Richtlijnen wateronderzoek

Transcriptie

1 april Pagina 1 van 8 Richtlijnen wateronderzoek Algemene richtlijnen volgens KB 14/01/2002 betreffende kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water dat in voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de fabricage en / of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt. Enkele opmerkingen vooraf: - het KB is gebaseerd op richtlijn 98/83/EG betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water - geldt niet o voor operatoren in de sector primaire plantaardige en dierlijke productie, behalve indien het gebruik van drinkwater vereist is o gebruik van onbehandeld leidingwater voor de fabricage en/of het in handel brengen van levensmiddelen o gebotteld water voor verkoop aan de consument Water dat NIET van drinkwaterkwaliteit is, mag enkel en alleen gebruikt worden voor het opwekken van stoom die niet in contact komt met levensmiddelen, koelen van koelinstallaties en brandbestrijding. Dit water moet verspreid worden via aparte leidingen, duidelijk geïdentificeerd. Deze leidingen mogen zeker niet verbonden zijn met of mogelijk terugvloeien naar leidingen met drinkbaar water. Bij gebruik van drinkwater voor de productie en het in handel brengen van levensmiddelen, moet erop toegezien worden dat de kwaliteit van het drinkwater behouden blijft door een regelmatige controle volgens de in KB 14 januari 2002 voorgeschreven criteria. Een programma dient opgesteld te worden voor de volledige controles en voor de routinecontroles, indien nodig in overleg met het FAVV. Deze analyseresultaten moeten bewaard worden en gedurende ten minste 3 jaar ter beschikking gehouden worden van het FAVV. Indien het water niet-conform is aan de minimumvereisten, dan wordt het als schadelijk beschouwd. Het gebruik ervan wordt onmiddellijk stopgezet. De oorzaak moet onmiddellijk bepaald worden en zo snel mogelijk herstelmaatregelen treffen om de kwaliteit van het water te herstellen. Een overschrijding van de normen van de indicatorparameters, impliceert dat een gevarenanalyse moet uitgevoerd worden om te bepalen of deze overschrijding een risico inhoudt. Het water kan opnieuw gebruikt worden wanneer aangetoond wordt dat het niet langer een gevaar inhoudt. De resultaten van het onderzoek, de getroffen maatregelen en de bewijzen ter verbetering van de waterkwaliteit moeten bewaard en ter beschikking van het FAVV gehouden worden.

2 april Pagina 2 van 8 1. Leidingwater, zonder behandeling in het bedrijf Onder behandeling wordt verstaan: ontharding, verstuiving, opwarming, ontsmetting, filtratie en opslag Volledig onderzoek Niet nodig, het is voldoende de analyseverslagen bij de watermaatschappij op te vragen Bewakingsonderzoek (=routinecontrole) Niet nodig. In het kader van GHP en HACCP moet men zich er van verzekeren dat zich geen bijkomende verontreinigingen voordoen en dat het water op het ogenblik van gebruik nog van drinkwaterkwaliteit is. 2. Leidingwater, met behandeling in het bedrijf Het volledige en bewakingsonderzoek (Bijlage I, II, III en IV van het KB) is niet meer standaard van toepassing! Het Wetenschappelijk Comité van het FAVV (ADVIES , terug te vinden op heeft een verkorte lijst opgesteld met betrekking tot de te analyseren minimumvereisten, indicator- en routineparameters en relevante parameters, gebaseerd op het type behandeling. De frequenties blijven wel dezelfde als de frequenties vermeld in KB 14/01/2002 voor de volledige controle en het bewakingsonderzoek, en zijn afhankelijk van het dagelijks waterverbruik (zie ook verderop: frequentie voor uitvoeren van de analyses) Opslag Nitrieten

