Beleidsbrief Vlaamse Rand ingediend door de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van

Transcriptie

1 Beleidsbrief Vlaamse Rand ingediend door de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand

2 EEN BELEID OP MAAT VOOR DE VLAAMSE RAND Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Functionele bevoegdheid Vlaamse Rand 2.1. SD - Aansturen van een gecoördineerd Randbeleid OD - Initiatieven die het Vlaams karakter van de Vlaamse Rand bevestigen en/of verstevigen OD - Infrastructuur en gebouwen in het beheer van vzw de Rand OD - Subsidies voor initiatieven die het Vlaams Karakter bevestigen en/of verstevigen Coördinatieplatform VSGB Strategische projecten I. Felix De Boeck II. Campus Bierenberg Media en communicatie 2.2. SD vzw de Rand OD De gemeenschapscentra OD Taalpromotie OD Sensibiliseren van internationalen OD de Zes en het Vlaams beleid 3. Functionele bevoegdheden inzake Randbeleid 3.1. Toerisme 3.2. Onroerend Erfgoed 3.3. Binnenlands bestuur en taalwetgeving 3.4. Onthaal en integratie 4. Andere beleidsdomeinen 4.1. Werk 4.2. Onderwijs 4.3. Huisvesting Vlabinvest 4.4. Economie START, Mobiliteit 4.5. Ruimtelijke Ordening 4.6. Cultuur, Jeugd, Sport en het verenigingsleven 4.7. Open Ruimte 4.8. Welzijn en Gezondheid 4.9. Europees en Buitenlands Beleid 5. Lijst met afkortingen 6. Regelgevingagenda Bijlage 1. Samenvatting van de belangrijkste beleidsinitiatieven Bijlage 2. Resoluties en moties van het Vlaams Parlement p. 2 p. 7 p. 7 p. 7 p. 8 p. 9 p. 9 p.10 p.10 p.11 p.12 p.14 p.14 p.15 p.16 p.17 p.18 p.18 p.19 p.20 p.21 p.21 p.21 p.24 p.24 p.26 p.28 p.28 p.29 p.31 p.32 p.33 p.34 p.35 p.36 1

3 1. Inleiding De Vlaamse Rand rond Brussel bestaat uit 19 gemeenten (6 faciliteiten- en 13 nietfaciliteitengemeenten) die onderling verschillen op socio-economisch, demografisch, ruimtelijk, vlak. Toch onderscheidt de Vlaamse Rand zich als geheel van de rest van Vlaanderen met een eigen profiel. Het is strategisch een zeer belangrijk gebied met tal van specifieke beleidsuitdagingen. Deze beleidsbrief vertaalt de continuering van een inclusief en gecoördineerd beleid, zoals vooropgesteld in de beleidsnota Vlaamse Rand Het territorialiteitsbeginsel blijft de basis voor dit beleid dat zich richt op het bevestigen, ondersteunen en versterken van het Nederlandstalig karakter van de Vlaamse Rand en de integratie van anderstaligen. Tevens dient de open ruimte er gevrijwaard te worden en moeten gerichte maatregelen ervoor zorgen dat de mobiliteit verzekerd blijft. Cruciaal is een goede samenwerking tussen alle betrokken partners waaronder de provincie Vlaams-Brabant en de gemeentebesturen. Dit beleid biedt mij de uitdaging om als bevoegd minister te werken aan een coördinerende aanpak die zich vertaalt op 3 niveaus: - Het behartigen van een horizontale, inclusieve aanpak voor het eigen Vlaamse Randbeleid. - Het aanmoedigen van acties voor de Vlaamse Rand binnen mijn bevoegdheidsdomeinen toerisme, onroerend erfgoed en Binnenlands Bestuur. - Erop toezien dat elk lid van de Vlaamse Regering de verantwoordelijkheid opneemt om binnen zijn/haar bevoegdheidsdomeinen het regeerakkoord met betrekking tot de Vlaamse Rand uit te voeren. Enkele speerpunten binnen het eigen Vlaamse Randbeleid zijn: - De versterking en de werking van vzw de Rand, zowel in haar basiswerking in de zes faciliteitengemeenten als op het vlak van de taalpromotiepijler; - De uitwerking en opvolging van de flankerende maatregelen binnen het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel; - De zorg over een goede jeugdwerking in de zes faciliteitengemeenten; - De verdere uitbouw van de Felixsite in Drogenbos als belangrijk strategisch project voor de Vlaamse Rand in de uitvoering van het regeerakkoord; - De opvolging van het onderzoek naar de heringebruikname van de voormalige campus Bierenberg via projecten die het Nederlandstalige karakter zullen verstevigen; - De continuering van een goed en gericht onthaalbeleid voor alle nieuwkomers in de Vlaamse Rand. Ik verwijs hieronder naar de globale tendensen binnen de Vlaamse Rand, waarop mijn eigen Randbeleid gestoeld is. De 19 Vlaamse gemeenten tellen anno 2010 ongeveer inwoners. Hun aantal neemt toe dankzij een geboorteoverschot en een sterk positief migratiesaldo. Voor de Vlaamse Rand als geheel staat dit cijfer op 4,7 per 1000 inwoners en dus vrij hoog in vergelijking met het Vlaamse Gewest (1,0) en de provincie Vlaams-Brabant (3,1). De demografische groei in de Vlaamse Rand zal tussen 2011 en 2020 (+3,4%) matiger zijn dan in het Vlaamse Gewest (+4,3%) en in de provincie Vlaams-Brabant (+3,7%). Ten aanzien van zowel de provincie Vlaams-Brabant als het Vlaamse Gewest, bevinden er zich in de Vlaamse Rand relatief meer jongeren en stijgt dit aandeel jaar na jaar. De faciliteitengemeenten tellen het hoogste aandeel jongeren. In tegenstelling tot de ontgroening verloopt de grijze druk in de Vlaamse Rand volgens het Vlaamse patroon (beide 36,2 voor 2010), hoewel iets minder snel. De interne vergrijzing is hoger dan het gemiddelde voor het Vlaamse Gewest (21,3 ten aanzien van 20, 7 voor het Vlaamse Gewest). De regio bezit enkele economische troeven. In de Vlaamse Rand zijn 5,7% van de ondernemingen van het Vlaamse Gewest gelokaliseerd ( BTW-plichtige ondernemingen). 2

4 Tussen 2000 en 2010 steeg dit aantal matig met 13,2% (in vergelijking: toename in de provincie Vlaams-Brabant +15,5% en het Vlaamse Gewest +14,7%). In 2009 werden er startende bedrijven geregistreerd. Maar ook, en voor het eerst gingen in het recessiejaar 2009 heel wat ondernemingen weg of stopten hun activiteit. In de Vlaamse Rand werden in banen aangeboden. Dit is een stijging van 11,5% ten opzichte van De Vlaamse Rand scoort goed tot zeer goed op het vlak van de tewerkstelling in de hoogtechnologische industrie, de kennisintensieve hightechdiensten, de kennisintensieve marktdiensten (in relatieve termen haast dubbel zo hoog als het Vlaamse Gewest!) en de minder kennisintensieve marktdiensten. Het aandeel zelfstandigen binnen de totale tewerkgestelde bevolking is dubbel zo groot in de faciliteitengemeenten dan in de niet-faciliteitengemeenten. De jobratio (aantal banen ten overstaan van bevolking op beroepsactieve leeftijd) is hoog en bedraagt 80,1 (provincie Vlaams-Brabant 65,8 en het Vlaamse Gewest 67,4). Een aantal gemeentes kennen een grote instroom aan pendelaars die, naast de lokale werkkrachten, de (vele) banen in de gemeente mee invullen. De activiteitsgraad (aantal werkenden en werkzoekenden ten overstaan van bevolking 20-64j) lag in de Vlaamse Rand (74,75) in 2009 lager dan in de provincie Vlaams-Brabant (76,69) en in het Vlaamse Gewest (76,40). Op gemeentelijk vlak merken we een grote differentiatie op. In 2009 situeerde de werkzaamheidsgraad (aantal werkenden ten overstaan van bevolking 20-64j) (70,15) zich er onder het Vlaamse niveau (71,32). De indicator ligt hoger in de niet-faciliteitengemeenten (71,39) dan in de faciliteitengemeenten (64,10). Meer dan de helft van de niet werkende werkzoekenden (NWWZ) is tussen de 25 en de 50 jaar (58,7% in 2010). Een vierde is ouder dan 50 jaar en ongeveer 16% is jonger dan 25 jaar. Van de NWWZ in het jaar 2010 was 41,9% laaggeschoold, 35,7% middengeschoold en 22,4% hooggeschoold. Ongeveer 91% is afkomstig uit de EU-27. Er is een relatief groot aandeel werklozen van Afrikaanse origine. De gebrekkige kennis van het Nederlands is kenschetsend voor vele werkzoekenden (48,6 %) 1. De werkloosheidsgraad bedraagt er 6,2% (cijfer 2009) en ligt tussen het hoger cijfer voor het Vlaamse Gewest (6,7%) en het lager provinciaal cijfer (5,2%). Het gemiddelde inkomen per inwoner loopt in de Vlaamse Rand op tot in Dit is hoger dan het gemiddelde voor het Vlaamse Gewest ( ), maar iets lager dan het gemiddelde voor de provincie Vlaams-Brabant ( ). Tussen 2000 en 2008 steeg dit bedrag matig met 33,5%. Voor de volledige Vlaamse Rand loopt het gemiddeld netto belastbaar inkomen per aangifte op tot , wat opnieuw hoger is dan het cijfer voor het Vlaamse Gewest ( ), maar ook hoger ligt dan het gemiddelde voor de provincie Vlaams-Brabant ( ). Tussen 2000 en 2008 was er een toename van of 11,1%. Er werden in ,9% aangiften kleiner dan geregistreerd, wat hoger is dan het percentage voor het Vlaamse Gewest (15,9%) en voor de provincie Vlaams-Brabant (15,7%). 17,5% van alle aangiften in de 19 gemeenten zijn hoger dan Dit percentage ligt boven het gemiddelde voor het Vlaamse Gewest (12,8%) en de provincie Vlaams- Brabant (17,0%). We zitten dus met grote extremen op het gebied van rijkdom binnen de Vlaamse Rand. Gemeenten met relatief veel inwoners die behoren tot de hogere inkomensklassen zijn Wezembeek- Oppem, Overijse, Tervuren, Kraainem, Meise en Sint-Genesius-Rode. Het aantal leefloontrekkers bleef in 2010 onder het Vlaamse gemiddelde (3,2 per duizend inwoners tegenover 4,1). Tussen 2001 en 2003 vertoonde het percentage kansarme gezinnen een dalende trend, om dan zoals elders in Vlaanderen stelselmatig te stijgen. De socio-economische situatie is een stuk beter in de faciliteitengemeenten dan in de overige Randgemeenten. De faciliteitengemeenten kenden lange tijd een dalend aantal kansarme gezinnen (waar dit in andere regio s reeds steeg), waarbij de nieuwe toename zich pas manifesteerde vanaf 2008 (2,7%). In de Vlaamse Rand is een breed onderwijsaanbod voorhanden. In de zes faciliteitengemeenten wordt in de basisscholen naast het Nederlandstalig onderwijs ook Franstalig onderwijs aangeboden, dit is enkel toegankelijk voor inwoners van de faciliteitengemeenten die het Nederlands niet als thuistaal hebben. 1 Taalachterstand Nederlands bij werkzoekenden, VDAB ontcijfert nr. 24 p. 4, VDAB Studiedienst, Brussel. 3

