Jaarverslag met subsidie van:

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 met subsidie van: vastgesteld door de raad van toezicht op 25 maart

2 Inhoud Algemeen 3 Directie en toezicht 4 Organisatie 5 Beleid 6 Inspecties Overijssel 7 Rieten daken projecten 10 Project molenimpuls 12 MonumentenMonitor Overijssel 13 Inspecties Flevoland 15 MonumentenMonitor Flevoland 17 2

3 Algemeen Stichting Monumentenwacht Overijssel en Flevoland is gevestigd in Dalfsen, Heinoseweg 6a, opgericht op 26 juni 1981 en bij de Kamer van Koophandel ingeschreven onder nummer De stichting heeft conform de statuten ten doel: het verval van cultuurhistorische bouwwerken te voorkomen door het nemen en bevorderen van preventieve maatregelen, onder meer door: a. het doen uitvoeren van regelmatige bouwkundige inspectie van een zo groot mogelijk aantal cultuurhistorische bouwwerken en het eventueel doen verrichten van kleine herstelwerkzaamheden; b. het gevraagd en ongevraagd uitbrengen van adviezen van algemene aard aan het provinciaal bestuur en aan derden en het leveren van bijdragen aan de voorbereiding van het provinciaal monumentenbeleid in de regio's Overijssel en Flevoland; c. het verzorgen van publiciteit en "public relations" met betrekking tot de monumentenwacht in de provincie d. de stichting beoogt niet het maken van winst; het bestuur voeren over andere organisaties die zich bezig houden met het doel zoals onder 1. is vermeld en aanverwante werkzaamheden; het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. en richt zich ook op het monitoren van cultuurhistorische bouwwerken. De stichting is lid van de Vereniging Monumentenwacht Nederland en hanteert in dit verband de op 15 januari 1995 bij de Kamer en Koophandel te Amersfoort gedeponeerde algemene voorwaarden. De stichting is vrijgesteld van BTW, heeft sinds de ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling) en is daarbij ook aangemerkt als Culturele Instelling. De stichting is enig aandeelhouder van Monumentenadvies Oost b.v. 3

4 Directie en raad van toezicht De stichting past de Principes en Best Practice bepalingen van de code Cultural Governance onverkort toe. Na zorgvuldige analyse is in 2012, bij de oprichting van een aparte vennootschap voor de uitvoering van de aanvullende dienstverlening, gekozen voor het raad van toezicht-model. De taken van de directie zijn bij directiereglement nader omschreven en bestaan uit het besturen van de stichting, waarbij het accent ligt op de dagelijkse leiding en uitvoering van beleid, welk beleid vooraf wordt goedgekeurd door de raad van toezicht. Deze directie is gelijk aan het bestuur van de vennootschap. Alle beperkende bepalingen voor de directie zoals deze gelden in de stichting, gelden ook voor het bestuur van de vennootschap. De taken van de raad van toezicht zijn bij reglement raad van toezicht vastgelegd en bestaan met name uit het houden van toezicht op de directie en het vooraf goedkeuren van beleid. Tot directeur van de stichting is benoemd mevrouw ir. A. Draijer, tevens directeur van de Stichting Monumentenwacht Noord & Oost Nederland en bestuurder van de Stichting Groene Monumentenwacht en de Stichting Certificering Restauratie. De raad van toezicht was op als volgt samengesteld: de heer ir. F. Koffrie, voorzitter en tevens bestuurslid van de Vereniging Monumentenwacht Nederland aftredend: profiel: voormalig burgemeester de heer A. van Toorn, aandachtsgebied financiën aftredend: profiel: accountmanager financiële instelling de heer J. Bosch aftredend: profiel: voormalig gemeenteadviseur kerkgenootschap de heer ing. H.J.P. Hulsman aftredend: profiel: voormalig hoofd gemeentewerken de heer F.D. van Kuik aftredend: profiel: voormalig beleidsadviseur en statenlid De Raad van Toezicht heeft in 2014 drie keer vergaderd, waarbij o.a. besloten is over het algemene beleid en de strategie, de begroting en de jaarrekening en de eigen werkwijze en taakverdeling. Hiervan is verslag opgemaakt en dit verslag is besproken en gearchiveerd. 4

