1. T.a.v. van uw handhavingsverzoek m.b.t. de Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus RM Groningen Stichting Greenpeace Nederland Cascadeplein 6 Postbus RM Groningen Contactpersoon mr.ing. H.H.M. Durenkamp T M F h.h.m.durenkamp@minlnv.nl Betreft Handhavingsverzoek Habitat- en Vogelrichtlijn, alsmede toepassing GVB; boomkorvisserij Noordzee (Doggersbank en Noordzeekustzone) Geachte mevrouw, Uw verzoek Bij brief van 2 juli 2009, door mij ontvangen op 7 juli 2009, wendt u zich, als gemachtigde van Stichting Greenpeace Nederland, tot mij met een verzoek tot handhaving van artikel 19d e.v. van de Natuurbeschermingswet 1998 (hierna: Nbwet), artikel 6 van de Habitatrichtlijn en artikel 4, vierde lid, van de Vogelrichtlijn met betrekking tot boomkorvisserij in de Noordzee (Doggersbank, Noordzeekustzone ten noorden van Bergen vanaf 5 meter dieptelijn en Noordzeekustzone vanaf Voordelta tot en met Bergen tot 20 meter dieptelijn), of met een verzoek om toepassing van artikel 8-10 van het Gemeenschappelijk Visserij Beleid (hierna: GVB). U heeft nog een tweede handhavings- en toepassingsverzoek namens Greenpeace ingediend, dat betrekking heeft op boomkorvisserij in andere gebieden in de Noordzee. Voor deze andere gebieden zijn, in tegenstelling tot voor de bovengenoemde gebieden, al Aanwijzingsbesluiten op grond van de Nb-wet van kracht. Gezien dit, ook door u in uw verzoeken aangehouden onderscheid heeft het voorliggende besluit alleen betrekking op uw verzoek met betrekking tot de bovengenoemde, niet aangewezen gebieden. Ik zal separaat besluiten op uw andere verzoek. 1. T.a.v. van uw handhavingsverzoek m.b.t. de Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen U motiveert uw verzoek tot handhaving - hierna kort samengevat weergegeven - als volgt: vanaf het moment van aanmelden bij de Europese Commissie zijn de lidstaten gehouden om beschermingsmaatregelen vast te stellen en mogen geen ingrepen toestaan die de ecologische kenmerken van het gebied ernstig kunnen aantasten; Pagina 1 van 7

2 de Habitatrichtlijn is van toepassing op het gehele Nederlandse deel van de Noordzee, inclusief de EEZ en de Nb-wet is van kracht in de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen; voor een gebied waarvoor nog geen aanwijzingsbesluit tot stand is gekomen, moet volgens de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State ook rechtstreeks aan artikel 6 van de Habitatrichtlijn worden getoetst; voor alle gebieden waar habitattype H1110 en daarvan afhankelijke zeevogelsoorten voorkomen moet een passende beoordeling worden gemaakt; uit wetenschappelijke publicaties zou blijken dat boomkorvisserij effecten heeft op de zeebodem en het ecosysteem in de genoemde gebieden en derhalve beëindigd moet worden. Wettelijk kader De Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen zijn ter uitvoering van richtlijn (EEG) nr. 92/43 (Habitatrichtlijn) bij brief van 22 december 2008 (kenmerk: DN. 2008/3642) bij de Europese Commissie aangemeld als Habitatrichtlijngebied. Ingevolge artikel 4, eerste lid, van de Vogelrichtlijn dienen de Lidstaten voor de leefgebieden van de in Bijlage I van de richtlijn genoemde vogelsoorten speciale beschermingsmaatregelen te treffen, met name door het aanwijzen van de naar aantal en oppervlakte voor de instandhouding van deze soorten meest geschikte gebieden als speciale beschermingszone. Ingevolge artikel 4, tweede lid, van de Vogelrichtlijn dienen de Lidstaten soortgelijke maatregelen te nemen ten aanzien van de niet in bijlage I genoemde en geregeld voorkomende trekvogels, waarbij rekening wordt gehouden met de behoeften van het gebied van bescherming in de geografische zee- en landzone waar deze richtlijn van toepassing is, ten aanzien van hun broed-, rui- en overwinteringsgebieden en rustplaatsen in hun trekzones. Met het oog hierop dienen de Lidstaten zelf bijzondere aandacht te besteden aan de bescherming van watergebieden en in het bijzonder aan watergebieden van internationale betekenis. In artikel 4, vierde lid, eerste