Voorstel Gemeenteraad G

Transcriptie

1 Voorstel Gemeenteraad G Onderwerp Duitsland Agenda Portefeuillehouder Onno van Veldhuizen agendaletter (G)) Organisatieonderdeel DF Aangeboden aan Raad 8 juli 2019 Stuknummer Corsanummer (invulling door Griffie) Wij stellen u voor te besluiten om: Voorstel van de portefeuillehouder om De Raad voor te stellen: 1. Kennis te nemen van de inhoud van de geactualiseerde Duitsland Agenda en in te stemmen met de hoofdlijnen zoals weergegeven in lid De volgende zeven thema s te benoemen waarlangs invulling wordt gegeven aan de strategie om tot één grensoverschrijdende economische sterke regio te komen, waarbij de grens niet meer als een belemmering wordt ervaren: 1) leren, 2) werken, 3) ondernemen, 4) bereikbaarheid, 5) duurzaamheid, 6) veiligheid en 7) toerisme, kunst en cultuur. Inleiding Bestuurlijke geschiedenis In 2015 heeft de Gemeenteraad van Enschede bij de werving van de huidige burgemeester de urgentie van de intensivering van de samenwerking met Duitsland benoemd. Door onze grensligging ligt de helft van het (potentiële) aantrekkingsgebied rondom Enschede in Duitsland. Het blijkt dat 98% van de baankansen niet benut wordt door grensbarrières als verschillen in cultuur, taal, juridische en fiscale zaken. Terwijl hier enorme kansen liggen. Door de samenwerking met de Duitse buurtregio s te zoeken kunnen we een hele cirkel om Enschede trekken en kunnen we de aantrekkelijkheid van de regio voor hbo- en wo-opgeleid talent vergroten. Om zover te komen zoeken we met onze buren verbinding, wisselen we kennis uit en werken we samen. Deze gedachten hebben we uitgewerkt in de concept-duitsland Agenda, die zeven thema s kent waarlangs we samen werken. Deze thema s zijn: leren, werken, ondernemen, bereikbaarheid, duurzaamheid, veiligheid en toerisme, kunst en cultuur. Deze agenda hebben we eind 2017 ter consultatie aangeboden aan partners, instellingen en overheden in het Euregio gebied. De reacties zijn opgenomen in een nieuwe versie van de Duitsland Agenda, die echter om uiteenlopende redenen nog niet zijn weg vond richting de collegetafel. Tegelijkertijd hebben we in 2018 op alle thema s uit de Duitsland Agenda initiatieven ontplooid. Zo is de samenwerking met Münster en Osnabrück geïntensiveerd en hebben bestuurlijke en ambtelijke uitwisselingen plaatsgevonden. De partners aan weerskanten van de grens zijn en blijven betrokken bij de verdere uitwerking en realisatie van de (concept)duitsland Agenda. Die Tolle Woche gebruiken we dit jaar voor de derde keer op rij om de activiteiten en resultaten van de Duitsland Agenda uit te dragen. Op grond van de concrete resultaten in 2018 en 2019 hebben we de oorspronkelijke Duitsland Agenda uit 2017 geactualiseerd. Publieksvriendelijke samenvatting Enschede is de grootste Nederlandse stad direct aan de Duitse grens. Tegelijkertijd is Enschede de meest Duitse stad van Nederland. Het doel van College van B&W van Enschede is dat de Euregio in 2027 functioneert als één grensoverschrijdende, economisch sterke regio. Binnen deze Euregio ervaren we de grens niet meer als een belemmering. We hebben de afgelopen jaren al concrete resultaten behaald. Zo hebben we in de periode in totaal circa 300 werkzoekenden bemiddeld naar banen in Duitsland. Ook hebben zich Duitse bedrijven in Enschede gevestigd en hebben we Nederlandse en Duitse leerlingen in contact gebracht met elkaar en elkaars buurtaal. Op het gebied van bereikbaarheid hebben we samen met Münster, Osnabrück en Netwerkstad Twente (het MONT-verband) en de EUREGIO een strategische bereikbaarheidsagenda opgesteld. Ook hebben we met Münster een Letter of Intent afgesloten. Om het gestelde doel te behalen hebben we een strategie uitgewerkt langs zeven thema s: leren, werken, ondernemen, bereikbaarheid, duurzaamheid, veiligheid en toerisme, kunst en cultuur. Deze strategie hebben we beschreven in Duitsland Agenda Bij zowel de totstandkoming