5 Organisatie Raad van Toezicht directie 0,4 fte preventiemedewerker team administratie en secretariaat 2,9 fte team Monumentenwacht 6,9 fte team Monumentenadvies 1,8 fte De teams Monumentenwacht en Monumentenadvies werken onafhankelijk van elkaar en staan ieder onder eigen leiding. De teamleider Monumentenwacht vervult tevens de functie van preventiemedewerker arbo. Samen met een extern veiligheidskundige werkt hij volgens een plan van aanpak dat voortdurend wordt geactualiseerd. In 2012 is een VCAhandboek opgesteld, dat de basis vormt voor de audits waarmee in 2013 en 2014 het VCA-certificaat is verlengd. Het ziekteverzuim is in 2014 uitgekomen op 2,13% (2013: 0,8%) en op de werkplekken hebben zich geen incidenten met verzuim voorgedaan. Het aantal medewerkers per 31 december is in 2013 afgenomen van 15 naar 14 (omdat een oproepcontract is beeindigd) en de formatie is iets toegenomen van 11,8 fte naar 12 fte (omdat een dienstverband tijdelijk is uitgebreid om een hoog verlofsaldo te verrekenen). De gemiddelde leeftijd is in 2014 toegenomen van 46,8 naar 47,8 jaar en de gemiddelde diensttijd is toegenomen van 13,2 naar 14,2 jaar. Eén monumentenwachter heeft de opleiding tot molenaar afgerond met een diploma en een andere monumentenwachter heeft de opleiding tot gecertificeerd RGD-BOEI-inspecteur gevolgd. Verder zijn er nog 38 scholingsdagen gevolgd, gemiddeld 3,2 dag per fte. 5

6 Beleid In 2012 is voor Monumentenwacht Overijssel en Flevoland het beleidsplan ".. brengt monumentenbeleid in de praktijk" opgesteld met de volgende doelstellingen: * nieuwe abonnees werven * bestaande abonnees beter vasthouden * de MonumentenMonitor verder ontwikkelen en in 2014 is de meerjarenbegroting geactualiseerd voor de periode Jaarlijks vult de directeur deze plannen nader in met een jaarplan dat door de Raad van Toezicht worden vastgesteld. 6

7 Inspecties in Overijssel Inspecties, opstellen inspectierapport, uitvoering noodherstel Monumentenwacht Overijssel en Flevoland wil het verval van cultuurhistorische bouwwerken in Overijssel voorkomen door het nemen en bevorderen van preventieve maatregelen. Een zo groot mogelijk aantal van deze bouwwerken wordt regelmatig bouwkundig geïnspecteerd en er worden eventueel kleine herstelwerkzaamheden verricht. Eigenaren van Overijsselse cultuurhistorische bouwwerken kunnen een abonnement afsluiten. Dit geeft recht op periodieke inspecties, zo nodig met klein herstel, en een schriftelijke rapportage met adviezen. De inspecties worden uitgevoerd door een team van professionals met een brede opleiding en een flinke dosis praktische ervaring. Ze zijn speciaal toegerust en getraind om ook op moeilijk bereikbare plaatsen te komen. Prestaties aantal abonnementen * aantal inspecties aantal inspectie-uren gemiddelde inspectieduur (uur) 9,5 10,2 10,3 12,0 10,3 gemiddelde inspectiefrequentie (jaar) 2,5 3,0 2,1 2,2 1,9 * in de verantwoording van 2013 was hier per abuis het aantal van Flevoland bij opgeteld en in 2014 is het aantal abonnementen na opschoning met 40 omlaag bijgesteld Doelgroep Resultaat In 2014 zijn 890 inspecties uitgevoerd, waaronder voor het eerst ook 3 groene en 5 archeologische. Daarmee is het afgesproken aantal van 670 ruimschoots behaald. In 2014 zijn er 77 nieuwe abonnementen afgesloten en 56 opgezegd. De meest voorkomende redenen voor opzegging waren verkoop of overlijden, waarna de nieuwe eigenaren meestal weer een nieuw abonnement afsloten. In Overijssel zijn 6966 cultuurhistorische bouwwerken beschermd, waarvan 3942 als gebouwd rijksmonument, 117 als archeologisch rijksmonument en 2907 als gemeentelijk monument. Daarnaast zijn er nog tal van cultuurhistorische bouwwerken zonder bescherming waaronder vele in de 20 beschermde stadsen dorpsgezichten. 7

