Water: van Bron tot Bek. Guillaume Counotte / 20 juni 2012

Transcriptie

1 Water: van Bron tot Bek Guillaume Counotte / 20 juni 2012

2 Water voor Dieren Wat is water? Waar komt het vandaan en hoe krijg ik het in de stal? Wat is nou schoon, smakelijk en niet-schadelijk? Hoe maak ik het schoon en drinkbaar? Doe-het-zelf-test

3 Water voor Dieren Wat is water? Waar komt het vandaan en hoe krijg ik het in de stal? Wat is nou schoon, smakelijk en niet-schadelijk? Hoe maak ik het schoon en drinkbaar? Doe-het-zelf-test

4 Wat is water H O H H O H H O H H O H H O H

5 Ideaal oplosmiddel Daarom geschikt voor alle levende organismen: Als transportmiddel voor zouten, suikers, eiwitten. Zonder zuurstof is wel leven mogelijk, maar: Zonder water geen leven! Zonder goed water geen goed leven.

6 Drinkwater voor dieren (mensen) Smakelijk Beschikbaar Niet schadelijk voor de gezondheid van dieren. Voor dieren ook: mag de voedselveiligheid (vlees, ei, melk) niet in gevaar brengen; oplosmiddel voor antibiotica, vaccins.

7 Water voor Dieren Wat is water? Waar komt het vandaan en hoe krijg ik het in de stal? Wat is nou schoon, smakelijk en niet-schadelijk? Hoe maak ik het schoon en drinkbaar? Doe-het-zelf-test.

8 Herkomst van het water

9 Water in Nederland

10 Leidingwater Sourcy-water

11 Relatie tussen diepte en kwaliteit 2,5 2,0 Ammonium (mg/l) 1,5 1,0 0,5 0,0 < > 200 Diepte (m)

12 Relatie tussen diepte en kwaliteit Nitraat (mg/l) < > 200 Diepte (m)

13 Oppompen van het water

14 Kritische punten bij het oppompen Herkomst van het water Regenwater, oppervlaktewater, leidingwater, eigen bronwater. Aanleg van bron (historie). Boorbeschrijving, spuiten/boren, afwerking met kleikorrels. Diepte van bron Meer dan 25 m diep, goede doorstroming, analyse van bron.

15 Het water in de stal

16 Effect van niet-gebruikte leidingen kve/ml

17 Waaruit bestaan leidingen? PTFE FEP PFA PVC CPVC PVDF ECTFE PP PE HDPE Poly tetra fluoro ethyleen Fluor ethyleen propyleen Perfluor alkoxy Poly vinyl chloride Gechloreerde polyvinyl chloride Polyvinylideen fluoride Ethyleen chloor trifluor ethyleen Poly propyleen Poly ethyleen Hoge dichtheid poly ethyleen

18 Kritische punten in de stal Soort leidingsysteem Materiaal (kunststof, KIWA-keur), aanleg leidingen (recht/bochten), dode leidingen, veel stilstand. Druk in leidingsysteem Vlotterbakken, hoge/lage druk, doseerunits, communicerende vaten. Drinksystemen Open bakken, nippels, kleine bakjes, hoogte, plaatsing.

19 Vochtbehoefte per diersoort Diersoort Vochtbehoefte per dag (liter) Vleesvarken 5 15 Zeug met biggen Droogstaande koe Melkkoe (10 L/d) Melkkoe (50 L/d) Kalf (< 1 jr) 5 15 Vleesstier Jongvee (1 2 jr) 15 25

20 Water en hittestress benodigde vocht: 0,050 L/kg/dag bij matige stress: + 0,050 L/kg/dag bij ernstige stress: + 0,10 L/kg/dag rund 600 kg: 30 L/dag; melk: per kg 2 L. Kalf 50 kg: 2,5 liter vocht Kalf 100 kg: 5,0 liter vocht

21 Water en hittestress 45 dodelijke stress temperatuur ( C) lichte stress matig stress ernstige stress 25 geen stress relatieve luchtvochtigheid