5 Nederlandstalige scholen in de Vlaamse Rand krijgen steeds meer anderstalige leerlingen over de vloer. Uit onderzoek 2 blijkt dat het percentage anderstalige leerlingen soms hoger ligt dan 45%. Cijfers van Kind & Gezin 3 betreffende de nationaliteit van de moeder wijzen op een toenemende internationalisering van de Vlaamse Rand. In de faciliteitengemeenten bedraagt het aandeel moeders van buitenlandse herkomst bijna 38 procent; in de overige gemeenten van de Vlaamse Rand is dat 32 procent. Ook het aantal gezinnen met als thuistaal het Nederlands ligt gevoelig lager in de Vlaamse Rand (40%) dan in de rest van Vlaanderen. In de faciliteitengemeenten zakt dit aandeel zelfs tot 14%. Daarnaast is het aantal Nederlandstalige lijsten bij gemeenteraadsverkiezingen in dertig jaar tijd ongeveer status quo gebleven (ca. 75%). De Franstalige lijsten zijn ongeveer 5 procentpunten gestegen (van 15% naar 20%), dit ten koste van de tweetalige lijsten (van 10% naar 5%). De winst van de Franstalige lijsten situeert zich voor het overgrote deel in de faciliteitengemeenten waar het percentage toeneemt van 30% tot 60% in dertig jaar tijd 4. 7 van de 14 Vlaams-Brabantse cultuurcentra liggen in de Vlaamse Rand en onthaalden bijna deelnemers. Hiermee hebben ze een aandeel van bijna 10% in de deelnemers van cultuurcentra, terwijl het aandeel in de bevolking van inwoners van de Vlaamse Rand slecht 6,5% is. In 2009 werden er leners geregistreerd in de Nederlandstalige openbare bibliotheken in de Vlaamse Rand. Tussen 2006 en 2009 daalde dit aantal met 4,0%. Het aanbod aan residentiële voorzieningen voor ouderen is in de Vlaamse Rand minder goed uitgebouwd dan in de rest van het Vlaamse Gewest. Per vijfenzestigplussers zijn er in het Vlaamse Gewest 57,9 plaatsen in woonzorgcentra beschikbaar. In de Randgemeenten bedraagt dit cijfer 53,3 net als in de provincie Vlaams-Brabant. In totaal zijn er in de Vlaamse Rand erkende plaatsen in woonzorgcentra voorhanden. Dit is een beperkte stijging met 5,5% ten opzichte van het jaar Serviceflats komen anno 2011 nog niet in alle randgemeenten voor. Drogenbos, Hoeilaart, Kraainem, Linkebeek, Wemmel en Wezembeek-Oppem beschikken nog steeds niet over een aanbod aan serviceflats. De Randgemeenten tellen 6,4 plaatsen in serviceflats per duizend senioren. Centra voor kortverblijf zijn in de Vlaamse Rand weinig aanwezig. Tot voor kort was er in de Vlaamse Rand één dagverzorgingscentrum in Dilbeek, maar sinds 2009 zijn er ook enkele erkende plaatsen in Tervuren. In totaal waren er in gerechtigden voor een premie van de zorgverzekering voor mantel- en thuiszorg. Dit is een stijging met 43,5% ten opzichte van Het aantal gepresteerde uren gezinszorg per inwoner in de Rand bedraagt iets minder dan de helft van het Vlaamse gemiddelde (113,3 uren per inwoner ten opzichte van 243,1 voor het Vlaamse Gewest, cijfers 2009). In totaal waren er anno 2010 in de Vlaamse Rand 206 voorzieningen voor voorschoolse kinderopvang die door Kind & Gezin worden opgevolgd, beschikbaar. Dit is een lichte daling ten opzichte van het jaar In alle 19 gemeenten zijn opvangfaciliteiten voorhanden. Het gemiddeld aantal plaatsen per 100 kinderen jonger dan drie jaar bedraagt 37,04. We merken een opvallend onderscheid op tussen de faciliteitengemeenten en de rest: voor de faciliteitengemeenten is dit 33,68 waar de niet-faciliteitengemeenten gemiddeld 38,60 laten noteren. Het aanbod aan buitenschoolse kinderopvang is een stuk geringer: slecht 10 voorzieningen voor de 19 gemeenten. 2 Marc Van den Brande, Marie Haeck, Frans- en anderstalige leerlingen in de Brusselse randgemeenten. Hoe is de situatie vandaag en wat kunnen scholen doen?, school + visie, nr. 01, augustus-september Willaert Didier, De recente internationalisering van het Brussels Gewest en de Vlaamse Rand, Interface Demography Working Paper, Frees Wout, Electorale verfransing van de Vlaamse Rand rond Brussel: feit of fictie?, Vives Briefings, 7 september

