1 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en didactische wenken

Transcriptie

1 1 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en didactische wenken Doelstelling 1: Het schema mens gedrag en beïnvloedende factoren verduidelijken en kaderen binnen de component sociale wetenschappen en binnen het studierichtingsprofiel LEERPLANDOELSTELLINGEN De jongere 1. koppelt interne en externe factoren die de mens en zijn gedrag kunnen beïnvloeden aan concreet gedrag; 2. brengt aan de hand van voorbeelden de onderlinge samenhang en interactie tussen de verschillende factoren die de mens en zijn gedrag kunnen beïnvloeden in kaart; 3. kadert het schema mens - gedrag en beïnvloedende factoren binnen de component SW en binnen het studierichtingsprofiel. LEERINHOUDEN Het gaat over waarneembaar gedrag of het concrete handelen of geleerd gedrag, niet over reflexen Interne factoren die de mens (en zijn gedrag kunnen) beïnvloeden: biologische factoren leerprocessen cognitieve processen psychodynamische factoren Externe factoren die de mens (en zijn gedrag kunnen) beïnvloeden: sociaal-culturele factoren Systeemdenken: factoren en de mens zijn in samenhang en interactie, dynamisch en onlosmakelijk In samenhang en interactie: dynamisch en onlosmakelijk Schema mens - gedrag en beïnvloedende factoren in relatie tot de verschillende componenten binnen de studierichting Schema mens - gedrag en beïnvloedende Leerboek 1. Wat is gedrag? 1.1. gedrag, een definiëring gedrag is interpersoonlijk (brainstorm rond schema; lln zelf laten maken) 1.2. beïnvloedende factoren interne factoren (geillustreerd) A. biologische factoren B. leerprocessen C. cognitieve processen D. Psychosociale factoren externe factoren A. sociale omgeving B. culturele omgeving (omvat religieus) 1.3. systeemdenken of contextueeldenken volgens Nachy 2. toepassing op concreet gedrag - eerst factoren koppelen aan gedrag - deze factoren worden gezien als een systeem. 3. koppeling SW: schema kaderen in de richting STW Pagina 1 van 19

2 factoren in relatie tot studierichtingsprofiel Doelstelling 2: Onderzoeken hoe de lichamelijke, cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van de mens verloopt LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN De jongere 4. duidt met voorbeelden het belang van ontwikkelingspsychologie aan voor het dagelijks leven; 5. brengt de verschillende ontwikkelingsgebieden en hun onderlinge samenhang in kaart; Verschil tussen mensenkennis en psychologie Psychologie is de wetenschappelijke studie van het gedrag en van de mentale processen van individuen Ontwikkelen is veranderen, is het invoegen van de nieuwe mogelijkheden die men heeft verworven (door steeds grotere beheersing en differentiatie) in de eisen en verwachtingen die vanuit je omgeving gesteld worden Ontwikkelingsgebieden en onderlinge samenhang: Ontwikkelen is veranderen op cognitief, 1. Wat is psychologie? 1.1. psychologie ontleedt definiering doelen van psychologie domeinen van psychologie ontwikkelingspsychologie 1.2. verschil met mensenkennis psychologie is een wetenschap wat is mensenkennis? 2. Wat is ontwikkelen? 2.1. definiëring (zie leerinhoud) 2.2. ontleding Hoe verwerven we mogelijkheden? A. biologisch B. cognitief (schema gebruiken bij uitleg) Waarom verwerven we mogelijkheden? A. Eisen van de omgeving B. Verwachtingen van de omgeving (link sociale culturele factoren in schema) 3. de verschillende ontwikkelingsgebieden (inhoud van de ontwikkelingspsychologie) 3.1. de lichamelijke ontwikkeling Pagina 2 van 19

3 sociaal-emotioneel, lichamelijk gebied de psychische ontwikkeling cognitieve ontwikkeling (incl. taal) dynamisch-affectieve ontwikkeling de wilsontwikkeling 3.3. de sociale ontwikkeling (schema maken waarin de samenhang aangetoont wordt) 6. geeft met voorbeelden aan wanneer een nieuwe fase in ontwikkeling intreedt; 7. vergelijkt verschillende benaderingen m.b.t. het afbakenen en benoemen van verschillende fasen en gebieden; Ontwikkelingsfasen of perioden: kindertijd, jeugdperiode en volwassenheid. Het afbakenen en benoemen van fasen en gebieden is contextbepaald en tijdsgebonden. 4. ontwikkelingsfasen 4.1. kindertijd groeisprongen van de baby (rollenkruipen-stappen-lopen) schoolrijpheid (kinderopvang - lagere school) 4.2. jeugdperiode overgang: wanneer word ik jongere (puberteit begint: welke lichamelijke psychische en sociale processen starten) (link: the human body) overgang leerling - student ( welke zijn de verwachtingen van de omgeving; hoe verwacht men dat ik me gedraag) 4.3. Volwassenheid actieve en passieve volwassenen (arbeid als invloed op gedrag) (schema wordt toegepast op alle pijlers) 5. benaderingen in de ontwikkelingspsychologie 5.1. Freud (fasen tot 12 jaar) tijdsdenken en biografie theorie en doelen 5.2. Erikson (alle leeftijdsfasen voortgebouwd op Freud) tijdsdenken en biografie theorie en doelen 5.3. Rogers (humanistische psychologie) tijdsdenken en biografie Pagina 3 van 19

