No time to waste. Kinderen en hun recht op vrije tijd

Transcriptie

1 No time to waste. Kinderen en hun recht op vrije tijd Docentendag Bachelor Pedagogie van het Jonge Kind Bruno Vanobbergen Kinderrechtencommissaris

2 Artikel 31 van het VRK Elk kind heeft recht op rust en vrije tijd, om te spelen en op recreatie, en om deel te nemen aan kunst en cultuur. De overheid zorgt ervoor dat ieder kind gelijke kansen heeft om dit recht te realiseren en bevordert recreatieve, artistieke en culturele voorzieningen voor kinderen.

3 General Comment VN-Comité artikel 31 Bekommernissen van het VN-Comité: Functionele benadering van kinderspel Moeilijke verhouding kinderen en de publieke ruimte School neemt een (te) sterke plaats in de tijdbesteding van kinderen in Kolonisatie van de kindertijd Te veel kinderen vallen uit de boot Recht op spel en ontspanning is even belangrijk als eten en drinken

4

5 General Comment VN-Comité artikel 31 Bekommernissen van het VN-Comité: Functionele benadering van kinderspel Moeilijke verhouding kinderen en de publieke ruimte School neemt een (te) sterke plaats in de tijdbesteding van kinderen in Kolonisatie van de kindertijd Te veel kinderen vallen uit de boot Recht op spel en ontspanning is even belangrijk als eten en drinken

6

7 Waar spelen kinderen? Op de koer of in de tuin Jongens Meisjes ,1 87,6 93,6 91,3 Bij vriendjes thuis 75,4 85,8 76,3 88,3 Binnenshuis 88,4 76,7 87,7 79,4 Op het terras 63,9 67,5 69,9 74,3 In een speeltuin 56,3 67,3 56,4 67,9 Op straat, park, plein 53,4 61,4 47,0 54,3 In een bos of weide 69,9 60,4 60,9 47,6 Bron: Onderzoek naar (Buiten)speelgedrag in tijdsperspectief bij 6- tot 14-jarigen, KULeuven

8

9 General Comment VN-Comité artikel 31 Bekommernissen van het VN-Comité: Functionele benadering van kinderspel Moeilijke verhouding kinderen en de publieke ruimte School neemt een (te) sterke plaats in de tijdbesteding van kinderen in Kolonisatie van de kindertijd Te veel kinderen vallen uit de boot Recht op spel en ontspanning is even belangrijk als eten en drinken

10 Artikel 31 Charter voor scholen Krijgen we 31 minuten meer speeltijd Is spelen ook leren Is er veel aandacht voor speelse en creatieve activiteiten tijdens de lessen Is binnenblijven nooit een straf Vermijden we bijles tijdens de pauzes Hebben we huiswerkvrije dagen Is er ook ruimte voor kinderen uit de buurt

11 General Comment VN-Comité artikel 31 Bekommernissen van het VN-Comité: Functionele benadering van kinderspel Moeilijke verhouding kinderen en de publieke ruimte School neemt een (te) sterke plaats in de tijdbesteding van kinderen in Kolonisatie van de kindertijd Te veel kinderen vallen uit de boot Recht op spel en ontspanning is even belangrijk als eten en drinken

12

13 Als burgemeester word ik geconfronteerd met de vraag van 4 gemeenteraadsleden om kinderen met een karakterstoornis te weren uit de gemeentelijke speelpleinwerking. Tot nu toe zochten we bij mogelijke problemen met kinderen altijd in overleg met de ouders naar een oplossing. Nu stelt men voor om hen zonder meer te weigeren. Graag uw hulp aub.

