Koopstromen Hellevoetsluis Randstad Koopstromenonderzoek 2011

Transcriptie

1 Koopstromen Hellevoetsluis Randstad Koopstromenonderzoek 2011 Gemeenterapport gemeente Hellevoetsluis

2 Colofon Opdrachtgever Gemeente Hellevoetsluis Titel rapport Koopstromen Hellevoetsluis Randstad Koopstromenonderzoek 2011 Gemeenterapport gemeente Hellevoetsluis Datum publicatie Februari 2012 Projectteam I&O Research Inge Reijmer Thijs Lenderink Ruud Esselink Gerben Huijgen Projectomschrijving Onderzoek naar het koopgedrag in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht Trefwoorden Randstad, winkelaanbod, leegstand, koopstromen, binding, toevloeiing, afvloeiing, omzet, bestedingen, economisch functioneren, vloerproductiviteit, consumentengedrag, aankoopkanalen, bezoekmotief en beoordeling winkelgebieden, vervoermiddel

3 Inhoud 1. Inleiding Aanleiding Aanpak van het onderzoek Leeswijzer & producten 6 2. Winkelaanbod en -leegstand Inleiding Omvang en samenstelling winkelaanbod Leegstand Conclusie Koopstromen Inleiding Koopkrachtbinding & -toevloeiing Economisch functioneren Aankoopkanalen Aankooplocaties Conclusie Kenmerken koopgedrag Inleiding Bezoekfrequentie Bezoekmotieven Beoordeling winkelgebieden Vervoermiddel De warenmarkt Online winkelen Winkelen op zondag Conclusie 37 SWOT-analyse 39

4 1 Inleiding 4

5 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Het aantal winkelmeters is de afgelopen jaren continu gegroeid, onder invloed van een groeiende bevolking, een hogere welvaart en een behoefte aan meer keuze. Beleid was dan ook vooral gericht op uitbreiding en het controleren van deze uitbreiding. Er is echter een transformatie gaande die het winkellandschap de komende decennia sterk zal doen wijzigen. Krimp zal de behoefte aan winkels verkleinen. Vergrijzing zal niet alleen de behoefte aan producten doen veranderen, ook het aantal zelfstandige winkeliers zal door gebrek aan bedrijfsopvolging afnemen. Internet zal het koopgedrag ook verder blijven veranderen. Niet alleen worden meer producten gekocht vanachter de computer en via smartphones en andere nieuw te ontwikkelen digitale gadgets. Ook is internet in toenemende mate bepalend voor de kooporiëntatie (wat koop ik waar, wanneer en tegen welke prijs). De verwachting voor de komende jaren dat het accent, ook in de beleidsvorming en uitvoering, minder op meer en meer op betere meters zal komen te liggen. De resultaten van het Randstad Koopstromenonderzoek 2011 kunnen hierin een belangrijke gidsfunctie hebben. Op 23 november 2011 zijn de onderzoeksresultaten van het Randstad Koopstromenonderzoek 2011 gepresenteerd. Naast een hoofdrapport zijn factsheets samengesteld voor gemeenten en aankooplocaties (mits hier voldoende respons op gehaald is voor het doen van betrouwbare uitspraken). De factsheets geven op kernachtige wijze weer wat de belangrijkste uitkomsten zijn. In aanvulling op de factsheets is voor de gemeente Hellevoetsluis een gemeenterapport samengesteld. 1.2 Aanpak van het onderzoek Een enquête over koopgedrag vormt de basis van het Randstad Koopstromenonderzoek De afname van de vragenlijst vond telefonisch en online plaats in de periode april-juli Uiteindelijk zijn zoals gezegd huishoudens in het onderzoeksgebied en huishoudens in het randgebied ondervraagd. In de gemeente Hellevoetsluis hebben huishoudens deelgenomen aan het onderzoek. De vragenlijst bevat vragen over: de aankooplocatie waar men het laatst dagelijkse boodschappen heeft gedaan (waar, motief, beoordeling, frequentie en vervoermiddel); de aankooplocatie waar men het laatst heeft gewinkeld (idem); de aankooplocatie waar men de laatste keer in negen niet-dagelijkse branches iets heeft gekocht; woon-werk aankopen, zondagaankopen, warenmarktaankopen en internetaankopen; achtergrondkenmerken. Omdat de koopstromen niet ophouden bij de grenzen van het onderzoeksgebied is voor de toevloeiing uit de gemeenten direct buiten het onderzoeksgebied ook in het randgebied geënquêteerd. Daarnaast is er sprake van toevloeiing uit de rest van Nederland (buitenlandse toevloeiing is net als in 2004 buiten beschouwing gelaten). Voor het bepalen van toevloeiing uit de rest van Nederland is gebruik gemaakt van het Mobiliteitsonderzoek Nederland (MON). 5

6 Naast de uitgebreide enquêtering van consumenten, op basis waarvan de vraagzijde in beeld wordt gebracht, is voor de analyse van het winkelaanbod gebruik gemaakt van voor het Randstad Koopstromenonderzoek 2011 aangeschafte aanbodgegevens van Locatus voor de jaren 2004 en 2011 (peildatum 1 januari). Voor de nadere uitsplitsing van aanbodgegevens op het niveau van aankoopplaatsen in de gemeente Hellevoetsluis is gebruik gemaakt van het Locatus-abonnement dat de gemeente Hellevoetsluis heeft en zijn gegevens met als peildatum januari 2012 gebruikt. Het koopstromenonderzoek is een grootschalig consumentenonderzoek waarin inzicht wordt gegeven in het koopgedrag van consumenten. De consument is dus het uitgangspunt. Om inzicht te krijgen in het functioneren van winkelgebieden worden de koopstromen ook in financiële zin bepaald. Dit wordt gedaan door kooporiëntatiecijfers te vermenigvuldigen met consumentenbestedingen. Het gaat hier om de gemiddelde bestedingen per hoofd van de bevolking (inclusief BTW). De in het consumentenonderzoek gemeten koopkrachtbindingscijfers geven aan welk deel van de bestedingen in de eigen woongemeente of regio wordt uitgegeven en hoeveel er afvloeit naar aankoopplaatsen buiten de eigen gemeente of regio. Omgekeerd vloeien er ook bestedingen naar een gemeente toe, afkomstig van consumenten die woonachtig zijn buiten de eigen gemeente of regio (toevloeiing). Door de gebonden bestedingen van bewoners en de toevloeiende bestedingen van bezoekers bij elkaar op te tellen, kunnen de totale consumentenbestedingen in individuele winkelgebieden, gemeenten en regio s worden vastgesteld. In het rapport wordt ook wel gesproken over de gerealiseerde detailhandelsomzet. Belangrijk hierbij is dat het dan gaat om de totale som van consumentenbestedingen, inclusief BTW en exclusief bestedingen van bedrijven en instellingen in de detailhandel. Op staat een onderzoeksverantwoording met ondermeer aandacht voor: de details van de onderzoekopzet en uitvoering; de vertaling van de vragen uit de vragenlijst naar de koopstromen; de vergelijkbaarheid van dit onderzoek met eerdere edities van het koopstromenonderzoek. 1.3 Leeswijzer & producten Dit gemeenterapport geeft een beeld van de verzorgingspositie van gemeente Hellevoetsluis en het koopgedrag van inwoners en bezoekers. Voordat het koopgedrag wordt beschreven, beschrijven we in hoofdstuk 2 de samenstelling en ontwikkeling van het winkelaanbod aan de hand van de Locatus-data. In hoofdstuk 3 besteden we aandacht aan de koopstromen. Zo wordt onder andere duidelijk in welke mate inwoners aankopen doen in de gemeente en regio waarin ze wonen en hoe de kooporiëntatie zich ten opzichte van 2004 heeft ontwikkeld (voor zover gegevens uit 2004 beschikbaar & vergelijkbaar zijn). Hoofdstuk 4 geeft inzicht in het economisch functioneren van regio s in termen van omzet en vloerproductiviteit. Indien mogelijk kijken we daarbij ook naar de belangrijkste aankoopplaatsen in de gemeente Hellevoetsluis. In hoofdstuk 5 komen bezoekmotieven, beoordelingen van de winkelgebieden, bezoekfrequentie, vervoermiddelgebruik en het gebruik van aanvullende aankoopkanalen aan bod. De bijlage bevat tot slot een begrippenlijst waarin de meest gebruikte begrippen kort worden uitgelegd. Voor meer informatie en onderzoeksresultaten kunt u terecht op Naast het hoofdrapport zijn hier ook factsheets met kerngegevens en grafisch weergegeven koopstromen voor de belangrijkste aankoopplaatsen, gemeenten en de 33 onderscheiden herkomstregio s te downloaden. Hier kunt u bovendien ook zelf met behulp van een SWING-applicatie gegevenstabellen, figuren en kaartbeelden samenstellen. 6

