Voeding en gezondheid. Les 1. Water

Transcriptie

1 Voeding en gezondheid Les 1. Water

2 Les opzet Toetsvorm Wat wordt er getoetst Wat is hierbij nodig Wie Theorie toets Theorie Voeren Toets Cees Presentatie Portfolio Voeren en Voeding en gezondheid Voeren +voerschema s gekoppeld aan de productie op het bedrijf(vlees, melk), wat komt er tijdens het proces aan bod. Beoordelingsformulier presentatie Voeding en gezondheid Opdrachten bundel die uitgevoerd kan worden op stage. Cees + Carolien Carolien 2

3 Thema s Waterbehoefte Ruwvoer Eiwit Zetmeel Mineralen Vitaminen 3

4 Water Lichaam bestaat voor 80% uit water Melk bestaat voor 87% uit water Ei bestaat 66% uit water In verhouding tot voer drinken dieren veel water 4

5 Waarvoor is water belangrijk? Productie Zweten Afvalstoffen transporteren Bouwstof Stofwisseling 5

6 Invloedfactoren waterbehoefte Diersoort Productie Klimaat Leeftijd Voersamenstelling 6

7 Tekort en overmaat aan water Tekort aan water : Uitdroging Verminderde productie Bloedindikking Nierbeschadiging Overmaat aan water : (grote hoeveelheden in korte tijd) Maag-darmproblemen Verandering waterbalans in het lichaam ontstaan van vochtophopingen (oedemen) Vers water moet altijd in voldoende maten aanwezig zijn!! 7

8 Waar moet vers water aan voldoen? Smakelijk Geen schadelijke stoffen Continue beschikbaar zijn voor de dieren 8

9 Water op het landbouwbedrijf Welk water krijgen de dieren om te drinken? Verschillende bronnen: Opvangen van neerslag Oppervlakte water Grondwater Leidingwater Afvalwater 9

10 Neerslag - Goedkoop - Onbetrouwbaar Oppervlakte water - Niet altijd beschikbaar - Verbod bij droogte - Kwaliteit verschillend Grondwater - Regels gebonden - Kwaliteit verschillend - Kwaliteit controles - Kosten onderhoud/energie Leidingwater - Goede kwaliteit - Betrouwbaar - Duur Afvalwater - Geen drinkwater! 10

11 Kwaliteit water 11

12 Opdracht Zoek voor jezelf uit: 1. Op welke manier vindt er waterverstrekking plaats op je stagebedrijf en evt op je werk/thuis a) Laat dit zien door middel van voorbeelden zoals afbeeldingen/plaatjes b) Noem de voor- en nadelen van de verschillende manieren c) Waar zou je zelf voor kiezen en waarom? 2. Wie controleert de waterkwaliteit a) Welk water moet gecontroleerd worden b) Waarom moet het water gecontroleerd worden? c) Wanneer vindt er controle plaats 12

13 Vochtbehoefte en wateropname Voeding Drinken Metabool water De totale vochtbehoefte van vee is groter dan de wateropname 13

14 Behoefte kip Kip gemiddeld Kip aan de leg Kip van de leg 0,250 liter per dag 0,220 0,300 liter per dag 0,140 liter per dag 14

15 Behoefte varken Vleesvarkens bij spenen Vleesvarkens bij afleveren Drachtige zeug Zeug met 10 biggen 2,0 2,5 liter per dag 4,5 5,5 liter per dag 8,0 12,0 liter per dag 25,0 30,0 liter per dag 15

16 Behoefte varken Een varken drinkt meer bij: Warm weer Verhoogd mineralen- of eiwitgehalte in het voer Honger Minder: Hoog zoutgehalte water Als het warm water is 16

17 Behoefte koe Droogstaande koe Melkkoeien met een productie < 10 kg Melkkoeien met meer dan 30 kg melk Kalveren Jongvee tot 1 jaar Jongvee tot 2 jaar liter per dag liter per dag liter per dag % van het lichaamsgewicht 5 30 liter per dag liter per dag 17

18 Behoefte geit/schaap Lammeren Wateropname per dag 1-2 liter Melkgeit 4-6 liter Zogende geit 8-12 liter Waterbehoefte neemt toe bij warm weer als er geen voedsel beschikbaar is 18