2 als de uitvoering van de Duitsland Agenda zochten en zoeken we nadrukkelijk de samenwerking met Duitse en Nederlandse partners in het grensgebied. Beoogd effect Het doel van de Duitsland Agenda is dat in 2027 de Euregio met Enschede en Münster als grootste steden functioneert als één grensoverschrijdende, economisch sterke regio waarbij we de grens niet meer als een belemmering ervaren. Argumenten 1.1 De samenwerking met Duitsland biedt kansen en mogelijkheden. De ligging van Enschede aan de grens maakt dat Enschede geen hele cirkel om de stad kan trekken en daardoor minder ontwikkelmogelijkheden heeft en minder aantrekkelijk is voor talent dan steden in het midden van Nederland. Door de samenwerking met Duitsland te zoeken kunnen we een hele cirkel trekken en ontstaan er nieuwe kansen en mogelijkheden om de economie en de werkgelegenheid te versterken. Om die reden hebben we een Duitsland Agenda opgesteld De in het voorstel genoemde thema s zijn belangrijk voor de realisatie van de grensoverschrijdende samenwerking. 1. Leren. Als je elkaars taal spreekt, dan begrijp je elkaar beter. Het spreken van elkaars taal en het kennen van elkaars cultuur verwijdert de mentale grenzen in ons hoofd en werkt positief door in de economie en op de arbeidsmarkt. De doelen die we voor dit thema hebben gesteld zijn: - in 2027 hebben alle jongeren een goede kennis van de Duitse taal. - In 2027 is er meer kennis en begrip van de Duitse cultuur. - In 2027 hebben werkgevers in de grensregio een goed beeld van de benodigde kwaliteiten voor de werknemer zodat het Euregionaal Onderwijs hierop beter kan aansluiten. - In 2027 zijn er meer gezamenlijke onderwijsprogramma s vanaf Primair Onderwijs tot en met Hoger Onderwijs. 2. Werken. Een goede aansluiting van de Nederlandse en Duitse arbeidsmarkt op elkaar, leidt tot een significante en structurele toename van het aantal beschikbare banen voor inwoners aan beide kanten van de grens. Daarom zetten we in op het creëren van één centrale, transparante en Euregionale arbeidsmarkt. De doelen die we voor dit thema hebben gesteld zijn: - In 2027 is er een centraal meldingssysteem voor alle vacatures in de regio. - In 2027 is diplomaerkenning eenvoudiger en sneller. - In 2027 is er Duits-Nederlandse arbeidsbemiddeling. 3. Ondernemen. Duitsland is de grootste economie van Europa en Nederlands belangrijkste handelspartner. Van alle bondsstaten in Duitsland neemt Nordrhein-Westfalen daarbij de belangrijkste plaats in. Enschede is een belangrijke stad in het Euregiogebied en heeft een aanzuigende werking voor Duitse ondernemingen onder andere op het terrein van High Tech Systemen en Materialen (HTSM). Door samen te werken ontstaan er voor ondernemers meer kansen. Zij krijgen de beschikking over een veel groter afzetgebied. De halve cirkel wordt een hele cirkel. De doelen die we voor dit thema hebben gesteld zijn: - In 2027 is er meer samenwerking tussen Nederlandse en Duitse bedrijven. - In 2027 is voor iedereen duidelijk wat het economisch potentieel van de Euregio is. - In 2027 worden ondernemingen aan de andere kant van de grens bij aanbestedingen betrokken. 4. Bereikbaarheid. In een economisch sterke Euregio, waarin meer mensen over de grens gaan werken en ondernemen, is een goede, toekomstbestendige bereikbaarheid onontbeerlijk. Behalve het personenverkeer, moet ook het goederenverkeer via de weg, het spoor, het water en de lucht (FMO) goed geregeld zijn. We werken bij het realiseren van de voor dit thema gestelde doelen samen met EUREGIO, de provincie Overijssel, Regio Twente en MONT. De doelen die we voor dit thema hebben gesteld zijn: - Kortere reistijden met de trein door een IC-treinverbinding op het traject Zwolle-Enschede-Münster. - Verbreding N35 naar 2*2 rijstroken - Betere bereikbaarheid luchthaven FMO - Invoering van een Euregioticket, één vervoersbewijs voor een grensoverschrijdend openbaar vervoer.