7 2 Winkelaanbod en -leegstand 7

8 2. Winkelaanbod en -leegstand 2.1 Inleiding In het hoofdrapport van het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 zijn cijfers opgenomen over het winkelaanbod met als peildatum Ondertussen zijn er voor Hellevoetsluis cijfers beschikbaar met als peildatum januari Om de meest recente cijfers te kunnen presenteren, maar ook de vergelijkbaarheid met het hoofdrapport te behouden, worden zowel de cijfers voor 2011 als voor 2012 gepresenteerd. 2.2 Omvang en samenstelling winkelaanbod Meeste meters in en om huis Het totaal aantal meters winkelvloeroppervlak (WVO) bedraagt in Hellevoetsluis circa m² (exclusief leegstand, zie tabel 2.1). Bijna de helft van het winkelvloeroppervlak wordt in beslag genomen door winkels die artikelen voor in en om het huis verkopen. Winkels voor dagelijkse artikelen en winkels in mode en luxe zijn goed voor een vijfde tot een kwart van het winkelvloeroppervlak. Als gekeken wordt naar het aantal winkels, dan blijkt het aantal winkels in mode en luxe nipt het hoogste. Tabel 2.1 Winkelaanbod gemeente Hellevoetsluis, naar branchegroep (2011 en 2012). aantal m2 WVO aantal winkels branchegroep 2011 % 2012 % 2011 % 2012 % dagelijks % % 56 25% 49 23% mode & luxe % % 70 32% 71 33% vrije tijd % % 17 8% 17 8% in/om huis % % 69 31% 68 32% detailhandel overig % % 8 4% 9 4% totaal % % % % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. In acht jaar tijd een vijfde meer winkelmeters in Hellevoetsluis Sinds 2004 is het WVO in Hellevoetsluis toegenomen met een vijfde tot circa m² (zie tabel 2.2). In absolute zin is de toename het sterkst geweest in de branche in en om het huis (toename m²). Procentueel is de toename verreweg het sterkst in de overige detailhandel, maar hier gaat het om een relatief bescheiden aantal m² WVO. De ontwikkeling van het aantal winkels is tegengesteld aan die van het WVO. In de periode is het totaal aantal winkels teruggelopen met 4 tot 214. De afname was vooral sterk bij winkels in dagelijkse artikelen (-10). Er is een toename van het aantal winkels in mode en luxe (+7) en vooral in de overige detailhandel, waar meer dan een verdubbeling optrad tot 9 winkels (tabel 2.3). 8

9 Tabel 2.2 Winkelvloeroppervlak gemeente Hellevoetsluis, naar branchegroep, in m 2 WVO (2004 en 2012). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks % mode & luxe % vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig % totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. Tabel 2.3 Aantal winkels gemeente Hellevoetsluis, naar branchegroep (2004 en 2012). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks % mode & luxe % vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig % totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. De tegengestelde ontwikkeling van WVO en aantal winkels heeft vanzelfsprekend consequenties voor de gemiddelde omvang van de winkels. Er is sprake van een forse schaalvergroting. De gemiddelde winkelgrootte in Hellevoetsluis is in de periode toegenomen van 249 m² naar 293 m², een toename van 18 procent. De toename heeft zich in de dagelijkse en in de nietdagelijkse sector relatief gezien in gelijke mate voorgedaan. De absolute toename van de gemiddelde winkelgrootte in de dagelijkse sector was 36 m² en in de niet-dagelijkse sector 46 m². Inwoners hebben meer winkelmeters ter beschikking De toename van het WVO betekent ook dat de inwoners van Hellevoetsluis de beschikking kregen over meer winkelvloeroppervlak per persoon. In de periode is het aantal m² WVO per inwoners toegenomen van m² naar m². De toename is voor een klein deel ook het gevolg van een bescheiden afname van de bevolkingsomvang. In 2011 is per inwoners 345 m² WVO voor dagelijkse artikelen en m² WVO voor niet-dagelijkse artikelen beschikbaar. Vergeleken met gemeenten van deze omvang ( inwoners) is dit voor de dagelijkse sector relatief veel (gemiddeld 324 m²) en voor de niet-dagelijkse sector nauwelijks afwijkend (1.277 m²). Wanneer de ontwikkeling van het aantal winkelmeters per inwoners in Hellevoetsluis wordt vergeleken met die in Voorne-Putten, de Randstad en geheel Nederland, valt op dat waar Hellevoetsluis in 2004 relatief weinig meters had, dit in 2011 duidelijk anders ligt. Het aantal m² WVO voor dagelijkse artikelen ligt relatief hoog en dat voor niet-dagelijkse artikelen ligt in de Randstad en in Voorne-Putten lager dan in Hellevoetsluis. 9