6 De Vlaamse Rand is de afgelopen jaren in snel tempo verstedelijkt. Naarmate Brussel uitgroeide tot de politieke en administratieve hoofdstad van Europa, kwamen er zich, wegens de aantrekkelijke leefomgeving en de nabijheid van Brussel, steeds meer personen en gezinnen (onder andere buitenlandse ambtenaren en kaderleden) in de Rand vestigen. In de Vlaamse Rand is meer dan ¼ van de totale oppervlakte bebouwd wat hoger is dan in het Vlaamse Gewest (18,2%) en de provincie (19,2%). Dit benadrukt de sterke verstedelijkingsdruk die op deze zone rust. We merken op dat de gemiddelde vervuilingsgraad van de industriegronden ten opzichte van alle industriële gronden, hoger is in de Vlaamse Rand (14,2%) dan in het Vlaamse Gewest (9,3%) en in de provincie Vlaams-Brabant (11,7%). Belangrijke saneringsprojecten zijn onder andere Carcoke, Vilvoorde-Watersite, de verouderde bedrijvensite Vilvoorde-Machelen (in het kader van de brownfield aanpak), de biolux-site van Machelen, In het jaar 2010 werden er in de Vlaamse Rand gewone woonhuizen verkocht, appartementen, flats en studio s en villa s, bungalows en landhuizen. Procentueel komt dit neer op 48,4%, 29,1% en 22,5%. Het aantal transacties in de vastgoedsector vertoont een grillig patroon was een historisch topjaar met een gemiddelde prijs per transactie voor gewone woonhuizen van een kwart miljoen euro. Dit is een stijging met maar liefst 124% sinds 2000 zoals in het Vlaamse Gewest. De duurste Randgemeente aangaande de gewone woonhuizen is Kraainem, waar men gemiddeld moest neertellen voor een woonhuis. De goedkoopste woonhuizen kunnen gevonden worden in Sint-Pieters-Leeuw ( ). In de faciliteitengemeenten liggen de prijzen hoger ( ) dan in de niet-faciliteitengemeenten ( ). De sterkste toename op gemeentelijk vlak tekent zich over de laatste elf jaar af in Kraainem (+180%). De stijging was het minst uitgesproken in Sint-Genesius-Rode, maar nog steeds een verdubbeling van de gemiddelde prijs ten opzichte van het jaar 2000 (van naar ). Ook in de cluster van appartementen, flats en studio s is de groei van de gemiddelde prijs aanzienlijk, maar minder uitgesproken dan bij de gewone woonhuizen. Het betreft een verdubbeling of meer. Anderzijds zijn, in vergelijking met de vorige categorieën, de gemiddelde verkoopsprijzen voor villa s, bungalows en landhuizen minder nadrukkelijk gestegen. In 2010 daalde de gemiddelde verkoopprijs van de bouwgronden in de Vlaamse Rand met ten opzichte van 2009, wat een recordjaar was (met ). De hoogste prijs moest betaald worden in Kraainem ( ). De prijs van de bouwgrond in de goedkoopste gemeenten in de Vlaamse Rand bedraagt net geen euro (in Zaventem ). De gemiddelde prijs van de bouwgrond per m² voor 2010 was in de Vlaamse Rand 211 euro (Vlaams Gewest 155 en de provincie Vlaams-Brabant 172). De hoogste prijs/m² staat op naam van de gemeente Kraainem: 541/m². Enkel in Sint-Pieters-Leeuw en Vilvoorde ligt de prijs nog onder de 150 (achtereenvolgens 136 en 143). De totale bewoonbare oppervlakte waarvoor er bij nieuwbouwwoningen een vergunning werd verstrekt, bedroeg m². Dit is het laagste cijfer van de afgelopen 10 jaar. Zelfs in het economisch moeilijk jaar 2009 werd voor een bewoonbare oppervlakte van m² een vergunning toegekend. In 2005 was een topjaar met m². De sociale verhuring van appartementen is in de Vlaamse Rand de laatste jaren relatief stabiel: in 2010 (+3,9% ten opzichte van 2002). Er is nood is aan bijkomende woonvoorzieningen in de Vlaamse Rand. Verder dient vermeld dat door de Vlaamse Regering op 21 januari miljoen euro werd vrijgemaakt voor de aankoop van bouwgronden in gemeenten en regio s met hoge grondprijzen. Een ander instrument dat ter beschikking staat om het verdringingseffect te reduceren is Vlabinvest. Het verkeer is in de Vlaamse Rand zeer sterk gericht op de hoofdstad. Volgens het RUP heeft de Vlaamse Rand ook dwarsverbindingen nodig. Deze moeten vooral komen van het openbaar vervoer. Ook goede verbindingen voor de zwakke weggebruikers mogen niet vergeten worden. 5

7 In 2009 werden er in de Vlaamse Rand 32,1 geregistreerde diefstallen en afpersingen per inwoners genoteerd, in het Vlaamse Gewest ligt dit op 31,6. In de provincie Vlaams-Brabant ligt dit cijfer steeds lager dan in het Vlaamse Gewest of in de Vlaamse Rand. Opmerkelijk is dat de faciliteitengemeenten een hoger aantal diefstallen en afpersingen noteren (35,2 ten aanzien van 31,4). Het aantal geregistreerde misdrijven tegen de lichamelijke integriteit liggen een stuk lager in de Vlaamse Rand (4,9 in 2009) dan in de provincie (5,4) en het Vlaamse Gewest (7,4). Waar het cijfer van de geregistreerde gewelddadige misdrijven tegen eigendom per inwoners anno 2000 nog op 7,9 lag, steeg de indicator aanzienlijk naar 9,4 in 2009 (met als piekjaar 2008 met 9,9). Het totaal aantal toeristische aankomsten bedroeg in Dit was een grote toename met 17,9% ten aanzien van het jaar In vergelijking: binnen het Vlaamse Gewest bedroeg deze toename over eenzelfde referentieperiode 13,7%. Het aantal toeristische overnachtingen is hoog in Machelen met overnachtingen en in Zaventem ( toeristische overnachtingen) in het jaar 2009 (zie nabijheid van internationale luchthaven). In de Vlaamse Rand bedroeg de aanslagvoet voor de aanvullende personenbelasting in 2010 gemiddeld 6,7%, wat een stuk lager is dan het gemiddelde binnen de provincie Vlaams-Brabant en het Vlaamse Gewest (beide 7,2%). De reële inkomsten van 1% aanvullende personenbelasting liggen dan weer een stuk hoger. Gemiddeld komt 1% aanvullende personenbelasting voor de Vlaamse Rand overeen met (voor het jaar 2010), wat 30,6% hoger ligt dan het gemiddelde bedrag in de provincie en 32,4% hoger dan het gemiddelde bedrag in het Vlaamse Gewest. Als we het gemiddelde maken van alle opcentiemen op de onroerende voorheffing in het Vlaamse Gewest, bekomen we opcentiemen. Dit cijfer dikt jaar na jaar geleidelijk aan. Voor de provincie Vlaams-Brabant is dit Het gemiddelde cijfer voor de Vlaamse Rand ligt onder de opcentiemen (in 2010 was dit 984). We stelden een dalende tendens vast inzake lokale investeringsuitgaven naar het einde van de vorige gemeentelijke legislatuur toe. Naarmate de huidige legislatuur vordert, draait het bestuur op volle toeren en neemt ook het aantal investeringen toe. Dit was in 2008 al het geval voor de Vlaamse Rand. In 2008 werd in de Vlaamse Rand voor door de 19 gemeenten geïnvesteerd. De investeringsuitgave per inwoner vertoont sterke verschillen van gemeente tot gemeente. Ook voor deze parameter ligt het gemiddelde cijfer voor de niet-faciliteitengemeenten een stuk hoger dan dat voor de faciliteitengemeenten ( 530/inwoner ten opzichte van 339/inwoner). Voor het geheel van de 19 gemeenten bedroeg de uitstaande schuld in het jaar De gemiddelde uitstaande schuld per gemeente binnen de Vlaamse Rand bedroeg ongeveer Opmerkelijk is dat alle faciliteitengemeenten zich onder dit gemiddelde positioneren. De uitstaande schuld per inwoner bedraagt gemiddeld per inwoner in de Vlaamse Rand, wat lager is dan in het Vlaamse Gewest ( 1.206/inwoner) en de provincie Vlaams-Brabant ( 1.219/inwoner). De laatste jaren is er een constante en geleidelijke daling op te tekenen. In het Vlaamse Gewest bedroeg de totale OCMW-schuld in 2008 anderhalf miljard euro. Voor de gehele Vlaamse Rand liep die in 2008 op tot een bedrag van , wat een stijging is met ongeveer 25% ten aanzien van het jaar Ongeveer 17% behoort tot de faciliteitengemeenten en 83% tot de niet-faciliteitengemeenten. De gemiddelde OCMW-schuld per inwoner loopt in 2008 in de Vlaamse Rand op tot 181. Bron: Vlaamse Rand, cijferboek 2011, Studiedienst van de Vlaamse Regering, Josée Lemaître. Het volledige werk is terug te vinden op 6

8 2. Functionele bevoegdheid Vlaamse Rand 2.1. SD - Aansturen van een gecoördineerd Randbeleid OD - Initiatieven die het Vlaams karakter van de Vlaamse Rand bevestigen en/of verstevigen a) Stand van zaken Het eigen Vlaamse Randbeleid kent een duidelijk verankerde horizontale werking, waarbij zoveel als mogelijk gestreefd wordt naar synergie met diverse actoren. De samenwerking met vzw de Rand als prioritaire partner bleef ook in 2011 behouden, onder meer om de continuïteit te waarborgen van een specifiek onthaalbeleid voor anderstalige nieuwkomers in de Vlaamse Rand en diplomatiek personeel, personeel van ambassades en ambtenaren van Europese instellingen. De promotie van de brochure Welkom in de Vlaamse Rand bij nieuwe inwoners in de regio blijf ik als een vaste waarde beschouwen in het onthaalbeleid van de Vlaamse Rand. Tussen juni 2010 en juni 2011 werden 9132 meertalige folders verzonden naar het doelpubliek om hen welkom te heten en hen aan te moedigen de onthaalbrochure gratis aan te vragen (258 personen deden dit). Ook het versturen van een 4-talige folder naar nieuwe bedrijven binnen de Vlaamse Rand bleef in 2011 gehandhaafd. Wie, na ontvangst van 1 van beide folders, een onthaalbrochure aanvraagt, krijgt tevens een randuitcheque. Dergelijke randuitcheques zijn cultuurwaardebonnen, bedoeld om anderstaligen te stimuleren bij het leren van de Nederlandse taal en de daarmee vaak gepaard gaande integratie in hun leefomgeving. Elke cursist Nederlands voor anderstaligen ontvangt 3 randuitcheques voor een bedrag van 7 euro elk die hij/zij kan besteden aan een activiteit in één van de cultuur- of gemeenschapscentra in de Vlaamse Rand en dit gedurende 2 jaar. Het Huis van het Nederlands helpt bij de verspreiding van deze cheques. Om duidelijkheid te hebben over de juridische mogelijkheden om maatregelen te kunnen nemen met het oog op het versterken van het Nederlandstalig karakter en het Nederlands in het straatbeeld van de Vlaamse Rand heb ik aan professor Frank Judo gevraagd om samen met professor Ludo Veny een synthese te maken van de studie van professor Boes (1999) en de reactie daarop van professor Veny (2007). Er bestond immers geen eensgezindheid over de wettelijkheid van de maatregelen die de studie van professor Boes voorstelt. Deze synthese die reeds op verschillende fora werd uiteengezet is terug te vinden in de bibliotheek van de website In 2011 verleende ik, naar jaarlijkse traditie, steun aan de 31 ste editie van De Gordel. Het voorbije jaar startte ik de voorbereiding voor de ontwikkeling van een leidraad voor gemeentelijke mandatarissen in de Vlaamse Rand. Deze moet een duidelijk juridisch kader bevatten, gekoppeld aan goede praktijkvoorbeelden in verschillende materies. Met Uplace bereikte ik een intentieovereenkomst waarbij zij zich engageren om op diverse terreinen (promotie, communicatie, bewegwijzering, tewerkstelling, ) het Nederlandstalige karakter van de regio te beklemtonen. In 2011 werd overleg opgestart tussen vzw de Rand, Coördinatie Vlaamse Rand, het Huis van het Nederlands Brussel en Vlaams-Brabant en Kind & Gezin en dit in functie van de taalnoden rond de preventieve zorg en begeleiding door de regioteams van Kind en Gezin. Kind en Gezin werkte ook mee aan de ontwikkeling van een zakwoordenboekje voor ouders, een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant. Dit boekje, gefocust op baby's en aanbod van Kind en Gezin, werd o.a. door de regioverpleegkundigen via de huisbezoeken en consultatiebureaus in de Vlaamse Rand verdeeld. Op vlak van kinderopvang werkt Kind en Gezin mee aan het project TaterTaal van de provincie Vlaams-Brabant. 7

