TOOLKIT VERORDENINGEN

Transcriptie

1 1 TOOLKIT VERORDENINGEN DUBOLIMBURG: WAT DOEN WIJ VOOR U?... 2 INLEIDING... 3 DEEL 1: WAT IS DUURZAME RUIMTELIJKE ONTWIKKELING?... 4 DEEL 2: RANDVOORWAARDEN VLAAMSE CODEX RUIMTELIJKE ORDENING... 6 DEEL 3: BESTAANDE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENINGEN GEWESTELIJK NIVEAU PROVINCIAAL NIVEAU GEMEENTELIJK NIVEAU... 8 DEEL 4: MOGELIJKE DUURZAME MAATREGELEN IN EEN STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING... 9 DEEL 5: GOEDE VOORBEELDVERORDENINGEN ALGEMENE BOUWVERORDENING STAD LEUVEN (FASE 1) 09/01/2010 (ZIE BIJLAGE) THEMA WATER THEMA LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID MODEL VAN GEMEENTELIJKE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING MET BETREKKING TOT NIEUWE VERKAVELINGSAANVRAGEN EN OP NIEUWE AANVRAGEN TOT WIJZIGING VAN DE BESTAANDE VERKAVELINGEN OP HET GRONDGEBIED VAN DE GEMEENTE (MODELVERORDENING OPGEMAAKT DOOR TANDEM EN VIBE IN MAART 2008) (ZIE BIJLAGE) THEMA WATER THEMA NATUUR EN ECOLOGIE THEMA ENERGIE EN KLIMAAT THEMA LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID THEMA MOBILITEIT THEMA MATERIALEN EN GRONDSTOFFEN BESLUIT BRONNEN BIJLAGEN... 19

2 2 DUBOLIMBURG: WAT DOEN WIJ VOOR U? Dubolimburg is dé gespreks- en adviespartner wat betreft duurzaam bouwen en wonen voor gemeenten, particulieren, bouwprofessionelen en onderwijsinstellingen. Dankzij haar uitgebreide netwerk met daarin vertegenwoordigers uit alle betrokken sectoren heeft Dubolimburg een solide basis en kan de organisatie putten uit knowhow en ervaring van een breed draagvlak om zo ook het beleid mee richting te helpen geven. Gemeenten kunnen bij Dubolimburg terecht voor persoonlijke ondersteuning op maat tijdens de loop van hun projecten. Wij bieden begeleiding aan de Limburgse gemeenten op een aantal verschillende manieren. Aan de ene kant adviseren we lokale overheden op maat en ondersteunen we, met uitgebreid planadvies, het streven van de gemeentebesturen naar een beter, duurzamer patrimonium. Aan de andere kant helpt Dubolimburg de gemeenten om hun rol als eerstelijnsadviseur zo goed mogelijk te spelen. Het Platform Dubolimburg, dat in december 2008 haar werking opstartte, speelt hierin een sleutelrol. Het Platform is een kennis- en ervaringsuitwisselingsorgaan voor alle Limburgse gemeenten op het vlak van duurzaam plannen, bouwen en leven. Het stimuleert de lokale besturen om duurzaam wonen en bouwen standaard op te nemen in hun stedenbouwkundige projecten, nieuwbouwprojecten, renovaties en campagnes. Dubolimburg geeft gemeenten ook de mogelijkheid om informatie, sensibilisering en advies aan haar inwoners aan te bieden. Met Quickscans On The Road kunnen gemeentebesturen gedurende 4 uur een Dubolimburgprofessional (gratis) inschakelen om korte mondelinge planadviezen te geven op basis van concrete vragen van inwoners. Met het aanbod beursstanden zowel bemande als onbemande zorgt Dubolimburg ook op evenementen van steden en gemeenten voor ondersteuning en informatie op maat. De toolkit Verordeningen die nu voor u ligt kadert in de platformwerking voor Limburgse gemeenten en is een hulpmiddel bij de opmaak van een nieuwe gemeentelijke verordening of de verduurzaming van een bestaande gemeentelijke verordening. De aangehaalde goede voorbeeldartikels komen uit bestaande gemeentelijk verordeningen en zorgen er voor dat een aantal duurzaamheidsaspecten via dit instrument kunnen geïmplementeerd worden. De toolkit is opgebouwd volgens een duidelijk stramien: in de inleiding wordt kort geschetst wat een stedenbouwkundige verordening precies is en hoe dit instrument kan aangewend worden om binnen de gemeente duurzame ruimtelijke ontwikkeling na te streven. Vervolgens wordt gedefinieerd wat we precies verstaan onder duurzame ruimtelijke ontwikkeling en worden eveneens de randvoorwaarden uit de Vlaamse Codex ruimtelijke ordening weergegeven. In wat volgt vindt u een niet-exhaustieve lijst met duurzame maatregelen die kunnen worden opgenomen in een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening. Tot slot vindt u een aantal verschillende goede duurzame voorbeeldartikels uit bestaande gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen. Deze voorbeeldartikels kan u vervolgens gebruiken om uw eigen stedenbouwkundige verordeningen te verduurzamen of bij het opstellen van een nieuwe stedenbouwkundige verordening. Indien gewenst biedt Dubolimburg ondersteuning bij de opmaak van een nieuwe verordening of bij de integratie van bepaalde duurzame aspecten in een bestaande verordening. Wenst u meer informatie? Neem zeker contact met ons op: Dubolimburg Marktplein 7 bus Heusden-Zolder 011/ steunpunt@dubolimburg.be.

3 3 INLEIDING Gemeenten vervullen een voorbeeldfunctie ten aanzien van hun inwoners en worden verondersteld om voorloper te zijn inzake duurzaam wonen en bouwen. Eén van de manieren waarop een gemeente deze voorbeeldfunctie kan vervullen is een aantal maatregelen voor duurzame ruimtelijke ordening opnemen in haar eigen regelgeving zoals onder meer in een stedenbouwkundige verordening. Op die manier dwingt ze de regelgeving af zowel voor de burger als voor eigen gemeentelijke projecten en neemt de gemeente zelfs een voorbeeldrol op zich voor andere gemeenten. Voor het bouwen en verbouwen bestaan er algemene regels die onder andere beschreven zijn in zogenaamde 'stedenbouwkundige verordeningen'. Zowel de gemeenten, de provincies als het Vlaams Gewest kunnen stedenbouwkundige verordeningen opmaken. Een voordeel van een stedenbouwkundige verordening is dat deze procedure niet zo omslachtig is als die van een ruimtelijk structuurplan of een RUP en dat er in principe geen kosten verbonden zijn aan de opmaak ervan omdat er geen ontwerper hoeft aangesteld te worden. Een tweede voordeel van een verordening is dat stedenbouwkundige vergunningen in het kader van een verordening voor niet ontvoogde gemeenten niet meer voor advies naar Ruimte en Erfgoed moeten en dat er geen openbaar onderzoek meer nodig is. Er is echter ook een beperking aan het instrument verordening: ze is namelijk vooral bruikbaar in standaardsituaties, maar ze is niet geschikt voor het beoordelen van uitzonderingen. Hierdoor worden vaak creatieve of vernieuwende oplossing uitgesloten. Hier zou eventueel een uitzonderingsregeling kunnen toegepast worden zoals in de algemene verordening van de stad Leuven gehanteerd wordt. Voor zeer gebiedsspecifieke oplossingen kunnen ook stedenbouwkundige voorschriften in het kader van een RUP of vergunning gehanteerd worden. hiervoor verwijzen we naar de toolkit RUP s en masterplannen die eveneens door ons werd uitgewerkt en die u kan terugvinden op onze website Vooral de grote steden werken met algemene verordeningen waarin vele aspecten behandeld worden. Het kan echter even effectief zijn om als kleinere gemeente een gerichte verordening op te stellen voor een bepaald deel van, of zelfs het gehele grondgebied. Door het zorgvuldig formuleren van duurzame maatregelen kan u er als gemeente dus voor zorgen dat duurzame ruimtelijke ordening wordt nagestreefd binnen de gemeente op een relatief eenvoudig te realiseren manier. Indien we aanbevelingen willen doen om bepalingen te formuleren die duurzame ruimtelijke ordening moeten stimuleren, dienen we eerst te definiëren wat we verstaan onder duurzame ruimtelijke ontwikkeling.