10 Figuur 2.1 Winkelvloeroppervlakte per inwoners, Hellevoetsluis, Voorne-Putten, Randstad en Nederland ( ). Gemeente Hellevoetsluis Voorne- Putten Nederland Randstad dagelijks niet-dagelijks Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Aankooplocaties In Hellevoetsluis zijn 7 winkelgebieden te onderscheiden, die onderling in samenstelling en omvang sterk verschillen. Daarnaast zijn er binnen en buiten de bebouwde kom verspreid winkels te vinden en is er perifere detailhandel op bedrijventerreinen. De belangrijkste winkelgebieden zijn het centrum van Hellevoetsluis (De Struytse Hoeck), met in totaal 101 winkels en m² WVO, en de Rijksstraatweg (met Moerman Woonpromenade) met 40 winkels en m² WVO. Daarnaast is op bedrijventerrein Kickersbloem perifere detailhandel te vinden. Tabel 2.4 Winkelgebieden gemeente Hellevoetsluis naar sectoren, winkels winkelvloeroppervlak winkelgebied dagelijks niet-dagelijks dagelijks niet-dagelijks Centrum Hellevoetsluis De Jachthoorn De Vesting Dorpsstraat Nieuwenhoorn Evertsenplein Forel Rijksstraatweg e.o. 1) Overig bebouwde kom Bedrijventerrein Kickersbloem Buiten bebouwde kom totaal ) Is inclusief Woonpromenade Moerman en Moriaanseweg en Hoonaartstraat. NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. 10

11 Het verschillende karakter van de drie belangrijkste winkelgebieden blijkt als nader gekeken wordt naar de branchering. In het centrum van Hellevoetsluis (De Struytse Hoeck) is een omvangrijk aanbod van dagelijkse artikelen, maar zijn winkels in mode en luxe dominant, met de helft van de winkels en het winkelvloeroppervlak. Het totale WVO van de winkels aan de Rijksstraatweg, met daarin Woonpromenade Moerman, bestaat voor driekwart uit vloeroppervlak voor de verkoop van artikelen voor in en om en huis en op Kickersbloem is dit zelfs bijna 100 procent. In het geval van de Rijksstraatweg gaat het vooral om winkels voor wooninrichting en bij Kickersbloem om winkels in doe-het-zelf artikelen. Tabel 2.5 Omvang belangrijkste winkelgebieden gemeente Hellevoetsluis, De Struytse Hoeck Rijksstraatweg e.o. Kickersbloem branchegroep winkels m 2 WVO winkels m 2 WVO winkels m 2 WVO dagelijks mode & luxe vrije tijd in/om huis detailhandel overig totaal NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. Net als voor Hellevoetsluis als geheel geldt dat het WVO in de drie belangrijkste winkelgebieden is toegenomen, relatief gezien het sterkst in de winkelgebieden met perifere detailhandel, de Rijksstraatweg e.o. en Kickersbloem. Tabel 2.6 Ontwikkeling m 2 WVO belangrijkste winkelgebieden gemeente Hellevoetsluis, De Struytse Hoeck Rijksstraatweg e.o. Kickersbloem branchegroep dagelijks mode & luxe vrije tijd in/om huis detailhandel overig totaal NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. 11

12 2.3 Leegstand Leegstand vormt een belangrijke indicator voor het economisch functioneren van aankoopplaatsen. Het is daarom van belang om extra aandacht te besteden aan de ontwikkeling van de winkelleegstand in gemeente Hellevoetsluis. Meeste leegstand in centrum De totale leegstand in Hellevoetsluis bedraagt per 1 januari 2012 ruim m². Dit komt neer op 5 procent leegstand 1. Ten opzichte van een jaar eerder is de leegstand toegenomen. Toen bedroeg het leegstaand oppervlak namelijk m 2 WVO (zie ook tabel 2.8). In het centrum van Hellevoetsluis (De Struytse Hoeck) is de leegstand eveneens 5 procent, op de Rijksstraatweg 4 procent en op bedrijventerrein Kickersbloem is in het geheel geen leegstand. Van het winkelvloeroppervlak van de winkels aan de Dorpsstraat in Nieuwenhoorn staat tweederde leeg, terwijl dat voor een kwart van het vloeroppervlak van de verspreide bewinkeling in de bebouwde kom van Hellevoetsluis geldt. Tabel 2.7 Omvang winkelleegstand gemeente Hellevoetsluis, winkels m 2 WVO winkelgebied abs. abs. % Centrum Hellevoetsluis % De Jachthoorn 0 0 0% De Vesting % Dorpsstraat Nieuwenhoorn % Evertsenplein % Forel 0 0 0% Rijksstraatweg e.o % Overig bebouwde kom % Bedrijventerrein Kickersbloem 0 0 0% Buiten bebouwde kom 0 0 0% totaal % Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. Leegstandsontwikkeling loopt uiteen Landelijk is er een sterke stijging van de winkelleegstand. De leegstand uitgedrukt in m² WVO is in de periode toegenomen met 25 procent en het aantal leegstaande units is gestegen met 21 procent. De ontwikkeling in de Randstad is gematigder, met een toename van het leegstaande winkelvloeroppervlak van 9 procent en van leegstaande units met 15 procent. Hoewel het in absolute zin om een bescheiden aantal meters gaat, is de toename van de leegstand in de periode in Hellevoetsluis procentueel gezien groot. Daarbij komt dat deze stijging zich ook heeft doorgezet in , getuige de leegstandscijfers per 1 januari 2012 (zie tabel 2.7). 1 Leegstand betreft units die beschikbaar zijn voor detailhandel, horeca of dienstverlening aan consumenten. Daarom wordt het percentage winkelleegstand in WVO berekend via de Locatus-formule : (2/3 x leegstand m²)/(totaal m² WVO in gebruik + 2/3 x leegstand m²). 12

13 Tabel 2.8 Winkelleegstand gemeente Hellevoetsluis, vergeleken (2004 en 2011). aantal m 2 WVO aantal winkels % ontw % ontw. Gemeente Hellevoetsluis % % Voorne-Putten % % Randstad % % Nederland % % Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. 2.4 Conclusie In Hellevoetsluis is het winkelvloeroppervlak sinds 2004 sterk toegenomen. Er is sprake van een inhaalslag ten opzichte van de Randstad en Nederland als geheel, wat goed geïllustreerd wordt door te kijken naar het aantal winkelmeters per inwoner. Hellevoetsluis heeft nu duidelijk meer winkelmeters in de dagelijkse sector dan gemiddeld en blijft in de niet-dagelijkse sector alleen licht achter bij het Nederlandse gemiddelde. De toename van het winkelvloeroppervlak ging gepaard met een afname van het aantal winkels. Het resultaat is schaalvergroting, waarmee Hellevoetsluis niet afwijkt van de algemene trend in Nederland en de Randstad. De winkelleegstand in Hellevoetsluis is sinds 2004 in absolute zin sterk toegenomen, maar ligt, afgezet tegen het winkelvloeroppervlak van winkels die in gebruik zijn, nog steeds onder het gemiddelde voor de Randstad en Nederland. 13