22 Water voor Dieren Wat is water? Waar komt het vandaan en hoe krijg ik het in de stal? Wat is nou schoon, smakelijk en niet-schadelijk? Hoe maak ik het schoon en drinkbaar? Doe-het-zelf-test

23 Smakelijkheid van het water ijzer; hardheid (calcium en magnesium); zout, ammonium; diversen;

24 Schadelijkheid van het water stikstof (ammonium, nitriet, nitraat); zwavel (sulfaat, sulfide); omzettingen door bacteriën;

25 Schadelijke effecten (1) ammonium: indicator voor mest; kost energie om onschadelijk te maken; nitraat: risico op nitrietvorming; nitriet: nitrietvergiftiging: zuurstoftekort, vruchtbaarheid; chloride: minder smakelijk, minder voeropname; natrium (zout): diarree, hersenverschijnselen; ijzer: diarree, verdringing koper, minder opname; mangaan: verdringing andere spoorelementen;

26 Schadelijke effecten (2) sulfaat: diarree/weke mest; sulfide: blokkade zenuwgeleiding; hardheid (Ca / Mg): verwarming; smakelijkheid; ontharder: werkt vaak met zout: zeer lage hardheid, verhoogd natrium; totaal kiemgetal: hygiëne, darmverstoring; E. coli-getal: ziekmakende bacteriën; ph (zuurgraad): minder smakelijk, verontreinigd.

27 Sulfaat schadelijk? Natrium 35 Calcium 186 Magnesium 53 Chloride 59 Sulfaat 444 Bicarbonaat 238 Hardheid D

28 Zwavel en sulfaat Voorbeeld: ammonium: < 0.13 nitraat: 0.2 nitriet: < 0.03 zwavel (S): 33 sulfaat: 94 SO 4 = *16 = 96 dus S uit sulfaat = 32 * 94/96 = 31,3

29 Beschikbaar in de stal ijzer, mangaan; hardheid; biofilm;

30 Dus meten in water ph ammonium (mg/l) nitriet (mg/l) nitraat (mg/l) chloride (mg/l) zout (Na) (mg/l) ijzer (mg/l) mangaan (mg/l) sulfaat (mg/l) hardheid ( D) E. coli (KVE/mL) totaal kiemgetal (KVE/mL)

31 Referentiewaarden kalveren parameter goed afwijkend ph 5-8 <4 & >9 ammonium (mg/l) < 1 > 2 nitriet (mg/l) < 0,1 > 1,0 nitraat (mg/l) < 100 > 200 chloride (mg/l) < 200 > 250 zout (Na) (mg/l) < 150 > 200 ijzer (mg/l) < 0,1 > 1,0 mangaan (mg/l) < 0,2 > 1,0 sulfaat (mg/l) < 100 > 250 hardheid ( D) < 15 > 20 E. coli (KVE/mL) < 1 > 10 totaal kiemgetal (KVE/mL) < >

32 Conclusie geschiktheid water rundvee 80 percentage goed matig slecht beoordeling

33 Water voor Dieren Wat is water? Waar komt het vandaan en hoe krijg ik het in de stal? Wat is nou schoon, smakelijk en niet-schadelijk? Hoe maak ik het schoon en drinkbaar? Doe-het-zelf-test.

34 Bier als waterfilter Pest en cholera in 14e en 15e eeuw. Water kwam uit vervuilde grachten. Tijdens het koken van het graan (bierbrouw-proces) werden bijna alle bacteriën in het vervuilde water gedood. Heilzame werking van bier drinken ten opzichte van water drinken. Men verving drinkwater door bier (weeshuizen, schepen) (toen, nu niet meer...).

