Inleiding Omgevingsanalyse Regio Middelengebruik Alcohol- & Druggerelateerde criminaliteit binnen de regio...

Transcriptie

1 ACTIVITEITENPLAN DRUGPUNT SMAK

2 INLEIDING Voor u ligt het activiteitenplan van de Interlokale vereniging Drugpreventie West-Meetjesland, beter gekend onder de roepnaam Drugpunt SMAK, de gezamenlijke preventiedienst van de gemeentes Aalter en Knesselare. Dit activiteitenplan is opgesteld en goedgekeurd door het beheerscomité van de interlokale vereniging in sterke samenwerking met het lokaal overleg middelengebruik, dat alle lokale partners die in aanraking komen met drugs en genotsmiddelen op regelmatige basis samenbrengt. Het activiteitenplan sluit ook aan bij de ruimere Vlaamse en Provinciale visie op drugpreventie en op de engagementen die binnen het samenwerkingsverband Drugpunt, preventiedienst genomen werden. Dit activiteitenplan vertrekt vanuit de missie, de visie en de strategische doelstellingen die de voorbije jaren in sterk overleg met alle lokale partners binnen het lokaal overleg middelengebruik vorm kregen. Op basis van overleg met deze partners werd een concreet activiteitenplan uitgewerkt dat de krijtlijnen voor de volgende jaren vastlegt. Het activiteitenplan is opgemaakt voor een middellange termijn van drie jaar. De omgeving van drugs en andere genotsmiddelen is immers steeds in beweging en het is belangrijk dat er op concreet niveau steeds kort op de bal kan gespeeld worden. Het activiteitenplan wordt verder geconcretiseerd in een jaarlijks actieplan. Het activiteitenplan bevat alle strategische en operationele doelstellingen alsook de concrete acties van de drugpreventiedienst die gepland zijn voor de periode januari 2017 tot en met december Het activiteitenplan is met andere woorden een opsomming van allerlei mogelijk activiteiten en doelstellingen. Belangrijk is dat de dienst niet alleen via vastgelegde activiteiten een aanbod lanceert, maar dat ook individuen, organisaties, verenigingen, etc. steeds met hun vragen terecht kunnen bij de drugpreventiedienst. Bijgevolg wordt binnen dit activiteitenplan voldoende ruimte gelaten om vragen en behoeften van externen te kunnen beantwoorden. Jaarlijks wordt van alle gerealiseerde activiteiten, projecten en campagnes een werkingsverslag opgemaakt. Binnen dit activiteitenplan zijn ook een aantal tactische doelstellingen opgenomen, die op basis van het bestaande aanbod van de dienst, een uitgebreide bevraging van de partners en de omgevingsanalyse, een aantal zeer concrete keuzes vooruitschuiven. Deze tactische doelstellingen geven aan op welke thema s en naar welke doelgroepen prioritair zal worden ingezet. In alle acties en initiatieven van Drugpunt SMAK streeft de dienst er naar om op een laagdrempelige en niet- veroordelende manier te investeren in het welzijn, de gezondheid en de veiligheid van de algemene bevolking. Enerzijds door samen te groeien naar een verantwoord gebruik van genotsmiddelen, anderzijds door het verlies aan levenskwaliteit bij de beginnend gebruiker en zijn/haar omgeving te verminderen en mensen weerbaarder te maken op dit gebied. 2

3 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 2 Omgevingsanalyse... 5 Regio... 5 Middelengebruik... 6 Alcohol- & Druggerelateerde criminaliteit binnen de regio... 6 Druggebruik vanuit een gezondheidsperspectief... 8 Aantal vroeginterventie begeleidingen Bevraging Lokaal overleg middelengebruik Missie Visie Prioriteiten in de meerjarenplanning volgens het lokaal overleg Algemene conclusie Lokaal Drugbeleid Missie Drugpunt Basisdoelstelling Engagementsverklaring Drugpunt Strategische keuzes SD-1: De doelgroep verantwoord en kritisch leren omgaan met genotsmiddelen SD-2: Begeleiding bieden bij jongeren en hun omgeving met beginnende probleemvorming m.b.t. genotsmiddelen en doorverwijzen indien nodig SD 3: Drugpunt neemt de regierol op binnen een ruimer lokaal overleg jongerenwelzijn Tactische keuzes TD 1: Het (overmatig) alcoholgebruik (bij jongeren) terugdringen TD 2: creëren van een gezond en kwaliteitsvol uitgaansklimaat TD 3: Ondersteunen van het onderwijs om jongeren te leren omgaan met sociale media en gamen TD 4: Sport- en jeugdverenigingen begeleiden in de opmaak van een alcohol- en drugbeleid TD 5: Gericht inspelen op nieuwe tendensen en lokale noden Essentiële randvoorwaarden

4 Doelstellingenstructuur Omkadering Team Logistiek Financieel Actieplan SD 1: De doelgroep verantwoord en kritisch leren omgaan met genotsmiddelen SD 2: Begeleiding bieden bij jongeren en hun omgeving met beginnende probleemvorming m.b.t. genotsmiddelen en doorverwijzen indien nodig SD 3: De drugpreventiedienst neemt de regierol op binnen een ruimer overleg jongerenwelzijn Essentiële randvoorwaarden om de strategische doelstellingen te kunnen halen

5 OMGEVINGSANALYSE REGIO Drugpunt SMAK is één van de zeven Oost- Vlaamse intergemeentelijke drugpreventiediensten en is actief in de regio West-Meetjesland. SMAK staat voor Samenwerking Middelengebruik Aalter Knesselare. Het totaal aantal inwoners voor de regio is Aalter: inwoners (30/06/2016) - Knesselare: inwoners (30/06/2016) 5

6 MIDDELENGEBRUIK Specifieke lokale cijfers achterhalen voor het gebruik van genotsmiddelen in de regio is moeilijk haalbaar. Waar mogelijk gebruiken we hier cijfers uit onze eigen registratie, anders maken we gebruik van de meest relevante beschikbare cijfers. ALCOHOL- & DRUGGERELATEERDE CRIMINALITEIT BINNEN DE REGIO Drugs Bron: FPF/CGOP/Beleidsgegevens - Politiële Criminaliteitsstatistieken d.m.v. Datawarehouse Bovenstaande grafiek toont het aantal unieke processen verbaal die binnen de politiezone Aalter- Knesselare per jaar werden uitgeschreven voor druggerelateerde feiten. Algemeen merken we de voorbije 10 jaar een gelijke trend. PV's alcoholintoxicatie Bron: cijfergegevens lokale politie PZ Aalter/Knesselare: PV s alcoholintoxicatie per leeftijdscategorie 6