14 3 Koopstromen 14

15 3. Koopstromen 3.1 Inleiding Consumenten zijn gevraagd aan te geven waar ze voor het laatst bepaalde artikelen hebben gekocht. Hierdoor ontstaat inzicht in het ruimtelijk koopgedrag. Door koppeling van herkomst- en aankoopplaats kunnen koopstromen worden beschreven en in kaart worden gebracht. Koopstromen maken duidelijk welke dorpen en steden inwoners bezoeken voor de dagelijkse en wekelijkse boodschappen maar ook voor het recreatieve winkelen. Hoe aantrekkelijk zijn steden en regio s voor haar inwoners en voor bezoekers van buiten en hoe zijn verzorgingsgebieden samengesteld? Welke aankoopplaatsen springen eruit? In dit hoofdstuk spelen de begrippen binding, toevloeiing en afvloeiing een belangrijke rol. Koopkrachtbinding, wat de mate waarin inwoners van een plaats hun aankopen doen in winkels die in deze plaats gevestigd zijn, weergeeft. Het andere gedeelte van het draagvlak bestaat uit koopkrachttoevloeiing, die wordt gedefinieerd als de mate waarin inwoners uit andere plaatsen aankopen doen in een aankoopplaats. Bestedingen die buiten de eigen plaats worden gedaan, noemen we koopkrachtafvloeiing. 3.2 Koopkrachtbinding & -toevloeiing Draagvlakopbouw De gemeente Hellevoetsluis heeft een totale omzet in de dagelijkse sector van 106,5 miljoen en van 102,3 miljoen in de niet-dagelijkse sector. De binding van de eigen bevolking in de dagelijkse sector ligt op 91 miljoen, wat een bindingspercentage van 93 procent betekent. In de niet-dagelijkse sector koopt tweederde van de inwoners in Hellevoetsluis, wat een totale besteding van 60,9 miljoen oplevert. Binnen de niet-dagelijkse sector is de binding in de doehet-zelf branche met 94 procent hoog. De toevloeiing bedraagt 15,5 miljoen in de dagelijkse sector en 41,4 miljoen in de niet-dagelijkse sector. Tabel 3.1 Detailhandelsomzet gemeente Hellevoetsluis, uitgesplitst naar binding & toevloeiing, per artikelgroep, artikelgroep omzet binding toevloeiing ( miljoen) abs. ( miljoen) % 1 ) Abs. ( miljoen) % 2 ) dagelijks 106,5 91,0 93% 15,5 15% niet-dagelijks 102,3 60,9 65% 41,4 40% - kleding 25,4 12,7 61% 12,7 50% - schoenen 5,4 2,9 64% 2,5 46% - woninginrichting 13,0 7,0 46% 6,0 46% - huishoudelijke artikelen 6,9 4,6 79% 2,3 33% - juweliersartikelen 2,4 1,5 72% 0,9 38% - vrijetijdsartikelen 16,8 10,9 71% 5,9 35% - electro 12,0 6,9 55% 5,1 43% - doe-het-zelf 9,3 6,9 94% 2,4 26% - bloemen, planten en tuinartikelen 9,3 7,5 79% 1,8 19% 1) mate waarin de bevolking in de eigen plaats koopt, uitgedrukt als percentage van het aantal inwoners 2) mate waarin gemeente Hellevoetsluis klanten uit andere plaatsen aantrekt, uitgedrukt als percentage van het draagvlak 15

16 Koopkrachtbinding in gemeente Hellevoetsluis relatief hoog Wanneer we inzoomen op de afzonderlijke dagelijkse en niet-dagelijkse branches en de cijfers vergelijken met die van gemeenten in dezelfde grootteklasse, dan wordt duidelijk dat Hellevoetsluis een relatief hoge binding kent. Dat geldt niet alleen in de dagelijkse sector, waar de binding circa 10 procentpunten boven die in vergelijkbare gemeenten ligt, maar ook in de niet-dagelijkse sector en alle hierbinnen te onderscheiden branches. Tabel 3.2 Bindingspercentage dagelijkse en niet-dagelijkse branches gemeente Hellevoetsluis, vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang in de Randstad (2011). Hellevoetsluis dagelijkse sector 93% 82% levensmiddelen 94% 82% persoonlijke verzorging 90% 78% niet-dagelijkse sector 65% 43% kleding 61% 31% schoenen en lederwaren 64% 37% elektronica 46% 33% huishoudelijke artikelen 79% 58% vrijetijdsartikelen 72% 47% juweliersartikelen 71% 54% woninginrichting 55% 28% doe-het-zelf 94% 67% bloemen, planten en tuinartikelen 79% 69% Toe- & afvloeiing Consumenten doen in het algemeen de dagelijkse aankopen grotendeels in hun eigen woonplaats. Dat geldt in sterke mate voor Hellevoetsluis, met een binding van 93 procent. De niet-dagelijkse artikelen zoals kleding en electro worden vaker elders gekocht. Bestedingen buiten de eigen gemeente creëren toevloeiing voor de gemeente waar de besteding wordt gedaan en afvloeiing voor de gemeente waar de consument vandaan komt. Door de koopkrachttoevloeiing af te zetten tegen de koopkrachtafvloeiing (saldo) ontstaat inzicht in de mate waarin deze koopstromen voor een extra detailhandelsomzet zorgen of dat er per saldo omzet weglekt. Hellevoetsluis heeft bovenlokale verzorgingsfunctie Voor Hellevoetsluis geldt dat voor dagelijkse artikelen de toevloeiing 15,5 miljoen bedraagt, terwijl de afvloeiing beperkt blijft tot 6,5 miljoen. Er is dus sprake van een netto resultaat van 9 miljoen. Voor niet-dagelijkse artikelen is de toevloeiing 41,4 miljoen en bedraagt de afvloeiing 32,4 miljoen, wat een positief resultaat van 9 miljoen betekent. Hierbij zijn de niet ruimtelijk toe te delen bestedingen (met name via internet en postorderbedrijven) tot de afvloeiing gerekend. In Hellevoetsluis spelen alleen bij de niet-dagelijkse artikelen de internetbestedingen een rol. Deze maken 10 procent uit van de bestedingen, circa 9 miljoen. De omzet aan dagelijkse artikelen in Hellevoetsluis die door toevloeiing wordt gegenereerd, is afkomstig uit de buurgemeenten en met name uit Bernisse. Voor niet-dagelijkse artikelen is de toevloeiing uit een groter aantal omliggende gemeenten afkomstig. Vooral de inwoners van Westvoorne, Brielle en Bernisse zijn verantwoordelijk voor de toevloeiing. 16