volzin, van de Vogelrichtlijn is bepaald dat de Lidstaten passende maatregelen nemen om vervuiling en verslechtering van de woongebieden in de in het eerste en tweede lid bedoelde beschermingszones te voorkomen, alsmede om te voorkomen dat de vogels aldaar worden verstoord, voor zover deze vervuiling, verslechtering en storing, gelet op de doelstellingen van dit artikel, van wezenlijke invloed zijn. Ingevolge artikel 4, eerste lid, van de Habitatrichtlijn stellen de lidstaten een lijst van gebieden op waarop staat aangegeven welke van bepaalde typen habitats en soorten in die gebieden voorkomen. De lijst moet binnen drie jaar na kennisgeving van de richtlijn aan de Europese Commissie worden toegezonden. Het tweede lid, eerste alinea, bepaalt dat de Commissie een ontwerplijst van gebieden van communautair belang uitwerkt. De derde alinea van dit artikellid bepaalt dat de Commissie volgens de procedure van artikel 21 een lijst van gebieden van communautair belang vaststelt. Ingevolge het derde lid dient dit te geschieden binnen zes jaar na kennisgeving van de richtlijn. Het vierde lid van dit artikel bepaalt dat de lidstaten gebieden van communautair belang zo spoedig mogelijk, Pagina 2 van 7

3 doch uiterlijk binnen zes jaar, aanwijzen als speciale beschermingszone. Ingevolge het vijfde lid van dit artikel gelden voor een gebied de bepalingen van artikel 6, tweede, derde en vierde lid, zodra het gebied op de in het tweede lid, derde alinea, bedoelde lijst is geplaatst. Artikel 6, tweede lid, van de Habitatrichtlijn bepaalt dat de lidstaten passende maatregelen treffen om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten niet verslechtert en er geen storende factoren met significante effecten optreden. Artikel 6 derde lid, van de Habitatrichtlijn bepaalt dat voor elk plan of project dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van het gebied, maar afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kan hebben voor zo'n gebied, een passende beoordeling wordt gemaakt van de gevolgen voor het gebied, rekening houdend met de instandhoudingsdoelstellingen van dat gebied. Op grond daarvan kan slechts toestemming voor het betreffende plan of project worden verleend nadat de zekerheid is verkregen dat de wezenlijke waarden en kenmerken in het betrokken gebied niet zullen worden aangetast. Artikel 10 van het EG-Verdrag bepaalt, dat de lidstaten alle algemene of bijzondere maatregelen treffen welke geschikt zijn om de nakoming van de uit dit Verdrag of uit handelingen van de instellingen der Gemeenschap voortvloeiende verplichtingen te verzekeren. Zij vergemakkelijken de vervulling van haar taak. Zij onthouden zich van alle maatregelen welke de verwezenlijking van de doelstellingen van dit Verdrag in gevaar kunnen brengen. Artikel 1, onderdeel n, van de Nb-wet bepaalt dat onder Natura 2000-gebied wordt verstaan: 1 gebied dat is aangewezen op grond van artikel 10a, eerste lid, 2 gebied dat voorlopig is aangewezen als bedoeld in artikel 12, derde lid, of 3 gebied dat voorkomt op de lijst van gebieden van communautair belang, bedoeld in artikel 4, tweede lid, van richtlijn 92/43/EEG. Artikel 10a, eerste lid, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat de Onze Minister gebieden aanwijst ter uitvoering van richtlijn 79/409/EEG en richtlijn 92/43/EEG. Overwegingen De Doggersbank ligt in de exclusieve economische zone (EEZ) en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen ligt binnen de 12-mijlszone (territoriale zee). De gebieden Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen zijn beide eind 2008 door mij aangemeld (inzending van de communautaire lijst, als bedoeld in artikel 4, tweede lid, van de Habitatrichtlijn), doch deze lijst is door de Europese commissie nog niet vastgesteld. De Nb-wet geldt op dit moment nog niet in de EEZ. Op 3 juli 2009 is een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend (Kamerstukken II, 2008/09, ) om de werkingssfeer van de Nb-wet (en de Flora- en faunawet) uit te breiden naar de EEZ. De Nb-wet is voor het gebied Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen weliswaar van kracht, alleen nog niet van toepassing op dit gebied omdat dit gebied nog niet staat vermeld op een door de Europese Commissie vastgestelde lijst van gebieden van communautair belang als Pagina 3 van 7