14 Kinderen in armoede en vrije tijd Kwaliteitscriteria vrijetijdsaanbod: Bereikbaarheid: vanuit het aanbod zijn actieve inspanningen naar informatie en locatie belangrijk Beschikbaarheid: over de mogelijkheid beroep te doen op het aanbod zonder voorafgaande toelatingsvereisten + mogelijkheid een stabiele relatie met de begeleiding uit te bouwen Bruikbaarheid: participatie aan het aanbod verandert iets concreet

15 General Comment VN-Comité artikel 31 Voorwaarden: Vrij van stress Vrij van sociale uitsluiting Geweldloos milieu Veilige en gezonde omgeving Gelegenheid tot rust Beschikken over vrije tijd zonder andere verplichtingen Tijd en ruimte zonder controle van volwassenen/zonder begeleiding Kansen tot communicatie en interactie Ruimte tot verbeelding Aandacht voor culturele en artistieke erfgoed Aandacht voor sport en spel

16 Kinderen, jongeren en geweld (2012) Lichamelijk Emotioneel Seksueel Gezin 12% 18% 1% School 42% 57% 4% Jeugdbeweging 10% 13% 2% Sport 13% 23% 3%

17 Vrije tijd veronderstelt een grote mate van autonomie. Vrije tijd zou kunnen gezien worden als tijd waarover je niet ter verantwoording geroepen wordt of kan worden (in: Over vrijbuiters en ankertijd, p. 73)

18

19

20

21 Kinderrechtenperspectief Vertrekpunt in het hier en nu van kinderen Participatierechten als recht op toegang tot maatschappelijke voorzieningen Bijzondere aandacht voor kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties Kindperspectief Spelen is je verliezen in de tijd Belang van het tot rust kunnen komen Liefst zoals thuis (buitenschoolse kinderopvang)

22 Vrije tijd en autonomie Dubbele betekenis van zelfbeschikking over de tijd: Zelf vorm geven aan de tijd Kiezen om de tijd te laten organiseren door anderen (sportclub of jeugdbeweging) Als het gaat over vrije tijd van kinderen, denken we meestal aan deze georganiseerde activiteiten In speelpleinwerking: invulling van tijd meer onderwerp van discussie

23 Vrije tijd Jeugdbewegingen Sportclub Speelpleinwerking Aantal kinderen Één op tien van alle kinderen in Vlaanderen jarigen kinderen verspreid over de zomer

24 Tussen ankertijd en vrijbuiterij (2013) Ankertijd: Belang van houvast en herkenbaarheid van de omgeving Belang van een zekere samenhang in het dagverloop Structuur geeft veiligheid en geborgenheid Vrijbuiterij Belang van verbeeldbaarheid van tijd Belang van eigen tijd, tijd die kinderen zelf kunnen bestemmen Belang van socialitijd

25 VOLWASSENEN zijn TIJDVRETERS

26 De versteende pedagogiek Het gaat erom kinderen te ondersteunen in hun oriëntatie op de hen omringende samenleving. Dat is anders dan kinderen toeleiden naar een standaardaanbod geïnspireerd door ideale ontwikkelingstrajecten. ( ) We moeten starten waar kinderen en jongeren zijn, niet waar wij willen dat ze uitkomen. Filip Coussée & Griet Roets, 2011 Bron: Vrijetijdsbeleving van kinderen in armoede, eindrapport feb. 2011

27 Pedagogische plekken zijn plekken waar de tijd onbestemd is, waar de woorden nog niet dienen om iemand te kunnen diagnosticeren, maar om te spreken, waar wat men doet nog niet wordt gezien als iets wat past bij een leeftijd of een achtergrond of context, maar als een manier van opgaan in iets. Jan Masschelein Bron: Waar staat de jeugd in 2020? De nood aan pedagogische plekken

28 Het gaat in opvoeding om vrije tijd en men is pedagogisch werkzaam wanneer men vrije tijd maakt. Experten en deskundigen hebben eigenlijk geen vrije tijd. Hun tijd is die van de ontwikkeling, of het groeien. Dat wil zeggen het is tijd die bepaald is, die een bestemming heeft en die men ook zo precies mogelijk tracht te bepalen. Jan Masschelein

29 Als men de pedagogische verantwoordelijkheid zo invult, dan is het duidelijk dat men voor zover men pedagogisch bezig wil zijn zich (1) ook vooral aan zichzelf moet werken, dat wil zeggen, het eigen verlangen naar zekerheid en de eigen bedoelingen met kinderen of jongeren tijdelijk moeten opschorten of uitschakelen, (2) dat men uitgaat van de gelijke bekwaamheid en (3) dat men zelf probeert te belichamen wat men zegt, dat men zelf de zorg voor de wereld (voor de dingen, de praktijken) belichaamt.