9 Hierbij werden instrumenten ontwikkeld om de kindbegeleidsters in de opvang te ondersteunen in de stimulering van de taalontwikkeling bij kindjes. Voor de financiering van deze initiatieven werd in de begroting 2011 een bedrag van 232 Keur voorzien. b) Initiatieven 2012 Het onthaalbeleid voor nieuwkomers in de Vlaamse Rand, gebaseerd op de welkomstbrochure, de folder voor nieuwe bedrijven en de verspreiding van randuitcheques wordt verder gezet in Ik zal ook de komende jaren ijveren voor het verder zetten van de grootste Vlaamse sportieve manifestatie in de Vlaamse Rand. De leidraad voor Vlaamse mandatarissen wordt opgeleverd tegen de gemeenteraadsverkiezingen in Samen met de provincie Vlaams-Brabant geef ik ook de opdracht aan BRIO om een taalbarometer te ontwikkelen voor de Vlaamse Rand. Een stuurgroep, met vertegenwoordigers van Coördinatie Vlaamse Rand, de provincie Vlaams-Brabant, vzw de Rand, Brio en de Studiedienst van de Vlaamse Regering bekijkt en analyseert de mogelijke meetindicatoren en levert input en bijsturing waar nodig. Deze taalbarometer moet een soort monitoring en dus een nog beter inzicht verschaffen in de taalsituatie van deze specifieke regio. Voor de voortzetting van en de evaluatie van voorbije acties evenals voor exploratie van nieuwe initiatieven voorzie ik in 2012 een bedrag van 236 Keur. Voor de financiering van deze en andere hieronder vermelde initiatieven werd in de begroting 2011 een bedrag van 232 Keur OD Infrastructuur en gebouwen in het beheer van vzw de Rand a) Stand van zaken Het departement Dar staat in voor het eigenaaronderhoud van de gebouwen die de Vlaamse overheid ter beschikking stelt van vzw de Rand. In 2011 voorzag de begroting hiervoor een budget van 191 Keur. Dit bedrag blijft behouden in De toegankelijkheid van de Boesdaalhoeve werd gevoelig verbeterd. In voorzag hiervoor bij het AFM een bijzonder budget van euro waarmee de binnenkoer werd heraangelegd, de toegang tot het onthaal en het sanitair verbeterd en een lift hersteld. Via kredieten van FOCI werd het gemeenschapscentrum de Kam uitgerust met een nieuwe publiekstribune. Ten behoeve van de verbouwing van het stationsgebouw van Sint-Genesius-Rode voor jeugdhuis Animoro werd een architect aangesteld, die een lastenboek opstelde met het oog op aanbesteding. Eind 2011 zullen de werken aanvangen. Zoals reeds gekend, voorzag ik hiervoor een budget van 500 keur. b) Initiatieven 2012 Met de beschikbare budgetten (eigen werkings- en investeringsbudget, onderhoudsbudget bij DAR en FOCI-budget voor grote investeringen) zullen de technische diensten van het EVA de Rand versterkt worden om de vele dossiers voor te bereiden en op te volgen. De verbouwing van een deel van het stationsgebouw van Rode tot jeugdhuis ten behoeve van de vzw Animoro zal in 2012 afgewerkt en opgeleverd worden. De verbetering van de toegankelijkheid van de Boesdaalhoeve zal zijn sluitstuk krijgen met het herstellen van de lift bij de foyer en met het herinrichten van de foyer en een gehandicaptentoilet. 8

10 Bij FOCI worden een aantal dossiers voorbereid: vernieuwen van herensanitair in de Zandloper, bouwen van een grid voor belichting en theatertechniek in de grote zaal van de Boesdaalhoeve en het maken van een voorstudie voor de verbouwing van de loods van de Lijsterbes tot polyvalente ruimte OD Subsidies voor initiatieven die het Vlaams Karakter bevestigen en/of verstevigen. a) Stand van zaken Jaarlijks vragen een 100-tal verenigingen uit de Vlaamse Rand een subsidie voor een initiatief waarmee zij het Nederlandstalige karakter van de Vlaamse Rand in de verf willen zetten en/of anderstaligen/nieuwkomers willen warm maken voor het lokale verenigingsleven. Sportieve evenementen, enkele Nederlandstalige festivals en de 11-julivieringen zijn hiervan een voorbeeld. Maar ook initiatieven die het gebruik en de kennis van het Nederlands willen bevorderen, zowel in Brussel als in de Vlaamse Rand, worden gesubsidieerd. Sinds 2011 bestaat de mogelijkheid een aantal grotere projecten die het gebruik van het Nederlands stimuleren te subsidiëren. Naast Het Huis voor de Gezondheid Brussel en Medirand, kregen ook VOKA en het Consortium Vlaamse Rand (nu IN ) in 2011 steun voor een dergelijk project. Aan de gemeente Grimbergen werd een subsidie toegekend voor de vernieuwing van de dorpskern van Strombeek. De leefbaarheid in het centrum van Strombeek-Bever is de voorbije jaren immers aangetast door de voortschrijdende verstedelijking. Een groeiend demografisch verloop tast tevens het sociale weefsel aan. Het behoud van dit sociale weefsel met een Vlaams en open karakter vergt in deze context een geïntegreerd beleid dat gebaseerd is op een globale visie. De gemeente Grimbergen wenst daarom een overkoepelende structuurvisie te ontwikkelen, waarin de eigen identiteit voor het centrum van Strombeek-Bever wordt vastgelegd. Zij werkt daarvoor samen met het team van de Vlaamse Bouwmeester. Deze financiële steun werd mogelijk gemaakt dankzij de toevoeging van een nieuwe basisallocatie met een budget van 150 Keur. Een dossier van de gemeente Asse met betrekking tot een project voor volkstuinen in Zellik, gericht op integratie, is in voorbereiding. b) Initiatieven 2012 De subsidiëring van zowel kleinere initiatieven als grotere projecten ter bevordering van het Nederlandstalige karakter van de Vlaamse Rand wordt in 2012 voortgezet. Hiervoor wordt, net als in 2011 een budget begroot van 455 Keur. Tevens blijf ik gemeenten aanmoedigen tot het indienen van een project ter realisatie van de doelstellingen van het VSGB. Ook in 2012 voorzie ik hiervoor een budget van 150 Keur OD - Coördinatieplatform VSGB a) Stand van zaken De Vlaamse Regering heeft op 17 december 2010 het ontwerp gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening van het Vlaams Strategisch Gebied rond Brussel (VSGB) en aansluitende open ruimte gebieden voorlopig vastgesteld. Daarin is nogmaals uitdrukkelijk de koppeling gemaakt tussen de opmaak van het gewestelijk RUP voor het VSGB enerzijds en het flankerend beleid dat daarmee gepaard gaat anderzijds. De lijst met flankerende maatregelen werd eveneens op 17 december in een afzonderlijke mededeling aan de Vlaamse Regering voorgelegd. Het flankerend beleid wordt conform eerdere beslissingen van de Vlaamse Regering opgevolgd door het Coördinatieplatform VSGB onder het voorzitterschap van de gouverneur van Vlaams-Brabant. 9