4 4 DEEL 1: WAT IS DUURZAME RUIMTELIJKE ONTWIKKELING? Algemeen wordt aangenomen dat duurzaamheid bestaat uit een sociale, een ecologische en een economische component (people-planet-profit). Duurzame ruimtelijke ontwikkeling moet dan ook aandacht hebben voor alle drie de componenten en het evenwicht ertussen. Bovendien is het van belang dat huidige ontwikkelingen geen last leggen op de schouders van toekomstige generaties. Volgens de Vlaamse codex ruimtelijke ordening is de ruimtelijke ordening gericht op een duurzame ruimtelijke ontwikkeling waarbij de ruimte beheerd wordt ten behoeve van de huidige generatie, zonder dat de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang gebracht worden. Daarbij worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten gelijktijdig tegen elkaar afgewogen. Er wordt rekening gehouden met de ruimtelijke draagkracht, de gevolgen voor het leefmilieu en de culturele, economische, esthetische en sociale gevolgen. Op deze manier wordt gestreefd naar ruimtelijke kwaliteit. Onze ruimte is immers schaars: alle actoren (gezinnen, industrie, landbouw) willen een stukje van de eindige koek. De gemakkelijkste oplossing, de weg met de minste weerstand, is landbouw- en groengebieden aan te snijden. Duurzaam ruimtegebruik gaat hier tegenin en schuift innovatieve methodes naar voor om iedereen tevreden te stellen. Duurzaam ruimtegebruik is er dus niet op uit om ruimte maximaal te gebruiken wel om die een optimale duurzame invulling te geven. Duurzaam ruimtegebruik gaat dus voor kwaliteit en minder voor kwantiteit. We streven dus naar een duurzame ontwikkeling van de omgeving. Concreet voor Vlaanderen wil dit zeggen dat wordt gestreefd naar het bewaren en ontwikkelen van open ruimte, natuur en bos met daaraan gekoppeld het streven naar aantrekkelijke en leefbare steden annex dorpskernen, met aandacht voor een milieubewust locatiebeleid en organisatiestructuur die wat betreft mobiliteit vooral gericht is op het gebruik van duurzame vervoersmodi en het beperken van de automobiliteit. Bedrijfsactiviteiten van hun kant moeten intensiever gebruik maken van de beschikbare ruimte. Dit duurzaam beheer van de omgeving kan maar gerealiseerd worden als rekening gehouden wordt met volgende vijf doelstellingen: onvervangbare elementen behouden voor de toekomst. Sommige onderdelen van onze omgeving zijn zo kwetsbaar dat ze niet meer hersteld kunnen worden als ze verdwijnen en moeten daarom maximaal beschermd worden, zodat ook de volgende generaties er van kunnen genieten. Deze elementen zijn vaak ook ankers om het toekomstig ruimtelijk beleid op te enten. Voorbeelden zijn monumenten, waardevolle landschappen of natuurgebieden. zuinig omgaan met de beschikbare ruimte. Omdat de ruimte in Vlaanderen beperkt is, moet de nu al gebruikte ruimte beter benut en zuiniger gebruikt worden, zonder dat dit ten koste gaat van de leefbaarheid. Een voorbeeld van zuinig ruimtegebruik is 'inbreiding'. Door een leegstaand gebouw opnieuw te gebruiken of een braakliggend terrein in een stads- of dorpskern te bebouwen, kan vermeden worden dat waardevolle open ruimte moet aangesneden worden. Aan inbreiding en hergebruik zijn natuurlijk wel grenzen: inbreiding mag niet gelijkgesteld worden met het volledig volbouwen van de laatste restjes groen of open ruimte in een woonbuurt. De nabijheid van de groene ruimte moet daarom altijd op de eerste plaats komen bij het ontwikkelen van inbreidingsprojecten. greenfields duurzaam bebouwen. Het beter benutten van de beschikbare ruimte in de stad of de dorpskern zal soms niet volstaan om de behoefte aan nieuwe woningen of bedrijven op te vangen. Soms zijn dorpskernen zelfs zo klein en afgelegen dat ze te weinig woonondersteunende voorzieningen binnen handig bereik van duurzame vervoermodi hebben en kan de vraag gesteld worden of bijkomende woningen hier een bijkomend autoverkeergenererend effect hebben, met de afgeleide milieueffecten tot gevolg. Als het aansnijden van nieuwe ruimte onvermijdbaar is, moet hiervoor de minst kwetsbare ruimte worden gekozen die de meeste positieve effecten met zich meebrengt. Door te kiezen voor gebieden aansluitend bij de bebouwde kern, blijft de aantasting van open ruimte meestal beperkt. Dit is de zogenaamde bundelingsdoelstelling: door nieuwe verkavelingen of bedrijvenzones nauw te laten aansluiten bij een bestaande kern of een bestaand bedrijventerrein, kan een ongeoorloofde versnippering en verspilling van open ruimte worden vermeden.