8 In "De kracht van Cultuur: Creatief verleden, heden en toekomst", de cultuurnota , noemt de provincie Overijssel o.a. de Monumentenwacht: " onmisbaar als het gaat om het in stand houden van de vele monumenten " omdat ze zorgt voor deskundig onderhoud. Dit draagt bij aan de missie om door behoud en duurzame ontwikkeling van het culturele erfgoed de identiteit en eigenheid van Overijssel zichtbaar en beleefbaar te maken. En in de landelijke beleidsbrief modernisering monumentenzorg (MoMo) is dit als volgt omschreven: Vooral in de rechtstreekse relatie met de burger in de persoon 'van 'monumenteneigenaar' speelt de provinciale Monumentenwacht een cruciale rol. Dit is de meest persoonlijke relatie tussen monumentenexpertise en monumentenbezitter. Het is de medewerker van de Monumentenwacht die aan de deur komt en met de eigenaar het onderhoud en de toestand van zijn monument bespreekt. De Monumentenwacht speelt dus een belangrijke rol in het maatschappelijk draagvlak en is belangrijker dan alle brochures, regels, vergunningen etc. In een monumentenstelsel dat dicht bij de burger wil staan en zoveel mogelijk wil dereguleren in sectorale wet- en regelgeving is een goed functionerende Monumentenzorg belangrijk. Kwaliteit Eigen bijdrage De inspecties worden uitgevoerd volgens het kwaliteitshandboek van Monumentenwacht Nederland. Om de tarieven laagdrempelig te houden was in 2014 een subsidiebedrag van beschikbaar, een abonnement kostte 35 per object per jaar en het uurtarief bedroeg 35. Op de voorpagina van ieder Overijssels inspectierapport staat vermeld: "met subsidie van" waarna het logo van de provincie. 8

9 551 Overijsselse rieten daken opgeknapt! In het kader van het Provinciaal Meer Jaren Plan Overijssel (tot 2012) en de nieuwe subsidieregeling "Het Verhaal van Overijssel" (vanaf 2013) organiseren wij projecten om de waardevolle cultuurhistorische kwaliteit van het landschap te behouden en beschermen door middel van het opknappen van rieten daken. Het initiatief voor deze projecten komt vanuit bewoners die zich sterk maken voor een gebundelde aanpak en daarbij ook het verhaal vertellen. Stichting Sallands Erfgoed Samen met de Stichting Sallands Erfgoed zijn vanaf 2009 enkele opeenvolgende projecten opgezet voor het opknappen van rieten daken in Salland. In 2014 is het vijfde gezamenlijke project afgerond, waarmee in totaal 169 daken zijn opgeknapt. De belangstelling blijft groot en er zijn plannen voor een vervolg, maar vanwege ingrijpende wijzigingen in de subsidieregeling zal Stichting Sallands Erfgoed in het vervolg zelf de organisatie overnemen. Stichting Sallands Erfgoed organiseerde in het kader van deze projecten ook meerdere publieksactiviteiten onder het motto "Behoud de Salandse boerderij, in kleur en verhaal". In totaal zijn hiermee in het kader van de rieten daken projecten inclusief de eerder afgeronde projecten in Markelo (105), Arrien (11), ruilverkavelingsgebied Marshoek/Hoonhorst (26), Steenwijkerland (146) en IJsselhoeven (94) maar liefst 551 Overijsselse rieten daken opgeknapt! 9