11 In het Coördinatieplatform VSGB zijn alle betrokken administraties van de Vlaamse Gemeenschap vertegenwoordig alsook de vzw de Rand, de provinciale overheid en een vertegenwoordiging van de betrokken gemeentebesturen. Vanuit mijn coördinerende bevoegdheid zie ik erop toe dat dit flankerend beleid wordt uitgevoerd. b) Initiatieven 2012 Na de verschillende adviezen over het ontwerp-grup voor het VSGB, wordt de eindfase voor de goedkeuring van het GRUP ingezet. Daarvoor is belangrijk dat kan worden aangegeven hoe concreet de flankerende maatregelen bij de ruimtelijke opties kunnen worden ingevuld. Van het flankerend beleid in sommige beleidsdomeinen kan een veel directer en sterker milderend effect worden verwacht. Het gaat in de eerste plaats over het beleidsdomein Mobiliteit en verder ook over Economie en Werk, de inrichting van de Open Ruimte en Wonen en Huisvesting. Voor het verdere proces van goedkeuring van het GRUP VSGB zal het Coördinatieplatform VSGB zich vooral daarop moeten toespitsen. Zoals afgesproken binnen de Vlaamse Regering zullen de beleidsdomeinen Mobiliteit en Economie en Werk vooral binnen de task-force START worden besproken. Binnen het coördinatieplatform VSGB zullen we dan bijzondere aandacht geven aan de inrichting van de Open Ruimte en aan Wonen en Huisvesting. Er zal worden nagegaan hoe we op een voldoende krachtige manier invulling kunnen geven aan het flankerend beleid met betrekking tot deze beleidsdomeinen OD Strategische projecten: I. Het museum Felix De Boeck a) Stand van zaken De Vlaamse Regering wil het museum Felix De Boeck in Drogenbos uitbouwen tot een aantrekkelijke FeliX-site als belangrijk strategisch project binnen de Vlaamse Rand. Het museum Felix De Boeck heeft, om deze nieuwe ontwikkeling tot uiting te brengen, de nieuwe roepnaam FeliXart Museum aangenomen. De gemeente Drogenbos keurde in juli 2011 een uitbreiding van de restauratie van de Hoeve goed. Deze zal een museale functie krijgen, een bijhorend gebouw wordt opgericht met onder meer sanitair en de omgeving wordt aangepakt. De gemeente en de provincie Vlaams-Brabant betalen hiervoor elk 88 Keur, de Vlaamse Gemeenschap betaalt de rest. b) Initiatieven 2012 Om de site verder te kunnen uitbouwen tot een attractiepool waar beeldende kunst van hoge kwaliteit gekoppeld wordt aan toeristische uitstraling, erfgoedwerking en natuurbeleving voorzie ik, net als in 2011, ook in 2012 een werkingskrediet van 200 Keur. Deze werkingsmiddelen worden ingezet voor: - de verdere professionalisering van de museumstaf die nu, binnen de huidige fase alle basisfuncties kan invullen. - de verdere uitwerking van een tweesporen beleid waar een unieke positionering als erfgoedensemble vooropstaat: een kwalitatieve museale werking in kruisbestuiving met een breed culturele invulling van de site met beschermde hoeve en boomgaard. 10

12 Doorgroei van het tweesporenbeleid: - Museaal, het 1 ste spoor, wist het museum met zijn tentoonstellingen rond Paul Joostens, Paul Van Hoeydonck en de langdurige bruiklenen van het Museum voor Schone Kunsten Antwerpen nationaal de aandacht trekken met uiterst positieve respons tot gevolg. Er werd tevens grote vooruitgangen geboekt op het gebied van depotbeheer en educatie. In 2012 staan heel wat ambitieuze projecten op stapel waaronder de reconstructie van de historische tentoonstelling Grenoble 1927, het oeuvre van De Boeck doorheen zijn tekeningen en een retrospectieve van de ten onrechte vergeten tapijtkunstenaar Jan Yoors. - Het uitwerken van het 2 de spoor, waar voluit gegaan wordt voor cultuurparticipatie via heemkunde en leefmilieu, werd verder voorbereid. Dit gebeurde door strategische samenwerkingsverbanden op te zetten op toeristisch, communicatief en educatief vlak en dit in samenwerking met de lokale en regionale partners zoals Regionaal Landschap Zuun, Zenne en Zoniën, Arch educ en Pantha Rei. Deze samenwerkingsverbanden worden opgezet vanuit een interculturaliserende en gemeenschapsvormende functie en beogen een grotere maatschappelijke verantwoording en verankering van de instelling. Concrete voorbereidingen voor het tweede spoor - Naast de evocatie van de leef- en werkwereld van Felix De Boeck voorziet dit spoor in laagdrempelige Art & Eco events. Noodzakelijk voor de uitbouw van het tweede spoor is de restauratie van de hoeve met atelier van Felix De Boeck. Dit reeds jarenlang aanslepend dossier komt nu in een stroomversnelling. De gemeente Drogenbos keurde in juli 2011 een uitbreiding van de restauratie van de Hoeve goed. Deze zal een museale functie krijgen en om een aantal problemen op te lossen (circulatie, sanitair, lift, kleedkamers) wordt een bijgebouw gepland. De restauratie beoogt een betere integratie van de 18 de eeuwse hoeve in de werking met een verbeterde visibiliteit van de site, een nieuwe ontvangstbalie en sanitair aan de kant van het heemkundige spoor. - De aankoop van circa 2 ha aanpalende gronden, eveneens een essentieel onderdeel van het tweede spoor, is in voorbereiding. Het domein, dat als dorpslandschap beschermd is, kan zo ongeveer verdubbeld worden in omvang. Hiermee wordt niet enkel recht gedaan aan de erfenis van de schilder/boer uit Drogenbos, Felix De Boeck, maar wordt een belangrijke groene buffer behouden in verstedelijkt gebied. Het is het enige openbaar toegankelijk stuk natuur in de gemeente. De combinatie van kunsten en erfgoed/eco- educatie zou moeten leiden tot dagvullende programma s voor groepsbezoekers. De aankoop van deze gronden in 2012 vormt een essentiële voorwaarde voor de uitbouw van het geïntegreerd FeliX project zoals bedoeld in het regeerakkoord. Ook hiervoor zullen in 2012 investeringsmiddelen gereserveerd worden. II. Campus Bierenberg a) Stand van zaken Dit project in Sint-Genesius-Rode betreffende de voormalige campus Bierenberg van de VUB-ULB werd opgenomen in het regeerakkoord Deze campus ligt al jaren verlaten en tot op heden is het nog niet tot een verkoop en heringebruikname of herontwikkeling van de site gekomen. Een terrein van een dergelijke omvang op een dergelijke locatie is een zeldzaamheid. De site wordt dan ook als een opportuniteit beschouwd in het kader van een Vlaamse verankering in deze regio. De VUB en ULB hebben in het verleden op de campus Bierenberg in Sint-Genesius-Rode diverse activiteiten ontplooid; deze activiteiten werden reeds jaren geleden stopgezet. De totale oppervlakte van de site bedraagt circa 7,5 hectare, deels in eigendom van ULB en deels in eigendom van VUB. 11

13 Het gebied is planologisch voornamelijk ingekleurd als wetenschapspark en als woonuitbreidingsgebied, en in mindere mate als natuurgebied of gebied voor openbaar nut en gemeenschapsvoorzieningen. Op de site liggen verscheidene sterk verouderde gebouwen verspreid, met een totale bebouwde oppervlakte van ruim m². Sedert 2004 zoeken VUB en ULB gezamenlijk een kandidaat-koper voor de site. In 2006 werd een verkoopovereenkomst met een private ontwikkelaar gesloten onder diverse opschortende voorwaarden, ondermeer de realisatie van een bestemmingswijziging van de volledige site tot woongebied. Hieraan is niet voldaan en er zijn geen aanwijzingen dat er op korte termijn wel aan voldaan zal worden. Vanaf 31 december 2010 zijn VUB en ULB weer vrij om regelingen te treffen en onderhandelingen te voeren met andere kandidaat-kopers. In een eerste fase worden werkzaamheden uitgevoerd op het vlak van onderzoek en analyse met betrekking tot de site en de aankooptransactie, resulterende in een haalbaarheidsstudie en business plan. Als eerste stap binnen deze fase wordt de commerciële haalbaarheid van de beoogde innovatiecluster onderzocht (marktvraag). Hierbij wordt de marktinteresse getoetst, de beoogde schaalgrootte gedefinieerd en worden ruimtelijke, functionele en technische beperkingen en eisen in kaart gebracht. In 2011 werden de voortgang van het eerste onderzoek en de eerste resultaten gerapporteerd en vervolgens besproken. De voornaamste conclusies waren dat een geslaagde ontwikkeling van een wetenschapspark in dit stadium nog steeds als risicovol wordt beoordeeld. Verdere onderzoeksinspanningen in deze richting dienen afgewogen te worden tegenover andere alternatieven die al dan niet een herbestemming vereisen. De meest waarschijnlijke onderzoekspiste met bestemming wetenschapspark zou kunnen bestaan uit een eerder algemeen technologiepark met een bijzondere focus op enkele sectoren waartussen kruisbestuivingen bestaan. Voorts werd een plan van aanpak voorgesteld. b) Initiatieven 2012 Momenteel wordt een schatting aankoopcomité uitgevoerd. Als er een akkoord met VUB/ULB over de eigendomsoverdracht kan plaatsvinden, worden de haalbaarheidsstudie en het businessplan dan verder opgesteld. Dit omvat het onderzoek naar de opportuniteiten, de risico s en beperkingen van de site (in het bijzonder de commerciële haalbaarheid van het wetenschapspark) en het structureren van de aankoopen ontwikkelingstransactie, met inbegrip van de ruimtelijke inrichting, een bouwtechnische audit, de operationele aspecten van de herontwikkeling, een vastgoedschatting, een begroting van het verwachte rendement en de stedenbouwkundige mogelijkheden van de site OD Media en Communicatie a) Stand van zaken Vanwege de geografische, politieke en sociaaleconomische complexiteit van de Vlaamse Rand hecht ik veel belang aan een duidelijke communicatie omtrent de regio. Ring-tv bleef, ook in 2011, het instrument bij uitstek om het Vlaams karakter van de Vlaamse Rand te bevestigen en te verstevigen. De samenwerking tussen Ring-tv en ROBtv zorgt ervoor dat ook inwoners van Tervuren informatie krijgen over de regio en leidt tot de productie van het magazine Over de Rand. Deze uitzendingen, gemaakt in opdracht van de Vlaamse overheid om het specifieke beleid van de Vlaamse Regering in de Vlaamse Rand toe te lichten, en uitgezonden op beide zenders, bieden een waaier aan leuke en interessante weetjes, culturele en toeristische tips. 12