5 ruimtelijke ordening als drager voor milieubeleid. Milieudoelstellingen moeten beter doorwerken via de ruimtelijke ordening. Dat kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door een gescheiden rioleringsstelsel te voorzien in een ruimtelijk plan, door ruimtelijk vertaalbare maatregelen voor duurzaam bouwen en wonen op te nemen in stedenbouwkundige verordeningen en voorschriften, door minimale isolatievoorwaarden op te nemen in een stedenbouwkundige verordening, door ruimte te voorzien voor warmtenetten en hernieuwbare energie, door voldoende inpandige diefstalveilige fietsstallingen te voorzien op goed toegankelijke locaties nabij de voordeur van een gebouw overheid als bewaker van het openbaar domein. Bouwen in hogere dichtheden betekent dat de private groene ruimte verminderd kan worden en vervangen worden door gemeenschappelijk en beter benut groen. Om de leefbaarheid van de woonwijken te kunnen garanderen dient de overheid er over te waken dat een kern niet dicht slibt. Dit kan door voldoende kwaliteit en kwantiteit te brengen in het voorzien van openbaar groen en in de inrichting en aanleg van het openbaar domein. 5 Aangewezen instrumenten om dit alles te kunnen bereiken zijn de structuurplannen op Vlaams, provinciaal en gemeentelijk niveau, ruimtelijke uitvoeringsplannen die de gewestplannen en BPA s zullen vervangen, maar ook de stedenbouwkundige verordeningen, een degelijk uitgewerkt grondbeleid en een stringente handhaving. Hierbij moet er steeds over gewaakt worden dat er door het beleid voldoende mogelijkheden worden geboden voor inspraak en participatie vanuit de bevolking. Een duurzaam ruimtelijk beleid betekent ook dat rekening wordt gehouden met de invloed van een project op het milieu. Door woningen en/of daken bv. goed te oriënteren naar de zon, kan maximaal gebruik gemaakt worden van zonnewarmte bij de verwarming van een woning. Door te zorgen voor goed geïsoleerde woningen, kan het energieverbruik verder beperkt worden, waardoor ook de luchtverontreiniging zal teruggedrongen worden. Zo n milieuvriendelijke maatregelen gaan hand in hand met het optimaal gebruik van de ruimte. Zo is een rijwoning altijd energiezuiniger dan een vrijstaande woning omdat het warmteverlies door buitenmuren veel kleiner is. Bovendien wordt bij de bouw van rijwoningen en gestapelde woningen de steeds schaarser wordende ruimte veel beter gebruikt. Een duurzaam ruimtelijk beleid vereist ook volgehouden inspanningen op langere termijn, ook al is dat politiek op korte termijn niet populair. De volgende jaren moeten immers nog enorme ruimtebehoeften worden ingevuld (ruimte voor bijkomende woongelegenheden, ruimte voor economische activiteiten, ruimte voor natuurontwikkeling, ruimte voor water, opvangen van de grote toename van (vracht)autoverkeer en parkeren ).

6 6 DEEL 2: RANDVOORWAARDEN VLAAMSE CODEX RUIMTELIJKE ORDENING Gezien deze tool vooral een hulpmiddel wil zijn bij de opmaak of een verduurzaming van een stedenbouwkundige verordening, willen we ook een aantal belangrijke randvoorwaarden meegeven die worden opgelegd aan het opstellen van een verordening door de Vlaamse Codex ruimtelijke ordening. U kan deze voorwaarden integraal raadplegen in de Vlaamse Codex ruimtelijke ordening, meer bepaald onder artikels 2.3.1, en Een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening is een instrument om het gemeentelijk vergunningbeleid inzake ruimtelijke ordening te ondersteunen met voorschriften van stedenbouwkundige aard, die gelden voor een deel of het geheel van het grondgebied. Ze regelt echter geen bestemmingen. De verordeningen zijn een belangrijk instrument om het ruimtelijk beleid te vertalen naar een verordenend instrument. De Vlaamse Regering kan gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen vaststellen voor een deel van of voor het hele gewest. Die verordeningen bevatten de nodige stedenbouwkundige voorschriften om te zorgen voor: De gezondheid, de instandhouding, de stevigheid, de fraaiheid en de esthetische waarde van de bouwwerken, de installaties en hun omgeving, en ook hun veiligheid, met name de beveiliging tegen brand en overstroming; De thermische en akoestische kwaliteit van de bouwwerken, de energiebesparingen en de energieterugwinning, de uitbouw van collectieve energievoorzieningen waarop desgevallend verplicht moet worden aangesloten; De instandhouding, de gezondheid, de veiligheid, de bruikbaarheid en de schoonheid van wegen, de toegangen en de omgeving ervan, evenals het ruimtelijke waarborgen van een adequate mobiliteit; De aanleg van voorzieningen, met name de water-, gas- en elektriciteitsvoorziening, de verwarming, de telecommunicatie, de opvang van afvalwater en regenwater, de afvalophaling en de windmolens; De bewoonbaarheid van de woningen; Het verbieden van werken waarvoor een stedenbouwkundige vergunning vereist is op bepaalde uren en dagen met het oog op het behoud van de leefkwaliteit en de doorgang van het langzaam verkeer; De toegang voor personen met een functiebeperking tot al dan niet bebouwde onroerende goederen of delen ervan toegankelijk voor het publiek, tot installaties en wegen; De gebruiksveiligheid van een goed dat toegankelijk is voor het publiek; De maatregelen inzake het ruimtelijk begrenzen van milieuhinder en het waarborgen van een adequate waterhuishouding; De aanleg van groen en beplantingen; De bewerkstelliging van een vermenging van kavels, woningen en woonvoorzieningen die tegemoetkomen aan de behoeften van diverse maatschappelijke groepen, met dien verstande dat voorschriften betreffende de creatie van een bescheiden woonaanbod opgenomen worden in bijzondere stedenbouwkundige verordeningen, onder de voorwaarden, vermeld in boek 4, titel 2, hoofdstuk 1, afdeling 1, van het decreet van 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid. Bovenstaande lijst maakt onder meer duidelijk dat heel wat duurzame en milieugebonden materie geregeld kan worden door middel van stedenbouwkundige verordeningen. De voorschriften van een stedenbouwkundige verordening kunnen betrekking hebben op de bouwwerken en installaties boven en onder de grond, op de publiciteitsinrichtingen, de antennes, de leidingen, de afsluitingen, de opslagplaatsen, de onbebouwde terreinen, de wijziging van het reliëf van de bodem en de inrichting van ruimten ten behoeve van het verkeer en het parkeren van voertuigen buiten de openbare weg. Een verordening regelt dus bepaalde activiteiten, maar geen bestemmingen. Stedenbouwkundige verordeningen kunnen: Functiewijzigingen die in beginsel toegelaten zijn, uitsluiten, of aan dergelijke functiewijzigingen voorwaarden verbinden; Het wijzigen van het aantal woongelegenheden in een gebouw regelen. De stedenbouwkundige verordeningen bevatten voorschriften van stedenbouwkundige aard en moeten in overeenstemming zijn met de bestaande regelgeving van de materie in kwestie.