3 5. Duurzaamheid. Wij hebben duurzaamheid hoog op de agenda staan en we zijn partner in de Twentse Energie Strategie. We kunnen op het gebied van duurzaamheid veel leren van onze Duitse buren. In de samenwerking met Münster en Osnabrück vindt al veel kennisuitwisseling op het gebied van duurzaamheid plaats. Binnen het MONT samenwerkingsverband hebben we in opdracht van de burgemeesters gekeken naar de mogelijkheden tot samenwerking op het gebied van duurzaamheid. We hebben voor dit thema de volgende doelen gesteld: - Op een duurzame manier beter bereikbaar zijn - Economie zonder afval - Meer duurzame energie 6. Veiligheid. We hebben in de grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van veiligheid een voortrekkersrol. De internationale driehoek Enschede-Gronau, de gezamenlijke politieteams en de samenwerking tussen het MST en de Duitse traumahelikopter zijn voorbeelden van geslaagde samenwerking. We streven ernaar om ook de laatste obstakels rondom de grens weg te halen, zodat de veiligheidsdiensten aan beide zijden van de grens onbelemmerd kunnen samenwerken. We hebben voor dit thema de volgende doelen: - de faciliteiten van de Safety Campus worden in toenemende mate door Duitse partners benut. - Uitbreiden van samenwerking het Safety Field Lab met Duitse partijen. - Starten van een pilot met Duitse scholen voor de Risk Factory. - Voortzetting van de afstemming in de grensregio in het geval van noodsituaties. - Voortzetting internationale driehoek Enschede-Gronau. - Verbreding van internationale informatiedeling. Naast politie en justitie moeten ook burgemeesters informatie kunnen delen. - Onderzoeken mogelijkheden voor het inzetten van drones voor hulpverlening. 7. Toerisme, kunst en cultuur. We kunnen elkaar beter leren kennen en waarderen, door kennis te maken met elkaars culturele uitingen, zoals muziek, dans en beeldende kunst. We zoeken op het gebied van toerisme de samenwerking met verschillende toeristenbureaus in onze regio, waarbij we door samenwerking en uitwisseling van programma en arrangementen zorgen dat bezoekers kiezen voor een meerdaags verblijf in onze regio. We hebben voor dit thema de volgende doelen gesteld: - Het regionale cultuuraanbod vergroten en meer bezoekers aantrekken door samen te werken. - Uitwisseling tussen Orkest van het Oosten en het Städtisches Symphonieorkester. - Samenwerking tussen het Wilminktheater, Rock n Popmuseum en kleine theaters in het Münsterland. - Meer weekendarrangementen door samenwerking tussen Enschede Promotie, Stadtmarketing Gronau en Bad Bentheim 8. Uitwisseling ambtenaren en bestuurders. Om goed te kunnen samenwerken moeten we elkaar beter leren kennen, elkaars beslissingen en manier van werken beter begrijpen. Daartoe hebben we een Zwillingspartner -uitwisselingsprogramma opgesteld voor ambtenaren, bestuurders en raadsleden. Inmiddels hebben we twee succesvolle uitwisselingen op ambtelijk niveau gehad. Voor 2019 hebben we drie groepen ingepland resp. een groep medewerkers uit de MONT-steden, een groep medewerkers uit Münster en Enschede en een uitwisseling van raadsleden uit de MONT-steden. De burgemeester van Enschede en Münster hebben inmiddels twee keer een uitwisseling gehad. 