35 Ontijzeringsinstallaties: werking maken gebruik van zuurstof om Fe 2+ om te zetten naar Fe 3+ ; veel zuurstof zet ook NH 3 om in ; NO 2 lucht uit stal bevat NH 3 en bacteriën;

36 Ontijzeringsinstallaties in de stal?

37 Ontijzeringsinstallaties inclusief?

38 Ontharders Gebruiken zout om hardheid te verwijderen NEE JA % tov maximum norm hardheid natrium

39 Aanslag in leidingen

40 Biofilm

41 Biofilm na gebruik antibiotica

42 Reinigen leidingen 2 % citroenzuur; PT05: biociden; Biofilm: niet eenvoudig te verwijderen; Laagje slib niet altijd slecht.

43 2 % citroenzuur doet wonderen

44 PT05 toegelaten (per 15 mei 2012) Naam middel Toelatings nummer Expiratie datum Werkzame stof(fen) AOT-Aqua in situ gegenereerde hydroxylradicalen Bifipro Koper, zilver Care Plus Hadex natriumhypochloriet Excellent koper-zilver Zilver, koper systeem HADEX natriumhypochloriet ICA-systeem Koper, zilver Ion Technix Meg Koper, zilver LiquiTech Koper- Zilverlegering Koper, zilver

45 Water voor Dieren Wat is water? Waar komt het vandaan en hoe krijg ik het in de stal? Wat is nou schoon, smakelijk en niet-schadelijk? Hoe maak ik het schoon en drinkbaar? Doe-het-zelf-test.

46 GD-zelftest kleur: goed: het water heeft totaal geen kleur matig: het water vertoont een lichte verkleuring slecht: het water heeft een duidelijke kleur (geel, bruin, enz.). helderheid: goed: het water is geheel helder matig: het water is licht troebel (men kan nog door de fles heen kijken) slecht: het water is ondoorzichtig. bezinksel: goed: het water bevat geen deeltjes matig: het water bevat enkele deeltjes slecht: de bodem van de fles is geheel bedekt met (modder of ijzer)deeltjes. geur: goed: het water heeft totaal geen geur matig: het water heeft een lichte geur slecht: het water heeft een sterke geur (het water ruikt naar rotte eieren).

47 GD-zelftest voorbeeld 1 kleur: matig, bezinksel: matig, helderheid: goed, ijzerbezinksel: matig

48 GD-zelftest voorbeeld 2 kleur: slecht, bezinksel: matig, helderheid: matig, ijzerbezinksel: matig.

49 GD-zelftest voorbeeld 3 kleur: matig, bezinksel: slecht, helderheid: goed, ijzerbezinksel: goed.

50 Relatie GD-zelftest en lab-onderzoek Alles goed beoordeeld kans op ongeschikt < 15 %; Alles slecht beoordeeld kans op geschikt = 0 %; Enkele matig beoordeeld kans op ongeschikt %.

51 Wat kun je met eigen onderzoek doen? Kleur, geur, helderheid, bezinksel, ijzer-bezinksel: goed matig slecht. Kleur: ammonium, ijzer. Geur: bacteriën. Helderheid: ijzer, ammonium, mangaan Bezinksel: E. coli, bacteriën. IJzer-bezinksel: ijzer, mangaan.

52 Checklist Herkomst water leidingwater, gecontroleerde bron, oppervlakte water Leidingen communicerende vaten, contact tussen jongvee en ouder vee. Hoe lopen leidingen door mestkelder, veel bochten, dode stukken.

53 Behandeladvies Onderhoud installaties. Bij renovatie: let op leidingen. Bij slechte drinkbakken: overweeg vernieuwing. Schoonmaken van drinkbakken: alleen als nodig. Schoonmaken van leidingen: als eigen onderzoek dit uitwijst.

54 Drinkwater voor dieren Kijk naar en ruik aan het water; Vergelijk het water op diverse plaatsen in de stal met leidingwater; Bij (grote) verschillen: laat (lab)metingen doen in water (bron drinkplek); Denk ook aan waterkwaliteit bij (bedrijfs)problemen; Bij gebruik van antibiotica door het water: denk aan mycotoxinen in water; Reinig leidingen indien nodig; Gebruik bij renovatie en nieuwbouw juiste materialen.