7 Indien de Vlaamse Regering een gewestelijke stedenbouwkundige verordening vaststelt, brengt de gemeenteraad uit eigen beweging of binnen de termijn die door de Vlaamse Regering wordt opgelegd, de bestaande gemeentelijke stedenbouwkundige verordening(en) in overeenstemming met de voorschriften van de door de Vlaamse Regering vastgestelde stedenbouwkundige verordening. Een gewestelijke stedenbouwkundige verordening kan worden aangevuld en verder worden uitgevoerd middels gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen, tenzij de gewestelijke stedenbouwkundige verordening uitdrukkelijk anders bepaalt. Indien de provincieraad een provinciale stedenbouwkundige verordening vaststelt, brengt de gemeenteraad uit eigen beweging of binnen de termijn die door de provincieraad wordt opgelegd, de bestaande gemeentelijke stedenbouwkundige verordening(en) in overeenstemming met de voorschriften van de door de provincieraad vastgestelde stedenbouwkundige verordening. Een provinciale stedenbouwkundige verordening kan worden aangevuld en verder worden uitgevoerd middels gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen, tenzij de provinciale stedenbouwkundige verordening uitdrukkelijk anders bepaalt. Hiërarchisch zijn stedenbouwkundige verordeningen ondergeschikt aan de plannen van aanleg en de ruimtelijke uitvoeringsplannen. 7

8 8 DEEL 3: BESTAANDE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENINGEN 1. GEWESTELIJK NIVEAU Besluit van de Vlaamse regering van 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer; Besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratie-voorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater; Besluit van de Vlaamse Regering van 8 juli 2005 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake openluchtrecreatieve verblijven en de inrichting van gebieden voor dergelijke verblijven; Gewestelijke stedenbouwkundige verordening toegankelijkheid 2. PROVINCIAAL NIVEAU Vlaams-Brabant: o provinciale stedenbouwkundige verordening inzake afkoppeling van hemelwater afkomstig van dakvlakken; o provinciale stedenbouwkundige verordening inzake afkoppeling van hemelwater afkomstig van verharde oppervlakten: o MB 7 februari provinciale stedenbouwkundige verordening met betrekking tot het overwelven van grachten, baangrachten en niet-gerangschikte onbevaarbare waterlopen (B.S. 28/2/2007). West-Vlaanderen: o stilzwijgend goedgekeurd - provinciale stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid (inwerkingtreding: 1 april 2007) o MB 23 juli provinciale stedenbouwkundige verordening inzake het overwelven van baangrachten Limburg: o MB 26 mei provinciale stedenbouwkundige verordening met betrekking tot de tijdelijke huisvesting van seizoenarbeiders 3. GEMEENTELIJK NIVEAU Voor een overzicht van de verordeningen op gemeentelijk niveau raadpleegt u best volgende website: Let op: dit is een overzicht van de bij de administratie bekende gemeentelijke verordeningen. Sommige van deze verordeningen kunnen inmiddels door de gemeenteraad opgeheven zijn. De gemeenten zijn niet verplicht dit te melden bij de Vlaamse overheid.

9 9 DEEL 4: MOGELIJKE DUURZAME MAATREGELEN IN EEN STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING Zoals reeds aangehaald kan duurzame ruimtelijke planning gestimuleerd worden via verschillende beleidsinstrumenten. Het is dus van belang dat duurzaamheid op de juiste plaats in het ruimtelijk beleid vertaald wordt. Het ruimtelijk beleidsinstrumentarium dient op een adequate manier te worden ingezet om verschillende ruimtelijke vertalingen van de verschillende duurzaamheidsaspecten op een juiste plaats op te nemen. Wat volgt is een overzicht van verschillende duurzaamheidsthema s waarvoor een aantal duurzaamheidsaspecten worden weergegeven en waarvoor maatregelen kunnen worden opgenomen in een stedenbouwkundige verordening. Deze lijst is niet exhaustief en legt vooral de nadruk op milieuaspecten waarbij milieu ruim wordt geïnterpreteerd. We willen hierbij toch vermelden dat men, naar duurzaamheid toe, naast de milieuaspecten eveneens rekening moet houden met de sociale en economische aspecten omdat in een duurzame ruimtelijke omgeving, voor de gevallen waar ze niet geheel te verenigen zijn, steeds een afweging gemaakt moet worden tussen al deze aspecten. THEMA DUURZAAMHEIDSASPECTEN MAATREGELEN IN VERORDENING Water Integraal beheer van oppervlaktewater, grondwater, afvalwater Waterkwaliteit en waterkwantiteit Verdeling en afvoer van water: ononderbroken systeem Natuurlijke waterlopen Infiltratie Grondwaterstromingen Beperken van de watervraag: gebruik van grondwater vermijden, lokaal zuiveren en benutten van grijswater en hemelwater gebruik van waterdoorlatend materiaal voor het bedekken van voetpaden en private straten. (enkel aangewezen indien het comfort niet in het gedrang komt, zoals bv. op bedrijventerreinen is volledige verharding een must voor vrachtverkeer) verfijning van de Vlaamse stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater met ruimtelijke differentiatie. Daarbij moet de oppervlakte buffering/infiltratie altijd in verhouding staan tot de verharde oppervlaktes. Opleggen (eventueel aan de hand van een minimumpercentage van platte daken) van groendaken in sterk verharde gebieden voor het bufferen van regenwater en het herstellen van het microklimaat (relatie met subsidiebeleid). Gebruik van natuurlijke infiltratievoorzieningen (WADI s) in bepaalde generieke situaties. Groen, Natuur en Ecologie Mobiliteit Kwaliteit van het groenareaal Kwantiteit van het groenareaal Gebruikswaarde, belevingswaarde, natuurwaarde Ecologische netwerken, ecologische corridors Optimale biodiversiteit Participatie bij natuurbeheer natuurbeheerssystemen Streven naar een duurzame modal shift: van privaat autogebruik naar publiek transport en langzame Streekeigen beplanting (relatie subsidiebeleid) Natuur in de stad: een gemeentelijke verordening kan maatregelen opleggen, of stimuleren via gekoppeld subsidiëringsbeleid, die de condities voor fauna en flora in het stedelijk gebied verbeteren bv. nestplaatsen voorzien in constructies en gebouwen, randvoorwaarden definiëren voor geveltuintjes. Tijdelijke beplanting van niet benutte of braakliggende percelen. Toepassen van mobiliteitsmanagement Ondersteunen van duurzame en CO 2 -arme vervoersmodi