17 Figuur 3.1 Figuur 3.2 Herkomst bestedingen in Hellevoetsluis, Herkomst bestedingen in Hellevoetsluis, dagelijkse artikelen, 2011 (%). niet-dagelijkse artikelen, 2011 (%). Afvloeiing vooral naar Rotterdam en internet De afvloeiing uit Hellevoetsluis voor dagelijkse artikelen is zeer beperkt. Die voor niet-dagelijkse artikelen is aanzienlijk substantiëler en met name gericht op Rotterdam (8 procent) en daarnaast op Spijkenisse (4 procent). Overigens is zoals gezegd de afvloeiing naar internet het omvangrijkst (10 procent). Figuur 3.3 Figuur 3.4 Aankoopgemeenten van inwoners Hellevoetsluis, Aankoopgemeenten van inwoners Hellevoetdagelijkse artikelen, 2011 (%). sluis, niet-dagelijkse artikelen, 2011 (%). NB: exclusief 10% internet 3.3 Economisch functioneren Een belangrijk element om te komen tot detailhandelsbeleid is inzicht in het economisch functioneren van de detailhandel. Hierbij nemen de koopstromen en het winkelaanbod een belangrijke plaats in. Beide aspecten zijn in de vorige hoofdstukken behandeld. In dit hoofdstuk vertalen we de koopstroomgegevens in cijfers over de detailhandelsomzet en geven we door confrontatie van vraag en aanbod inzicht in de omzet per winkelmeter. 17

18 Nota bene: het betreft hier de totale consumentenbestedingen in individuele winkelgebieden, gemeenten en regio s, afkomstig van bestedingen van bewoners en bezoekers. In het rapport wordt ook wel gesproken over de gerealiseerde detailhandelsomzet. Belangrijk hierbij is dat het dan gaat om de totale som van consumentenbestedingen, inclusief BTW en exclusief bestedingen van bedrijven en instellingen in de detailhandel. Landelijke omzet in dagelijkse sector afgelopen jaren sterk gegroeid De winkelbestedingen zijn de afgelopen jaren toegenomen. Landelijk stegen in de dagelijkse sector de gemiddelde jaarlijkse bestedingen in de periode van naar per hoofd van de bevolking, een groei van 22 procent. In de niet-dagelijkse sector was de groei minder groot, namelijk van naar (+2,5 procent) 2. Wanneer we kijken naar de geïndexeerde omzetontwikkeling in de Nederlandse detailhandel zien we dat 2008 een kanteljaar vormt voor de niet-dagelijkse sector (zie figuur 3.5). In tegenstelling tot de dagelijkse sector is er sindsdien sprake van een negatieve omzetontwikkeling. De omzetgroei in de dagelijkse sector is deels het gevolg van prijsinflatie maar ook het aantal verkochte artikelen (volumegroei) is in de periode toegenomen. In de niet-dagelijkse sector is de teruggang in omzet volledig het gevolg van een volumereductie; er zijn minder artikelen verkocht de laatste jaren. Figuur 3.5 Geïndexeerde ontwikkeling omzet detailhandel 1) en economische groei, Nederland (2000=100) Detailhandel totaal Winkels in voedingsmiddelen Winkels in non-foodartikelen Economische groei ) Detailhandel betreft de totale detailhandel, exclusief apotheken en benzinestations (omvat winkels in food, winkels in non-food, postorderbedrijven, internetverkopers en ambulante handel). Omzetontwikkeling is gebaseerd op prijs- en volumeontwikkeling en is inclusief BTW. Bron: CBS; bewerking: I&O Research. De detailhandelsomzet in Hellevoetsluis ligt duidelijk hoger dan het gemiddelde voor gemeenten tussen de 20 en 50 duizend inwoners. Voor de dagelijkse artikelen is dit verschil 26 miljoen, maar omvangrijker is het verschil in de niet-dagelijkse sector, namelijk 45 miljoen. 2 Het betreft hier de gemiddelde landelijke consumentenbestedingen per jaar per hoofd van de bevolking, inclusief BTW (bron: HBD). 18

19 Tabel 3.3 Detailhandelsomzet gemeente Hellevoetsluis vergeleken met gemiddelde detailhandelsomzet gemeenten van vergelijkbare omvang (milj. ). dagelijkse sector niet-dagelijkse sector totaal abs. % abs. % abs. % Gemeente Hellevoetsluis % % % inw % 57 41% % De detailhandelsomzet en daarmee ook de verzorgingsfunctie hangt grotendeels samen met de omvang van een kern. Om meer inzicht te krijgen in de kooporiëntatiekracht van gemeenten is de detailhandelsomzet per inwoner berekend. Deze ligt voor Hellevoetsluis voor wat betreft dagelijkse artikelen op 2.680, ruim hoger dan het gemiddelde voor Voorne-Putten, Zuid-Holland of gemeenten van vergelijkbare omvang. Voor niet-dagelijkse artikelen is dit verschil nog veel groter. Hier zijn de bestedingen per inwoner in Hellevoetsluis en liggen die in, bijvoorbeeld, gemeenten van vergelijkbare omvang een derde lager. Tabel 3.4 Gemiddelde detailhandelsomzet per inwoner (2011). dagelijkse sector omzet per inwoner Gemeente Hellevoetsluis Voorne - Putten Zuid-Holland Gemeenten duizend niet-dagelijkse sector Gemeente Hellevoetsluis Voorne - Putten Zuid-Holland Gemeenten duizend Het winkelaanbod is de afgelopen jaren in Hellevoetsluis sterk toegenomen. In zijn algemeenheid geldt voor Nederland dat de gemiddelde detailhandelsuitgaven in de dagelijkse sector wel zijn gegroeid, maar dat in de niet-dagelijkse sector consumenten meer de hand op de knip houden. De omzettaart wordt verdeeld over meer winkelmeters. Om meer zicht te krijgen in hoe de gerealiseerde omzet, afkomstig uit consumentenbestedingen van bewoners en bezoekers, zich heeft ontwikkeld in verhouding tot de veranderingen in het winkeloppervlak brengen we de vloerproductiviteit in beeld. De vloerproductiviteit, berekend door de detailhandelsomzet te delen door het aantal m 2 winkelvloeroppervlak (WVO, exclusief leegstand), vormt een indicatie voor het functioneren van winkelvoorzieningen 3. Een lage vloerproductiviteit duidt er op dat de bewinkelingssituatie niet in balans is, waarbij sprake kan zijn van overbewinkeling of juist te weinig oriëntatie op de eigen winkelvoorzieningen. Een dergelijke berekening en een vergelijking laat zien dat de vloerproductiviteit in de dagelijkse sector goed is, maar niet sterk afwijkt van die in vergelijkbare gemeenten. In de niet-dagelijkse sector is de vloerproductiviteit echter duidelijk hoger dan in vergelijkbare gemeenten en dan in Voorne Putten en Zuid-Holland gemiddeld. 3 Bij de berekening van de vloerproductiviteit is uitgegaan van het winkeloppervlak (m 2 WVO) exclusief leegstand. 19