7 PV's drugs in het verkeer Bron: cijfergegevens lokale politie PZ Aalter/Knesselare Bovenstaande grafieken tonen dat voor alcoholintoxicatie in het verkeer voornamelijk de leeftijdsgroep 20 tot 60 jaar risico vertonen voor dronken rijden. Er is weinig verschil merkbaar binnen deze grote leeftijdsgroep. Wat wel opvalt is dat beginnende chauffeurs en ouderen opvallend minder dronken rijden. Voor druggebruik achter het stuur is het duidelijk de leeftijdsgroep 21 tot 30 jaar die het hoogste risicogedrag vertoont. Er is een duidelijke stijging in het aantal mensen tussen de 31 en 40 jaar die rijdt onder invloed van drugs. De mate waarin (detectie en aanpak van) de drugproblematiek in die periode een prioriteit was voor de lokale politie zal vanzelfsprekend een belangrijke invloed gehad hebben op de cijfers per jaar. Bovendien wordt voor kleinere druggerelateerde feiten niet steeds een PV opgemaakt omwille van de decriminalisatie van cannabisgebruik in

8 DRUGGEBRUIK VANUIT EEN GEZONDHEIDSPERSPECTIEF TABAK Percentage jongeren onder 16 jaar dat in het voorbije jaar gerookt heeft. Tabak 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 14,4% 12,8% 15,0% 13,8% 14,3% 13,5% 11,8% 9,1% 13,7% 11,3% Bron: VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school - Syntheserapport schooljaar Percentage regelmatige / dagelijkse rokers in België vanaf 15 jaar en ouder Rokers 35 32,2 31, ,9 24,6 26,5 22,9 24,9 21, ,7 17, roker dagelijks Bron: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Gezondheidsenquête We merken een duidelijk dalende trend in het aantal regelmatige rokers. De voorbije jaren werden veel inspanningen geleverd om het aantal rokers terug te dringen. Deze inspanningen situeren zich binnen een driesporenbeleid met initiatieven zowel op het vlak van preventie, reglementering en bewustwording. Sinds 2011 neemt Drugpunt SMAK ook initiatieven rond preventie en adviezen rond reglementering over tabaksgebruik op en volgt het, in samenwerking met de Sociale Raad, een begeleidingsgroep voor stoppen met roken op. 8

9 ALCOHOL Percentage jongeren onder 16 jaar dat meer dan één keer per maand alcohol drinkt 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 26,8% 27,1% 23,5% 21,4% Alcohol 19,2% 19,8% 20,9% 22,7% 22,2% 22,9% Bron: VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school - Syntheserapport schooljaar Percentage personen met een overconsumptie alcohol (>21 eenheden/week bij mannen en >14 eenheden/week bij vrouwen) geslacht man 13 9,7 12,8 13,0 11,0 vrouw 12 6,1 5,4 7,2 4,3 leeftijd ,7 11,1 8,8 7, ,5 5,0 8,0 9,3 5, ,1 9,6 11,4 10, ,5 7,9 10,8 12,4 10, ,8 8,7 12,4 6, ,5 6,3 7,6 8,4 4, ,5 3,1 4,2 3,4 4,6 opleiding lager onderwijs 18 4,8 5,5 9,1 8,5 lager secundair 19 6,1 6,6 9,0 10,9 hoger secundair 10 8,5 11,5 11,5 6,8 hoger onderwijs 13 8,6 9,5 9,8 6,5 Bron: Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Gezondheidsenquête We merken de voorbije vijf jaar opnieuw een sterke stijging in het overmatig gebruik van alcohol. Dit doorbreekt de dalende trend van de 10 voorgaande jaren. De stijging manifesteert zich zowel bij mannen als bij vrouwen en is het meest significant bij de leeftijdsgroepen jaar en jaar. Ook bij de senioren (65+) merken we een sterke stijging. Preventief inzetten op alcohol, naar alle mogelijke doelgroepen (geslacht en leeftijd) wordt een belangrijke uitdaging. 9

10 ILLEGALE DRUGS 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Cannabis 26,8% 27,1% 23,5% 21,4% 19,2% 19,8% 17,9% 17,3% 17,5% 15,3% 14,4% 15,0% 12,8% 13,8% 14,3% 13,5% 11,8% 13,7% 10,5% 11,3% Ooit-gebruik cannabis Laatste jaar gebruik Bron: VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school - Syntheserapport schooljaar Het aantal cannabisgebruikers blijft licht dalen, waarbij vooral opvalt dat steeds minder vrouwen cannabis gebruiken, terwijl het percentage mannen nagenoeg stabiel blijft. In vergelijking met 2006 merken we wel dat de grootste groep cannabisgebruikers verschuift van 15- tot 24- jarigen naar de groep 25- tot 34- jarigen. Andere Illegale drugs (+16) 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% 8,8% 8,2% 6,7% 4,9% 4,6% 3,7% Ooit-gebruik AID +16 Laatste jaar gebruik Bron: VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school - Syntheserapport schooljaar Het percentage leerlingen (+16) dat andere illegale middelen gebruikt is licht gedaald de voorbije drie jaar. 10

11 GAMEN Door de verschillende toestellen die ter beschikking staan van jongeren, zowel vaste als mobiele, gaan games een grote rol innemen in hun dagelijks leven. Ze drukken een stempel op de jongerencultuur en oefenen ook een bepaalde invloed uit op het functioneren van jongeren. Deze invloed is in de overgrote meerderheid van de gevallen eerder positief, maar soms krijgen jongeren het moeilijk om hier op een gezonde manier mee om te gaan. Om een zicht te krijgen op deze complexe problematiek wordt gebruik gemaakt van de VAT (Videogame Addiction Test). Deze test geeft een indicatie van mogelijks problematisch gamegedrag en bevat de volgende vragen: Hoe vaak vind je het moeilijk om met gamen te stoppen? Hoe vaak ga je langer door met gamen, terwijl je je had voorgenomen om te stoppen? Hoe vaak zeggen anderen (bijvoorbeeld ouders of vrienden) dat je minder zou moeten gamen? Hoe vaak ga je liever gamen dan dat je je tijd met anderen doorbrengt (bijvoorbeeld vrienden of ouders)? Hoe vaak kom je slaap te kort door het gamen? Hoe vaak ben je in gedachten aan het gamen, ook als je niet online bent? Hoe vaak verheug je je op de volgende keer dat je kunt gamen? Hoe vaak denk je dat je eigenlijk minder zou moeten gamen? Hoe vaak heb je geprobeerd om minder tijd aan gamen te besteden en is dat niet gelukt? Hoe vaak voel je je slecht wanneer je niet kunt gamen? Hoe vaak maak je je huiswerk snel en slordig af om te kunnen gamen? Hoe vaak maak je je huiswerk niet omdat je wilt gamen? Hoe vaak ga je gamen omdat je je slecht voelt? Hoe vaak ga je gamen om een probleem te vergeten? 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Indicatie problematisch gamen totaal jongens meisjes Bron: VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school - Syntheserapport schooljaar Uit de resultaten blijkt dat ongeveer 10% van de middelbare scholieren mogelijks problematisch omgaat met gamen. Vooral de jongens binnen de leeftijdsgroep 12 tot 15 jaar zijn een probleemgroep. Inzetten op sensibilisering rond gamen en sociale media tijdens het laatste jaar lager onderwijs en de eerste twee jaren van het secundair onderwijs is dus zeer aangewezen. 11