9. Bestuurlijke samenwerking. Op bestuurlijk niveau vinden verschillende overleggen plaats om tot onderlinge samenwerking te komen. 2.1 De meeste kansen liggen in Duitsland Uit diverse studies (o.a. Atlas voor de Gemeenten 2019 en Quo Vadis/Enschede, 2017) komt naar voren dat een oriëntatie op Duitsland voor Enschede en de regio Twente de meeste opbrengst genereert in termen van economische groei en werkgelegenheid. De Duitsland Agenda met de daarin beschreven zeven thema s is het instrument om dat doel te bereiken. De thema s zijn: 1) leren, 2) werken, 3) ondernemen, 4) bereikbaarheid, 5) duurzaamheid, 6) veiligheid en 7) toerisme, kunst en cultuur.

4 2.2 De bereikte resultaten zijn aanleiding voor het actualiseren van de Duitsland Agenda. In de door B&W vastgestelde versie 2017 van de Duitsland Agenda staan voornemens die we inmiddels hebben uitgevoerd. Voorbeelden daarvan zijn: de gezamenlijke vergaderingen van de colleges van Enschede en Münster de projecten ter stimulering van Duits op het PO en VO partnerschappen tussen Duitse en Nederlandse PO en VO scholen de toetreding tot Eures van Grenswerk en de grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van veiligheid het afsluiten van een LOI met Münster het afsluiten van een LOI met de MONT-steden (Münster, Osnabrück, Netwerkstad Twente) en het memorandum Oost-Nederland-Münsterland waarbij we samenwerkingsafspraken hebben gemaakt op het gebied van economie, onderwijs, arbeidsmarkt en bereikbaarheid. 2.3 De Duitsland Agenda ondersteunt de strategische doelen van Enschede. Het intensiever samenwerken met Duitsland en het verminderen van de grensbelemmeringen vergroten de aantrekkelijkheid van Enschede en de Euregio, waardoor het voor bedrijven interessanter wordt zich hier te vestigen en er voor talenten meer kansen zijn hier een carrière op te bouwen. 2.4 Onderkenning van het belang van grensregio s en de samenwerking met Duitsland. Ook de landelijke regering erkent het belang van de deze samenwerking. Exponenten daarvan zijn de overeenkomst tussen de Nederlandse regering en die van Nordrhein-Westfalen en Nedersaksen. Ook maakt de grensoverschrijdende samenwerking onderdeel van de regiodeal Rijk- Twente en onderstreepte staatssecretaris Knops bij zijn werkbezoek (en diverse eerdere werkbezoeken) vorige maand aan Enschede nogmaals het belang hiervan. Risico s 1.1 Zonder agenda geen inzicht in de activiteiten voor de grensoverschrijdende samenwerking In het verleden hebben we veel grensoverschrijdende activiteiten ontplooid en voor grensoverschrijdende problemen praktische oplossingen gezocht. De grensoverschrijdende samenwerking vraagt echter om visie en richting. De Duitsland Agenda geeft richting aan onze lange termijn visie en doel met betrekking tot de grensoverschrijdende samenwerking. 2.1 Bestuurlijke en ambtelijke ondersteuning van de Duitslandvisie De eindverantwoordelijkheid van de realisatie van de Duitsland Agenda hebben we niet bij één bestuurder belegd. De uitvoering en realisatie van de Duitsland Agenda is verdeeld over meerdere bestuurders, meerdere afdelingen en meerdere ambtenaren. Het is van belang dat alle betrokken organisaties prioriteit blijven geven aan de inzet van de ambtenaren die voor de thema s verantwoordelijke zijn. De burgemeester vervult de rol van coördinerend bestuurder. 