20 Tabel 3.5 Vloerproductiviteit gemeente Hellevoetsluis, vergeleken (2011). dagelijkse sector niet-dagelijkse sector Totaal 1) Gemeente Hellevoetsluis Voorne - Putten Zuid-Holland Gemeenten duizend ) vloerproductiviteit voor totale detailhandel berekend door sommatie van detailhandelsbestedingen in dagelijkse en niet-dagelijkse sector gedeeld door het totale winkeloppervlak (excl. leegstand). 3.4 Aankoopkanalen In deze paragraaf kijken we meer in detail naar het gebruik van aankoopkanalen, uitgesplitst naar sectoren. Inwoners van Hellevoetsluis doen meeste aankopen in fysieke winkels Van alle detailhandelsbestedingen in de dagelijkse sector doen inwoners van Hellevoetsluis deze voor 99 procent in fysieke winkels. Alleen in de provincie Zuid-Holland als geheel ligt dit aandeel 1 procentpunt lager en komen de aankopen via het internet en via de warenmarkt op circa één procent uit. Niet-dagelijkse artikelen worden aanzienlijk vaker buiten winkels gekocht. Inwoners van Hellevoetsluis kopen in verhouding vaak in fysieke winkels. Het bestedingsaandeel bedraagt 89 procent en in samenhang daarmee is het aandeel aankoop via internet relatief laag. Het grootste verschil is er met het gemiddelde voor de provincie Zuid-Holland. Hier is het aandeel winkelaankopen twee procentpunten lager en dat van internetaankopen twee procentpunten hoger. Tabel 3.6 Procentuele verdeling detailhandelsbestedingen naar aankoopkanaal, per branche. dagelijkse sector winkelaankopen internet warenmarkt anders 1) Gemeente Hellevoetsluis 99% 0% 0% 0% Voorne Putten 99% 0% 0% 0% Zuid-Holland 98% 1% 1% 0% Gemeenten duizend 99% 0% 1% 0% niet-dagelijkse sector Gemeente Hellevoetsluis 89% 8% 2% 1% Voorne Putten 88% 9% 1% 2% Zuid-Holland 87% 10% 1% 2% Gemeenten duizend 88% 9% 1% 2% 1) onder de categorie anders vallen onder meer postorder, rijdende winkels en fabriekswinkels 4. 4 In een fabriekswinkel biedt een fabrikant zijn eigen artikelen rechtstreeks aan de verbruiker aan. Factory Outlet Centers zijn als afzonderlijke winkelgebieden beschouwd en vallen hier niet onder. 20

21 3.5 Aankooplocaties Zoals in hoofdstuk 2 uiteengezet, kent Hellevoetsluis een aantal winkelgebieden, waarvan De Struytse Hoeck (Hellevoetsluis centrum) het omvangrijkste is en de Rijksstraatweg (met Woonpromenade Moerman) en het bedrijventerrein Kickersbloem belangrijk zijn voor wat betreft het winkelapparaat in de niet-dagelijkse sector, respectievelijk op het gebied van wonen en op het gebied van doe-het-zelf artikelen. Tweederde bestedingen binnen Hellevoetsluis in De Struytse Hoeck Het belang van De Struytse Hoeck blijkt wanneer de bestedingen die hier gedaan worden gerelateerd worden aan de totale bestedingen in Hellevoetsluis. Tweederde van de aankopen van dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen in Hellevoetsluis worden gedaan in De Struytse Hoeck. De totale bestedingen in dit winkelgebied komen uit op 168 miljoen. De bestedingen in de andere winkelgebieden blijven hier ver bij achter. Het winkelgebied met de op één na hoogste bestedingen, Rijksstraatweg, heeft een totale omzet van 16 miljoen. Voor wat betreft dagelijkse artikelen zijn De Jachthoorn en het Evertsenplein na De Struytse Hoeck het belangrijkst, met bestedingen in deze sector van respectievelijk 11 miljoen en 10 miljoen. Voor niet-dagelijkse artikelen zijn dit de Rijksstraatweg ( 10 miljoen bestedingen niet-dagelijks) en Kickersbloem (bestedingen in de niet-dagelijkse sector eveneens 10 miljoen). Tabel 3.7 Bestedingen in de winkelgebieden van gemeente Hellevoetsluis, 2011 ( ). dagelijkse artikelen niet-dagelijkse artikelen binding 1) toevloeiing 2) totaal binding 1) toevloeiing 2) totaal De Struytse Hoeck Rijksstraatweg Kickersbloem De Jachthoorn Evertsenplein Forel De Vesting overig Hellevoetsluis Anders Totaal ) bestedingen afkomstig van inwoners uit Hellevoetsluis 2) bestedingen afkomstig van consumenten uit andere gemeenten 21

22 Binding en toevloeiing per aankooplocatie De toevloeiing voor dagelijkse artikelen is voor Hellevoetsluis/De Struytse Hoeck 16 procent. Bij de Rijksstraatweg en het Evertsenplein blijft de toevloeiing hierbij wat achter, met 13 procent en 12 procent. De toevloeiing voor dagelijkse artikelen voor De Vesting bedraagt 72 procent, maar hier gaat het om een winkelgebied met weinig bestedingen. De toevloeiing voor nietdagelijkse artikelen is voor de verschillende winkelgebieden van veel meer belang, maar bedacht moet worden dat de bestedingen hier vaak gering zijn. Dat geldt niet voor De Struytse Hoeck, Rijksstraatweg en Kickersbloem, met betrekkelijk hoge bestedingen en een toevloeiing van 31 procent voor bedrijventerrein Kickersbloem tot 43 procent voor De Struytse Hoeck. Tabel 3.8 Binding en toevloeiing van winkelgebieden gemeente Hellevoetsluis, dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen, 2011 (%). dagelijkse artikelen niet-dagelijkse artikelen binding toevloeiing binding toevloeiing De Struytse Hoeck 58% 16% 43% 43% Rijksstraatweg 5% 13% 6% 42% Kickersbloem 0% 0% 7% 31% De Jachthoorn 11% 6% 0% 26% Evertsenplein 9% 12% 1% 32% Forel 4% 9% 0% 16% De Vesting 0% 72% 0% 65% overig Hellevoetsluis 5% 18% 5% 30% Anders 0% 0% 2% 27% Totaal 93% 15% 65% 40% De toevloeiing voor De Struytse Hoeck is vooral afkomstig uit drie gemeenten op Voorne Putten, Bernisse, Westvoorne en Brielle en uit de buurgemeente Goedereede. Voor de niet-dagelijkse artikelen is er wel meer toevloeiing van buiten deze vier genoemde gemeenten, waarbij toeristische bestedingen ook een rol zullen spelen. Tabel 3.9 Tabel 3.10 Herkomst bestedingen De Struytse Hoeck, Herkomst bestedingen De Struytse Hoeck, dagelijkse sector, niet-dagelijkse sector, Gemeente Abs. ( ) % Gemeente Abs. ( ) % Hellevoetsluis ,8% Hellevoetsluis ,8% Bernisse ,2% Westvoorne ,2% Westvoorne ,7% Brielle ,0% Goedereede ,6% Bernisse ,7% Brielle ,4% Goedereede ,1% overig ,3% Rotterdam ,0% totaal % Dirksland ,8% Middelharnis ,3% overig ,1% totaal % 22