12 AANTAL VROEGINTERVENTIE BEGELEIDINGEN Totaal begeleidingen Aanmeldingen Sinds 2012 is er een sterke stijging in het aantal begeleidingen. Door verhoogde samenwerking met potentiële doorverwijzers en verhoogde inspanningen om het aanbod bekend te maken, merken we enerzijds een sterke stijging in het aantal aanmeldingen op eigen initiatief en anderzijds een groeiend aantal doorverwijzingen vanuit ocmw, politie en huisartsen. De komende jaren is het belangrijk om de inspanningen te bestendigen en verder in te zetten op structureel overleg met potentiële doorverwijzers. Het voornaamste product blijft cannabis, maar we merken de laatste jaren ook een sterke stijging in het aantal vragen voor begeleiding rond gamen en uitgaansdrugs (speed, xtc, ketamine, ). 25 Producten cannabis alcohol gamen speed xtc/ketamine

13 BEVRAGING LOKAAL OVERLEG MIDDELENGEBRUIK MISSIE Het is de missie van het lokaal overleg middelengebruik Aalter/Knesselare (LOM) om kennis en expertise te bundelen en te investeren in het psychosociaal welbevinden van de algemene bevolking van Aalter en Knesselare. We willen hierbij extra aandacht hebben voor kwetsbare groepen. Dit zijn die mensen waarbij het psychosociaal welbevinden onder druk staat of onder druk dreigt te komen. Het LOM is een lokaal overlegplatform waar ruimte is om aanbod en kennis uit te wisselen en op elkaar af te stemmen. Op deze manier kunnen de aanwezige partners lacunes in de 1ste lijn aankaarten en een antwoord proberen bieden aan lokale noden, elk vanuit hun expertise. VISIE Middelengebruik is een woord dat bij iedereen verschillende betekenissen oproept. De meeste mensen zijn reeds op de een of andere manier geconfronteerd met middelengebruik. Soms als gebruiker, soms als omgeving van een gebruiker. Soms ook binnen het dagelijks werk als leerkracht, jeugdleider, CLBmedewerker, OCMW- medewerker, politie, lid van oudercomité, enz. word je geconfronteerd met gevolgen van middelengebruik van anderen en wordt de vraag naar aanpak gesteld Ook het individu draagt vanzelfsprekend verantwoordelijkheid. Kritische zelfbeschouwing moet kunnen leiden tot het nemen van verantwoorde keuzes. Dit veronderstelt terug voldoende weerbaarheid en sociale vaardigheden. Ieder opvoedingsmilieu draagt hier grote (gedeelde) verantwoordelijkheid. Om een antwoord te kunnen bieden op het fenomeen middelengebruik zullen dan ook vaak andere thema s dan het middel zelf op de voorgrond treden. We denken hierbij aan het algemeen psychosociaal welbevinden als belangrijke beschermende factor in het omgaan met genotsmiddelen. Als lokale partners binnen het overleg zijn we goed geplaatst om de vinger aan de pols te houden. Bovendien kunnen we door het uitwisselen van kennis en ervaringen elkaars werking versterken en gezamenlijke strategieën ontwikkelen die ten goede komen aan het psychosociaal welbevinden van de algemene bevolking. GEÏNTEGREERDE PREVENTIE VANUIT EEN WELZIJNSINVALSHOEK Om dit te kunnen bereiken hebben we alle partners in het veld nodig. We willen uitgaan van een klimaat waar we kunnen open staan voor wat leeft bij mensen en vanuit hun wereld zoeken naar alternatieven. Er wordt gezocht naar uitsluitings- voorkomende omgangsvormen, naar manieren om mensen terug in te sluiten in onze maatschappij, zodat hun levenskwaliteit verhoogt en die van hun omgeving. Vanuit deze welzijnsinvalshoek, kan een klimaat ontstaan waar over genotsmiddelen kan gesproken worden. Spreken over is de eerste stap naar gedragsverandering. Binnen het lokaal overleg, en binnen alle activiteiten van de preventiedienst, hanteren we een nietveroordelende en waarderende houding. De focus van wat we doen ligt steeds op het versterken van wat goed loopt, verhogen van weerbaarheid en sociale vaardigheden, en acceptatie van de mens in zijn eigenheid. Onderzoek toont aan dat een positieve gerichtheid binnen preventie veel betere effecten heeft op gedragsverandering dan een negatieve of probleemgerichte focus. Deze positief waarderende houding is essentieel om relatie aan te gaan met mensen en zo een motivationeel proces op gang te brengen. 13

14 SAMEN (NET)WERKEN Ook voor onze regio is het dus uitermate belangrijk om samen te werken. Als iedereen vanuit zijn discipline en expertise samen werkt, heeft dit niet alleen een positief effect op de doelstellingen, maar kan men ook expertise uitwisselen en dus het functioneren van de eigen dienst naar een hoger niveau tillen. DOELSTELLINGEN BINNEN HET OVERLEG Het overleg wil een platform creëren waar een grote verscheidenheid aan partners hun kennis en expertise kunnen uitwisselen. Door structureel samen te komen kunnen we lacunes aankaarten in de 1 ste lijn en een antwoord proberen bieden aan deze mogelijke lacunes. Ook hier hanteren we steeds een waarderende en positieve benadering. Binnen dit overlegplatform kunnen allerlei thema s worden behandeld, dus niet enkel die thema s die rechtstreeks te maken hebben met middelengebruik. Een voorwaarde is wel dat deze thema s steeds het psychosociaal welbevinden van de doelgroep (algemene bevolking van Aalter en Knesselare) voor ogen hebben. Bovendien kunnen de partners binnen het lokaal overleg meewerken aan de bekendheid van Drugpunt SMAK als lokaal expertisecentrum voor alles wat met genotsmiddelen te maken heeft, en kunnen de aanwezige partners hun eigen acties en strategieën bekend maken aan elkaar. Het lokaal overleg middelengebruik kan ook beleidsadviserend werken en bepaalde noden en/of lacunes aankaarten bij alle relevante actoren en sectoren. PRIORITEITEN IN DE MEERJARENPLANNING VOLGENS HET LOKAAL OVERLEG Het lokaal overleg middelengebruik is voor ons de prioritaire lokale partner om onze acties bottom- up te laten ontstaan. Bij de opmaak van de nieuwe meerjarenplanning willen we dan ook de input uit het lokaal overleg meenemen. Binnen de vergadering werd nagedacht over de doelgroepen die we de komende jaren vooral willen bereiken, en de thema s waarrond we voornamelijk willen werken. Als extra werden ook verbanden gelegd tussen doelgroepen enerzijds en thema s anderzijds. DOELGROEPEN - Minderjarigen - Ouders - Volwassenen - Alleenstaanden tot 35- jarigen tot 25- jarigen - Kansarme jongeren jarigen - Jeugdbewegingen - Sportverenigingen - Senioren - Leerkrachten - Algemene maatschappij THEMA S - Intra familiaal geweld - Sociale media - Gamen - Alcohol - Alcohol in het verkeer - Gokken - Feestdrugs (MDMA, speed, XTC, ) - (voorbereiden op) alleen wonen - Roken - Cannabis - Predrinken 14