14 Omdat ook anderstalige kijkers behoren tot het doelpubliek, wordt het magazine ondertiteld via teletekstpagina s. Deze ondertiteling is een manier om anderstaligen te informeren over de regio waarin zij wonen en vergemakkelijkt zodoende hun integratie in hun leefomgeving. Ook het weekoverzicht van het nieuws werd in 2011 op dergelijke wijze ondertiteld. Om dit kenbaar te maken bij het doelpubliek ontvangen alle nieuwkomers samen met de welkomstfolder ook een meertalige programmafolder van Ringtv. Nieuw in 2011 zijn uitzendingen over bed and breakfast in de Vlaamse Rand en directe omgeving. De promotie van deze populaire manier van logeren draagt onmiskenbaar bij tot de bekendmaking van de regio als toeristische trekpleister. Het internet is op heden een zeer toegankelijke en meest gebruikte bron van informatie. Ik ben er dan ook van overtuigd dat deze tool niet mag ontbreken als communicatiemiddel over de Vlaamse Rand. Het virtuele documentatiecentrum verzamelde ook in 2011 zoveel als mogelijk nieuwe en bestaande gegevens omtrent de regio. Deze website telde van september 2010 tot en met augustus bezoekers, een duidelijke stijging tegenover het vorige jaar. Het corpus breidt dan ook gestadig uit: begin augustus 2011 bevat de databank 3294 titels, waarvan er 1898 rechtstreeks te downloaden zijn. Vragen kunnen gericht worden aan De website is een initiatief van het team Coördinatie Vlaamse Rand van het Departement DAR van de Vlaamse overheid en dankt haar productiviteit aan een goede samenwerking tussen de verschillende partners: vzw de Rand, de Studiedienst van de Vlaamse Regering, BRIO en de provincie Vlaams- Brabant. Het doelpubliek van het documentatiecentrum is heel breed: politici, administraties, journalisten, wetenschappers en andere geïnteresseerden. Daarom maken de medewerkers van een technische herstructurering gebruik om de site toegankelijker te maken. Doel is een laagdrempelige site over moeilijke materie. Zo worden de thematische fiches (korte inleidingen tot begrippen die belangrijk zijn voor de Vlaamse Rand, met links naar relevante documenten en sites) samengebracht in een steeds groeiend Rand-abc. Nieuwe bijdragen, cijfers en studies worden toegelicht in de In ontwikkeling in 2011 zijn een nieuwe beeldbank met foto s en filmpjes en een cijferbank waarin sommige cijferreeksen ook in kaartvorm worden getoond. Een meer uitgebreide set cijferreeksen wordt aangeleverd dankzij het nieuwe cijferboek van de SVR. Dat is een profielschets van de Vlaamse Rand die een paar keer per jaar zal geactualiseerd worden. De eerste versie wordt toegelicht in de analyse de Vlaamse Rand doorgelicht. Tot slot worden ook Randkrant en de gemeenschapskranten nog steeds gratis en maandelijks, met uitzondering van juli en augustus, verspreid. b) Initiatieven 2012 Alle bestaande en nieuwe initiatieven vanuit Ring-tv zal ik verder ondersteunen in 2012 en ik voorzie hiervoor, net als in 2011, een budget van 360 Keur. Het virtuele documentatiecentrum werkte in 2011 aan de ontwikkeling van een nieuwe beeldbank met foto s en filmpjes en een cijferbank waarin sommige cijferreeksen ook in kaartvorm worden getoond. Een meer uitgebreide set cijferreeksen wordt aangeleverd dankzij het nieuwe cijferboek van de SVR. Dat is een profielschets van de Vlaamse Rand die een paar keer per jaar zal geactualiseerd worden. De eerste versie wordt toegelicht in de analyse de Vlaamse Rand doorgelicht, die in het najaar 2011 zal verschijnen. 13

15 De partners van het documentatiecentrum zijn volop bezig met de voorbereiding van een colloquium over internationalisering in de Vlaamse Rand. Dit evenement zal plaatsvinden in april 2012 Ook nieuw in 2012 is de ontwikkeling van Randraadsels, een speelse combinatie van kruis- en andere woordraadsels, cartoons, rebus, strip, spreekwoorden en gezegden die te maken hebben met markante figuren, beroemde/interessante plaatsen of belangrijke gebeurtenissen in de (geschiedenis van de) Vlaamse Rand. Dit moet op een meer ludieke wijze de vele troeven van de Vlaamse Rand beklemtonen. De continuïteit van Randkrant en de gemeenschapskranten wil ik uiteraard garanderen voor het jaar SD vzw de Rand : Een gedetailleerd actieplan 2012 van vzw de Rand is vanaf november 2011 beschikbaar op Voor de werking van dit EVA wordt het begrotingsbudget verhoogd met 70 Keur, wat neer komt op een begrotingsbudget van Keur. Deze verhoging dient ter verbetering van het beheer van de Gemeenschapscentra De Gemeenschapscentra a) Stand van zaken De gemeenschapscentra van de Rand hebben hun werking verder uitgebouwd. Hun opdracht naar de lokale bevolking in de betrokken gemeenten staat nog steeds prioritair: gemeenschapsbevorderende projecten (ook in de sectoren jeugd en sport, zaalverhuur), onthaalinitiatieven anderstaligen, projectengericht op taalpromotie. Voor de promotie van de eigen podiumprogrammering wordt intensief samengewerkt met andere (gemeentelijke) centra uit de buurt. In die mate zelfs dat voor het eerst in 2011 de eigen abonnementsformule voor de centra van de Rand werd opgegeven ten voordele van nieuwe subregionale abonnementsformules: 1. Druivenstreek: Hoeilaart, Overijse, Jezus-Eik 2. Nachtvlucht: Kraainem, Wezembeek-Oppem, Tervuren 3. Meise Wemmel 4. Buurtabonnement: Beersel, Linkebeek, Drogenbos, Sint-Genesius-Rode Op die manier vervullen de centra van de Rand een pioniersrol in de verdere ontwikkeling van het ideeëngoed van Vlabra ccent, het samenwerkingsplatform van cultuur- en gemeenschapscentra in Vlaams-Brabant. De centra spelen ook in 2011 in op vernieuwende tendensen en projecten. Voorbeelden hiervan zijn Poppin up in Rode in samenwerking met de gemeente Beersel (tienerproject), Ezelsoor in Rode en Wemmel (voor lagere schoolkinderen). Projecten als Folkinro, HH-festival, de Festival van Vlaanderen concerten en de Europadag in Wezembeek-Oppem zijn ondertussen vaste waarden in de Vlaamse Rand. De Zandloper is eind augustus ook partner in een grootschalig samenwerkingsproject voor kinderen en families tussen Brussel en de Vlaamse Rand in het Laarbeekbos Diep in het bos. De kinderhoogdag in Wezembeek-Oppem eind mei bouwt verder op die van Kraainem in Vele van deze projecten bieden ook uitgelezen kansen om anderstaligen (vaak voor het eerst) bij initiatieven van de Vlaamse Gemeenschap te betrekken. In de Bosuil vindt op 21 oktober een uitwisselingsproject plaats tussen Nederlandstalige en Engelstalige basisscholen, in de marge van het avondoptreden van The London Quartet. Voor heel wat van deze projecten is er een actieve medewerking van de lokale cultuurraad, sportraad, jeugdraad en heel wat lokale verenigingen. 14