23 De toevloeiing naar het winkelgebied aan de Rijksstraatweg (inclusief Woonpromenade Moerman) is globaal hetzelfde opgebouwd als die naar De Struytse Hoeck, zij het op een lager niveau van bestedingen. Ook in dit geval komt het grootste deel van de bestedingen uit de drie gemeenten op Voorne Putten (Westvoorne, Bernisse en Brielle) en uit Goedereede. Tabel 3.11 Tabel 3.12 Herkomst bestedingen Rijksstraatweg, Herkomst bestedingen Rijksstraatweg, dagelijkse sector, niet-dagelijkse sector, Gemeente Abs. ( ) % Gemeente Abs. ( ) % Hellevoetsluis ,5% Hellevoetsluis ,7% Westvoorne ,8% Westvoorne ,8% Goedereede ,6% Bernisse ,0% Bernisse ,8% Brielle ,8% Vlaardingen ,2% Goedereede ,9% Brielle ,0% Rotterdam ,4% overig ,1% Spijkenisse ,2% totaal % Middelharnis ,3% Dirksland ,3% overig ,6% totaal % De winkels op bedrijventerrein Kickersbloem zijn vooral van belang in de doe-het-zelf branche. Ook in dit winkelgebied komt het belangrijkste deel van de toevloeiing uit de eerder genoemde drie gemeenten op Voorne Putten en uit Goedereede, maar in dit geval is ook de toevloeiing uit Rotterdam (7 procent) substantieel. Tabel 3.13 Herkomst bestedingen Kickersbloem, niet-dagelijkse sector, Gemeente Abs. ( ) % Hellevoetsluis ,2% Bernisse ,0% Rotterdam ,8% Westvoorne ,4% Brielle ,1% Goedereede ,1% Schiedam ,0% overig % totaal % 23

24 De herkomst van de bestedingen in de kleinere winkelgebieden is over het algemeen dezelfde als die in de grote winkelgebieden, met vanzelfsprekend verschillen in de omvang van de toevloeiing (bestedingsaandelen kleiner dan 1 procent zijn samengevoegd tot de categorie overig ). Het grootste deel van de toevloeiing komt van gemeenten op Voorne Putten en uit Goedereede. Een uitzondering is tot op zekere hoogte het Evertsenplein, waar een belangrijk deel van de toevloeiing, met name bij niet-dagelijkse artikelen, afkomstig is uit Rotterdam. Deze bedraagt voor deze artikelen 12 procent. Een zelfde deel is afkomstig uit Alblasserdam. Hierbij is het wel belangrijk in ogenschouw te houden dat het om relatief kleine bestedingen gaat. 5 Tabel 3.14 Tabel 3.15 Herkomst bestedingen De Jachthoorn, Herkomst bestedingen De Jachthoorn, dagelijkse sector, niet-dagelijkse sector, Gemeente Abs. ( ) % Gemeente Abs. ( ) % Hellevoetsluis ,4% Hellevoetsluis ,2% Brielle ,2% Goedereede ,4% Bernisse ,5% Bernisse ,5% overig ,9% totaal % totaal % Tabel 3.16 Tabel 3.17 Herkomst bestedingen Evertsenplein, Herkomst bestedingen Evertsenplein, dagelijkse sector, niet-dagelijkse sector, Gemeente Abs. ( ) % Gemeente Abs. ( ) % Hellevoetsluis ,4% Hellevoetsluis ,0% Rotterdam ,4% Alblasserdam ,4% Bernisse ,1% Rotterdam ,9% Goedereede ,8% Goedereede ,4% Spijkenisse ,5% Westvoorne ,4% Westvoorne ,2% Middelharnis ,1% overig ,5% Brielle ,7% totaal % totaal % Tabel 3.18 Tabel 3.19 Herkomst bestedingen Forel, Herkomst bestedingen Forel, dagelijkse sector, niet-dagelijkse sector, Gemeente Abs. ( ) % Gemeente Abs. ( ) % Hellevoetsluis ,1% Hellevoetsluis ,9% Bernisse ,7% Westvoorne ,0% Goedereede ,2% Bernisse ,1% totaal % Brielle ,2% Goedereede ,7% totaal % 5 Dat in een aantal herkomsttabellen gemeenten voorkomen die niet direct in het verzorgingsgebied van Voorne-Putten vallen, kan mede samenhangen met de methode van onderzoek. Er is in aansluiting op het in 2004 uitgevoerde onderzoek namelijk gevraagd naar de plaats waar men voor het laatst dagelijkse dan wel niet-dagelijkse aankopen heeft gedaan. Dit kan er soms toe leiden dat plaatsen zijn opgegeven die samenhangen met specifieke combinatie-bezoekmotieven zoals familiebezoek, toeristisch bezoek of woonwerk verplaatsingen. 24