4 theorie en doelen 5.4. Bandura (social learning - cognitieve theorie) tijdsdenken en biografie theorie en doelen (veel testen en voorbeelden voorzien) 8. geeft voorbeelden van de unieke ontwikkeling van elke mens en de beïnvloedende factoren die daarin een rol spelen; 9. onderzoekt de rijkdom van verscheidenheid in ontwikkeling bij mensen; 10. herkent en benoemt, vanuit observaties de lichamelijke ontwikkeling van de mens doorheen de ontwikkelingsfasen; 11. herkent en benoemt vanuit observaties de cognitieve ontwikkeling van de mens doorheen de ontwikkelingsfasen; 12. herkent en benoemt vanuit observaties de sociaal emotionele ontwikkeling van de mens doorheen de ontwikkelingsfasen; 13. onderzoekt hoe thema s in verschillende leeftijdsfasen geconcretiseerd worden. Unieke ontwikkeling Ontwikkelingsfasen worden door heel wat factoren beïnvloed waardoor deze ontwikkelingsfasen bij iedere unieke persoon op een eigen manier gekleurd worden Beïnvloedende factoren: temperament, persoonlijke eigenschappen, cultuur en milieu, opvoedings- en leefklimaat, sfeer in gezin of gezinsvervangende situatie, toevallige factoren als verlies van ouder, door het leven gaan met een beperking, Verscheidenheid uniciteit van elke mens, unieke ontwikkeling. verscheidenheid tussen mensen 6. iedereen is uniek - ieder is verscheiden (films als Nell / Good Will Hunting / ) 6.1. de wilde van Avyron (taalontwikkeling) 6.2. Genie (Monkey bird don t sing) 6.3. Roemeense weeshuizen (beïnvloedende factoren bevragen) Lichamelijke ontwikkeling observatieopdrachten Cognitieve ontwikkeling observatieopdrachten Sociaal emotionele ontwikkeling observatieopdrachten Thema veiligheid, geborgenheid/loslaten, verlies maken van keuzes communicatie spel samenleven beleven Pagina 4 van 19

5 identiteit engagement zingeving. Pagina 5 van 19

6 Doelstelling 3: Schetsen van de samenhang van elementen die een rol spelen in het pedagogisch handelen en van de wederzijdse beïnvloeding waarbinnen het pedagogisch handelen plaatsvindt LEERPLANDOELSTELLINGEN De jongere 14. brengt verschillende elementen die een rol spelen in het pedagogisch handelen in kaart en gebruikt daarbij de correcte begrippen: pedagogisch handelen, opvoedingsklimaat/milieu, opvoedingsstijl, opvoedingsmiddelen, rol, pedagogische methode, opvoedingsproject; 15. brengt de elementen die de visie op het pedagogisch handelen kunnen bepalen in kaart; LEERINHOUDEN Pedagogisch handelen tussen 0 en 18 jaar Elementen: visie, opvoeder (leeftijd, rol, opvoedingsstijl, keuze voor opvoedingsmiddelen) Kind/jongere, situatie ( sociaal culturele factoren, opvoedingsklimaat) Bepalende elementen: levensbeschouwing en mensbeeld, eigen ervaringen, eigen ontwikkeling, relatie opvoeder-kind/jongere, situatie, rol, milieu, 1. Omschrijving van de begrippen (definiëring) 1.1. wat is pedagogisch handelen? wat is agogiek veranderkunde wat is pedagogiek? veranderen van kinderen opvoeden/opvoedkunde wat is pedagogisch handelen? 1.2. begrippen binnen het pedagogisch handelen opvoedingsklimaat opvoedingsstijl opvoedingsmiddelen rol pedagogische methode opvoedingsproject 1.3. situering van de begrippen in het STWschema 2. visie op pedagogisch handelen 2.1. observatieopdracht van pedagogische handelingen (opdrachten voorzien + dvd materiaal) 2.2. de elementen van het pedagogisch handelen? de levensbeschouwing en het mensbeeld de ervaring de eigen ontwikkeling de opvoedingsrelatie (opvoeder-kind) de situatie (hier en nu?) de rol het milieu Pagina 6 van 19