3 april Pagina 3 van Filtratie Mechanische filtratie: zand, synthetische vezels, keramiek, folie uit poreus synthetisch materiaal Niet van toepassing Filtratie door omgekeerde osmose - Chemisch (indien relevant): Ijzer, lood, koper, nikkel, mangaan en cadmium!!! Deze analyses zijn niet van toepassing in geval van leidingen in roestvrij staal of in hogedichtheidpolyetheen. De te analyseren parameters zijn dus afhankelijk van het type leidingen in het bedrijf Filtratie met actieve kool Zilver Enkel indien actieve kool dit metaal bevat Ontharding Natrium én indien relevant: ijzer, lood, koper, nikkel, mangaan en cadmium!!! Deze analyses (met uitzondering van natrium) zijn niet van toepassing in geval van leidingen in roestvrij staal of in hogedichtheidpolyetheen. De te analyseren parameters zijn dus afhankelijk van het type leidingen in het bedrijf Opwarming Aëroob kiemgetal 37 C, E. coli en enterococcen - Chemisch (indien relevant): Ijzer, lood, koper, nikkel, mangaan, cadmium!!! Deze analyses zijn niet van toepassing in geval van leidingen in roestvrij staal of in hogedichtheidpolyetheen. De te analyseren parameters zijn dus afhankelijk van het type leidingen in het bedrijf.

4 april Pagina 4 van Ontsmetting Bij ontsmetting moet de efficiëntie van de toegepaste behandeling worden nagegaan en moet iedere verontreiniging met bijproducten van de ontsmetting op het laagst mogelijke niveau worden gehandhaafd zonder de ontsmetting zelf in het gedrang te brengen Ultraviolette stralen (UV) niet van toepassing niet van toepassing Ozon niet van toepassing - chemisch: bromaten, jodaten 2.6. Andere Wel volledige controles uit te voeren (zoals beschreven onder putwater, zie verderop in dit document). Er kan echter advies aangevraagd worden bij het FAVV om het aantal te analyseren parameters te verminderen.

5 3. Putwater, recyclagewater en regenwater april Pagina 5 van Volledig onderzoek Te bepalen parameters: bijlage I, II en II van het KB, tenzij kan aangetoond worden aan de bevoegde overheid dat in een periode van twee jaar een parameter naar alle waarschijnlijkheid niet aanwezig was in een concentratie die de naleving van de relevante parameterwaarden in het gedrang kon brengen (ten minste de helft van de normwaarde). Bijlage I van KB 14/01/02: microbiologische parameters (minimumvereisten) - E. Coli - Enterococcen - Pathogene micro-organismen en parasieten (salmonella, campylobacter, listeria monocytogenes, afhankelijk van het type bedrijf) Bijlage II van KB 14/01/02: chemische parameters (minimumvereisten) - acrylamide - fluoride - antimoon - lood - arseen - kwik - benzeen - nikkel - benzo(a)pyreen - nitraat - boor - nitriet - bromaten - pesticiden - cadmium - pesticiden totaal - chroom - polycyclische aromatische KWS - koper - seleen - cyaniden - tetrachlooretheen en trichlooretheen - 1,2 dichloorethaan - vinylchlorid - epichloorhydrine - trihalomethanen - totaal Bijlage III van KB 14/01/02 (chemische en microbiologische indicatorparameters) - geur - kleur - smaak - TK 22 C - coliformen - clostridium perfringens (+ sporen): enkel te controleren indien afkomstig van of beïnvloed door oppervlaktewater - aluminium - ammonium - chloride - geleidingsvermogen voor elektriciteit - ph (voor water in flessen worden lagere ph-waarden toegelaten: zie ook opm. 4 3 in het KB) - ijzer - mangaan - oxideerbaarheid: moet niet worden gemeten als de TOC gemeten wordt - sulfaat - natrium - organisch koolstoftotaal (TOC) - troebelingsgraad - vrije chloorresten: enkel te meten indien het water gedesinfecteerd wordt met natriumhypochloriet of chloorgas