10 Afval Lucht Geluid Energie en klimaat vervoersmodi, verminderen van autoafhankelijkheid Transportsysteem: o Beperkt ruimtegebruik door verkeersinfrastructuur o Voetgangers- en fietsersinfrastructuur o Openbaar vervoer: bereikbaarheid toegankelijkheid Milieuvriendelijkheid van voertuigen beperkte milieubelasting door autoverkeer verkeersveiligheid Hanteren van het STOP-principe als de nieuwe manier om met mobiliteit om te gaan. De S staat voor stappen, de T voor trappen, de O voor openbaar vervoer en de P voor personenwagen. Pas als de eerste drie alternatieven onmogelijk zijn is het gebruik van de auto te verantwoorden Minimaal volume geproduceerd afval: huishoudelijk, industrieel, bouw- en sloopafval Milieu-impact van afval Afvalbehandeling: recyclage (sorteren), hergebruik, storten, verbranden: beperken van de milieuimpact Minimale luchtvervuiling Locatiekeuze (lucht)vervuilende activiteiten Lokale bijdrage aan klimaatdoelstellingen Creëren van stiltezones Differentiatie van geluidsniveaus naargelang locatie activiteiten Locatiekeuzes geluidshinderende activiteiten Zoneren: afstand creëren tussen een gevoelige en een belastende activiteit Compact bouwen Oriëntatie van gebouwen: zongericht verkavelen zongericht bouwen Minimale energieconsumptie van gebouwen Gebruik van hernieuwbare energiebronnen boven het gebruik Invoeren van duurzaam parkeerbeleid met onder meer maximale normen, betaalparkeren Hergebruik van bouw- en sloopafval Verplicht composteren voor woningen met tuinen Randvoorwaarden voor de plaatsing van schoorstenen, ventilatiekanalen Opleggen van energiearme verwarming en koeling van gebouwen Vermijden van hitte-eilandeffecten die koeling vergen Strategische keuze groenaanplant en bouwvolumes die natuurlijke koeling bevorderen Lage emissiezones toepassen in stad(sdelen) 10 Opleggen van randvoorwaarden aan kleine geluidsproducerende installaties: ventilatoren Aanmoedigen van het gebruik van geluidsabsorberende materialen. Mogelijkheden voorzien voor zonne-energie, zonnepanelen, zonneboilers (relatie subsidiebeleid) Algemene voorschriften voor zongericht bouwen, oriëntatie van glasoppervlakken, leefruimten op het zuiden Compactheidsgraad van gebouwen

11 11 Leefbaarheid en veiligheid Ruimteefficiëntie en hergebruik Materialen en grondstoffen van niet-hernieuwbare bronnen Hergebruik van afvalstromen voor energiewinning en verwarming Een aantrekkelijke, gezonde en veilige woonomgeving Kwaliteit van de woonomgeving Aanwezigheid, bereikbaarheid en kwaliteit van buurt-, wijk-, stadsdeelen stadsgroen Kwaliteit en inrichting van de openbare ruimte Compactheid van ontwikkelingen Ruimteconsumptie: intensief en meervoudig ruimtegebruik Wooninbreiding voornamelijk in de steden Beperken van leegstand en langdurig ongebruikte of onderbenutte ruimten Brownfieldontwikkelingen Bundeling van activiteiten Vermijden van lintbebouwing Gebruiken van duurzaam (ontgonnen) en hernieuwbare grondstoffen Herbruiken en recycleren van materialen Beperken van afvalstromen van materialen Gebiedsgerichte voldoende hoge bebouwingsdichtheden Isolatiegraad van gebouwen opleggen Opleggen van CO 2 -neutrale gebouwen Gestapeld, ondergronds en geschakeld bouwen stimuleren Vastleggen (indien dit nog niet gebeurd is vanuit het woonbeleid) van minimumnormen voor woonkwaliteit: nuttige vloeroppervlakte per wooneenheid, minimale oppervlakte private buitenruimte afgestemd op type woning, minimale voorzieningen in meergezinswoningen zoals fietsenstalling, liften, afvalcontainers, voorzieningen rolstoelgebruikers Vastleggen van minimale afstanden tot toegankelijk buurt-, wijk- en stadsgroen en van minimale groottes van de verschillende groengebieden Toepassen van harmonisch parkbeheer (beperken van pesticiden, herbiciden, kunstmest), onderhoudsvriendelijk, toepassing van het xeriscape-principe Voldoende ingerichte ruimte voor kinderen voorzien in de nabijheid Het gebruik van ecologische principes met betrekking tot water, afval en energie wanneer oude gebouwen herontworpen worden voor nieuw gebruik Beperken van private weinig benutte (tuin)ruimte Beperken van de lengte van de oprit om extra ruimte-inname en parkeerplaatsen in compacte autoluwe buurten te vermijden Voorzien van minimale autodeelruimte, tuindeelruimte, ruimte voor gemeenschappelijke recreatie, waterzuivering, energie Beperken van de kavelgroottes naargelang de centraliteit van de woning in de woonkern Stimuleren en voorschrijven van gebruik van natuurlijke, ecologische en/of gerecycleerde materialen, gebruik van lokale materialen. Stimuleren van het gebruik van materialen van (gecertificeerde) hernieuwbare bronnen. Gescheiden inzameling stimuleren

12 12 DEEL 5: GOEDE VOORBEELDVERORDENINGEN Zoals eerder in dit document reeds is aangehaald is een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening een instrument om het gemeentelijk vergunningenbeleid inzake ruimtelijke ordening te ondersteunen met maatregelen van algemene stedenbouwkundige aard. De bestaande stedenbouwkundige verordeningen die in deze toolkit worden gehanteerd zijn dan ook goede voorbeelden waarop u zich als gemeente kan baseren om een eigen gemeentelijke verordening uit te schrijven of waaruit u elementen kan halen om uw eigen gemeentelijke verordeningen te verduurzamen. Let wel dat bij de voorbeelden het mogelijk is dat er al dan niet evenwichtige keuzes werden gemaakt met betrekking tot de 3P s (people-planet-profit). Indien gewenst biedt Dubolimburg ondersteuning bij het opstellen van een nieuwe of het verduurzamen van een reeds bestaande gemeentelijke verordening. Onderstaande goede voorbeeldartikels werden gehaald uit bestaande gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen. Een stedenbouwkundige verordening is steeds opgebouwd uit een deel algemene bepalingen, een deel definities en een deel specifieke bepalingen. Mits een goede analyse van de algemene bepalingen, definities en specifieke bepalingen die zijn opgenomen in de gehanteerde verordening, kunnen de voorbeelden die we hier aanhalen opgenomen worden in een eigen gemeentelijke ruimtelijke verordening. Vooral bij het overnemen van specifieke bepalingen moeten de gemeenten er rekening mee houden dat deze bepalingen soms juridisch gelinkt zijn aan de algemene bepalingen en de definities; die dan bijgevolg ook moeten worden overgenomen in de eigen stedenbouwkundige verordening. We raden dus sterk aan steeds de volledige voorbeeldverordening te raadplegen alvorens elementen over te nemen. Om de verschillende voorbeelden te kunnen rangschikken hanteren we de onder deel 4 opgenomen thema s. Gebruikte voorbeeldverordening: 1. ALGEMENE BOUWVERORDENING STAD LEUVEN (FASE 1) 09/01/2010 (ZIE BIJLAGE) Deze gemeentelijke stedenbouwkundige verordening is opgemaakt in toepassing van artikel van het decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening van 18 mei 1999 en haar latere wijzigingen, dat bepaalt dat gemeenten stedenbouwkundige verordeningen kunnen opmaken voor het gehele grondgebied of delen ervan. De algemene bouwverordening is een overzichtelijk en gemakkelijk te consulteren document, waarin alle regels over bouwen en verkavelen in Leuven op een gestructureerde manier zijn samengebracht. Tegelijk formaliseert de algemene bouwverordening een aantal voorschriften die vandaag al 'informeel' worden gehanteerd. Ten slotte zijn er ook een aantal bijkomende voorschriften die de minimumkwaliteit van woningen moeten garanderen. De algemene bouwverordening is van toepassing op het hele Leuvense grondgebied, tenzij er op het gebied een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of bijzonder plan van aanleg (BPA) rust. In dat geval zijn de regels van de algemene bouwverordening ondergeschikt aan de regels van het RUP of het BPA. De verordening werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 30/12/2009. Doelstellingen en opzet van de algemene bouwverordening De tekst van de algemene bouwverordening bestaat uit een verordenend deel (linker kolom) en een toelichting (rechter kolom). Het verordenend deel bevat de bindende en dus strikt na te leven regels. In de toelichting worden de geest en de doelstellingen van de regels weergegeven; tevens worden een aantal voorbeelden ter verduidelijking aangehaald en wordt dit deel als richtinggevend beschouwd bij het beoordelen van vergunningsaanvragen. Indien er afgeweken wordt van de opgelegde regelgevingen, wat kan binnen bepaalde voorwaarden, wordt gevraagd om steeds een motiveringsnota in te dienen. Een blanco voorbeeld van zo n motiveringsnota is bij de verordening gevoegd en vindt u in bijlage. Voorbeeldartikels per thema 1.1 THEMA WATER 1 Optimale benutting van kleine(re) gezinswoningen DOELSTELLING/TOELICHTING Uitbouwen op het gelijkvloers geeft (op voorwaarde dat de uitbouw beperkt blijft in hoogte) in principe weinig hinder naar privacy / bezonning van de omgevende bebouwing. Gelijkvloers uitbreiden is voor veel kleine(re) rijwoningen één van de weinige mogelijkheden om bruikbare en aangename leefruimtes te realiseren of om een praktijk/bureel in de woning te integreren. In de