19 Bronnen van water Vochtopname Voeding Drinken Metabool water (water dat vrijkomt bij de verbranding van macro-nutrienten) Vochtverlies Ontlasting Urine Longen Huid Melk 19

20 Waterverstrekking op het bedrijf Weidepompen Emmers Bijtnippels Trog- of brijbaknippels Sneldrinkers Drinkbakjes Waterreservoirs Waterdoseersysteem 20

21 Water vermorsing Keuze watersysteem Laag bij brijbakken en drinkbakjes Water opname 1,5-2 liter per minuut beschikbaar Hygiëne Waterdosseersysteem beperkt vervuiling waterleidingen 21

22 22

23 Waterkwaliteit Smakelijk Geen schadelijke stoffen bevatten Continu beschikbaar zijn voor dieren Leidingwater wordt in de gaten gehouden door de waterleidingmaatschappij Bronwater moet door de veehouder zelf gecontroleerd worden 23

24 Waarom onderzoeken Bestaande bron ter controle Nieuwe bron Naar aanleiding van klachten/ prestatie vermindering Niet alleen voor drinkwater, maar ook voor beregening, viskweek of gebruik reiniging melkmachine Komt uiteindelijk ook in het voedsel terecht Voorkomen van problemen Ziektes ontstaan door vies water Streptococcen E.Coli Salmonella 24

25 Eisen Geen wettelijke eisen aan drinkwater Wel eisen aan dierlijke producten bestemd voor consumptie 25

26 Leidingwater voldoet altijd aan de eisen Water uit eigen bron Ontijzeringsinstallatie aanwezig 2x per jaar controle Gezondheidsdienst voor Dieren Slootwater Vaak voorkomend weidegang Schadelijke stoffen (fosfaat, nitraat en sulfaat) 26

27 Onderzoek kwaliteit Bacteriologische en chemische samenstelling 2 x per jaar onderzoeken ter controle Chemisch onderzoek: Zuurgraad Ammoniumgehalte Nitriet- en nitraatgehalte Chloride en natrium Ijzer en mangaan Hardheid en sulfaat Bacteriologisch onderzoek: Kiemgetal Zintuiglijk onderzoek: Geur Helderheid Kleur Smaak Bezinksel 27

28 Oorzaken afname kwaliteit De bron is niet goed afgedicht De bron is niet voldoende diep Er is geen ondoordringbare (klei- of veen)laag boven het grondwaterpakket De belasting op de bodem veranderd, bijvoorbeeld door bemesting of lozing Vervuiling achter de grondwaterinstallaties (in de stal) 28

29 Oorzaken afname kwaliteit Grondwater -Te hoge ph - Ontwikkeling bacteriën - E. Coli - Salmonella Voorkomen door aan te zuren - Bacteriën kunnen zich niet vermeerderen 29

30 Verontreiniging in de stal Onvoldoende hygiëne Voerresten die blijven zitten Bacteriën vermeerderen snel door warm klimaat Lage omloopsnelheid van het water Aanwezigheid schadelijke stoffen in grondwater 30

31 Gevolgen schadelijke stoffen Ammonium Smaakproblemen, ontstekings- of infectiediarree, aantasting van de longen en verstoring van de stofwisseling Natriumchloride IJzer Sulfaat Waterige diarree, verwerpen bij zeugen, daling van de melkproductie en smaakproblemen Ontstekings of infectiediarree, aantasting van lever, smaakproblemen en verminderde water- en voeropname door verstopping van drinknippels Uitdroging, verlamming van de penswand bij runderen en kalversterfte Calcium, Kalium en Magnesium(zouten): Hardheid water verminderde water- en voeropname door verstopte drinknippels 31

32 Water verstrekking Mogelijkheden voor de watervoorziening 32

33 Voorkomen van verontreiniging Doorspoelen van leidingen Na gebruik medicijnen Na langere tijd van stilstand Terugslagkleppen Schoonhouden van waterbakken Kwaliteit watervoorziening (verouderde systemen vervangen) 33

34 Kwaliteit van bron tot tappunt Constante kwaliteit 34