4 bedoeld in artikel 1, onderdeel n, sub 3 en derhalve ook nog niet zijn aangewezen als bedoeld in artikel 10a, eerste lid, van de Nb-wet. Volgens u is artikel 6 Habitatrichtlijn op deze gebieden van toepassing. Ter staving daarvan verwijst u als voorbeeld naar de uitspraak ABRvS 28 februari 2007 M&R, nr. 45. Deze uitspraak heeft echter betrekking op een gebied dat, anders dan de gebieden Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen, al door de Europese Commissie was geplaatst op de genoemde communautaire lijst. In dat geval is volgens vaste jurisprudentie van de ABRvS (zie bijvoorbeeld ABRvS d.d , nr /1) niet rechtstreeks het beschermingsregime van artikel 6 Habitatrichtlijn van toepassing, maar is artikel 10 van het EG-Verdrag van toepassing. Gelet hierop is artikel 6 Habitatrichtlijn derhalve niet rechtstreeks van toepassing op de aangemelde Habitatrichtlijngebieden Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen. Het in artikel 10 van het EG-Verdrag neergelegde beginsel van de gemeenschapstrouw brengt mee dat ik mij, in een geval als deze, gedurende de termijn vanaf 22 december 2008 (inzending van de lijst) en de vaststelling van de lijst door de Commissie, dien te onthouden van activiteiten die het bereiken van het door de richtlijn voorgeschreven resultaat ernstig in gevaar kunnen brengen. Boomkorvisserij vindt in de Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen al decennia lang op vergelijkbare wijze plaats, zodat het aangemerkt kan worden als bestaand gebruik. Dit bestaand gebruik heeft weliswaar effecten op de zeebodem en de daarin levende flora en fauna, maar heeft aanmelding als Habitatrichtlijngebied van de gebieden Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen, niet in de weg gestaan. Er is naar mijn oordeel dan ook geen sprake van een activiteit die het bereiken van het resultaat van de Habitatrichtlijn ernstig in gevaar kan brengen als bedoeld in artikel 10 van het EG-Verdrag. In aanvulling op het bovenstaande is voor de Doggersbank het volgende van belang. Zoals verwoord in de memorie van toelichting bij het voorstel van wet, houdende wijziging van de Natuurbeschermingswet 1998 en de Flora- en faunawet in verband met uitbreiding van de werkingssfeer van beide wetten naar de exclusieve economische zone (Kamerstukken II, 2008/09, , nr. 3), neemt de regering met de Europese Commissie als uitgangspunt dat in de exclusieve economische zone van Nederland, eventuele beperkingen aan visserijactiviteiten ter bescherming van de natuur in het kader van het gemeenschappelijk visserijbeleid worden vastgesteld door de Raad van de Europese Unie. Nederland en indien nodig andere betrokken Noordzeelidstaten zullen hiertoe, na onderlinge afstemming, voorstellen doen. Eventuele regulering van de visserij voor dit gebied zal derhalve in eerste instantie op communautair niveau en niet op nationaal niveau plaatsvinden. Op dit moment vindt nader onderzoek plaats om te bepalen welke vissers schade kunnen veroorzaken aan de (nog vast te stellen) instandhoudingsdoelstellingen voor, onder meer, de Doggersbank. De resultaten zullen worden ingebracht in het project Fisheries Measures in Protected Areas (FIMPAS) dat door de International Council for the Exploration of the Sea (ICES) in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zal worden uitgevoerd. De resultaten van dit onderzoek zullen een belangrijke rol spelen bij het vaststellen van visserijmaatregelen in de betrokken gebieden. Nederland zal op basis van het Pagina 4 van 7