13 verordening worden de gelijkvloerse uitbouwmogelijkheden voor kleine(re) woningen (percelen tot 100m²)in gesloten verband sterk uitgebreid. De vrijheidsgraden voor halfopen bebouwing zijn beperkter. Woningen in halfopen verband zijn doorgaans ruimer en hebben bovendien minder problemen om licht centraal in de woning te krijgen. VERORDENEND VOORSCHRIFT (afbeeldingen gelden als toelichting) 3.1 Gesloten bebouwing De bruto vloeroppervlakte van de benedenverdieping bedraagt maximaal: ofwel (15 X voorgevelbreedte) m² ; ofwel 100 m² De benedenverdieping vormt één aaneengesloten binnenruimte Voor gebouwen gelegen in het kernwinkelgebied én waarvan de benedenverdieping door handel of horeca wordt ingenomen gelden de beperkingen opgesomd onder niet. Het perceel kan op de benedenverdieping volledig worden bebouwd. De niet-bebouwde oppervlakte op de verdieping wordt verplicht gerealiseerd als groendak Bij woningen waarbij er tussen de straatzijde en de tuinzijde een niveauverschil heerst wordt als benedenverdieping beschouwd: het laagst gelegen niveau dat aan twee zijden een (potentiële) daglichttoetreding heeft over de volledige hoogte van het niveau. Deze definitie kan niet worden toegepast indien het bedoelde perceel deel uitmaakt van een bijzonder plan van aanleg, ruimtelijk uitvoeringsplan of verkavelingsvergunning waar een andere interpretatie van benedenverdieping is vermeld of kan worden afgeleid uit de geest van de voorschriften THEMA LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID 1 Optimale benutting van kleine(re) gezinswoningen DOELSTELLING/TOELICHTING Uitbouwen op het gelijkvloers geeft (op voorwaarde dat de uitbouw beperkt blijft in hoogte) in principe weinig hinder naar privacy / bezonning van de omgevende bebouwing. Gelijkvloers uitbreiden is voor veel kleine(re) rijwoningen één van de weinige mogelijkheden om bruikbare en aangename leefruimtes te realiseren of om een praktijk/bureel in de woning te integreren. In de verordening worden de gelijkvloerse uitbouwmogelijkheden voor kleine(re) woningen (percelen tot 100m²)in gesloten verband sterk uitgebreid. De vrijheidsgraden voor halfopen bebouwing zijn beperkter. Woningen in halfopen verband zijn doorgaans ruimer en hebben bovendien minder problemen om licht centraal in de woning te krijgen. VERORDENEND VOORSCHRIFT (afbeeldingen gelden als toelichting) 3.1 Gesloten bebouwing De bruto vloeroppervlakte van de benedenverdieping bedraagt maximaal: ofwel (15 X voorgevelbreedte) m² ; ofwel 100 m² De benedenverdieping vormt één aaneengesloten binnenruimte Voor gebouwen gelegen in het kernwinkelgebied én waarvan de benedenverdieping door handel of horeca wordt ingenomen gelden de beperkingen opgesomd onder niet. Het perceel kan op de benedenverdieping volledig worden bebouwd. De niet-bebouwde oppervlakte op de verdieping wordt verplicht gerealiseerd als groendak De regelgeving m.b.t. de gelijkvloerse bebouwbare oppervlakte moet een kwalitatieve uitbouw van gezinswoningen mogelijk maken en mag niet gebruikt worden om: aparte woonentiteiten in 2e orde te bouwen; te ontsnappen aan de regelgeving inzake de opdeling van woningen; gelijkvloerse garages te realiseren en/of extra (studenten)kamers gelijkvloers te bouwen. De gelijkvloerse uitbouw moet dus behoren tot de hoofdwoongelegenheid in een gebouw. Op meer dan 15m van de voorgevel mogen geen aparte woonentiteiten (in tweede orde) gerealiseerd worden.

14 3.1.5 De toegelaten kroonlijsthoogte van de gelijkvloerse uitbouw varieert in functie van de afstand tot de bouwlijn: de gelijkvloerse uitbouw in de zone 12 t/m 17 meter is max. 3.5m hoog; de hoogte van de gelijkvloerse uitbouw in de zone + 17m wordt bepaald door een zichtbelemmeringshoek van 45 vertrekkende van op 2 meter hoogte op de perceelsgrens. De maximale hoogte van de uitbouw is 3.5 meter; In het kernwinkelgebied mag de gelijkvloerse uitbouw over de gehele diepte maximaal 3,5m bedragen Aan de tuinzijde wordt de benedenverdieping gerealiseerd: ofwel tot op de zijdelingse perceelsgrens; ofwel op minimum 1.9 meter afstand van de zijdelingse perceelsgrens. (zie ook artikel 2.1.4) Als er op de perceelsgrens dieper wordt gebouwd dan de aangrenzende gebouwen, moeten de zichtbaar blijvende delen van de zijgevels afgewerkt worden meteen waterdichte afwerking (die eenvoudig kan verwijderd worden zonder afbreuk te doen aan de dragende functie van de muur) Bij woningen waarbij er tussen de straatzijde en de tuinzijde een niveauverschil heerst wordt als benedenverdieping beschouwd: het laagst gelegen niveau dat aan twee zijden een (potentiële) daglichttoetreding heeft over de volledige hoogte van het niveau. Deze definitie kan niet worden toegepast indien het bedoelde perceel deel uitmaakt van een bijzonder plan van aanleg, ruimtelijk uitvoeringsplan of verkavelingsvergunning waar een andere interpretatie van benedenverdieping is vermeld of kan worden afgeleid uit de geest van de voorschriften. 14

