljoen over de planperiode past ruim binnen het restant van 8,6 miljoen over de vorige planperiode. Kostendekking Zoals eerder vermeld kent de BBV bijzondere regels voor riolering. Het is toegestaan spaarbedragen (dotaties) op te nemen in de begroting. Deze spaarbedragen moeten worden gestort in een voorziening. De voorziening wordt gebruikt ter dekking van de investeringen. De kapitaallasten worden berekend over de resterende boekwaarde. Het streven is echter om de toekomstige investeringen volledig te dekken uit de gespaarde voorziening zodat er geen boekwaarde meer overblijft. Op deze wijze is het mogelijk de investeringen voor riolering te activeren zonder dat dit leidt tot kapitaallasten. Dit levert een besparing op ter hoogte van de rentelasten van de resterende boekwaarde. De afgelopen planperiode zijn de resultaten behaald tegen lagere kosten dan geraamd. Dit leverde jaarlijks een besparing op geraamde kapitaallasten. De reserve Riolering is inmiddels tot circa 4,5 miljoen (stand ultimo 2016) gestegen. Wij stellen voor het saldo te storten in een nieuw te vormen voorziening Riolering. Deze buffer wordt dan benut om de investeringen bovenop vervanging op te vangen zonder oplopende boekwaarde. De huidige boekwaarde, ontstaan door voorgaande investeringen, kan hier niet mee worden afgeboekt en blijven derhalve kapitaallasten genereren. Jaarlijks is een 1,007 miljoen benodigd voor vervanging van riolering, gemalen en drainage. Dit bedrag wordt als jaarlijkse storting in de voorziening opgenomen in de begroting. Op grond van het BBV moeten de uitgaven via een krediet lopen. De kostendekking kan binnen de bandbreedte van de jaarlijkse storting uit de voorziening. Door de lagere investeringen was het mogelijk het tarief vanaf 2012 te bevriezen. Ook is geen inflatiecorrectie toegepast op het tarief. Met de voorgestelde begrotingswijziging en financiering via een voorziening voor investeringen kan het huidige tarief van 207,- per huishouden t/m 2021 gehandhaafd blijven. INT pagina 6

7 Consequenties voorgesteld besluit Om Verbinden met water met bijbehorende kostendekking mogelijk te maken stellen wij de volgende aanpassingen voor in de begroting van 2017: - Aanpassen exploitatiebegroting taakveld 7.2 Riolering conform tabel 1; - Een Voorziening Riolering vormen; - Het saldo 2016 van de Reserve Riolering storten in de Voorziening Riolering; - Een krediet ad voor de investeringen genoemd in tabel 2 binnen de planperiode ; - Een krediet ad (jaarlijks binnen planperiode) voor vervangingsinvesteringen. Verdere procedure Het voorliggende plan Verbinden met water is een beleidsplan op hoofdlijnen. De verdere uitwerking vindt plaats in de jaarprogramma s voor het onderhoud van de openbare ruimte. De jaarprogramma s worden door het college vastgesteld. Voorgesteld besluit en commissieadvies Wij stellen u voor te besluiten overeenkomstig bijgevoegd ontwerpbesluit. Het advies van de commissie treft u aan in de beknopte besluitenlijst van de Raadscommissie. Beverwijk, 28 februari 2017 burgemeester en wethouders van Beverwijk, de gemeentesecretaris, de burgemeester, mw. mr. A.L. Schölvinck F. Ossel INT pagina 7

8 Raadsbesluit Documentnummer : INT Afdeling : Ruimte Onderwerp : Vaststelling Water- en Rioleringsplan De raad van de gemeente Beverwijk; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 28 februari 2017, nummer INT ; gehoord de Raadscommissie; gelet op artikel 4.22 van de Wet milieubeheer; b e s l u i t : 1. het plan Verbinden met water vast te stellen voor de planperiode ; 2. de exploitatie riolering aan te passen conform tabel 1 van bijgaand raadvoorstel, nummer INT ; 3. een krediet beschikbaar te stellen voor de investering ad binnen de planperiode voor dit plan Verbinden met water, welke gedekt wordt uit de (toekomstige) rioolheffingen; 4. een krediet beschikbaar te stellen ad voor vervangingsinvesteringen binnen de planperiode ; 5. het vormen van een Voorziening Riolering waarin toekomstige spaarbedragen worden opgenomen ter dekking van investeringen; 6. het saldo van de Reserve Riolering volgens de nog vast te stellen jaarrekening 2016 te storten in de nieuw te vormen Voorziening Riolering. Beverwijk, de raad voornoemd, de griffier, de voorzitter,