16 Het is dan ook logisch dat ik eind 2011 (internationaal jaar van de vrijwilliger) de talrijke enthousiaste vrijwilligers van de zes faciliteitengemeenten in de bloemetjes zet en hen bedank door het schenken van een roetskalender. b) Initiatieven 2012 De centra van de Rand blijven de spil vormen van het Nederlandstalig vrijetijdsgebeuren in de zes faciliteitengemeenten (en Jezus-Eik). In 2012 zal de nadruk van de werking van de centra liggen op: 1. Continuïteit inzake programmering en receptieve werking. Bij dit laatste zullen verder initiatieven genomen worden om de huur van ruimten bij dalmomenten te verhogen. 2. Eigen programmering verder inhoud en uitstraling geven via samenwerkingsverbanden met gemeentelijke centra, gestuwd door het gedachtegoed van Vlabra ccent. Abonnementsformules verder op punt stellen, vooral intern organisatorisch (abo Wemmel- Meise; abo Druivenstreek: Jezus-Eik, Overijse en Hoeilaart; abo Nachtvlucht: Kraainem, Wezembeek-Oppem en Tervuren; en buurtabo: Linkebeek, Drogenbos, Rode en Beersel). 3. Accent op jeugd- en familieprogrammering verder uitdiepen. 4. Meer activiteiten extra muros om op die wijze beter de hele bevolking te bereiken. 5. Inpassen van zoveel mogelijk taalpromotie-projecten in de werking van de centra (bv. Café Combinne, taalstages, taalateliers, podiumproducties, bijzondere evenementen voor expats, Bijt-project, ) alsook het toevoegen van een taalpromotie-dimensie aan bestaande projecten (bv. Ezelsoor, kinderhoogdag, ). 6. Bijzondere projecten: kinderhoogdagen in Kraainem en in Drogenbos; dit laatste voor het eerst. 7. Met betrekking tot de subsidielijnen jeugd en sport voor het lokale verenigingsleven zal in 2012 de nieuwe werkwijze verder worden voorbereid ingevolge het decreet planlastvermindering. De bedoeling is dat de subsidie-enveloppen voor jeugd en sport op termijn aan de Rand worden toegekend, die op zijn beurt zorgt voor een verdeling naar de lokale verenigingen. Dit laatste zal gebeuren via een helder, billijk en zo eenvoudig mogelijk subsidiereglement dat kwalitatief werken bevordert, echter zonder teveel administratieve rompslomp. Midden 2012 zal een heel nieuwe website van de Rand operationeel worden. De site zal de werking van de Rand naar al zijn klanten verhelderen en transparanter en doelgerichter maken. Onderdeel van deze site zal ook een nieuw online ticketingsysteem zijn, waarbij gestreefd wordt om de subregionale samenwerkingsverbanden met gemeentelijke centra mogelijk ook op aan te sluiten. Bij de opbouw van de nieuwe site van de Rand zal uitgegaan worden van een duidelijke merkenarchitectuur: de gekende merken zoals de gemeenschapscentra en RandKrant zullen via een eigen URL toegankelijk zijn. De overkoepelende site van de Rand wordt eerder een portaal voor de vele activiteiten en werkingen die eronder schuilgaan en als dusdanig ook een poort naar de tweedelijnswerking, vooral op het vlak van taalpromotie Taalpromotie a) Stand van zaken De pijler taalpromotie van de Rand komt tot stand via intense contacten en samenwerking met de Huizen van het Nederlands Brussel en Vlaams-Brabant. De bestaande taalpromotieprojecten worden verder ontwikkeld en gerealiseerd: Taalblad, taalstages en taalateliers, babycafé, Café Combinne, pictogrammenboekjes, taalspeler, podiumproducties (zowel voor volwassen cursisten als voor leerlingen van Franstalige basisscholen). 15

17 In 2011 wordt voor het eerst een Week van de Anderstalige Klant georganiseerd in Merchtem en in Strombeek en dit in samenwerking met Unizo en het lokale CVO. Het eerste Bijt in je vrije tijd project, georganiseerd in Asse, Wemmel en Meise, wil cursisten Nederlands in contact brengen met het lokale verenigingsleven. Het Centrum Informatieve Spelen produceert een nieuw spel van hier naar daar dat de ontmoeting tussen taalgemeenschappen wil bevorderen. Met het Centrum voor Taal en Onderwijs en de provincie Vlaams-Brabant maakt de Rand tegen eind 2011 een DVD met good practices voor taalstimulering bij kinderen. Een aantal van de good practices wordt trouwens reeds eind maart voorgesteld op een studiedag in Bronks. Op 27 oktober organiseren vzw de Rand en het Huis van het Nederlands Brussel in het Vlaams Parlement TAALBOULEVARD, een evenement waarop ten behoeve van heel Vlaanderen succesvolle taalpromotieprojecten worden voorgesteld. b) Initiatieven 2012 De taalpromotieprojecten van de Rand zullen verder gezet en uitgediept worden in 2012, in overeenstemming en in coördinatie met de nieuwe algemene beleidsopties inzake taalpromotiebeleid in gans Vlaanderen. De ontwikkelde taalpromotie-instrumenten zullen verder doelgericht worden aangeboden, verspreid en gepromoot in alle gemeenten van de Vlaamse Rand en de betrokken actoren daar. Dit ook bij wijze van opvolging van de studiedag Taalboulevard, die de Rand en het Huis van het Nederlands Brussel op 27 oktober 2011 in Brussel organiseren. Samen met de provincie Vlaams-Brabant zal ook in 2012 een NT2-promotiecampagne worden opgezet. Het Bijt-project, een boekje met allerhande activiteiten in de regio voor zowel Nederlands- als anderstaligen, zal in 2012 een vervolg krijgen in een aantal gemeenten van de Druivenstreek. Voor de nieuwkomers in de Vlaamse Rand zal een aantrekkelijk format gezocht en ontwikkeld worden (bv. een familie-planningskalender) dat heel wat weetjes over de regio bevat, en zodoende het gemeenschapsgevoel kan aanwakkeren en tegelijkertijd anderstaligen uitnodigt om Nederlands te leren). Samen met het Huis van het Nederlands Vlaams-Brabant wil de Rand onderzoeken of het taalpromotiebeleid voor ouders van anderstalige kinderen in Vlaamse scholen van de Vlaamse Rand nog kan geoptimaliseerd worden. Het gedetailleerde actieplan voor taalpromotie van de Rand wordt begin 2012 opgesteld na overleg met o.m. het Huis van het Nederlands Brussel, het Huis van het Nederlands Vlaams-Brabant en het PRIC Vlaams-Brabant Sensibiliseren van internationalen a) Stand van zaken De vzw de Rand heeft ook in 2011 een welomlijnd onthaalbeleid voor diplomatiek personeel, personeel van ambassades en ambtenaren van Europese instellingen. De traditionele Speakers Corner waarbij eminente Nederlandstalige gastsprekers thema s verduidelijken vanuit hun/haar politiek, maatschappelijk, wetenschappelijk, sociaal of cultureel engagement, vond driemaal plaats in Els Witte en Philippe van Parijs gaven een uiteenzetting getiteld een breuk in de taalverhoudingen in de Vlaamse Rand, Hendrik Vuye en Luc Van den Brande behandelden de vraag waarom is België niet gewoon tweetalig?. Voor de derde speakers corner werd beroep gedaan op Rudi Vranckx met als thema de Arabische lente. De conferenties konden rekenen op een 250 tot 350 aanwezigen en de lezingen werden, zoals gewoonlijk, simultaan vertaald in het Engels, het Frans en het Duits. 16

18 Bovenvernoemde lezing door Els Witte was geïnspireerd op haar laatste boek dat ze, samen met Harry Van Velthoven uitbracht onder de titel Strijden om taal. De Belgische taalkwestie in historisch perspectief. De vertaling van deze publicatie naar het Engels en het Frans werd mogelijk gemaakt dankzij een budget van Coördinatie Vlaamse Rand. Bij evenementen en ontmoetingen met internationalen, expats en anderstaligen worden de vertalingen gericht ter beschikking gesteld van geïnteresseerden. Voorbeelden van dergelijke momenten: Natobeurs, Welcome-Fair, gemeentelijke onthaaldagen waarbij vzw de Rand aanwezig is, speakers corner, ontmoetingen met de relocation-sector en met Vleva, Op 15 oktober 2011 vindt in de Sint-Martinuskerk te Zaventem een concert plaats met als doelstelling lokale en nieuwe inwoners van de Vlaamse Rand, met een voorliefde voor klassieke muziek, samen te brengen tijdens een sfeervol netwerkevenement. Deze keer worden extra inspanningen geleverd om de Spaanse gemeenschap te bereiken, gelet op het thema van het concert (Santiago de Compostella). Nieuw is dat bij een aantal evenementen ook publicaties worden verspreid. Zo schrijft VRT-journalist Michael Van Drogenbroeck, in opdracht van de Rand, Living in translation, waarin de 10 meest gestelde vragen worden beantwoord met betrekking tot taalgebruik en taalwetgeving in ons land. Dit boekje is in vier talen beschikbaar. De Engelstalige versie wordt onder meer meegestuurd naar alle abonnees van Flanders Today. Jaarlijks organiseert het Departement Internationaal Vlaanderen en Toerisme Vlaanderen infobeurzen voor expats die zich in Brussel en de Vlaamse Rand komen vestigen. Ook in 2011 was vzw de Rand hier present met allerhande informatie waaronder de meertalige brochure Welkom in de Vlaamse Rand. b) Initiatieven 2012 Expats behoren niet tot de doelgroep van het inburgeringsbeleid. Toch bestaat bij mensen die hier met een tijdelijk verblijf wonen en werken een vraag om de samenleving waarin ze terechtkomen, beter te leren kennen. Vooral in de Vlaamse Rand, waar de internationalisering de laatste jaren sterk is toegenomen, kan het aanbod dat vandaag binnen inburgering bestaat een antwoord bieden op een steeds toenemende vraag naar informatie en begeleiding in functie van gemeenschapsvorming. Ik zal het Agentschap voor Binnenlands bestuur vragen om -samen met experten uit vzw de Rand, inburgerings- en integratiesector en de Dienst Internationaal Vlaanderen - in kaart te brengen welke dienstverlening die binnen de integratie- en inburgeringssector bestaat een meerwaarde zou kunnen bieden voor expats. Op basis van de aanbevelingen van die werkgroep zal ik nagaan of het op te richten agentschap 'integratie en inburgering' een taak heeft voor de doelgroep van expats De zes en het Vlaams beleid a) Stand van zaken Op 30 mei is de Rand partner bij een evenement dat het Halle-Vilvoorde-Komitee en de VVB organiseert, namelijk de zes mooiste dorpen van Vlaanderen, waarin de zes op hun best en krachtigst worden voorgesteld, onder meer via interviews met vrijwilligers uit het lokale verenigingsleven. In de Conferentie van Vlaamse mandatarissen zetelen de Vlaamse schepenen, gemeenteraadsleden en OCMW-raadsleden uit de zes faciliteitengemeenten. De Conferentie kan problemen op het terrein signaleren aan de Vlaamse regering. Vzw de Rand verzorgt het secretariaat. 17