15 2 Behoud van minimum aan onverharde en private buitenruimte DOELSTELLING/TOELICHTING Om de woonkwaliteit van woning en ruimere omgeving te vrijwaren is het van belang om ervoor te zorgen dat bouwblokken niet volledig dichtslibben en/of verhard worden. Het gelijkvloers uitbouwen van een woning wordt daarom gekoppeld aan de verplichting om een private buitenruimte en voldoende onverharde oppervlakte te voorzien. Tuinen zijn in een stedelijk milieu vooral belangrijk voor de woonkwaliteit van afzonderlijke woningen en deze van een ruimere woonomgeving. Hiernaast zorgen tuinen voor een zekere ecologische basiskwaliteit en spelen ze ook een rol in verband met de waterhuishouding. In deze context is het wenselijk om ervoor te zorgen dat tuinen kunnen ingericht worden om de woonfunctie te ondersteunen (berging, terrassen,..) maar ook voldoende onbebouwd, onverhard en groen blijven. VERORDENEND VOORSCHRIFT (afbeeldingen gelden als toelichting) 9.1 Constructies in tuinen Voortuinen Voortuinen zijn vrij van constructies, behalve: tuinmuren, afsluitingen, brievenbussen en verhardingen/trappen/hellingen nodig om het gebouw te bereiken Tuinen Tuinen zijn vrij van constructies, behalve: toegelaten bijgebouwen en verhardingen, tuinmuren, afsluitingen en trappen/hellingen nodig om het gebouw te bereiken. Bijgebouwen nemen niet meer dan 20% van de tuinoppervlakte in met een maximum van 40m². Bijgebouwen worden ingeplant: Ofwel op de perceelsgrens, mits akkoord van de betrokken buur of na een openbaar onderzoek; Ofwel op min. 1 meter van de perceelsgrens. De toegelaten hoogte van een bijgebouw wordt bepaald door een zichtsbelemmeringshoek van 45 vertrekkende van op 2 meter hoogte bijgebouw is 2.5m, de maximale nokhoogte is 3m. 9.2 Verhardingen in tuinen Voortuinen Voortuinen blijven minimaal 50% onverhard. Toegelaten verhardingen zijn: Verhardingen nodig voor de toegang naar de woning; verhardingen nodig voor de opritten naar garages. Indien de woning niet beschikt over een garage is, vanaf een voorgevelbreedte van 7 meter één autostaanplaats toegelaten in de voortuin. De maximum breedte van deze staanplaats bedraagt 3 meter. Voor woningen van andersvaliden, handelszaken, diensten, ambachten en industrieën kan van deze regels worden afgeweken om de nodige gewenste parkeerplaatsen te kunnen aanleggen. Deze afwijking moet gemotiveerd worden in een motivatienota (zie hoofdstuk 1) Tuinen In tuinen tot 500m² mag tot 50m² verhard worden; In tuinen groter dan 501m² mag tot 10% van de tuinoppervlakte verhard worden. 15

16 3 Definitie en minimale oppervlakte van de verschillende woningtypes DOELSTELLING/TOELICHTING Het is belangrijk dat een woning voldoende groot is. De beschikbare oppervlakte in een woning heeft immers een grote invloed op de woonkwaliteit en meer bepaald op de bruikbaarheid, het comfort en de flexibiliteit van de woning. De gewenste grootte van een woning is echter afhankelijk van het type gezin (alleenstaande, koppel, gezin met kinderen, ) dat in deze woning zal wonen. Om aan de behoeften van alle types gezinnen tegemoet te kunnen komen is het huisvestingsbeleid van de stad gericht op een menging van verschillende woningtypes. Om deze menging te kunnen omschrijven is het belangrijk de verschillende woningtypes te definiëren. We kunnen naast kamers en studio s 5 woningtypes onderscheiden: kleine woning, middelgrote woning, grote woning, grote woning met tuin en ééngezinswoning met tuin. Het definiëren van woningtypes laat toe in verordenende stedenbouwkundige voorschriften van gebiedsgerichte plannen (ruimtelijke uitvoeringsplannen en/of verkavelingen) een menging van de gewenste woningtypes vast te leggen. Indien geen gebiedsgerichte voorschriften in verband met menging van woningtypes van toepassing is op een bepaald perceel wordt de algemene regel toegepast die bepaalt dat per project de nieuwe woningen over een vloeroppervlakte van gemiddeld 90m² moeten beschikken. Naast kamers en studio s worden vijf woningtypes gedefinieerd. Voor elk woningtype wordt een minimale netto vloeroppervlakte vastgelegd. De netto vloeroppervlakte van een kleine woning gaat uit van een woning met 1 à 2 slaapkamers; een middelgrote woning van een woning met 2 à 3 slaapkamers en een grote woning, een grote woning met tuin en een eengezinswoning met tuin van een woning met minstens 3 slaapkamers. Het aantal slaapkamers per woningtype wordt echter niet strikt vastgelegd. Het plaatsen of verwijderen van tussenmuren is immers niet vergunningsplichtig. Bovendien worden in de verordening ook minimale vloeroppervlaktes voor enkele lokalen in de woning vastgelegd. Zo wordt vermeden dat bepaalde lokalen in de woning te klein zijn. Specifieke woonvormen als collectieve woonvormen, rust- en verzorgingstehuizen, service flats worden niet gedefinieerd en aan specifieke normen onderheven. De kwaliteiten worden op het niveau van het project afgetoetst, naast de eventuele sectorale regelgeving. VERORDENEND VOORSCHRIFT 2.1 Kamer Een kamer is een woning waarin één of meer van de volgende voorzieningen ontbreken: WC, bad of douche, kookgelegenheid Een kamer heeft een minimale netto vloeroppervlakte van 12m² Iedere kamer moet gebruik kunnen maken van een gemeenschappelijke ruimte met kookgelegenheid die een netto vloeroppervlakte heeft van minstens 1,5m² per kamer, met een minimum van 6m² Per begonnen schijf van 6 kamers wordt 1 WC voorzien; per begonnen schijf van 10 kamers 1 bad of douche. 2.2 Studio Een studio is een woning al dan niet met een aparte slaapkamer(s), waarin wel de volgende voorzieningen aanwezig zijn: WC, bad of douche, kookgelegenheid Een studio heeft een minimale netto vloeroppervlakte van 25m². 2.3 Kleine woning Een kleine woning heeft een minimale netto vloeroppervlakte van 60m². 2.4 Middelgrote woning Een middelgrote woning heeft een minimale netto vloeroppervlakte van 90m². 2.5 Grote woning Een grote woning heeft een minimale netto vloeroppervlakte van 110m². 2.6 Grote woning met tuin De woning heeft een gelijkvloerse individuele private buitenruimte van minimaal 50 m2; deze buitenruimte heeft een rechtstreekse toegang tot de woning Een grote woning met tuin heeft een minimale netto vloeroppervlakte van 110m². 2.7 Eengezinswoning met tuin Een ééngezinswoning met tuin is een niet gestapelde woning op een eigen perceel; de woning heeft een eigen voordeur die toegankelijk is vanuit het publiek domein; de woning heeft op het eigen perceel een gelijkvloerse private buitenruimte van minimaal 50 m2; deze buitenruimte heeft een rechtstreekse toegang tot de woning Een ééngezinswoning met tuin heeft een minimale netto vloeroppervlakte van 110m². 16