7 16. onderzoekt de relatie tussen een bepaalde (mens)visie en een pedagogische methode; Opvoeder handelt vanuit een bepaalde visie 2.3. de elementen hangen samen. Ze vormen een geheel, een kijk op opvoeden, een visie op zijn beurt vormt dit het handelingskader. 17. observeert het pedagogisch handelen in bepaalde situaties en verbindt deze observaties met achterliggende methode(s) en visies; 18. onderzoekt het opvoedingsproject van de eigen school; 19. toetst de gevolgen van het opvoedingsproject van de school voor het pedagogisch handelen aan de eigen schoolervaringen; Mogelijke pedagogische methodes: Montessori (kindgericht), Steiner (antroposofisch) Verschillende scholen en hun opvoedingsproject Gevolgen voor het pedagogisch handelen 3. de relatie tussen pedagogische methodes en visies 3.1. methodes montesori (teksten met uitleg en concreet materiaal) steiner Freignet (de school met de bijbel, de ark) 3.2. welke visie steekt achter deze methodes opdracht: onderzoek de verschillende elementen van het pedagogisch handelen binnen de verschillende methodes Opdracht: observeer het pedagogisch handelen in bepaalde situaties. (lkr handleiding) 4. ons opvoedingsproject 4.1. opdracht: analyseer (volgens een afgesproken werkmodel) het opvoedingsproject van de school. Welke visie steekt er in. Vanuit welke elementen vind je daarvoor een verklaring? (lkr handleiding) 4.2. opdracht: praktijktoets: klopt de visie met de praktijk van de school, klas, gedrag van leerlingen, gedrag van leerkrachten? (lkr handleiding) Pagina 7 van 19

8 20. onderzoekt welke sociaal culturele factoren een invloed kunnen hebben op het pedagogisch handelen en op het kind/de jongere; Verschillende functies van en relaties binnen een gezin of binnen gezinsvervangende situaties Veranderlijkheid van gezinssituatie voor kinderen Verschillende tijdsbesteding: georganiseerd en vrij, verschillende opdrachten/ keuzes, Gevolgen voor het pedagogisch handelen Gevolgen voor het gedrag van kinderen/jongeren 5. Sociaal-culturele factoren beïnvloeden het pedagogisch handelen 5.1. functies van het gezin economische functie zorgfunctie fysisch psychisch biologische functie socialisatiefunctie (telkens bekijken we de gevolgen wanneer het gezin niet voldoet aan de functie: de gevolgen naar pedagogisch handelen en gedrag van het kind (tov de opvoeder)) 5.2. relaties binnen het gezin algemeen vader-moeder; vader-dochter; moederzoon; broer-zus; stief mijn relaties hoe maken we een geneogram? (marleen heylen) Wat zijn de gevolgen naar pedagogisch handelen en gedrag van mijzelf. (+ de gevolgen naar pedagogisch handelen en gedrag van het kind) 5.3. relaties binnen een gezinsvervangend tehuis opvoeder/begeleider tov kind vb: BJZ; MPI; (OOC, lkr handleiding) pleeggezin (+ de gevolgen naar pedagogisch handelen en gedrag van het kind) Pagina 8 van 19

9 5.4. nieuwe gezinsvormen ontstaan Welke socio-culturele factoren zorgen ervoor dat andere gezinsvormen naast het traditioneel gezin ontstaan. (lkr handleiding= monogamie-polygamie-historische gezinsvormen, ) éénoudergezin nieuw samengesteld gezin homo-gezin lesbo-gezin (video Sam en Lisa) (+ de gevolgen naar pedagogisch handelen en gedrag van het kind) 5.5. Vrijetijdsbesteding georganiseerde vormen: chiro, speelpleinwerk, sportclub verantwoordelijkheid zelfdiscipline sociale ontwikkeling niet-georganiseerde vormen kamercultuur spellen/gaming straatcultuur (+ de gevolgen naar pedagogisch handelen en gedrag van het kind) Pagina 9 van 19