15 Deze doelgroepen en thema s werden, waar mogelijk of gewenst, met elkaar gelinkt. Dit geeft volgende combinaties: - Minderjarigen en alcohol. Voornamelijk het fenomeen prédrinken en gebruik van sterke dranken - Jongeren en sociale media & gamen - Ouders en sociale media & gamen - Volwassenen en alcohol (in het verkeer) - Overmatig alcoholgebruik bij alleenstaanden - Kansarme jongeren en gokken tot 25- jarigen en cannabis tot 35- jarigen en uitgaansdrugs zoals MDMA, XTC, speed, - Sportverenigingen en alcohol (ruimer gezien gezondheid bvb roken en gezonde dranken) - Jeugdbewegingen en alcohol jarigen en sociale media & gamen - Senioren en alcohol Naast deze specifieke doelgroepgerichte thema s werd ook het belang van werken naar intermediairs aangehaald. Het zal ook de komende jaren zeker een doelstelling zijn om professionelen voldoende vorming te blijven aanbieden zodat zij meer gewapend zijn in het omgaan met deze thema s. Naast specifieke vorming heeft de preventiedienst ook de mogelijkheid om rond middelengebruik supervisie op te nemen in een organisatie of om informatie & advies te verstrekken over dit thema. Een beleidsmatige aanpak binnen organisaties blijft een zeer belangrijke methode om preventief te werken rond middelengebruik. Een alcohol- en drugbeleid heeft als voordeel dat binnen een organisatie wordt nagedacht over de stappen die ze zullen nemen in geval van een crisissituatie. Bovendien zorgt deze beleidsmatige aanpak voor een goed evenwicht binnen de drie pijlers van een integrale aanpak: educatie & bewustwording, regels & afspraken, begeleiding. De preventiedienst kan organisaties begeleiden in de opmaak van een alcohol- en drugbeleid op maat. 15

16 ALGEMENE CONCLUSIE We hebben een ruim lokaal netwerk van geëngageerde partners die een gezamenlijke en integrale aanpak van het middelengebruik in de regio nastreven. Het lokaal netwerk ziet een belangrijke rol voor de preventiedienst in het samenbrengen van lokale partners. Op die manier creëren we een platform waar ruimte is voor uitwisseling van kennis en aanbod en kunnen we gezamenlijke acties uitwerken. Zowel uit de omgevingsanalyse als uit de bevraging van onze partners blijkt duidelijk dat alcohol een belangrijk thema wordt voor de komende jaren. Jongeren zijn hierin een belangrijke doelgroep voor de preventiedienst, maar ook de leeftijdsgroep 45 tot 55 jaar en de senioren zijn belangrijke doelgroepen als het gaat over verantwoord gebruik van alcohol. Dit blijkt duidelijk uit de gezondheidsenquête, gevoerd door het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Om hier gericht te kunnen op inwerken is het belangrijk dat de preventiedienst de komende jaren inspanningen doet om de sectoren sport en jeugd structureel te bereiken met preventie. Bovendien is nauwe samenwerking aangewezen met de senioren adviesraad, het OCMW en diverse andere actoren die werken met senioren. Gamen en verantwoord omgaan met sociale media is eveneens een belangrijk thema. We zullen de komende jaren blijven inzetten op gerichte ouderavonden rond dat thema en structureel samenwerken met onderwijs om jongeren bewust te maken van de positieve kanten én de risico s verbonden aan het gebruik van sociale media. Mensen die opgroeien in armoede hebben een verhoogd risico om problematisch om te gaan met genotsmiddelen. De komende jaren zullen we onze inspanningen om hen preventief te bereiken verhogen. Hiervoor is een meer intensieve samenwerking met OCMW en vzw De Toevlucht essentieel. Uit onderzoek blijkt dat de groep 25 tot 35 jarigen die partydrugs gebruiken licht stijgt. Ook in het lokaal overleg werd deze vaststelling gedaan. Om deze groep de komende jaren te kunnen bereiken wordt het essentieel dat we de lokale horeca als partner kunnen betrekken bij onze preventieve acties rond dit thema. Het is immers in het voordeel van iedereen om een gezond en verantwoord uitgaansklimaat te creëren. Naast doelgroepgerichte acties blijft het belangrijk dat de preventiedienst ondersteunend werkt naar intermediairs. Dit kan in de vorm van gerichte vorming, als consultfunctie of ondersteunend in de opmaak van een alcohol- en drugbeleid. 16

17 LOKAAL DRUGBELEID MISSIE DRUGPUNT Het is de missie van de intergemeentelijke drugpreventiedienst om te investeren in het welzijn, de gezondheid en de veiligheid van de algemene bevolking. Enerzijds via het samen groeien naar een verantwoord gebruik van genotsmiddelen en anderzijds om het verlies aan levenskwaliteit bij de beginnend gebruiker en zijn/haar omgeving te verminderen. BASISDOELSTELLING De bevolking (jong en oud) van Aalter & Knesselare verantwoord met alcohol, genotsmiddelen leren omgaan en hulp bieden bij problemen als gevolg van gebruik. drugs en andere ENGAGEMENTSVERKLARING DRUGPUNT Als partner binnen de samenwerking en drager van een gemeenschappelijke naam: Drugpunt, preventiedienst, wordt zorg gedragen voor de uniformiteit en herkenbaarheid van de dienstverlening. De partners onderschrijven daarbij de missie van Drugpunt : Drugpunt is een laagdrempelige dienst die lokaal op een kwaliteitsvolle manier informatie met betrekking tot het drugfenomeen verspreidt, drugpreventieactiviteiten organiseert en faciliteert. Drugpunt biedt vroeginterventie aan met bijzondere aandacht voor de vertrouwelijkheid. Drugpunt streeft naar maximale afstemming en samenwerking met en ondersteuning van alle betrokken lokale organisaties en actoren. Drugpunt verstaat onder drugs zowel illegale als legale genotsmiddelen en verwante fenomenen als gokken en gamen. 17