2.2 Grensbelemmeringen/barrières Het opheffen van grensbelemmeringen is cruciaal voor het boeken van nieuwe resultaten. Uit onderzoek van de Atlas voor gemeenten blijkt dat opheffing van deze barrières leidt tot 11% banengroei in Enschede. Het lobbydossier voor Duitsland brengt deze grensbelemmeringen bij de provinciale, nationale overheidsinstanties en Europese instanties onder de aandacht. 2.3 Onvoldoende uitdragen van de resultaten Voortdurende inzet om de euregionale samenwerking breed onder de aandacht te brengen is noodzakelijk. Alleen dan blijven (inter)nationale, regionale en lokale partners doordrongen van het belang van de Duitsland Agenda. Financiële dekking van het voorstel De dekking voor het uitvoeren van de Duitsland Agenda vinden we in de reguliere budgetten van de (gemeentelijke) programma s (internationaal beleid, stimuleringsgelden arbeid, Lokale Educatieve Agenda), aangevuld met externe financiering waaronder Interreg-gelden. De gemeentelijke middelen zetten we in als cofinanciering om provinciale, Euregionale, Europese en Rijkssubsidies binnen te halen. Jaarlijks stellen we per thema een werkplan en begroting op. Voor de financiering van het onderdeel Die tolle Woche gaan we ervan uit dat we met ingang van 2020 dekking vinden binnen het evenementenbudget, aangevuld met externe middelen. Voor 2019 is de dekking nog niet geregeld. In de LEA (Lokale Educatieve Agenda ) is een bedrag van euro bij Ambitie B: Goed voorbereid op werk voor Duits/Internationalisering gereserveerd. We besteden circa 7000 euro in Die Tolle Woche aan FeierZeit! (Duitse en Nederlandse scholen, leerlingen en docenten ontmoeten elkaar bij gezamenlijke activiteiten, georganiseerd in co-creatie met Duitse en Nederlandse leerlingen). Met als doel het stimuleren van

5 uitwisselingen en partnerschappen gedurende het gehele schooljaar. Het overige budget besteden we niet in Die Tolle Woche, maar wel aan zaken die in deze Duitsland Agenda geland zijn. Conform toezegging van de wethouder onderwijs, zullen er pas middelen uit de LEA aan Ambitie B uitgegeven worden nadat uw raad dit raadsvoorstel besproken/besloten heeft. Alternatieven N.v.t. Participatie Bij de totstandkoming van de Duitsland Agenda hebben we Duitse en Nederlandse partners uit het grensgebied betrokken. Deze partners betrekken we ook bij de uitvoering en realisatie van de doelen die voor de zeven thema s zijn gedefinieerd. Participanten informeren en de Duitsland Agenda toesturen Communicatie Persbericht, ja of nee: Ja, gericht op regionale Nederlandse en Duitse media Communicatie met direct betrokkenen Intern medewerkers informeren via IntEns. PR over het besluit Een nieuwsbericht op enschede.nl en berichtgeving via sociale media. Rechtsgeldige bekendmaking van gemeentelijke regelgeving N.v.t. Vervolg Uitvoering geven aan de Duitsland Agenda. Voor wat betreft het partnerschapsverzoek van de stad Münster wordt een apart voorstel voorbereid. Nu de Raad kennis heeft kunnen nemen van de Duitsland Agenda is voldaan aan de toezegging van de wethouder m.b.t. de inzet van LEA-gelden voor Duitslandactiviteiten Bijlagen Concept Duitsland Agenda Burgemeester en Wethouders van Enschede, 8 jui 2019 de loco-secretaris, de loco-burgemeester, E.A. Smit N. van den Berg