10 21. onderzoekt de samenhang van opvoedingsklimaat, stijl en middelen bij het pedagogisch handelen in bepaalde situaties; Pedagogisch handelen als een dynamisch gegeven: binnen een bepaald klimaat/sfeer vanuit een bepaalde stijl met bepaalde middelen Situatie: gevaar, onderwijs, vrije tijd, competitiesport, Diverse groepssituaties: klasgenoten, gezinsgenoten, sportgenoten, peergroep, Belang van leren aan elkaar Rollen: kind/jongere - ouder, leerling-leraar, sporter-trainer, lid-leider, 6. Pedagogisch handelen is dynamisch handelen 6.1. met een opvoedingsklimaat 6.2. met een opvoedingsstijl laisser-fair verwennen autoritair democratisch/onderhandelen 6.3. met opvoedingsmiddelen (zie schema gedrag, nog te bewerken) 6.4. in een opvoedingsmilieu gezin onderwijs (zie ook doel 18;19;20) vrije tijd 7. onderzoek het dynamisch pedagogisch handelen 7.1. in het onderwijsmilieu binnen de context van de klas vergelijken tussen lln-lln interactie; lkr-llninteractie; peerteaching; conformisme; modeling/shaping; gevaarsituatie + terugkoppeling hoofdstuk in de sportclub sporter-trainer; onderlinge competitie, tacktiek, fysieke + terugkoppeling hoofdstuk in de jeugdbeweging leden-leiding; visie; waarden? + terugkoppeling hoofdstuk 6 (het bekijken van andere opvoedingsmilieus kan steeds gekoppeld worden met het pedagogisch handelen binnen het gezin.) Pagina 10 van 19

11 22. onderzoekt het verschil in handelen tussen verschillende opvoeders in eenzelfde situatie; Kind wordt opgevoed door vele opvoeders Vanuit verschillende visies Rollen Situaties. 8. vergelijkend onderzoek van verschillend pedagogisch handelen (lkr handleiding) 8.1. verschillende lkr 8.2. lkr directeur 8.3. lkr lkr (lkr handleiding) rollenspel video vragenlijst IO maken 23. geeft aan de hand van eigen ervaringen aan dat elke opvoedingsrelatie een unieke relatie is; Elke opvoedingsrelatie is een unieke relatie: beide partijen met hun ontwikkeling, sociaal cultureel milieu, biologische mogelijkheden, ervaring, cognitie,. 9. portfolio-opdracht formuleren geneogram 9.2. onderzoek opvoedingsmiddel 9.3. observatie stijl pedagogisch handelen 9.4. Pagina 11 van 19

12 Schema opvoedingsmiddelen Je kan het gedrag vóór R tijdens R na R aanmoedigen stimuleren positieve structurering aanmoedigen advies geven R gebod rituelen rituelen... belonen af remmen, af leren inhiberen waarschuwen vermaning verbod negatieve structurering toezicht houden toezicht houden... straffen voortonen; zeggen hoe het moet oriënteren wedijver opwekken gesprek voorbeeld geven voorbeeld zijn... Pagina 12 van 19

13 Doelstelling 4: In kaart brengen welke factoren Gedrag beïnvloeden en de relatie met leren illustreren LEERPLANDOELSTELLINGEN De jongere 24 verduidelijkt aan de hand van voorbeelden dat het kijken naar gedrag gebeurt vanuit een bepaald referentiekader; 25 verduidelijkt aan de hand van voorbeelden hoe gedrag wordt geleerd en gebruikt daarbij begrippen correct; 26 brengt aan de hand van voorbeelden in kaart hoe motivatie het gedrag beïnvloedt; 27 brengt aan de hand van voorbeelden in kaart hoe het denken (cognitie) het gedrag beïnvloedt; 28 brengt aan de hand van voorbeelden in kaart hoe emoties het gedrag beïnvloeden; LEERINHOUDEN Gedrag is een co-creatie van persoon en omgeving. (schema: mens - gedrag en beïnvloedende factoren) Klassieke conditionering, operante conditionering, inzichtelijk leren, leren door imiteren,.. Begrip motivatie Interne en externe (leer)motivatie Straffen en belonen: invloed op motivatie Verklaringstheorieën m.b.t. motivatie Begrip cognitie Interne en externe attributies Begrip emotie Ontstaan van emoties Soorten emoties: basisemoties, aanverwante emoties Verbaal en non-verbaal uiten van emoties Gedrag als uitingsvorm van emotionele reactie kan zich beperken tot een gezichtsuitdrukking of zich uitbreiden tot bijna alle delen van ons lichaam Aangeboren en aangeleerde reacties Pagina 13 van 19