17 2. MODEL VAN GEMEENTELIJKE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING MET BETREKKING TOT NIEUWE VERKAVELINGSAANVRAGEN EN OP NIEUWE AANVRAGEN TOT WIJZIGING VAN DE BESTAANDE VERKAVELINGEN OP HET GRONDGEBIED VAN DE GEMEENTE (MODELVERORDENING OPGEMAAKT DOOR TANDEM EN VIBE IN MAART 2008) (ZIE BIJLAGE) Het gemeentelijke beleid kan een doorslaggevende rol spelen in het ontstaan van meer ecologische verkavelingen en verbouwingen. Het ontwikkelen van ecologische stedenbouwkundige voorschriften of het opmaken van stedenbouwkundige verordeningen met aandacht voor ecologisch verkavelen behoort hierbij tot de mogelijkheden. Bovendien vervult de gemeente op deze manier een belangrijke voorbeeldfunctie: inwoners maken kennis met een reeks maatregelen duurzaam bouwen. Met dit modeladvies willen we ervoor zorgen dat ecologische aspecten worden geïntegreerd bij verkavelingen zodat we kunnen spreken van ecologische verkavelingen. In dit document vind je voor de thema s ruimte, water, energie, materialen, mobiliteit en natuurlijke entiteiten enkele suggesties terug die kunnen worden opgenomen in stedenbouwkundige voorschriften of verordeningen. 17 Voorbeeldartikels per thema 2.1 THEMA WATER Artikel X: Een dakhelling van minder dan 30 kan enkel toegestaan worden indien het dak uitgevoerd wordt als ecologisch groendak (opgelet: dit geeft een verminderde hemelwaterafvoer voor hergebruik). Artikel X: het is verplicht hemelwater van daken op te vangen en te gebruiken voor toiletspoeling, wasmachine en buitenkraan. Deze systemen kunnen al dan niet collectief aangelegd worden. de hemelwatersystemen dienen over te storten in boven- of ondergrondse infiltratievoorzieningen of oppervlaktewateren. Artikel X: afvalwater wordt gezuiverd op wijkniveau (indien geen riolering), waar mogelijk door middel van plantenzuiveringssystemen. 2.2 THEMA NATUUR EN ECOLOGIE Artikel X: indien op het terrein een ruimtelijk structurerende of biologisch waardevolle natuurwaarde voorkomt, dient dit element te worden behouden, beschermd en bevorderd in de verkaveling. Artikel X: minstens 25% van de oppervlakte van de verkaveling is voorbehouden voor groene infrastructuur. Ten minste op de hoofdas wordt een bomenrij voorzien. Artikel X: elke woning dient een ingemetselde neststeen of speciale dakpan voor gierzwaluwen, holte- of spleetkasten voor vleermuizen te voorzien. 2.3 THEMA ENERGIE EN KLIMAAT Artikel X: woningen worden aan de noordzijde van het perceel ingeplant, zodat de leefruimten op de zuidgerichte tuin kunnen uitgeven. Artikel X: om een compact gebouw te realiseren mag de verhouding tussen volume en warmteverliezende oppervlakten van de gebouwen niet kleiner zijn dan 2,25 voor halfopen bebouwing en 3 voor gesloten bebouwing. Artikel X: het isolatiepeil van de woningen bedraagt bijvoorbeeld maximaal K30. (Je kan hier ook werken met een minimaal percentage onder de wettelijke norm). Artikel X: daken met dakhellingen tussen 30 en 45 dienen tussen zuidoost en zuidwest georiënteerd te zijn en dienen energie op te wekken via zonneboiler en/of fotovoltaïsche panelen. Een dakhelling van minder dan 30 kan enkel toegestaan worden indien het dak uitgevoerd wordt als ecologisch groendak (opgelet: dit geeft een verminderde hemelwaterafvoer voor hergebruik).

18 THEMA LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID Artikel X: er wordt minimaal één kavel gereserveerd voor gemeenschappelijke voorzieningen (verwarmingssysteem, wasplaats, berging, fietsenstalling, gemeenschappelijke autoparkeerplaats, ruimte voor autodelen). 2.5 THEMA MOBILITEIT Artikel X: Indien op het terrein buurtwegen voorkomen dienen deze behouden te worden in de verkaveling. Artikel X: er wordt een goede fietsontsluiting en infrastructuur voorzien. Inpandige of overdekte en diefstalveilige fietsstelplaatsen worden op goed toegankelijke plaatsen nabij de hoofdtoegang voorzien. Het aantal te voorziene fietsstelplaatsen stemt minstens overeen met het aantal bewoners. Artikel X: de verkaveling wordt niet of beperkt toegankelijk gemaakt voor autoverkeer door enkel een gemeenschappelijke parkeerhaven, garage of individuele garages toe te staan aan de rand van de verkaveling of door een beperkt maximaal aantal parkeerplaatsen op eigen terrein toe te laten. 2.6 THEMA MATERIALEN EN GRONDSTOFFEN Artikel X: de dragende structuren bestaan uit leemsteenmetselwerk, houtskeletbouw uit duurzame bosbouw of kalkzandsteen. Artikel X: De gevels moeten bestaan uit baksteen, kalkbepleistering, duurzaam hout, leem, keramische tegels of leisteen. Metselwerk dient op een manier uitgevoerd te worden dat de bakstenen recycleerbaar zijn. Artikel X: Hellende daken worden slechts toegestaan indien zij bestaan uit leien (natuur- of kunstleien of cedershingels) of pannen. Het onderdak bestaat uit plantaardige of minerale basisgrondstoffen. Artikel X: Voorzieningen voor de hemelwaterafvoer mogen niet uitgevoerd worden in koper, zink of lood. Artikel X: muren en hellende daken moeten geïsoleerd worden met isolatiematerialen uit nagroeibare grondstoffen (cellulose, houtvezels, wol, hennep, vlas). Eventueel zijn ook isolatiematerialen uit minerale grondstoffen met een papieren damprem aan de binnenzijde toegestaan. Artikel X:Volgende werken moeten uitgevoerd worden met volgende materialen: Pleisterwerk: leem Schrijnwerk: geen PVC. Geen metalen buitenschrijnwerk zonder thermische onderbreking. FSCgelabeld hout indien tropisch of lokaal beschikbaar hout, zonder preventieve chemische verduurzaming. Schilderwerk: natuurverven Meubelplaten: lijmvrije platen