6 april Pagina 6 van Bewakingsonderzoek (= routinecontrole) Te bepalen parameters: Bijlage IV van het KB, rekening houdend met de opmerkingen - geur - kleur - smaak - TK 22 C - TK 37 C: enkel te analyseren voor water dat verpakt in de handel wordt gebracht - coliformen - E. Coli - Clostridium perfringens (+sporen): enkel te controleren indien water afkomstig van of beïnvloed door oppervlaktewater - Pseudomonas aeruginosa: enkel te analyseren voor water dat verpakt in de handel wordt gebracht - aluminium en ijzer: enkel te controleren wanneer deze als vlokmiddel gebruikt worden - ammonium - geleidingsvermogen voor elektriciteit - ph - nitraat - nitriet: enkel uit te voeren indien chlooraminering als desinfectie - troebelingsgraad - vrije chloorresten: enkel te meten indien het water gedesinfecteerd wordt met natriumhypochloriet of chloorgas 4. Criteria voor beoordeling Criteria die vermeld worden in KB 14/01/2002 moeten gebruikt worden voor de beoordeling van de bekomen analyseresultaten. Voor Pseudomonas wordt beoordeeld op basis van het criterium voor in flessen of recipiënten in de handel gebracht water. Voor totaal kiemgetal bij 22 C en 37 C zijn geen vaste criteria bepaald. Er moet nagegaan worden of er geen abnormale verandering optreedt. Een verandering wordt als abnormaal beschouwd bij een variatie met een factor 10 of meer. De richtwaarde die als normaal beschouwd wordt, moet wel gevalideerd worden in kader van het HACCP-plan van het bedrijf.

7 april Pagina 7 van 8 5. Frequentie voor het uitvoeren van de analyses Volledig onderzoek (bijlage I, II en III van KB 14/01/2002) Gemiddeld waterverbruik per dag in m³ Aantal analyses voor elke m³ per dag en fractie daarvan van de totale hoeveelheid voor elke m³ per dag en fractie daarvan van de totale hoeveelheid en meer voor elke m³ per dag en fractie daarvan van de totale hoeveelheid Bewakingsonderzoek (bijlage IV van KB 14/01/2002) Gemiddeld waterverbruik per dag in m³ Aantal analyses en meer voor elke m³ per dag en fractie daarvan van de totale hoeveelheid Opmerking 1: Bij bewakingsonderzoeken kunnen de frequenties verlaagd worden indien aan de bevoegde overheid kan aangetoond worden dat a) de waarden van de resultaten voor monsters die gedurende twee opeenvolgende jaren werden genomen constant en aanzienlijk beter zijn dan de vooropgestelde limieten (ten minste de helft van de norm) b) er geen enkele factor de kwaliteit van het water kan verlagen. De laagst toegepaste frequentie mag niet lager zijn dan de helft van het aantal monsters vermeld in de tabel. Opmerking 2: De onderzoeken moeten gelijkmatig verdeeld worden over het kalenderjaar en moeten representatief zijn voor de kwaliteit van het water. OPGELET: Water dat verpakt in de handel wordt gebracht wordt met een andere frequentie bemonsterd dan de frequenties die in dit document worden vermeld! zie KB 14 jan 2002 bijlage IV punt Afname - Voor water dat gebruikt wordt in voedingsmiddeleninrichtingen: op het punt waar het in de inrichting wordt gebruikt en drinkbaar moet zijn. - Voor water dat aan een levensmiddelenbedrijf wordt geleverd uit een tankwagen of tankschip: op het punt waar het de tankwagen of het tankschip verlaat. - Voor water dat verpakt wordt voor verkoop: op plaats van afvullen en in de eindverpakking. Of een mengmonster of bemonstering op één punt dient genomen te worden, hangt af van het beoogde doel. Toevoerpunten die rechtstreeks worden gebruikt bij de fabricage van levensmiddelen moeten zoveel mogelijk individueel worden bemonsterd. Toevoerpunten die gebruikt worden voor reiniging mogen wel gemengd bemonsterd worden. Ontsmetting van het uiteinde van de kraan wordt aanbevolen indien het om een

8 april Pagina 8 van 8 controle gaat om de waterkwaliteit te beoordelen. Indien daarentegen de algemene hygiëne gecontroleerd wordt, is die niet aangewezen.