5 advies van ICES voorstellen doen aan de Europese Commissie met het oog op vaststelling van de benodigde visserijmaatregelen door de Raad van de Europese Unie, zoals hierboven genoemd. Conclusie Gelet op het feit dat uw handhavingsverzoek in dit geval betrekking heeft op bestaand gebruik dat al decennia lang plaatsvindt, ben ik van oordeel dat met betrekking tot de boomkorvisserij in de Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen, geen sprake is van een onomkeerbare situatie op grond waarvan direct zou moeten worden ingegrepen. Gelet hierop is er evenmin sprake van een activiteit die het resultaat van de Habitatrichtlijn ernstig in gevaar kan brengen als bedoeld in artikel 10 EG- Verdrag. Nu bovendien stopzetting van de Nederlandse boomkorvisserij zal leiden tot grote economische schade voor de Nederlandse boomkorvisserijsector, acht ik ook vanwege de complexiteit ervan - handhaving, gelet op de hiervoor genoemde omstandigheden, onredelijk bezwarend. Specifiek ten aanzien van de Doggersbank geldt bovendien dat voorzover nadere regulering van visserijactiviteiten noodzakelijk zal blijken te zijn deze regulering in eerste instantie zal plaatshebben op communautair niveau. 2. T.a.v. van uw verzoek om de Noordzeekustzone ten zuiden van Bergen tot de Voordelta en zeewaarts tot de 20 meter dieptelijn, aan te wijzen als SBZ en de boomkorvisserij aldaar te verbieden U motiveert uw verzoek - kort samengevat - als volgt: omdat dit gebied zich als meest geschikt gebied kwalificeert is LNV verplicht dit gebied aan te wijzen; binnen kwalificerende, maar niet aangewezen gebieden op grond van de Vogelrichtlijn dient LNV volgens het veel strengere regime van artikel 4, vierde lid, eerste volzin van de Vogelrichtlijn voor dit gebied alle passende maatregelen te nemen; voor de instandhouding van in ieder geval de vier vogelsoorten vervult het habitattype H1110 een essentiële functie. LNV had aldus voor het gehele gebied waar H1110 voorkomt, dit als Habitatrichtlijngebied moeten aanwijzen; bij het profielendocument is bij de beoordeling van de staat van instandhouding van het habitattype H1110 als gunstig voor het aspect oppervlakte uitgegaan van de gehele kustzone tot de 20 meter dieptelijn; omdat de maatregel uitsluiting van de boomkorvisserij zeer gunstig is voor het bodemleven en de daarvan profiterende beschermde soorten verzoekt u de boomkorvisserij in dit kwalificerende gebied direct te verbieden. Overwegingen De gehele kustzee van Nederland zal in 2010 een aangewezen Natura gebied zijn, behalve het deel van de kust dat is gelegen tussen Hoek van Holland en Bergen. Het merendeel van de langs de kust levende kwetsbare soorten en Pagina 5 van 7

6 habitattypen, waarvoor Natura 2000-gebieden worden aangewezen, is daardoor beschermd onder het Natura-2000 regime. Voor wat betreft de Vogelrichtlijn heeft Nederland, gelet op het IBA2000 (BirdLife 2000, Important Bird Areas in Europe) - ook voor wat betreft de zwarte zee-eend, de roodkeelduiker, toppereend en eidereend - de meest geschikte gebieden al aangewezen en voldoet daarmee aan de eisen die de Vogelrichtlijn stelt. Met betrekking tot de Noordzeekustzone ten zuiden van Bergen tot de Voordelta en zeewaarts tot de 20 meter dieptelijn geldt dan ook niet het beschermingsregime van artikel 4, vierde lid, eerste volzin van de Vogelrichtlijn. Omdat het gebied niet als speciale beschermingszone is aangewezen is het beschermingsregime van artikel 6 Habitatrichtlijn hier niet aan de orde. Gelet op het bovenstaande is het evenmin noodzakelijk om in deze gebieden specifieke maatregelen te treffen, waaronder de door u verzochte maatregelen. Volgens u had LNV, gezien de ongunstige staat van instandhouding, het gehele gebied waar habitattype H1110 voorkomt, als Habitatrichtlijngebied moeten aanwijzen. Hierover merk ik het volgende op. Landelijk is meer dan 60% van het areaal waar habitattype H1110 aanwezig is, aangewezen c.q. aangemeld als Habitatrichtlijngebied. Hiermee voldoet Nederland in ruime mate aan de verplichtingen op grond van de Habitatrichtlijn. Deze visie wordt door de Europese Commissie gedeeld, zoals is gebleken tijdens het meest recente biografische seminar naar aanleiding van de aanmelding van de mariene