25 Tabel 3.20 Herkomst bestedingen De Vesting, niet-dagelijkse sector, Gemeente Abs. ( ) % Hellevoetsluis ,5% Westvoorne ,1% Rotterdam ,9% Spijkenisse ,8% Brielle ,7% Bernisse ,3% Dirksland ,9% Middelharnis ,5% Hoorn ,1% Goedereede ,2% Zwijndrecht ,0% totaal % Vloerproductiviteit hoog in De Struytse Hoeck De vloerproductiviteit in de gemeente Hellevoetsluis ligt relatief hoog, zoals al eerder gememoreerd. Binnen Hellevoetsluis is de vloerproductiviteit het hoogst in het centrum van Hellevoetsluis (De Struytse Hoeck). Dat geldt vooral in de niet-dagelijkse sector, waar deze tweederde hoger ligt dan het gemiddelde. Dit grote verschil wordt veroorzaakt door de in zijn algemeenheid veel lagere vloerproductiviteit in de perifere detailhandel, die geconcentreerd is aan de Rijksstraatweg (Woonpromenade Moerman) en op bedrijventerrein Kickersbloem. Tabel 3.21 Vloerproductiviteit belangrijkste winkellocaties gemeente Hellevoetsluis. dagelijkse sector niet-dagelijkse sector totaal 1) De Struytse Hoeck Rijksstraatweg Kickersbloem De Jachthoorn Evertsenplein Forel De Vesting totaal gemeente Hellevoetsluis ) vloerproductiviteit voor totale detailhandel berekend door sommatie van detailhandelsbestedingen in dagelijkse en niet-dagelijkse sector gedeeld door het totale winkeloppervlak (excl. leegstand). 3.6 Conclusie Hellevoetsluis wordt gekenmerkt door een relatief hoge binding, zowel in de dagelijkse als de niet-dagelijkse sector. Hierbij komt een wat lager gebruik van internet voor de aanschaf van niet-dagelijkse artikelen. Het winkelapparaat wordt niet alleen door de inwoners van Hellevoetsluis benut. Er is een substantiële toevloeiing, vooral in de niet-dagelijkse sector, die duidelijk van meer belang is dan in kernen van ongeveer deze omvang. De toevloeiing is voor het belangrijkste deel afkomstig van de gemeenten van Voorne Putten (met uitzondering van Spijkenisse) en van Goedereede. De hoge binding en relatief veel toevloeiing resulteert in een hoge detailhandelsomzet in Hellevoetsluis, vooral in de niet-dagelijkse sector. Deze omzet ligt hoog vergeleken met gemeenten van dezelfde omvang, wat ook geldt voor de omzet per hoofd van de bevolking. Als de omzet wordt afgezet tegen de omvang van het winkelvloeroppervlak kan 25

26 de vloerproductiviteit worden berekend, wat een maat oplevert voor het economisch functioneren van het winkelapparaat. Hellevoetsluis blijkt een hoge vloerproductiviteit te hebben, zowel in de dagelijkse sector als in de niet-dagelijkse sector. Het centrum van Hellevoetsluis (De Struytse Hoeck) is dominant binnen de gemeente. Tweederde van alle bestedingen die in Hellevoetsluis worden gedaan vinden hier plaats. Bovendien is in dit winkelgebied de vloerproductiviteit hoog. De twee winkelgebieden voor met name perifere detailhandel, Rijksstraatweg (incl. Woonpromenade Moerman) en Bedrijventerrein Kickersbloem, halen een veel lagere vloerproductiviteit, wat overigens in lijn is met de prestaties van dergelijke winkelgebieden in Nederland. 26

27 4 Kenmerken koopgedrag 27

28 4. Kenmerken koopgedrag 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk besteden we vooral aandacht aan het koopgedrag van de consument. Hierbij komen aspecten aan de orde als de frequentie waarmee wordt gewinkeld, de beoordeling van winkelgebieden door bezoekers, het gebruik van vervoermiddelen en de bezoekmotieven voor bepaalde winkelgebieden. Bovendien wordt nader ingegaan op het bezoek aan de warenmarkt, kopen via internet en het winkelen op zondag. 4.2 Bezoekfrequentie In figuur 4.1 is de frequentie waarmee inwoners van gemeente Hellevoetsluis boodschappen doen en winkelen opgenomen. Tweederde van de inwoners doen vaker dan één keer per week boodschappen en ruim een kwart doet dit één keer per week. Winkelen gebeurt in een lagere frequentie. Een kwart van de inwoners van Hellevoetsluis winkelt vaker dan één keer per week een derde één keer per week. Door een zevende van inwoners wordt minder dan één keer per maand gewinkeld. Figuur 4.1 Bezoekfrequentie dagelijkse boodschappen en winkelen. > 1 keer per week 27% 65% 1 keer per week 20% 31% 1-2 keer per maand < 1 keer per maand 3% 1% 24% 29% Dagelijkse boodschappen Winkelen 0% 20% 40% 60% 80% 100% Lagere bezoekfrequentie bij inwoners van kleine gemeenten Gemiddeld zeggen in de Randstad twee op de drie consumenten vaker dan één keer per week boodschappen te doen in de aankoopplaats die het laatst is bezocht. Naar grootteklasse van gemeenten varieert dit aandeel niet sterk, uitgezonderd de categorie gemeenten met maximaal inwoners. In deze kleine gemeenten gaat een grotere groep één keer per week. Voor het winkelen geldt in grotere mate dat er verschillen te zien zijn tussen grote(re) steden en kleine(re) gemeenten. Hoe groter de gemeente, hoe frequenter er gewinkeld wordt, wat ongetwijfeld samenhangt met de nabijheid van een groter en compleet winkelapparaat. 28

29 Wanneer Hellevoetsluis wordt vergeleken met gemeenten in een vergelijkbare grootteklasse (20 tot 50 duizend inwoners), dan blijken de inwoners van Hellevoetsluis hun boodschappen ongeveer net zo frequent te doen als de inwoners van vergelijkbare gemeenten. Het winkelen gebeurt echter veel vaker. Bijna de helft van de inwoners winkelt één keer per week of vaker, terwijl dat voor ongeveer een derde van in de inwoners van vergelijkbare gemeenten geldt. Dit kan niet losgezien worden van het uitgebreide winkelaanbod van Hellevoetsluis. Tabel 4.1 Bezoekfrequentie dagelijkse boodschappen en winkelen gemeente Hellevoetsluis, vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011). Dagelijkse boodschappen Gemeente Hellevoetsluis inwoners Vaker dan 1 keer per week 65% 68% 1 keer per week 31% 26% 1-2 keer per maand 3% 5% minder dan 1 keer per maand 1% 2% Winkelen Vaker dan 1 keer per week 27% 16% 1 keer per week 20% 14% 1-2 keer per maand 29% 37% minder dan 1 keer per maand 24% 34% 4.3 Bezoekmotieven Boodschappen doet men graag dichtbij Tweederde van de consumenten uit Hellevoetsluis kiest voor de aankoopplaats voor de dagelijkse boodschappen op basis van afstand. Voor de dagelijkse sector geldt dat men het liefst dicht bij huis de aankopen doet. Opvallend is dat de compleetheid van het winkel- en artikelenaanbod belangrijker zijn dan factoren als parkeren, bereikbaarheid en prijsniveau. Sfeer en uitstraling van het winkelgebied speelt niet zo n belangrijke rol bij de keuze voor een aankoopplaats voor dagelijkse artikelen. en bij winkelen wordt gekozen voor een compleet winkelcentrum Bij het winkelen is de nabijheid eveneens een belangrijk bezoekmotief, maar de compleetheid van het winkelaanbod is belangrijker. De helft van de consumenten noemt dit als de belangrijkste reden om een aankoopplaats voor de niet-dagelijkse artikelen te bezoeken. Compleetheid gaat ook voor sfeer, aangezien sfeer en uitstraling door een zesde is genoemd als selectiecriterium. Hoewel er vaak aandacht is voor de hoogte van parkeertarieven geeft slechts een kleine groep aan dat parkeertarieven voor hen een leidend bezoekmotief is. Dit geldt zowel voor het doen van boodschappen als het winkelen. 29