DRINKWATERKWALITEIT EN DIERGEZONDHEID. Kennisdag Varkenshouderij 19/12/2017 Anne-Sophie Vandevoorde / Nathalie Nollet

Transcriptie

1 DRINKWATERKWALITEIT EN DIERGEZONDHEID Kennisdag Varkenshouderij 19/12/2017 Anne-Sophie Vandevoorde / Nathalie Nollet

2 Inhoud presentatie Hoe neem je een waterstaal? Waar let je op bij het bekijken van de resultaten? Wat is het belang voor de diergezondheid? Hoe kan ik het water behandelen? - watertool

3 Hoe neem je een correct waterstaal? Hoe neem je een staal? Recipiënt van het labo of propere (water)fles Specifieke recipiënten voor bacteriologie Handen wassen Meerdere malen spoelen met te analyseren water

4 Hoe neem je een correct waterstaal? Staal uit reservoir (open put, foliebassin) Mengstaal van verschillende deelmonsters 30 cm onder wateroppervlak Goed mengen en recipiënt vullen Staal aan de kraan of nippel Kraan reinigen, evt. met alcoholdoekjes Kraan eventjes laten lopen om dode leiding te spoelen

5 Hoe neem je een correct waterstaal? Breng de stalen zo snel mogelijk naar het labo binnen de 24u Bewaar en transporteer de stalen gekoeld Hoe vaak? Wettelijke verplichtingen, lastenboeken Bij tegenvallende productieresultaten Regelmatig, ongeacht de resultaten Soms verplicht door erkend staalnemer (bv. Certus)

6 Welke analyse laat je uitvoeren? Organoleptisch: kleur, geur, helderheid Chemische parameters: Ca, Mg, nitraat, ammonium, Fe, bicarbonaten, geleidbaarheid,... Bacteriologische parameters: Coliformen, Enterococcen, Clostridium Indicator analyses

7 Inhoud presentatie Hoe neem je een waterstaal? Waar let je op bij het bekijken van de resultaten? Wat is het belang voor de diergezondheid? Hoe kan ik het water behandelen? Inagro watertool

8 Hoe interpreteer je de resultaten? Organoleptisch: drinkwater met helder, geurloos en kleurloos zijn, zonder zwevende deeltjes Chemische parameters: vergelijken met de grenswaarden (DGZ, Certus) Bacteriologische parameters: best afwezig (of in heel minimale hoeveelheden aanwezig)

9 Organoleptische afwijkingen Kleur: Bruin-oranje ijzer Zwart ijzer, mangaan Groen-bruin algen Geelachtig turf, zand, klei Geur: afbraak van algen rotte eieren sulfiden Muffe geur aanwezigheid van schimmels

10 Invloed van de waterbron op de kwaliteit Hemelwater: ammonium-, nitraatbelasting ( nitriet!) vnl. bij oudere stallen Bacteriologische belasting Max. 30% van de behoeften (varkens)

11 Kwaliteit van hemelwater Voldoet altijd aan de drinkwaternorm 50% van de resultaten voldoet aan de drinkwaternorm < 50% van de resultaten voldoet aan de drinkwaternorm Voldoet nooit aan de drinkwaternorm

12 Invloed van de waterbron op de kwaliteit Ondiep grondwater (boven ondoorlaatbare lagen) Ijzerdruk Hardheid Zoutdruk (vnl. kustpolders) Ammoniumdruk (turflagen) (Westhoek)

13 Kwaliteit van drainagewater Bron: Kenniscentrum Water (aantal stalen=28 gewone drainage en 11 diepdrainage) Voldoet altijd aan de drinkwaternorm 50% van de resultaten voldoet aan de drinkwaternorm < 50% van de resultaten voldoet aan de drinkwaternorm Voldoet nooit aan de drinkwaternorm

14 Invloed van de waterbron op de kwaliteit Diep grondwater (Landeniaan): IJzer, fluor Zoutgehalte, geleidbaarheid (verzilting) (Hardheid), chloriden, sulfaten Vergunning wordt beperkt!

15 Kwaliteit van open putwater Voldoet altijd aan de drinkwaternorm 50% van de resultaten voldoet aan de drinkwaternorm < 50% van de resultaten voldoet aan de drinkwaternorm Voldoet nooit aan de drinkwaternorm Bron: Kenniscentrum Water (aantal stalen=85 op 9 bedrijven)

16 Invloed van de waterbron op de kwaliteit Oppervlaktewater (beken, grachten): Afhankelijk van de run-off Zwevende deeltjes (algen), nitraat- en nitrietdruk Bacteriologische belasting

17 Inhoud presentatie Hoe neem je een waterstaal? Waar let je op bij het bekijken van de resultaten? Wat is het belang voor de diergezondheid? Hoe kan ik het water behandelen? Inagro watertool

18 Wat is het belang voor de diergezondheid? Slechte kwaliteit beïnvloedt opname: Ijzer, mangaan, ph, sulfiden, zout, hardheid Foutieve toediening ontsmettingsproducten of medicatie Micro-organismen, zichtbare vervuiling Leidt tot minder voederopname mindere prestaties (groei, melk) Leidt tot urineweginfecties (zeugen), urolithiasis (vleesvarkens) Heeft invloed op oplosbaarheid van medicatie en dosering van aanzuren