19 Vzw de Rand volgt ook van zeer nabij de politieke ontwikkelingen en verhoudingen op in de zes en zorgt, wanneer nodig, voor een helpende hand. Een voorbeeld hiervan is wanneer de gemeente Wemmel niet tegemoet kwam aan de goed onderbouwde vraag van de Nederlandstalige speelpleinwerking 3 sje. De Zandloper bood het nodige onderdak voor de speelpleinwerking in juli en augustus. b) Initiatieven 2012 Ter voorbereiding van de gemeente- en provincieraadsverkiezingen van oktober 2012 zal de voorbije beleidsperiode in elk van de zes faciliteitengemeenten in de gemeenschapskranten kritisch geëvalueerd worden. Indien het provinciaal initiatief om een meertalige publicatie te verspreiden in de zes gerealiseerd wordt, zal de Rand vanaf eind 2011 deel uitmaken van de redactieraad. Via de redactieraad zal de Rand er dan ook op aandringen dat deze nieuwe publicatie voor de inwoners van de zes ook in andere talen dan het Nederlands de gemeenteraadsverkiezingen voorbereidt. 3. Functionele bevoegdheden inzake Randbeleid 3.1. Toerisme Als minister voor Toerisme zal ik de uitvoering van het strategisch plan toerisme en recreatie voor de Groene Gordel en de Vlaamse Rand verder ondersteunen. Een verdere ontsluiting van de Groene Gordel is nodig, want zij is nog te weinig bekend als aantrekkelijke toeristische regio. De Groene Gordel wordt als één van de Vlaamse regio's mee gepromoot via de kanalen van Vlaanderen Vakantieland in Vlaanderen en in Nederland, o.a. in de brochure en op de website. Voor het begrotingsjaar 2011 werden zes subsidieaanvragen voor toeristisch-recreatieve projecten in de Groene Gordel ingediend. Gezien deze projecten nog in procedure zitten, kan hierover nog niets gezegd worden. Daarnaast worden ook potentiële toekomstige projecten van nabij opgevolgd, o.m. de Felix De Boeck-site in Drogenbos en de Groenendaal-site in Hoeilaart (in het kader van een samenwerkingsovereenkomst met ANB). Het bezoekerscentrum voor ambachtelijke lambiekbieren De Lambiek in Beersel is op 14 mei 2011 officieel geopend. In het bezoekerscentrum staat beleven en ontdekken centraal. De bezoeker wordt ondergedompeld in de smaken, geuren, geluiden en textuur van Lambiekbier - een echt belevingscentrum. Het bezoekerscentrum is hét startpunt voor het ontdekken van verschillende Lambiekbrouwerijen, het Pajottenland en de Zennevallei. Naast een bezoekerscentrum is hier ook het toeristisch infokantoor van Beersel gevestigd. Het project mocht in het kader van subsidiëring van toeristisch-recreatieve projecten rekenen op een subsidie van euro. In dit bezoekerscentrum werd ook het actieplan voor de Vlaamse eet-, drink- en tafelcultuur aan de pers en de sector voorgesteld op 9 juni Wat betreft het bezoekerscentrum rond het Brabants trekpaard (symbool van de Groene Gordel) is er een projectcoördinator aangesteld. Het museum moet een echt belevingscentrum worden waar mensen op een interactieve manier wat kunnen opsteken over trekpaarden en waar de bezoekers de dieren ook echt kunnen zien. Naast het museum moet het trekpaardenverhaal in de ruime regio worden ingebed. Dit kan bijvoorbeeld via ruiterroutes en wandelroutes die ook de verbinding maken met het museum. Tenslotte moet er werk gemaakt worden van het ruitertoerisme. De coördinator zal dit project beheren en het verder ontwikkelen. De coördinator realiseerde al een nieuwe brochure, een veulenpremie en werkt momenteel aan een quick-win voor de vernieuwing van het bestaande museum. Deze coördinator wordt via een toeristisch tewerkstellingsproject van Toerisme Vlaanderen betoelaagd. 18

20 In 2010 investeerde het provinciaal domein van Huizingen, met behulp van Vlaamse subsidies via toeristisch-recreatieve projecten, in een gloednieuw dierenpark dat zeer eigentijds werd opgevat. Aan de hand van educatieve en interactieve infoborden steken de bezoekers er heel wat op. Door de mooie vormgeving van de dierenverblijven met behoud van de bestaande bomen en door de integratie van de perken in hun omgeving wijkt het ontwerp af van het traditionele dierenpark. De bezoeker krijgt een wisselend beeld met een hoge belevingswaarde aangeboden. Het dierenpark is een voorbeeld en inspiratiebron voor andere vormen van parkinvulling. Hiervoor kreeg het vernieuwde dierenpark in 2011 de prijs Publieke Ruimte. Tijdens de zomer van 2010 werden in 11 horecazaken in de Rand door Toerisme Vlaams-Brabant gebruiksvriendelijke toeristische infozuilen geplaatst. Deze werden betoelaagd voor een bedrag van euro. Op basis van een evaluatie van de statistieken (o.a. aantal keer er toeristische info wordt opgevraagd en in welke taal) zal beslist worden of dit project verder uitgebreid wordt. Het inzamelen van deze statistische data (via USB-sticks) verliep niet vlot en daarom investeerde Toerisme Vlaams- Brabant in modems om deze data op een meer automatische manier te kunnen inzamelen. De cijfers zullen eind 2011 beschikbaar zijn en begin 2012 zal beslist worden of er al dan niet geïnvesteerd wordt in meer infozuilen. De werken aan het nieuwe jeugdverblijfcentrum op het domein Hagaard in Overijse (via directe investeringen) zijn gestart. De bouwvergunning werd afgeleverd in juli 2011 zodat de bouwwerken na het bouwverlof kunnen opgestart worden. Toerisme Vlaanderen bouwt hier een jeugdverblijf met een capaciteit van 90 slaapplaatsen, met bijhorende dagzalen, sanitair, eetruimte en bergruimtes voor kampeerders op het terrein. Toerisme Vlaams-Brabant overlegt verder met BIM (Brussels Instituut voor Leefmilieu) over een 12- tal aansluitingspunten van de recreatieve fietsnetwerken Groene Gordel met Brusselse fietsroutes. In 2010 werd dit voorstel al besproken en werden mogelijke fietslinks geïnventariseerd. Mogelijk vergt dit een aanpassing van de knooppunten. Er wordt verder nagegaan of er specifieke borden voor deze linken moeten gerealiseerd worden. In 2012 zou de fysieke aanpassing gerealiseerd worden. Toerisme Vlaanderen volgt dit mee op. Toerisme Vlaanderen onderhoudt contact met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest m.b.t. uitwisseling van route-informatie Onroerend Erfgoed Er werd in 2011 naarstig verder gewerkt aan de herinventarisatie van het bouwkundig erfgoed in de Vlaamse Rand. Intussen zijn de gemeenten Linkebeek en Wezembeek-Oppem volledig geherinventariseerd en online beschikbaar. Voor de gemeenten Dilbeek, Sint-Genesius-Rode en Zaventem is de herinventarisatie lopende. Het geïnventariseerd bouwkundig erfgoed van Wemmel werd geëvalueerd in functie van een geografische beschermingscampagne. Het Ronkelhof werd alvast voorlopig beschermd. Het bouwkundig erfgoed in de Vlaamse Rand wordt niet alleen in kaart gebracht, maar wordt ook gerestaureerd en herbestemd. Talrijke grote en kleinere beheers- en ontsluitingsprojecten zorgen ervoor dat dit Vlaams erfgoed een functie krijgt binnen de gemeente en op die manier opnieuw onder de aandacht van de gemeenschap wordt gebracht. De restauratie van het sanatorium Lemaire in Tombeek (Overijse), lange tijd een probleemdossier, kadert in de herbestemming van het sanatorium tot rusthuis en serviceflats, een functie die perfect aansluit bij de oorspronkelijke. In september 2011 werd de betonrestauratie beëindigd. In volgende fases zal het schrijnwerk worden vernieuwd en komt de gevelbekleding aan bod. Het voormalig dominicanenklooster in Vilvoorde krijgt een herbestemming als administratief centrum. In Meise zijn werken aan de gang aan de Sint- Martinuskerk en aan de pastorij van Meuzegem. Dit is slechts een greep uit enkele beheerswerken die kunnen doorgaan dankzij een premietoekenning vanuit onroerend erfgoed. 19