18 STRATEGISCHE KEUZES Om tot een integrale aanpak van middelengebruik te komen, dient er een goed evenwicht te zijn tussen preventie, begeleiding en regelgeving/handhaving (figuur 1), zoals eveneens aangehaald in de visie- en beleidstekst van Drugpunt, goedgekeurd door de verschillende gemeenteraden en het lokaal overleg middelengebruik. Het spreekt dan ook voor zich dat we deze drie pijlers terugvinden in de formulering van de strategische doelstellingen. Figuur 1: Beleidsmodel van een universeel integraal alcoholbeleid, Reynolds (2003) Educatie & Bewustwording Regelgeving Begeleiding SD-1: DE DOELGROEP VERANTWOORD EN KRITISCH LEREN OMGAAN MET GENOTSMIDDELEN. Deze doelstelling focust vooral op het preventieve, informatieve en educatieve luik van de werking. Preventie wordt ingedeeld in universele, selectieve en geïndiceerde preventie (figuur 2). Universele preventie is gericht op de algemene bevolking of een deelpopulatie die niet geïdentificeerd is op basis van een individuele risicofactor, bijvoorbeeld massamediale campagnes voor de gehele bevolking. Selectieve preventie is gericht op hoogrisicogroepen zoals bijvoorbeeld kinderen van verslaafde ouders. Geïndiceerde preventie is gericht op individuen die wel tekens, klachten of symptomen hebben van potentieel problematisch middelengebruik, maar die (nog) niet voldoen aan diagnostische criteria zoals beschreven in de DSM-5 (Diagnostic en Statistical Manual of Mental Disorders). M.a.w. er is sprake van (beginnend) problematisch gebruik, maar (nog) niet van verslaving. Bij universele en selectieve preventie zal het voornamelijk gaan over educatie en bewustwording, terwijl het begeleidingsaanbod vooral onder de geïndiceerde preventie valt. Preventie wordt steeds gezien binnen een continuüm met hulpverlening (figuur 2). Vroeginterventie is de begeleidingsmethodiek die een brug slaat tussen de geïndiceerde preventie en de hulpverlening. 18

19 Figuur 2: Interventiespectrum, Mrazek & Haggerty (1994) SD-2: BEGELEIDING BIEDEN BIJ JONGEREN EN HUN OMGEVING MET BEGINNENDE PROBLEEMVORMING M.B.T. GENOTSMIDDELEN EN DOORVERWIJZEN INDIEN NODIG. Naast preventie is het noodzakelijk een antwoord te kunnen bieden aan de hulpvraag van de gebruiker en zijn/haar omgeving. De weg naar hulpverlening moet mogelijk en laagdrempelig gemaakt worden. Aangezien het onmogelijk is om binnen de gemeentes Aalter en Knesselare een gespecialiseerde voorziening inzake drughulpverlening te installeren, wordt een laagdrempelig aanspreekpunt voorzien waar experimenterende en regelmatige gebruikers een eerste opvang en doorverwijsmogelijkheid aangeboden krijgen. Deze vroeghulp situeert zich tussen preventie en hulpverlening. Er wordt gewerkt rond bewustwording, ondersteuning en verwijzing. Vanuit de welzijnsinvalshoek richten we ons voornamelijk naar de kwaliteiten van de gebruiker en zijn omgeving, om van daaruit alternatieven te zoeken, die een mogelijk antwoord kunnen vormen. Voor het begeleidingsaanbod kiezen we voor de methodiek vroeginterventie. We definiëren vroeginterventie als alle methodologisch onderbouwde acties die professionelen uit de welzijns- en gezondheidssector en andere relevante sectoren toepassen met de bedoeling personen met riskant of problematisch middelengebruik zo vroeg mogelijk te identificeren, hen te motiveren tot gedragsverandering en verder te ondersteunen bij deze veranderingsstrategie. De doelstelling van vroeginterventie is het reduceren van de (risico s op) schade die bij het verder zetten van dit gebruikspatroon (zou) optreden. We proberen dus zo vroeg mogelijk een aantal interventies te doen om jongeren te motiveren hun gedrag te veranderen (figuur 3). Het spreekt voor zich dat hoe vroeger men optreedt, hoe groter de perspectieven 19

20 zijn op gedragsverandering en de kans op herstel. De mogelijkheden van de betrokkene om gedragskeuzes te maken zijn op dat ogenblik immers nog groter dan wanneer er sprake is van een middelen gerelateerde stoornis. Gevolgen op het vlak van gezondheid en andere levensdomeinen zijn, gezien het vroege stadium van detectie, meestal minder ernstig en dus meer hanteerbaar. De relatie met de directe omgeving is bovendien nog niet in die mate verstoord zodat partner, ouders en vrienden in het verdere verloop nog een ondersteunende en beschermende rol kunnen spelen. Vroegtijdige interventies, die afgestemd zijn op riskante en problematische gebruikers, hebben het voordeel dat ze voor de doelgroep meer aanvaardbaar zijn dan een intensieve klassieke behandeling. Ze zijn immers van korte duur en gooien het dagelijks leven van de gebruiker minder overhoop. Vroeginterventie kan bovendien een brug vormen tussen preventie en hulpverlening (figuur 2). Jongeren komen op een laagdrempelige manier in aanraking met een eerste vorm van begeleiding, waardoor de kans stijgt dat ze, als ze op latere leeftijd echt in de problemen komen, de stap naar de hulpverlening sneller zetten. Ze hebben op dat moment immers een eerste positieve ervaring gehad met hulpverlening. Figuur 3: Stages of change model, Prochaska & DiClemente (1982) 20

21 SD 3: DRUGPUNT NEEMT DE REGIEROL OP BINNEN EEN RUIMER LOKAAL OVERLEG JONGERENWELZIJN 1. Een platform creëren waar ruimte is om aanbod en kennis uit te wisselen en op elkaar af te stemmen. 2. Samenwerking tussen de lokale partners stimuleren en gezamenlijk uitgewerkte acties mee ondersteunen. De consensus over het te volgen traject voor tabak-, alcohol- en illegaledrug- preventie is zeer groot omdat onderzoek hieromtrent eenduidig en sterk is. Een integrale benadering leidt tot een daling van het aantal gebruikers en een vermindering van de schade als gevolg van gebruik. Bovendien is voor tabak, alcohol en illegale drugs ook de kosteneffectiviteit van de integrale benadering becijferd én aangetoond. (Vlaams actieplan alcohol, tabak en drugs ) Ook voor onze regio is het dus uitermate belangrijk om samen te werken. Als iedereen vanuit zijn discipline en expertise samen werkt, heeft dit niet alleen een positief effect op de doelstellingen, maar kan men ook expertise uitwisselen en dus het functioneren van de eigen dienst naar een hoger niveau tillen. Drugpunt is, door zijn centrale positie, uitstekend geplaatst om partners vanuit verschillende disciplines samen te brengen rond eenzelfde thema. We willen de komende jaren dan ook deze netwerkfunctie verder uitbouwen en structureel verankeren. Enerzijds betekent dit de verdere uitbouw van het lokaal overleg middelengebruik (LOM) waar gezamenlijk strategieën kunnen worden uitgewerkt om lokale situaties, die te maken hebben met middelengebruik, aan te pakken. Anderzijds betekent dit ook de uitbouw van structureel overleg met al onze intermediairs, zodat we lokaal en op maat gezamenlijke acties kunnen ontwikkelen. Maatschappelijk en lokale analyses vragen echter ook een verruiming van de thema s die op een lokaal overleg aan bod kunnen komen. De samenvoeging van het lokaal drugoverleg en het lokaal overleg opvoedingsondersteuning zorgt voor een ruimer platform waar ruimte is om kennis en aanbod uit te wisselen en gezamenlijke strategieën te ontwikkelen. Bovendien zorgt een versterkte samenwerking ook voor een vlottere doorverwijzing richting het begeleidingsaanbod. Dit maakt dat we, samen, jongeren die beginnend problematisch gebruiken, sneller en adequater kunnen helpen binnen het aanbod van Drugpunt. Bovendien kunnen we binnen dit ruimer overleg ook jongeren en/of ouders die met andere problemen kampen, helpen om gepaste ondersteuning te vinden. Zoals eerder reeds omschreven staat middelengebruik immers nooit op zich, maar heeft dit enerzijds invloed op andere levensdomeinen en is het anderzijds soms een symptoom van (problemen binnen) andere levensdomeinen. 21