10 Projecten molenimpuls BIj aanvang van deze projecten was het ons opgevallen dat de onderhoudsstaat van de Overijsselse molens achter blijft bij andere categorieën monumenten, meer dan andere categorieën én meer dan in andere provincies. Onze MonumentenMonitor 2011 gaf het volgende beeld van het achterstallig onderhoud: landelijk gemiddelde 18% Overijssels gemiddelde 20% Overijsselse molens 27% landelijk gemiddelde molens 17% Hier maakten wij ons zorgen om, want voorkomen is beter dan genezen. Door het juiste onderhoud op het juiste moment kunnen de molens beter bewaard blijven, ingrijpende restauraties kunnen worden voorkomen én per saldo is het een besparing op de totale onderhoudskosten. Daarom hebben we projecten opgestart om de Overijsselse moleneigenaren een onderhoudsimpuls aan te bieden in de vorm van een bijdrage van 20% van de onderhoudskosten, tot een maximum bedrag van Inmiddels zijn twee projecten succesvol afgerond en hebben 35 molens kunnen deelnemen, dat is meer dan de helft van het totale aantal molens in Overijssel. We zijn blij met het succes van deze projecten, want één molenrestauratie kost al gauw een paar ton en voor een fractie hiervan dragen deze impulsen bij aan het uitstellen of zelfs voorkomen van dure restauraties. En uit recente gegevens blijkt dat de onderhoudsstaat van de Overijsselse molens aanmerkelijk verbeterd is: nog maar bij 7% is sprake van achterstallig onderhoud! In het kader van deze projecten hebben we samen met de Stichting Overijsselse Molen en het Gilde van Vrijwillig Molenaars ook ruim aandacht besteed aan het verhaal van de Overijsselse molens door middel van publiciteit, open dagen en een documentaire. 10

11 MonumentenMonitor Overijssel De MonumentenMonitor geeft actueel inzicht in de technische staat van de beschermde monumenten, onderverdeeld naar categorie en gemeente, en biedt ook een vergelijking met voorgaande jaren. Daarmee is het een geschikt instrument om beleid (vooraf) te formuleren en (achteraf) te toetsen. Voor de MonumentenMonitor worden jaarlijks enkele algemene gegevens uit de rapportages verzameld over de staat van het casco en het onderhoud. Deze gegevens zijn via de website te raadplegen en ze worden in het In Overijssel heeft Monumentenwacht in % van alle gebouwde rijksmonumenten geïnspecteerd met de volgende uitkomsten: Uit deze gegevens kan geconcludeerd worden dat het achterstallig onderhoud nu rond de 15% lijkt te stabiliseren, maar aan de dalende trend van de restauratiebehoefte is een einde gekomen. Meer ingezoomd op de samenstelling van de gegevens blijkt dat de toename van de restauratiebehoefte het gevolg is van meer monumenten met een matige staat van het casco. 11

12 Wat het type eigenaar betreft valt op dat de kerkelijke eigenaren het relatief goed doen en de verenigingen/stichtingen ook vrij goed. Een slechte onderhoudsstaat komt vooral bij particulieren en overheden voor. Tenslotte een overzicht van de staat van het casco en de aansluiting per gemeente: 12