19 Bacteriologische kwaliteit Totaal kiemgetal = indicator voor verontreiniging van water (bacteriële besmetting) Aanwezigheid van E. Coli, Enterococcen, Clostridium perfringens = indicator voor fecale contaminatie Coliformen wijzen op een recente verontreiniging Enterococcen wijzen op een oudere vervuiling Clostridium overleeft in zuurstofarm milieu (! Gevaar van stilstaande leidingen)

20 ph of zuurtegraad Norm (4-9) Te afwijkend smaakafwijkingen Te lage ph corrosie van leidingen Te hoge ph slijmvorming biofilm Mindere werking van ontsmettingsmiddelen Mindere werking van geneesmiddelden (colistine) hoge alkaliniteit hogere concentratie van zuren nodig om ph-verlaging te bekomen

21 Zoutgehalte en geleidbaarheid Geleidbaarheid = maat voor totale gehalte aan ionen Belangrijkste ionen: K, Na, Cl, Ca, Mg, Sulfaat, Nitraat, Bicarbonaat Hard water hoge geleidbaarheid Regenwater lage geleidbaarheid Verzilt gebied erg hoge geleidbaarheid

22 Zoutgehalte en geleidbaarheid Niet alleen NaCl, maar combinatie met sulfaten en chloriden Te hoog zoutgehalte of geleidbaarheid: Gastro-intestinale stoornissen Verminderde groei Verminderde melkproductie Snelgroeiende dieren gevoeliger, ook hoogproductieve dieren (zeugen in de kraamstal)

23 Nitraat, nitriet, ammonium Stikstofverbindingen Afkomstig van dierlijk, (rottend) organisch materiaal (plantaardig of dierlijk), mest (bacteriële verontreiniging) Minerale meststoffen Historische vervuiling!

24 Nitraat, nitriet, ammonium Stof van daken hemelwater Turflagen in ondergrond: rijk aan ammonium Vnl. bij hoge ph: ammonium omzetting naar ammoniak Te veel ammonium: abnormale geur en smaak Ammoniak: irritatie van darmwand, aantasting longen Kan leiden tot nitrietvorming zuurstoftransport verstoord stikken, sterfte

25 Hardheid Uitgedrukt in Duitse (DGZ) of Franse (Inagro) graden (1 F = 0,56 D) Grenswaarde 35,6 F Verhouding Calcium / Magnesium 7

26 Hardheid Regenwater = zacht water Grondwater = hard water (!variatie) Zorgt voor complex- en neerslagvorming van zouten (vb. CaCO3) verstopping van leidingen en nippels (> 60 C) Vormt complexen met bepaalde medicamenten Op zich niet schadelijk

27 Hardheid Hoge Ca-gehaltes in water meer uitscheiding van Ca in urine meer risico op vorming nierstenen, blaasgruis ph urine zal stijgen vatbaarder voor infecties van urinewegen en baarmoeder Samen met Ca- en Mg-gehalte in voeder bekijken!

28 Bicarbonaten Geen referentiewaarden (DGZ) Bufferende werking (maagzweren) Te hoog: andere technieken nodig om water te ontharden (harsen) dan klassieke ontharders Neutraliseren door toedienen zuren (Bi)carbonaten belangrijkste component in regulatie zuur-base evenwicht in lichaam

29 Bicarbonaten Bufferende werking op zuren Verhoogt alkaliniteit van het water Opname van bicarbonaten via drinkwater worden geneutraliseerd via het maagzuur

30 IJzer en mangaan Vaak beide parameters verhoogd Beïnvloeding van smaak (metaal) (vanaf 0,3 ppm) Kleur: Lichte zwartverkleuring (mangaan) Roestbruine kleur (ijzer) Verstopping van filter, nippels (neerslag) Rol in ontwikkelen biofilm bron voor bacteriën (coliformen)

31 Fluor Vnl. bij diepe grondwaterwinningen Vnl. Polderstreek Mogelijke pootproblemen bij groeiende dieren (jonge zeugen!) Tandproblemen? Tumor groeibevorderend? Langdurige blootstelling aan hoge doseringen nodig vooraleer problemen Meer problemen bij rundvee

32 Inhoud presentatie Hoe neem je een waterstaal? Waar let je op bij het bekijken van de resultaten? Wat is het belang voor de diergezondheid? Hoe kan ik het water behandelen? Inagro watertool

33 Inhoud presentatie Hoe neem je een waterstaal? Waar let je op bij het bekijken van de resultaten? Wat is het belang voor de diergezondheid? Hoe kan ik het water behandelen? Inagro watertool

34 Aanleggen van een nieuwe waterbron Ga vooraf de kwaliteit van het water na door analyse Vraag resultaten op van bedrijven in de buurt Raadpleeg (Databank Ondergrond Vlaanderen) Kenniscentrum Water (Inagro)

35

36

37

38

39

40

41

42

43 Vragen en suggesties? Nathalie Nollet Dierlijke productie Dominique Huits Anne-Sophie Vandevoorde Kenniscentrum Water Inagro vzw Ieperseweg Rumbeke-Beitem T E nathalie.nollet@inagro.be E dominique.huits@inagro.be anne-sophie.vandevoorde@inagro.be