22 TACTISCHE KEUZES Op basis van de omgevingsanalyse, de bevraging bij onze partners en het vooruitgeschoven beleid van de dienst formuleerde het beheerscomité van Drugpunt SMAK onderstaande tactische doelstellingen waaraan de komende jaren actief gewerkt zal worden. De specifieke motivatie voor deze tactische keuzes wordt in dit deel verder uitgewerkt. Gelijktijdig is er een bondige determinantenanalyse gemaakt, die onderzoekt hoe het gestelde probleem in concrete actieplannen en acties voor de komende jaren kan vertaald worden. TD 1: HET (OVERMATIG) ALCOHOLGEBRUIK (BIJ JONGEREN) TERUGDRINGEN. Alcohol is de meest ingeburgerde drug bij scholieren, studenten en de Vlaamse bevolking. Op 18-jarige leeftijd heeft 95% van de leerlingen alcohol gedronken. 67% van de bevolking drinkt wekelijks alcohol. Scholieren starten over het algemeen al op 13 jaar met drinken. Dit staat haaks op de huidige wetgeving die zegt dat het verboden is om alcohol (bier en wijn) te schenken aan jongeren onder de 16 jaar. De laatste jaren is het gebruik van alcohol bij scholieren constant gebleven. Bij de Vlaamse bevolking neemt men echter een stijging in het regelmatige gebruik van alcohol waar. Alcohol veroorzaakt naast fysieke gezondheidsproblemen ook psychische /psychiatrische problemen, economische schade (als gevolg van werkverzuim, niet functioneren, gemiste opleidingskansen), veiligheidsproblemen (in verkeer en op het werk), schade op omgevingsvlak (als slachtoffer van ongevallen, maar ook van geweld in gezinnen, van overlast) enz. De lage drempel van alcoholgebruik voor jongeren verdient specifieke aandacht. In België zijn alcoholische dranken bijna overal, op elk moment van de dag en bijna door iedereen te verkrijgen. De beschikbaarheid ligt zeer hoog, zeker in vergelijking met een aantal Noord-Europese landen. Onderzoek toont aan dat het gebruik van alcohol op jonge leeftijd schadelijke invloed heeft op de zich nog ontwikkelende hersenen van jongeren. Bovendien blijkt dat adolescenten minder gevoelig zijn voor de verdovende effecten van alcohol en dat zij minder last hebben van verstoring van coördinatie en motoriek dan volwassenen. Dit maakt dat adolescenten meer kunnen drinken dan volwassenen, zonder verstoring te merken. Echter, dat verhoogt het risico op schade, met name aan functies als leren en herinneren (Crews e.a., 2006; Hiller-Sturmhöfel en Swartzwelder, 2004; Silveri en Spear, 1998; White, 2004). Bovendien zijn er sterke aanwijzingen voor een verband tussen vroeg beginnen met alcoholgebruik en alcoholproblematiek in het latere leven. Waarschijnlijk is alcoholgebruik op jonge leeftijd een risicofactor voor het ontstaan van alcoholproblematiek op latere leeftijd. Daarnaast lijken echter ook andere mechanismen een rol te spelen bij dit verband. Zo zijn er aanwijzingen dat genetische kenmerken, omgevingskenmerken (opvoedgedrag, alcoholproblematiek ouders) en individuele kenmerken (probleemgedrag van jongeren) van invloed zijn op zowel een jonge beginleeftijd als op latere alcoholproblematiek. Samenvattend, alcoholgebruik op jonge leeftijd lijkt een deel te zijn van een complex geheel aan factoren (figuur 5) die bij kunnen dragen aan de ontwikkeling van alcoholproblematiek op latere leeftijd. 22

23 Figuur 5: Het 3M- model: Mens Middel Milieu Op basis van het voorgaande lijkt het zinvol om preventie te richten op het uitstellen van de startleeftijd (leeftijd waarop adolescenten beginnen met alcoholgebruik). Daarnaast lijkt het verstandig om preventie van alcoholproblematiek ook op andere risicofactoren te richten, zoals opvoedingsgedrag van ouders en probleemgedrag van jongeren. Grootschalig onderzoek uit Nederland toont immers aan dat het bereiken van ouders essentieel is om invloed te kunnen uitoefenen op het alcoholgebruik van jongeren (Prevention of alcohol use in early adolescents: A joint venture of school and parents, I. Koning, 2011) Gezien de complexiteit van de aanpak van alcoholgebruik op jonge leeftijd, zal ook hier een integrale aanpak vereist zijn. Samenwerking met alle partners is dan ook essentieel als we hierin stappen vooruit willen zetten. 23

24 TD 2: CREËREN VAN EEN GEZOND EN KWALITEITSVOL UITGAANSKLIMAAT In onze regio gaan jaarlijks tal van evenementen door waarbij jongeren elkaar kunnen ontmoeten en samen feest vieren. Op basis van het aantal verdeelde polsbandjes in 2015 gaat het hier in totaal over ongeveer jongeren en jongvolwassenen. Het is dan ook onze doelstelling om er mee voor te zorgen dat deze jongeren op een kwaliteitsvolle en gezonde manier kunnen uitgaan. Dit vraagt inspanningen van verschillende partijen, niet in het minst van organisatoren. Er is een wetgeving voor alcohol, roken, geluidsnormering, schenken van bereide voedingswaren, interne en externe veiligheid, brandveiligheid, enz. Om dit alles in goede banen te kunnen leiden, en om organisatoren te kunnen ondersteunen, willen we blijvend inzetten op een goede coördinatievergadering voor elk evenement. Deze methodiek zorgt er voor dat we, vanuit elke discipline, gericht informatie kunnen verspreiden en afspraken kunnen maken. Het doel moet immers steeds zijn om jongeren een gezond en veilig klimaat te geven waarbinnen ze kunnen feesten, en om risico s en overlast tot een minimum te beperken. Naast ons aanbod naar lokale fuiven en evenementen, willen we ook verder inzetten op projecten die de lokale horeca ondersteunen en stimuleren om te kiezen voor een verantwoord en kwaliteitsvol aanbod. Voor onze dienst betekent dit concreet dat we horeca- uitbaters helpen om een gedegen beleid op te stellen over alcohol, tabak en illegale drugs. TD 3: ONDERSTEUNEN VAN HET ONDERWIJS OM JONGEREN TE LEREN OMGAAN MET SOCIALE MEDIA EN GAMEN We merken een sterke stijging in het aantal begeleidingsvragen over het thema gamen. Bovendien krijgen we meer en meer signalen uit de scholen in de regio over jongeren die problematisch omgaan met sociale media. De komende jaren willen we dan ok onze inspanning rond deze thema s verhogen. Enerzijds kunnen we dit bereiken door leerkrachten, leerlingbegeleiders en clb- medewerkers te ondersteunen om zelf met het thema aan de slag te gaan. Anderzijds kunnen we zelf als expert ook een aantal vormingen geven aan jongeren en hun ouders. De invalshoek is hierbij steeds dat we jongeren proberen weerbaar maken en hen een aantal handvaten willen aanreiken waardoor ze beter gewapend zijn om zelf om te gaan met sociale media. Ouders geven aan voornamelijk nood te hebben aan ondersteuning in verband met het maken van duidelijke afspraken, grenzen stellen en positieve interesse tonen in de leefwereld van de jongeren. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk om problemen op dat gebied op school te voorkomen. Om dit te realiseren is het belangrijk dat elke educatieve actie kadert binnen een integraal beleid. Hierbij zijn volgende pijlers essentieel: regelgeving, begeleiding, educatie en structurele maatregelen. Waar mogelijk wordt zoveel mogelijk gezocht naar afstemming met het ruimere gezondheids- en welzijnsbeleid van de school. 24