Habitatrichtlijngebieden. De Commissie heeft in het kader daarvan geoordeeld dat Nederland ook zonder aanwijzing van het door Greenpeace bedoelde gebied aan de verplichtingen op grond van de Habitatrichtlijn heeft voldaan. Dat bij het profielendocument bij de beoordeling van de staat van instandhouding van het habitattype H1110B als gunstig voor het aspect oppervlakte is uitgegaan van de gehele kustzone tot de 20 meter dieptelijn vanaf de Eems tot de grens bij België doet daar niet aan af. Ook de ABRvS is, zoals volgt uit de uitspraak inzake het aanwijzingsbesluit SBZ Voordelta (nr /1 d.d. 5 november 2008), van oordeel dat het feit dat habitattype H1110B aanwezig is, op zichzelf noch ingevolge artikel 10a van de Nbwet noch ingevolge de Habitatrichtlijn de verplichting met zich mee brengt de begrenzing van het gebied te verschuiven. Gelet op het voorgaande is er naar mijn oordeel dan ook geen aanleiding om het gebied de Noordzeekustzone ten zuiden van Bergen tot de Voordelta en zeewaarts tot de 20 meter dieptelijn, aan te wijzen als SBZ. 3. T.a.v. van uw verzoek om toepassing van artikel 8, 9, of 10 van het GVB Met betrekking tot het verzoek tot toepassing van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid merk ik daarom op dat, daargelaten de reikwijdte daarvan, de hierboven weergegeven bevindingen ten aanzien van het gebied de Doggersbank en de Noordzeekustzone vanaf de 5 m tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen mij geen aanleiding geven om op grond van Verordening 2371/2002 maatregelen te treffen ten behoeve van de boomkorvisserij. Besluit Gelet op bovenstaande overwegingen wijs ik uw verzoek af om handhavend op te treden tegen het uitoefenen van de boomkorvisserij in de Noordzeekustzone van 5 Pagina 6 van 7

7 tot 20 meter dieptelijn ten noorden van Bergen, in de Doggersbank en in de Noordzeekustzone ten zuiden van Bergen tot de Voordelta en zeewaarts tot de 20 meter dieptelijn, alsmede tegen uw verzoek met betrekking tot het niet aanwijzen van de Noordzeekustzone ten zuiden van Bergen tot de Voordelta en zeewaarts tot de 20 meter dieptelijn. Bezwaar Tegen dit besluit staat op grond van het bepaalde in de Algemene wet bestuursrecht voor een belanghebbende de mogelijkheid open een bezwaarschrift in te dienen. Een dergelijk bezwaarschrift dient binnen zes weken na dagtekening van deze beschikking te worden ingediend bij: De minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Dienst Regelingen Afdeling Recht & Rechtsbescherming Postbus EK s-gravenhage Het bezwaar dient te zijn ondertekend en moet tenminste de volgende elementen bevatten: a) de naam en het adres van de indiener; b) de dagtekening; c) een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar gericht is, en d) de gronden van bezwaar. Het is raadzaam een kopie van dit besluit bij het bezwaarschrift te voegen. Kennisgeving Afschriften van dit besluit zijn verzonden naar gedeputeerde staten van Groningen, Fryslân, Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland, de gemeenten Texel, Wieringen, Den Helder, Wûnseradiel, het Bildt, Harlingen, Franekeradeel, Ferwerderadiel, Dongeradeel, De Marne, Eemsmond, Ameland, Schiermonnikoog, Delfzijl, Reiderland, Terschelling, Vlieland, Zijpe, Noord-Beveland, Schouwen Duiveland, Tholen, Reimerswaal, Goes, Kapelle, Veere, Goederede, Westvoorne, Rotterdam, Hellevoetssluis, Sluis, Terneuzen, Hulst, Borsele en Vlissingen, de Regiodirecteur West, de regiodirecteur Zuid, het ms Stormvogel, het ms. Phoca, het ms. Krukel, het ms. Harder, het ms Kokhaan en het ms De Valk, de K.L.P.D. te Harlingen en AID Groendesk De Meern. Op grond van artikel 42, derde lid, van de Nb-wet en artikel 8 van de Wet openbaarheid van bestuur zal het ministerie van landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit onderhavig besluit openbaar maken. De besluiten op grond van de Nb-wet, waaronder onderhavige besluiten, zullen, onder anonimisering van de persoonsgegevens, geplaatst worden op DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, Pagina 7 van 7