14 29 onderzoekt hoe motivatie, cognitie en emotie beïnvloed worden door sociale en culturele factoren; 30 onderzoekt de samenhang tussen motivatie cognitie emotie en gedrag binnen een bepaalde situatie; Gedrag is een co-creatie van persoon en omgeving. (schema: mens gedrag en beïnvloedende factoren) 31 beoordeelt reflectiemodellen op de samenhang tussen motivatie, cognitie, emotie en gedrag; 32 gebruikt reflectiemodellen; 33 onderzoekt de betekenis van reflectie voor het empathisch communiceren en omgaan met mensen; 34 geeft eigen groei (cognitief, emotioneel, competentie) weer aan de hand van eigen reflecties. Reflectiemodel Reflectiemodel geeft samenhang tussen motivatie, cognitie, emotie en gedrag weer Samenhang tussen motivatie, cognitie, emoties binnen een bepaalde situatie bepaalt communicatie met anderen, het in handen nemen van het eigen leerproces, het functioneren binnen een groep, het omgaan met conflicten,. Doelstelling 5: In kaart brengen hoe men als mens deel uitmaakt van de samenleving LEERPLANDOELSTELLINGEN De jongere 35 geeft voorbeelden van de band tussen mens - en wereldbeeld én waarden en normen binnen een samenleving; 36 situeert de Universele verklaring van de rechten van de mens binnen verschillende visies op mens en samenleving; LEERINHOUDEN Verband tussen mens- en wereldbeeld én waarden en normen binnen een samenleving Universele verklaring van de rechten van de mens Pagina 14 van 19

15 37 geeft voorbeelden van de wisselwerking tussen de verschillende deelsystemen in de samenleving; Verschillende deelsystemen binnen een samenleving: De samenleving: als een democratisch systeem als een economisch systeem als een sociaal-maatschappelijk systeem als een rechtssysteem Wisselwerking tussen verschillende deelsystemen in de samenleving. Pagina 15 van 19

16 38 brengt in kaart hoe men als individu deel Verschillende deelsystemen van de uitmaakt van de verschillende deelsystemen samenleving van de samenleving; De samenleving als een democratisch systeem: Participatie aan het systeem van politieke vertegenwoordiging Participatie binnen belangengroepen Vakbonden, werkgeversorganisaties, ziekenfondsen, jeugdbewegingen, milieuorganisaties,. Rechten en plichten Gebruik van bronnen De samenleving als een economisch systeem: Participatie d.m.v. huisvesting/arbeid/belastingen/verzekeringen/ Consumentengedrag,.. Rechten en plichten Gebruik van bronnen De samenleving als een sociaal-maatschappelijk systeem: Sociale zekerheid/gezondheidszorg/ Cultuur/milieu/onderwijs/welzijn/media, Rechten en plichten Gebruik van bronnen De samenleving als een rechtssysteem: Rechtspraak en rechterlijke organisaties: Rechtbanken, rechtswinkels, reglementering, Rechten en plichten Gebruik van bronnen 39 onderzoekt hoe individuen op verschillende wijze kunnen participeren aan de samenleving; 40 onderzoekt hoe thema s of ontwikkelingen binnen de samenleving en de verschillende deelsystemen nieuwe benaderingswijzen met zich meebrengen. Gradaties waarin individuen participeren aan samenleving: van weinig naar veel, wisselend naargelang beïnvloedende factoren, naargelang persoonlijkheid Beïnvloedende factoren voor het onderzoek van sociaal-wetenschappelijke thema s. Evoluties in het denken omtrent thema s vanuit ontwikkelingen in de samenleving. Thema: Pagina 16 van 19

17 Genetica Waarden en normen Vergrijzing Globalisering Sport Religie Armoede Genderdenken Kunst en cultuur gelijk.) Pagina 17 van 19

18 Doelstelling 6: Verkennen van eigen mogelijkheden als leerling na de studierichting Sociale en technische wetenschappen LEERPLANDOELSTELLNGEN LEERINHOUDEN De jongere 41 brengt beroepen en opleidingsmogelijkheden na de studierichting Sociale en technische wetenschappen in kaart; 42 motiveert zijn eigen studiekeuze vanuit eigen ontwikkeling in competentie. Sectoren die met het studiegebied Personenzorg verbonden zijn: sociaal-agogische of welzijnssector paramedische of gezondheidssector onderwijs of educatieve sector Verschillende beroepsgroepen: opleidingsmogelijkheden en voorwaarden, taakomschrijvingen, werkomstandigheden, loopbaanmogelijkheden, bijscholingsmogelijkheden Voorwaarden, mogelijkheden en beperkingen wat betreft de verdere studies en het latere werk Reflecteren i.v.m. eigen mogelijkheden en beperkingen Pagina 18 van 19

19 Pagina 19 van 19