25 TD 4: SPORT- EN JEUGDVERENIGINGEN BEGELEIDEN IN DE OPMAAK VAN EEN ALCOHOL- EN DRUGBELEID Natuurlijk is sporten een gezonde vrijetijdsactiviteit. Maar een aantal gewoontes errond zijn dat vaak niet. Alcohol is daar het beste voorbeeld van. Na het sporten of tijdens het supporteren wordt er vaak gedronken. Dat moet kunnen, maar als het te vaak of in te grote hoeveelheden gebeurt, krijgen de negatieve gevolgen de bovenhand. Dat kan gaan van nadelige effecten op de sportprestatie (tot 48 uur na het drinken), over verbale en fysieke agressie, tot het onder invloed wegrijden van de sportclub, soms met teamgenoten of jeugdspelers als passagier. Illegaal druggebruik in de sportclub is uiteraard minder courant, maar het komt wel voor. Cannabis is de meest gebruikte illegale drug in Vlaanderen. Het valt dan ook voor dat sportclubleden samen blowen, of onder elkaar cannabis dealen. Navraag bij clubbestuurders leert dat clubs niet zelden te kampen hebben met storend gedrag door alcoholgebruik, en dat ze niet goed weten wat te doen bij drugfeiten in de club. Dat leidt vaak tot het ontkennen van reële problemen, of net omgekeerd tot overdreven paniekreacties. In beide gevallen zijn noch de sportclub noch de betrokken clubleden hiermee gebaat. Een goed beleid met aandacht voor preventie, regels en begeleiding kan hier een antwoord op bieden. Ook in jeugdbewegingen is alcohol- en (in mindere mate) cannabisgebruik ingeburgerd. Jeugdbewegingen hebben onder andere als taak om jongeren op een verantwoorde manier te leren omgaan met grenzen. Dit betekent dat een jongere zelf verantwoordelijk moet en kan zijn voor zijn eigen keuzes en gedrag. De jeugdbeweging schept een kader en creëert omstandigheden waarin jongeren zelf hun beslissingen kunnen nemen en hun eigen identiteit leren vormen. Ook hier is het belangrijk om dit kader op een structurele manier vorm te geven zodat gericht en met de nodige zorg wordt omgegaan met crisissituaties. TD 5: GERICHT INSPELEN OP NIEUWE TENDENSEN EN LOKALE NODEN Middelengebruik is een fenomeen wat steeds evolueert en in beweging blijft. Het is dan ook belangrijk dat we als lokale dienst snel en adequaat kunnen inspelen op nieuwe tendensen. We werken als dienst nauw samen met de andere provinciale drugpunten, met de CGG en de LOGO en met de VAD als Vlaams expertisecentrum voor alcohol en illegale drugs. Op die manier zijn we snel op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en maken we deel uit van een ruimer netwerk waarbinnen gezamenlijke strategieën worden ontwikkeld. Daar naast is het belangrijk om snel te kunnen inspelen op lokale noden. Hiervoor is het lokaal overleg jongerenwelzijn een ideaal platform om de vinger aan de lokale pols te houden. Samenwerken binnen dit lokaal netwerk biedt ook de kans om gezamenlijk bepaalde lokale fenomenen aan te pakken. 25

26 ESSENTIËLE RANDVOORWAARDEN Expertise uitbouwen We willen onze dienst de komende jaren blijven profileren als lokaal expertisecentrum voor alles wat met middelengebruik te maken heeft. Dit betekent dat we op een laagdrempelige manier bereikbaar willen zijn voor alle burgers en professionelen die vragen hebben over middelengebruik. Om dit te bereiken volgen we actief nieuwe tendensen op binnen ons werkveld en willen we ons als preventiewerkers gericht blijven bijscholen. Dit betekent ook dat we de meest recente informatiebrochures steeds ter beschikking zullen hebben en dat we lokaal en op maat advies kunnen geven. Samenwerking Zoals hierboven reeds uitvoerig besproken, willen we komen tot een integrale aanpak van middelengebruik in onze regio. Om dit te kunnen realiseren is het essentieel om samenwerkingsverbanden aan te gaan met onze lokale en bovenlokale partners. We zullen de komende jaren dan ook inzetten op structureel overleg met onze intermediaire partners zoals scholen, CLB, jeugdwerking, sportverenigingen, huisartsen, politie, OCMW, vzw De Toevlucht, centra geestelijke gezondheid (CGG), logo gezond +, de VAD, enz. Naast deze structurele overlegmomenten vinden we het ook zeer belangrijk om het lokaal overleg middelengebruik(lom) te blijven organiseren. Het LOM is immers het overlegplatform bij uitstek waar we lokaal en op maat kunnen samenwerken met al onze partners. Communicatie/pr Om ons lokaal draagvlak te kunnen behouden en versterken, is het belangrijk dat we op een gerichte manier kunnen communiceren wat we doen. Deze communicatie kan langs verschillende kanalen en richt zich naar verschillende doelgroepen. Naar onze beheerders zullen we via een concreet actieplan communiceren waar we het komende jaar willen aan werken, wat onze doelstellingen zijn. Om de beheerders de mogelijkheid te geven dit proces van dichtbij op te volgen, organiseren we minstens vier keer per jaar een beheerscomité, en leggen we de kwartaalverslagen van onze dienst ter informatie voor aan de colleges van de deelnemende gemeenten Aalter, Knesselare. Naar de inwoners van onze regio zullen we regelmatig artikels schrijven in de gemeentelijke infobladen. Voor specifieke campagnes organiseren we persmomenten, zodat de bevolking via lokale media op de hoogte wordt gebracht van onze activiteiten. Naar onze intermediaire partners versturen we drie keer per jaar een nieuwsbrief, en kunnen we het LOM ook als communicatiekanaal gebruiken. Algemeen willen we ook onze website verder promoten als communicatiekanaal, zowel naar de inwoners van onze regio als naar onze intermediairs. Het uitgewerkte aanbod is kwalitatief. We willen boven alles een professionele dienst zijn die kwaliteitsvol werkt. Binnen de drugpuntsamenwerking werd een kwaliteitshandboek ontwikkeld, waar wij als dienst aan hebben meegewerkt. Dit kwaliteitshandboek wil een aantal krijtlijnen meegeven om de drugpuntsamenwerking verder uit te bouwen als professionele organisatie. Voor onze dienst willen we op verschillende niveaus kwalitatief blijven werken. Enerzijds werken we voor de uitwerking van campagnes met het iplan. Dit is een methodiek voor planmatig werken, ontwikkeld 26