13 Inspecties in Flevoland Inspecties, opstellen inspectierapport, uitvoering noodherstel Monumentenwacht Overijssel en Flevoland wil het verval van cultuurhistorische bouwwerken in Flevoland voorkomen door het nemen en bevorderen van preventieve maatregelen. Een zo groot mogelijk aantal van deze bouwwerken wordt regelmatig bouwkundig geïnspecteerd en er worden eventueel kleine herstelwerkzaamheden verricht. Eigenaren van Flevolandse cultuurhistorische bouwwerken kunnen een abonnement afsluiten. Dit geeft recht op periodieke inspecties, zo nodig met klein herstel, en een schriftelijke rapportage met adviezen. De inspecties worden uitgevoerd door een team van professionals met een brede opleiding en een flinke dosis praktische ervaring. Ze zijn speciaal toegerust en getraind om ook op moeilijk bereikbare plaatsen te komen. Prestaties aantal abonnementen* aantal inspecties aantal inspectie-uren gemiddelde inspectieduur (uur) 6,1 6,9 5,1 14,5 10,4 gemiddelde inspectiefrequentie (jaar) 2,0 2,1 1,6 1,9 3,1 * in 2014 is het aantal abonnementen na opschoning met 2 omlaag bijgesteld Doelgroep Aansluiting In 2014 zijn 37 inspecties uitgevoerd en daarmee is het afgesproken aantal van 32 ruimschoots behaald. In Flevoland zijn 222 cultuurhistorische bouwwerken beschermd, waarvan 81 als gebouwd rijksmonument, 24 als archeologisch rijksmonument en 117 als gemeentelijk monument. Daarnaast zijn er nog tal van cultuurhistorische bouwwerken zonder bescherming waaronder enkele in het beschermde dorpsgezicht Urk. Resultaat In 2014 zijn 10 nieuwe abonnementen afgesloten en 1 opgezegd. In "Visie op cultuurbeleid", het ontwerp beleidskader cultuur , ziet de provincie Flevoland het als haar taak om het cultureel erfgoed te behouden en in samenspraak met haar partners aan de slag te gaan met de invulling van haar nieuwe verantwoordelijkheid voor de restauratie van rijksmonumenten. Daarnaast zoekt de provincie naar kenniswinst om de bescherming en het behoud van het erfgoed selectiever en meer gericht af te stemmen. 13

14 Kwaliteit Eigen bijdrage En in de landelijke beleidsbrief modernisering monumentenzorg (MoMo) is dit als volgt geformuleerd: Vooral in de rechtstreekse relatie met de burger in de persoon 'van 'monumenteneigenaar' speelt de provinciale Monumentenwacht een cruciale rol. Dit is de meest persoonlijke relatie tussen monumentenexpertise en monumentenbezitter. Het is de medewerker van de Monumentenwacht die aan de deur komt en met de eigenaar het onderhoud en de toestand van zijn monument bespreekt. De Monumentenwacht speelt dus een belangrijke rol in het maatschappelijk draagvlak en is belangrijker dan alle brochures, regels, vergunningen etc. In een monumentenstelsel dat dicht bij de burger wil staan en De inspecties worden uitgevoerd volgens het kwaliteitshandboek van Monumentenwacht Nederland. Om de tarieven laagdrempelig te houden was in 2014 een subsidiebedrag van beschikbaar, een abonnement kostte 35 per object per jaar en het uurtarief bedroeg 35. Op de voorpagina van ieder Flevolands inspectierapport staat vermeld: "met subsidie van" waarna het logo van de provincie. 14

15 MonumentenMonitor Flevoland De MonumentenMonitor geeft actueel inzicht in de technische staat van de beschermde monumenten, onderverdeeld naar categorie en gemeente, en biedt ook een vergelijking met voorgaande jaren. Daarmee is het een geschikt instrument om beleid (vooraf) te formuleren en (achteraf) te toetsen. Voor de MonumentenMonitor worden jaarlijks enkele algemene gegevens uit de rapportages verzameld over de staat van het casco en het onderhoud. Deze gegevens zijn via de website te raadplegen en ze worden in het In Flevoland heeft Monumentenwacht in % van alle gebouwde rijksmonumenten geïnspecteerd met de volgende uitkomsten: Uit deze gegevens kan geconcludeerd worden dat vooral de restauratiebehoefte een stijgende trend vertoont en zelfs boven de door de RCE vaak gehanteerde "norm" van 10% uitkomt. Het achterstallig onderhoud stijgt licht. Omdat het om kleine aantallen gaat, zijn de schommelingen soms groot, daarom is het lastig om conclusies te trekkenm, maar het is wel duidelijk dat het bij de rstauratiebehoefte nog om een matige staat van het casco gaat. 15

16 Wat het type eigenaar betreft valt op dat de kerkelijke eigenaren in 2014 niet aan bod zijn geweest en dat verenigingen/stichtingen en zakelijke eigenaren het goed doen. Een slechte staat van het casco en onderhoudsstaat komt vooral bij overheden en particulieren voor. Tenslotte een overzicht van de staat van het casco en de aansluiting per gemeente, hierbij valt op dat de monumenten in Noordoostpolder in 2014 veel meer aan bod zijn geweest dan de monumenten in Urk. 16