27 door de VAD. Door met deze methodiek te werken kunnen we rekening houden met verschillende determinanten en hebben we een goede basis om achteraf de campagne te evalueren. Anderzijds willen we ook ons begeleidingsaanbod kwalitatief hoogstaand houden. Dit vereist een goede vorming van de preventiewerkers, maar ook een methode om de begeleidingen te evalueren. Sinds 2015 werken we binnen de begeleidingen met een specifieke methodiek voor evaluatie, Scott Miller genaamd. Deze methode bestaat uit twee korte vragenlijsten waarvan één bevraagd wordt voor de sessie (ORS), en één op het einde (SRS). Om relevante gegevens te kunnen evalueren dienen we er eerst en vooral voor te zorgen dat we voldoende begeleidingen hebben. 25 begeleidingen per jaar lijkt ons hier een minimum. DOELSTELLINGENSTRUCTUUR Binnen de Drugpunt-samenwerking is er gekozen voor een aantal vaste operationalisaties van de geformuleerde doelstellingen. Deze operationele doelstellingen vormen een leidraad doorheen alle actieplannen van de verschillende Drugpunten. Ze vormen als het ware een productcatalogus waardoor iedereen weet voor welke zaken je een beroep kan doen op Drugpunt. Voor elke tactische doelstelling die Drugpunt SMAK formuleert worden verschillende van deze operationalisaties gebruikt. Daarnaast is het mogelijk dat er vragen binnenkomen die naast de bestaande tactische doelstellingen vallen. Omdat Drugpunt, naast haar eigen beleidsdoelstellingen, ook ruimte wil laten voor vragen die opduiken, dienen deze operationele doelstellingen om na te kijken op welke vragen ingegaan kan worden. Ten slotte geven deze operationele doelstellingen een stuk zicht op het gelijkblijvend beleid van Drugpunt, het basisaanbod dat niet expliciet in acties of strategische of tactische doelstellingen is opgenomen in het activiteitenplan. Volgende doelstellingen worden geformuleerd: S.D.1. De doelgroep verantwoord en kritisch leren omgaan met genotsmiddelen. O.D.1.1. De bevolking heeft kennis m.b.t. genotsmiddelen en het gebruik ervan. O.D.1.2. De bevolking is gestimuleerd tot een verantwoorde omgang met genotsmiddelen. O.D.1.3. Specifieke groepen ontwikkelen meer vaardigheden en weerbaarheid ten aanzien van genotsmiddelen. O.D.1.4. Intermediairs ontwikkelen meer kennis en vaardigheden omtrent het alcohol- en drugthema. O.D.1.5. Verschillende organisaties zijn gestimuleerd en ondersteund in het uitvoeren van een eigen, dynamisch drugbeleidsplan. O.D.1.6. De verschillende lokale sectoren/actoren bundelen hun competenties binnen een lokaal netwerk. S.D.2. Begeleiding bieden bij jongeren en hun omgeving met beginnende probleemvorming m.b.t. genotsmiddelen en doorverwijzen indien nodig. O.D.2.1. Vroeginterventie wordt aangeboden zoals beschreven in de brochure: Vroeginterventie als eerstelijnshulp binnen een lokaal drugpreventiebeleid. 27

28 O.D.2.2. De bevolking en intermediairs kennen het vroeginterventieaanbod en doen een beroep op de ondersteuning van de drugpreventiedienst. O.D.2.3. Er is structurele samenwerking met gespecialiseerde hulpverlening en met lokale diensten i.f.v. doorverwijzing van cliënten. SD 3.: Drugpunt SMAK neemt de regierol op binnen een ruimer lokaal overleg jongerenwelzijn 0D 3.1: Een platform creëren waar ruimte is om aanbod en kennis uit te wisselen en op elkaar af te stemmen. OD 3.2 Samenwerking tussen de lokale partners stimuleren en gezamenlijk uitgewerkte acties mee ondersteunen. Essentiële randvoorwaarden 1. De bevolking en intermediairs kennen het aanbod van de dienst 1.1. Continue herhaling van de persoonlijke sectorbezoeken om een optimale samenwerking en communicatie te garanderen Tijdens preventieactiviteiten wordt aandacht besteed aan de werking van de dienst De website wordt up-to-date gehouden en gecommuniceerd naar de bevolking en de intermediairs 2. Het uitgewerkte aanbod is kwalitatief 2.1. De preventiewerkers verwerven stelselmatig meer expertise De preventiewerkers nemen deel aan relevante vormingen en/of opleidingen Drugpunt SMAK neemt deel aan de studiedag van de VAD Het interne opleidingsaanbod van de gemeente Aalter wordt opgevolgd en bijgewoond De drugpreventiewerker leest specifieke literatuur om de expertise te verhogen 2.2. De beschikbare middelen worden op een verantwoorde wijze ingezet Het budget wordt opgesteld en opgevolgd zoals voorzien in de begroting De middelen worden duurzaam besteed en geïnvesteerd De beschikbare tijd wordt op een evenwichtige manier verdeeld over de verschillende aangesloten gemeenten 2.3. De werking van Drugpunt SMAK wordt nauwgezet geregistreerd en gerapporteerd Als registratieprogramma voor preventie wordt Ginger, ontwikkeld door de VAD, gebruikt De vroeginterventie wordt geregistreerd volgens het registratieprogramma ontwikkeld door het steunpunt LOVI De leden van het beheerscomité en het college van Burgemeester en schepenen ontvangen het kwartaalverslag van de dienst Het jaarverslag wordt opgemaakt en bezorgd aan de leden van het beheerscomité, de gemeenteraad, het college van Burgemeester en schepenen en het Lokaal overleg middelengebruik Aalter/Knesselare. 3. Het uitgewerkte aanbod sluit aan bij de Drugpuntsamenwerking, de provinciale en Vlaamse visie 3.1. Drugpunt SMAK werkt mee aan de uitbouw van de structurele samenwerking tussen de verschillende intergemeentelijke preventiediensten 3.2. Drugpunt SMAK organiseert, samen met de andere provinciale Drugpunten, een studiedag voor intermediairs Drugpunt SMAK is lid van de VAD (Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw) 3.4. Drugpunt SMAK neemt deel aan de algemene vergadering van de VAD 3.5. Acties en campagnes worden opgesteld of bijgestuurd aan de hand van de projectfiches op basis van het i-plan